Regionalizmy roztoczańskie

[toloth]

Pamiętacie jakieś, znacie? Piszcie!
Ze swojej strony (szaleństwo językowe u mnie wre, więc możecie czasem mnie
przystopować mogę powiedzieć, że jako człowiek pochodzący z Roztocza, ale
urodzony już w Krakówku, dziwiłem się wielu takim małym powiedzonkom i
stylizacji Małopolan. Przykłady? Np. na Roztoczu, albo może nawet na
Lubelszczyźnie szeroko pojętej mówimy "ciapy", a w Polsce "kapcie" (brr, co
to za określenie). Albo lepszy przykład, który pewnie znacie: na Roztoczy
mówimy, że wychodzimy "na dwór". Wyobraźcie sobie moje zdziwienie, kiedy
dowiedziałem się, że idziemy w przedszkolu (to nawet niedawno było LOL) "na
pole"! A gdzie uświadczysz w Krakowie pola? No, w każdym razie nie szliśmy aż
na Błonia

Pozdrawiam
Tol

PS. Jeszcze jedno - typowo krakowską rzeczą jest robić jakiś taki dziwny
przegłos w krótkich wyrazach, np. "dej" zamiast "daj". W ogóle ci rodowici
Krakowianie to dziwni są czasem

[tomalab1]

Z moich pobytów pod Zamościem pamiętam dwie rzeczy jeżeli chodz o regionalizmy:
1)Z góry przepraszam osoby o imieniu Leon-nie chcę ich urazić ale
spotkałem się z okresleniem człowieka niezbyt inteligentnego(delikatnie mówiąc)
Kiedyś omawiając trudną do załatwienia sprawę zamościanin powiedział:"Nie jesteś
leon , dasz sobie radę".Ciekawa sprawa bo będąc pod Krynkami(Podlasie)
spotkałem się z podobnym określeniem z tą różnicą że tam funkcjonowało
imię Lonia("taki lońka")
2)zauważyłem pod Zamościem oprócz specyficznego akcentu , dziwne brzmienie
samogłoski 'O'.'O' przechodziło lekko w brzmienie samogłoski 'U'.
Nie jestem językoznawcą dlatego niezbyt precyzyjnie to określiłem ale tak to
słyszałem.
Jeszcze raz przepraszam Leonów

[arwen.a]

toloth napisał:
> Np. na Roztoczu, albo może nawet na
> Lubelszczyźnie szeroko pojętej mówimy "ciapy", a w Polsce "kapcie" (brr, co
> to za określenie). Albo lepszy przykład, który pewnie znacie: na Roztoczy
> mówimy, że wychodzimy "na dwór".

A ja zauważyłam, że na Roztoczu Południowym, w okolicach mojego Horyńca jak w
całej Galicji wychodzi się też "na pole". Natomiast Zamościu i Roztoczu
Środkowym już "na dwór". Ciekawa rzecz jak przebiega granica pomiedzy "polem"
i "dworem". Na pewno jest ona bardzo płynna. Może biegnie granicą dawnej
Galicji i Kongresówki. A dziś może granicą województw podkarpackiego i
lubelskiego. Możliwe, że są miejscowości, gdzie używa się tych słów wymiennie.
A może spróbujemy ją określić? Wypiszcie różne wsie Roztocza i gdzie w nich się
wychodzi.
Pozdrówka.
A.

[czuk1]

arwen.a napisała:

> toloth napisał:
> > Np. na Roztoczu, albo może nawet na
> > Lubelszczyźnie szeroko pojętej mówimy "ciapy", a w Polsce "kapcie" (brr,
> co
> > to za określenie). Albo lepszy przykład, który pewnie znacie: na Roztoczy
>
> > mówimy, że wychodzimy "na dwór".
>
> A ja zauważyłam, że na Roztoczu Południowym, w okolicach mojego Horyńca jak w
> całej Galicji wychodzi się też "na pole". Natomiast Zamościu i Roztoczu
> Środkowym już "na dwór". Ciekawa rzecz jak przebiega granica
pomiedzy "polem"
> i "dworem". Na pewno jest ona bardzo płynna. Może biegnie granicą dawnej
> Galicji i Kongresówki. A dziś może granicą województw podkarpackiego i
> lubelskiego. Możliwe, że są miejscowości, gdzie używa się tych słów wymiennie.
> A może spróbujemy ją określić? Wypiszcie różne wsie Roztocza i gdzie w nich
się
>
> wychodzi.
> Pozdrówka.
> A.
Dalej na zachód - w pow. Puławy, Opole Lub - mówi się "na dwór".
pzdr mariusz

[benia30]

W dolinie Wieprza, między Szczebrzeszynem a Zwierzyńcem wychodzi się na dwór w
ciapach ))
Pozdrawiam
b...

[aniaflat]

Wydaje mi sie (a jestem rodowitą roztoczanką), ze może chodzić o dawny podział
zaborowy. Ludzie mieszkający na terenach dawnego zaboru rosyjkskiego mówią " na
dwór", Galicja idzie "na pole"
hanka

[vigor3]

Tu sie gada, że Galicjany wychodzo na pole w kapciach a Moskale na dwór w
ciapach. Kapeć u nas to dentka z której zaszło powietrze (złapać kapcia)

[stief]

Pochodzę z Roztocza, ale teraz rzuciło mnie w Podkarpackie. U ludzi, których tu
poznałem słowo "ciapy" budzi ogólną wesołość. Podobnie jak sytuacja, w której
używam słowa "pantofle". Na Roztoczu pantofle są to buty męskie, w miarę
eleganckie, noszone najczęściej do garnituru. W miejscu, w którym mieszkam
obecnie pantofle to nic innego jak ciapy, czy kapcie. Nie dziwię się więc
Przemyślanom, kiedy się śmieją jak mówię o pantoflach, które zakłada się do
garnituru... Tutaj do garnituru zakłada się meszty.
Roztoczanin powie: "Poszedłem na górkę w gumowcach. Pośliznąłem się i sturlałem
na sam dół, a moja kurtka z kapturem jest cała zabłocona."
Przemyślanin powie: "Poszedłem na górkę w gumakach. Poślizgnąłem się i
skatulkałem na sam dół, a moja kurtka z kapiszonem jest cała uświniana."
I jeszcze jeden uroczy roztoczański wyraz. Słowo: "ROZMINAĆ". Nigdzie więcej go
nie słyszałem, a kiedy go używam budzi znaczną wesołość. Oznacza ono prawie to
samo, co rozgniatać, a najczęściej "rozmina" się truskawki, i potem dodaje do
nich cukier i śmietanę! Czsem też rozmina się ziemniaki. Odmiana jest taka:
rozminam, rozminasz, rozmina, rozminamy, rozminacie, rozminają.

[blotniarka.stawowa]

Co najmniej 2 z nas, forumowiczek, pamietaja slowko roztoczanskie, ktore
niedawno wspominalysmy w prywatnej korespondencji, a mianowicie "telepanie".
Otoz moja rozmowczyni uzyla tego slowa, doradzajac mi w sprawie srodkow
transportu w mojej planowanej podrozy, by nie trzeba byloby "telepac sie"
autobusem na Roztocze. )

Oj, usmialysmy sie z tego, wspominajac czasy, gdy tatusiowie wozili nas
Syrenkami, a potem maluchami, bysmy sie nie musialy "telepac". )
A kto jeszcze sie telepal na Roztoczu?

[hubertkm]

"Telepanie" się po wertepach występuje chyba na całej Lubelszczyźnie - ja
urodziłem się w Opolu Lub., a mieszkam pod Lublinem i to okreslenie jest dla
nie zupełnie normalne.
Pozdrawiam!

Rozminanie truskawek

[blotniarka.stawowa]

Swietne slowo "rozminac". Nie znalam, zreszta moje roztoczanskie strony nigdy
zaglebiem truskawkowym nie byly
Natomiast gdy pojechalam pomagac ciotce w zbiorze truskawek na skup, nie pojelam
zrazu konceptu "miarki" rozmiaru truskawek (taki drucik z oczkiem), ktory
decydowal o rozmiarze, a wiec gatunku i cenie truskawki. Myslalam, ze te
truskawki nalezy przepychac przez to oczko, tak wiec w moim koszyku byly same
zmaltretowane, z poscinanymi bokami, tak zawziecie przepychalam je przez to oczko!

[mamix]

blotniarka.stawowa napisała:
Myslalam, ze te
> truskawki nalezy przepychac przez to oczko, tak wiec w moim koszyku byly same
> zmaltretowane, z poscinanymi bokami, tak zawziecie przepychalam je przez to ocz
> ko!

A to dobre! Uśmiałam się ))
W Horyńcu chodzą w gumiakach na pole, z kapiszonem na głowie. Smażą racuchy z
jabłkami i gotują rosołek na swojskiej kaczce.

[arwen.a]

A na pole oczywiście nigdy nie powinno się wychodzić w pantoflach.
W Horyńcu jak mi się wydaje i u mnie na Pogórzu też

[stief]

Granica zachodnia południowo-zachodnia "wychodzenia na dwór" sięga - według
moich obserwacji - na pewno co najmniej do granicy pomiędzy powiatami:
tomaszowskim i lubaczowskim. Nie jestem pewien jak jest w gminie Narol, ale
sądzę, że istnieje duże prawdopodobieństwo, że tam również wychodzi się "na
dwór". Narol, przynajmniej mam takie wrażenie, jakoś tak ciąży do Tomaszowa.
Spekuluję również, że w Werchracie też wychodzi się na dwór, mimo, że to już
gmina Horyniec. Stawiam więc śmiałą naukową (oczywiście niczym nie popartą)
tezę, że granica dwór/pole przebiega od Dziewięcierza, przez Cieszanów, a potem
może wykręcać w kierunku Sieniawy.
Co do "telepania'. to rzeczywiście jest to całkowicie naturalne określenie na
Roztoczu. Nie miałem zielonego pojęcia, że to regionalizm.
Był kiedyś taki pociąg relacji Przeworsk-Bełżec ciągnięty przez parowóz, zwany
Bałajem lub Strzałą Południa. Podróż trwała chyba około 4 h (średnia prędkość
około 20 km/h). To było dopiero telepanie, które w moim pojęciu oznacza nie
tylko niekontrolowane rzuty ciała we wszystkich kierunkach, ale również bardzo
wolne tempo, w jakim się owo rzeczone ciało przemieszcza.

[arwen.a]

A ja nie znając aż tak dobrze roztocza utknęłam w wyznaczaniu tej granicy
między "polem" i "dworem". Dzięki, Stief.
I tak myślę sobie, że warto by było kiedyś przeprowadzić takie małe ćwiczenia
terenowe, sprawdzić te wymienione przez Ciebie miejscowości i upewnić się.
A może następnego lata... ?
A.

[stief]

Widzisz Arwen... Zapomniałem to zaproponować w poprzednim poście, a miałem taki
zamiar! Do przyszłego lata daleko, ale kto wie? Może pozostali Forumiści
podchwycą temat?

[arwen.a]

Do przyszłego lata daleko ale już dziś mozna zacząć kompletować listę chętnych
na towarzyskie spotkanie na Roztoczu Południowym połączone z badaniami
naukowymi. Ja już dziś sie zgłaszam! ))

[stief]

Póki co, to ja tu strasznie "nowy" jestem... Jeśli do przyszłego roku stanę
się "starym", abo przynajmniej ciut "starszym" niż "młodym" to na pewno też się
skuszę!

[users1]

Mnie nie musicie namawiać. Wprawdzie do przyszłego lata rzeczywiście daleko,ale
czas płynie szybko. Będę tam czy z Wami czy sam, ale będę. To dzięki Stiahowi
odkryłem Roztocze Wschodnie na nowo, ...a tyle tam jeszcze rzeczy do odkrywania
pozostało.
A tak przy okazji mam pytanie: Gdzieś w rejonie Monastyrza czy Mrzygłodów
znajduje się pomnik upamiętniający śmierć ukrainskiego działacza
niepodległościowego, prowydnyka OUN Zakerzońskiego Kraju Jarosława Starucha ps.
Stiah, czy ktoś wie jak do tego pomnika trafić?
Pozdrawiam
W.2

[benia30]

stief napisał:

> Póki co, to ja tu strasznie "nowy" jestem... Jeśli do przyszłego roku stanę
> się "starym", abo przynajmniej ciut "starszym" niż "młodym" to na pewno też
się
>
> skuszę!

Nie róbmy tu podziałów na "młodych", "ciut starszych", "starszych"
i "weteranów"... To niepotrzebne, a zresztą czy to ma jakieś znaczenie???

[martelka2]

w gminie Narol wychodzi sie na dwór

Prosze o czas przeszly...

[blotniarka.stawowa]

stief napisał:
> Odmiana jest taka:
> rozminam, rozminasz, rozmina, rozminamy, rozminacie, rozminają.

Stiefie,
a co z odmiana w czasie przeszlym? Wyjelam truskawki z zamrazalnika i je - no
wlasnie, co? rozminelam? rozminowalam? rozmilam? ))

[benia30]

blotniarka.stawowa napisała:

> Stiefie,
> a co z odmiana w czasie przeszlym? Wyjelam truskawki z zamrazalnika i je -
no
> wlasnie, co? rozminelam? rozminowalam? rozmilam? ))

Czyżbyś je rozmięęęęłłłła, Błotniareczko?

[benia30]

> blotniarka.stawowa napisała:
>
> > -
> no
> > wlasnie, co? rozminelam? rozminowalam? rozmilam? ))
>

Rozminowywanie truskawek to bardzo ciekawe określenie. Można je jeszcze
rozmemłać, rozkitosić i rozpaciać ))
Pozdrowionka
b...

[martelka2]

na poludniowym roztoczu mowi sie "miąć" np ziemniaki

[vigor3]

w zasadzie to masz racje ale MESZTY o których wspominasz to w okolicach
miejscowości Paary (przed wojno Paar na granicy z Galicjo) na buty miwiło się
MESZE (meszty też) ale rówieśnicy mojej prababci tylko tak mówili. A "rozminać"
bo "miąć". Od "gnieść" masz "rozgniatać". Coś pogniecionego to coś "pomiętego".
Swoją droga takie ciapy w Polsce to pantofle, kapcie ale też laczki (lacie).
Słów których nie rozumie żaden letnik (innostraniec) mamy bardzo dużo i
mieszkając daleko testuję je często.

No to na drugie lato...

[blotniarka.stawowa]

... telepiemy sie wszyscy (czym kto moze) na Roztocze, w eleganckich pantoflach,
a nie w ciapach, a juz na miejscu pojdziemy na dwor w gumiakach, narwiemy
truskawek, i jak zaczniemy je rozminac, to dopiero bedzie uczta dla
roztoczanskiego, wybrednego podniebienia!

[stief]

No i wtedy te truskawki będą, niestety, rozmięte... Niestety, bo wolałbym
odpowiedzieć na pytanie Błotniarki o odmianę tego wyrazu, że jest ona chociażby
tak efektowna, jak zaproponowała Benia... Aczkolwiek użycie "miarki" w sposób
opatentowany przez Błotniarkę mogłyby zdecydowanie wyglądać
jak "rozminowywanie" tych uroczych owoców!
Odmiana - czas przeszły: rozmiąłem, rozmiąłeś, rozmiął, rozmięliśmy,
rozmięliście, rozmięli,
-czas przyszły (kto wie? może w przyszłym roku - przez Forumowiczów -
dokonany...?): rozemnę, rozemniesz, rozemnie, rozemniemy, rozemniecie, rozemną.

[blotniarka.stawowa]

stief napisał:
> Odmiana - czas przeszły: rozmiąłem, rozmiąłeś, rozmiął, rozmięliśmy,
> rozmięliście, rozmięli,
> -czas przyszły (kto wie? może w przyszłym roku - przez Forumowiczów -
> dokonany...?): rozemnę, rozemniesz, rozemnie, rozemniemy, rozemniecie, rozemną.

Dzieki Stiefie - Blotniarki ciekawosc lingwistyczna calkowicie zaspokojona,
profesor Miodek nie umialby lepiej...
Oj, bede teraz sobie uzywac, rozminac do woli!

[stief]

Cóz... Pozostaje mi życzyć miłego rozminania i... no po roztoczańsku próbowania
czy kosztowania tych pyszności?

czub, guzy i dziady...

[benia30]

Pisałam już gdzieś o tym ale powtórzę, bo język mojej babci jest zadziwiający.
Babcia mówi mniej więcej tak:
"Zakładam czub i dziady, zapinam guzy i lecę cupaka"
Rozkoszne, prawda???

[blotniarka.stawowa]

benia30 napisała:
> "Zakładam czub i dziady, zapinam guzy i lecę cupaka"

Beniu, a teraz moze tlumaczenie z jezyka babci Hani na "nasze", poprosze...

[benia30]

blotniarka.stawowa napisała:

>
> Beniu, a teraz moze tlumaczenie z jezyka babci Hani na "nasze", poprosze...
>

A proszę bardzo: Zakładam kaptur, zapinam guziki i biegnę szybko )
A zamiast "zakładam" powinno być "wdziwam"
Pozdrawiam serdecznie
b...

[vigor3]

HALO !!! zapomniałaś o DZIADACH a ich nie da się "wdziać". Ja wiem co to jest a
warto wszystkim powiedzieć że "WZÓWAM DZIADY" to nakładam takie
spolszczone "walonki". Oczywista "wzówam" oznacza czynność "obuwania". Dzisiaj
na dziady trudno trafić ale FILCAKI ma każdy

[ralston]

Telepać się to nie tylko roztoczańskie. Pochodzę z Podlasia i tam też się tego
określenia używa. Natomiast ciapy są z całą pewnością regionalne. Ale na północ
sięgają też poza Roztocze, bo w Lublinie też się tak mówi.

Telepanie raz jeszcze

[blotniarka.stawowa]

ralston napisał:
> Telepać się to nie tylko roztoczańskie.

Zgoda, ale dla uscislenia: tutaj to okreslenie oznacza nie tylko
"niekontrolowane ruchy ciala", ale jako poruszanie sie srodkami (glownie
publicznymi) lokomocji, po prostu - zamiast slowa "jechac".
A wiec: bede "telepac sie autobusem" zamiast "jechac autobusem".

Ralstonie, przytelep sie tu do nas na Roztocze ze swoimi herbatkami, a zakrec
dobrze termos, by sie nie wylaly po drodze...

[ralston]

blotniarka.stawowa napisała:

> ralston napisał:
> > Telepać się to nie tylko roztoczańskie.
>
> Zgoda, ale dla uscislenia: tutaj to okreslenie oznacza nie tylko
> "niekontrolowane ruchy ciala", ale jako poruszanie sie srodkami (glownie
> publicznymi) lokomocji, po prostu - zamiast slowa "jechac".
> A wiec: bede "telepac sie autobusem" zamiast "jechac autobusem".

Dokładnie w takim samym znaczeniu funkconuje to np. na Białostocczyźnie. Można
telepać się autobusem i może kogoś telepać z zimna
>
> Ralstonie, przytelep sie tu do nas na Roztocze ze swoimi herbatkami, a zakrec
> dobrze termos, by sie nie wylaly po drodze...
>
Herbaty ci u nas dostatek. A na Roztoczu bywać lubię. To forum mam już od dawna
w ulubionych

[januszx]

A ja nie moge sie o przyzwyczaić do okręslenia
"Jesteśmy na dworzU" kiedy zwasze byliśmy - na dworzE
pozdrawiam i życzę dużo jesiennego słońca
J

[arwen.a]

januszx napisał:

> A ja nie moge sie o przyzwyczaić do okręslenia
> "Jesteśmy na dworzU" kiedy zwasze byliśmy - na dworzE
> pozdrawiam i życzę dużo jesiennego słońca
> J

Więc od dziś wychodź na POLE...
Bardzo lubię używać tego mojego regionalizmu, kiedy wyjeżdżam gdzieś w Polskę.
Czuję się wyróżniona

[vigor3]

arwena! Na dworze jest regionalizmem lubelskim zaś na dworzu jest regionalizmem
mazowieckim a to są dwie różne bajki. Jeden i drugi jest stosowany ale w innych
okolicach. Wszystko jest cacy.

Puscic - regionalizm roztoczanski czy poprawnie?

[blotniarka.stawowa]

Na Roztoczu slowo "puscic" uzywane jest czesto w innym znaczeniu, niz to
slownikowe a wiec NIE jako: zwalniac uchwyt, wypuscic z reki, spowodowac by cos
lecialo, plynelo (puscic wode z kranu, samolot z papieru), puscic z dymem
(spalic), puscic plazem (wybaczyc), puscic wodze fantazji, itp.

Puscic funkcjonowalo w moim dziecinstwie i wczesnej mlodosci wylacznie jako
POZWOLIC, np. dziadek nie PUSCIL mnie na zabawe w sasiedniej wiosce Dziecko
nie zostalo PUSZCZONE na wycieczke szkolna itp.

P.S.
Wszelkie skojarzenia z czasownikiem "puszczac" zwlaszcza z dodatkowym slowkiem
"sie" sa zupelnie niezamierzone przez autorke tego wpisu.

"Slychac" Regionalizm roztoczański?

[szekla]

mama moja i inni uzywaja tego slowa w znaczeniu "czuc"."Slychac kapuste" czuc
gotujaca sie kapuste.Nigdy na to nie zwracalam uwagi, wydawalo mi sie to samo
przez sie zrozumiale, dopiero T.Z. zwrocil mi na to uwage.Pochodzi z innego
regionu Polski i oczy wytrzeszczyl przysluchujac sie mojej mamie

[blotniarka.stawowa]

szekla napisała:
> mama moja i inni uzywaja tego slowa w znaczeniu "czuc"."Slychac kapuste" czuc
> gotujaca sie kapuste.

Potwierdzam - w istocie. Nawet o takim jednym mawiano: brudny, az go slychac na
odleglosc!

[hubertkm]

"Słychać" w znaczeniu czuć zapach to archaizm. Zdarza się też w podlubelskich
wsiach.

[szekla]

a w stolowce w internacie zenskim kucharka wielka lyzka nakladala ogromniaste
porcje obiadu i z usmiechem zachecala "na, jidz" jej jak mi to smakowalo

[vigor3]

HA pochodzi z języka ukraińskiego(w naszym przypadku) i oznacza
dosłownie "masz" to dawne pozostałosci po języku chachłackim.
Taka "reczka"; wiesz co to?

"na podoredziu"

[szekla]

nie mam zielonego pojecia czy to roztoczanski regionalizm ale slyszalam bardzo
czesto, oznaczalo tyle co "pod reka", "w poblizu"

[szekla]

kluski ze srem czyt. makaron z twarogiem

kluski ze srem

[koziorozka]

A ja to wyrazenie uwazalam za dowcipny pomysl mojej mamy! Ciekawe.

[vigor3]

a co to znaczy "makaron z twarogiem"?? To te kluski z serem?

[szekla]

"wpierw" czyt. najpierw

wpierw

[koziorozka]

Jest znane w calej Polsce i nawet figuruje w Slowniku Języka Polskiego PWN.

[szekla]

aha...

A dziś tylko Szekla i Koziorozka

[miet.b]

I tu wszedłem między Was, aby nie było smutno.

[szekla]

miet. Rodzynku

Regionalizmy roztoczańskie na fourmowym spotkaniu

[blotniarka.stawowa]

Ciekawe, jaki jezyk bedzie dominowal dzisiaj na forumowym spotkaniu listopadowym?

Mam nadzieje, ze wszyscy sie przytelepia, choc na dworze (nie na polu) zimno,
elegancko, w pantoflach (bo nie w ciapach), bedzie slychac w calej "Padwie" zupe
borowikowa, a na deser proponuje rozminac truskawki!

[ksfiona]

najbardziej dla mnie wyróżniajacym się regionalizmem jest tak jakby spiewane
mówienie,bardzo łatwo poznać nas po tzw,zaciaganiu...troche jakby po lwowsku,
osobiscie mnie to drażni,ale niech tam ,można spiewnie pogadać i w Padwie
i wszedzie indziej, a po odpowiednich trunkach mozna juz tylko śpiewać

[ksfiona]

a zgadnijcie co to jest cumel?(z regionu Małopolski)
jeszcze zapobiegi...albo plaster na wzdymki????

[blotniarka.stawowa]

ksfiona napisała:
> a zgadnijcie co to jest cumel?(z regionu Małopolski)
> jeszcze zapobiegi...albo plaster na wzdymki????

Cumel, cumelek - smoczek dla niemowlaka.
Zapobiegow nie znam, a z wzdymkami sie calkiem poddaje... Coz to takiego?

[czuk1]

Można domyślać sie, że to jest żargon zawodowy. ?
Zapobiegi - zabieg zapobiegawczy.. jakiś ? , mozna podać konkretnie.
Plaster na wzdymki? No nie. To za trudne. Bo , na chlopski rozum - plastrem
wzdęcia nie wyleczy.
Pozdrawiam nocną zmianę. Mariusz

[ksfiona]

dobra dedukcja odnosnie zapobiegów..,odnoście plastrów na wzdymki-plastry na
odciski,cumel -smoczek- też się zgadza

[czuk1]

"wzdymki" - odciski ?! zapamiętam. Ale protestuję. Słowo nie trafnie opisuje
przypadek otarcia naskórka palców lub stopy.
pzdr mariusz

[ksfiona]

czuk1 napisał:

> "wzdymki" - odciski ?! zapamiętam. Ale protestuję. Słowo nie trafnie opisuje
> przypadek otarcia naskórka palców lub stopy.
> pzdr mariusz
masz w pełni rację...wzdymki kojarzą się z czymś co wystaje ponad powierzchnię
czegoś, a definicja mówi: Nagniotek, popularnie odcisk, to bolesne stożkowate
ognisko nadmiernego rogowacenia występujące zwykle na stopach,-trzebaby
uświadomić Małopolan...dobrze że z zapobiegami nie ma problemu,bo nazwa
opisuje działanie jakiemu maja słuzyć, nie charakteryzuje swojego wygladu...

[asica74]

oj tak tak. Ow zaspiew zauwazam niezmiennie po dluzszej niebytnosci.Mialam
ciocie, swietej pamieci juz, ktora mowila: wYJszla, poISZla, etc.

Jako ciekawostke powiem wam, ze kiedys, jeszcze za czasow studenckich
pojechalam do rodzicow, a za kilka dni dolaczyla do mnie moja kolezanka. Przez
pierwsze godziny patrzyla na mnie bardzo podejrzliwie. W koncu powiedziala:
- Asia, przeciez ty TAK nie mowisz!

Chodzilo jej o to, ze znow zaczelam "zaciagac"

[vigor3]

Jasne, że zaciągamy ale lwowskiej gwary batiarów przypisywać nam nie można.
Często słyszę jak ktoś kaleczy nieudolnie i zbyt dobitnie wymawia S-Ie (się).
To brzydkie a "swojski mowy nasłuchać sie miło". Zaśpiew mówicie; wystarczy
dosłownie zacytować: No dobra, nie bede już tumanić, ide sie dzie jaki kawy
napić. Prawda, że wystarczy?

[ksfiona]

a wiecie że w Beskidzkich rejonach mówi się:poproszę jedną porę
a u nas? jednego pora ...chyba por to on, czyż nie?

Po wodę do stoku

[zaisa]

chodziło się w Szczebrzeszynie. Zapewne do stoku, bo źródła wypływały spod stoku
ale dla mnie stok stał się synonimem tych źródeł. Tych, w których teraz stoi
świerszcz udający chrząszcza i są zasypane kamieniami, podejrzewam, że z
Józefowa pochodzącymi. Dawniej źródła były trzyczęściowe jakby, w środkowej -
najrozleglejszej części płukało się pranie (piszę o tradycji, nie ekologii), z
dwóch skrajnych brało się wodę do picia. Wodę do picia przynosiliśmy jeszcze jak
byłam ostatni raz w lecie - w 2002, bo ta z kranu to potem tak w 1/3 kubka była
już pełna miału.
I dębrze, o których przeczytać można w różnych przewodnikach. Tylko, że tam
piszą "debrze" a u nas zawsze mówiło się "dębrze" przez ę.
A w kuźni u Dziadka trzeba było miechać - poruszać drążkiem, który poruszał
miechem dmuchającym pod/w palenisko. (Co mi tam wszystkie skanseny - to dopiero
była kuźnia!)
Koło domu była szosa - nie jezdnia.
We wtorki chodziło się wciąż "na rynek" lub "pod halę", mimo paru
dziesięcioleci jakie upłynęło od tego jak hala targowa (zabytkowa poniekąd,
tylko konserwator zabytków wydał zakaz rozbiórki cokolwiek za późno) zniknęła z
krajobrazu a wszystko przeniosło się za przystanek autobusowy.
I przede wszystkim - CZERNICE. Nie jagody, nie borówki, ale czernice, choć
jagody były w pełni zrozumiałe.
I jakoś tak ze Szczebrzeszynem wiąże mi się przymiotnik szczebrzeski. I jak
słyszę/czytam o Szczebrzeszyńskim PK to uczucia ma takie jakieś mieszane...
Powyciągam Wam stare wątki jeszcze, powyciągam...
Pozdrawiam

[benia30]

zaisa napisała:

> chodziło się w Szczebrzeszynie (...) z
> dwóch skrajnych brało się wodę do picia. Wodę do picia przynosiliśmy jeszcze
> jak byłam ostatni raz w lecie - w 2002,

Na wodzie czerpanej z tego źrodełka przygotowywałam mleko w proszku dla mojego
dziecka, wyparzałam butelki, smoczki i inne akcesoria noworodkowe. Pomnik
chrząszcza wówczas jeszcze nie istniał, więc woda była krystalicznie czysta i
nadawała się do w/w celów )

>
> Koło domu była szosa - nie jezdnia.
>

Mama wysyłała nas do babci za szosę (nie za drogę, ulicę czy jezdnię)

>
> We wtorki chodziło się wciąż "na rynek" lub "pod halę",
>

Wtorki to nadal dni targowe, w tym dniu nie wypada nie pojechać na jarmarek ))))

>
> I przede wszystkim - CZERNICE.
>

))))

>
> jakoś tak ze Szczebrzeszynem wiąże mi się przymiotnik szczebrzeski.
>

Jest szczebrzeski cmentarz, szczebrzeska parafia, szczebrzeskie liceum,
szczebrzeska piekarnia itd., (Szczebrzeszyński brzmi po prostu śmiesznie)
A zamiast Szczebrzeszyn mówi się Cebulów )

> Powyciągam Wam stare wątki jeszcze, powyciągam...

Wyciągaj Zaisa, wyciągaj jak najczęściej ))
Pozdrowienia

Groch na tyczkach

[zaisa]

I jeszcze wzdłuż Błonia, między zabudowaniami a łąkami są tyczki z grochem -
zerwane strączki to już fasola, zgodnie z ogólnopolskim nazewnictwem i botaniką,
ale na tyczkach to był groch i już

Beniu, a skąd Cebulów? O co z tym chodzi? Pierwszy raz coś takiego słyszę.

A w związku z targiem to te 2,5 roku temu się srodze zawiodłam. Chciałam kupić
doniczkę glinianą u takiego, co zawsze miał drewno, glinę i wiklinę. Owszem,
doniczki były, ale co do jednej plastikowe(

Pozdrawiam

[benia30]

zaisa napisała:

> a skąd Cebulów? O co z tym chodzi? Pierwszy raz coś takiego słyszę.
>
Przed wojną handlowało się tam cebulą, uprawianą przez rolników z okolicznych
miejscowości. Potoczna nazwa Cebulów, Cebulków, funkcjonuje do dziś )
Pozdrawiam

Dziękuję, Beniu

[zaisa]

I tak się teraz zastanawiam, czy obiło mi się o uszy lub oczy o tym handlu
cebulą czy nie? Raczej nie wyjaśnię)

Miechaj, miechaj...!

[blotniarka.stawowa]

zaisa napisała:
> A w kuźni u Dziadka trzeba było miechać - poruszać drążkiem, który poruszał
> miechem dmuchającym pod/w palenisko. (Co mi tam wszystkie skanseny - to
dopiero była kuźnia!)

Witaj Zaiso, Siostro w Miechaniu!
Dzieki za piekne wspomnienie. Moj pradziadek (nawet nie dziadek, tylko pra-) tez
mial kuznie, z paleniskiem, miechami, kolem do ostrzenia siekier itp. W tej
chwili starozytna ta budowla juz prawie wrosla w ziemie, ale okazjonalnie
funkcjonuje, prowadzona przez rownie wiekowego potomka. Kuznia zostala zbudowana
w pierwszej dekadzie ubieglego stulecia - powinna zostac skansenem, lub co
najmniej turystyczna atrakcja...
A czy Twoja kuznia "szczebrzeska" jeszcze istnieje?

[zaisa]

Witaj Siostro Błotniarko!
Kuźnia istnieje, ale nie jest już używana zgodnie z przeznaczeniem. I to,
niestety, już od przeszło 20 lat, od śmierci Dziadka. Szkoda. Niestety, żaden
syn, który mógłby przejąć i przekazać dalej się nie ostał, a córka jakoś nie
wyszła za żadnego z dziadkowych uczniów.
Pradziadek też w kuźni pracował, ale zmarło mu się dość wcześnie. I ponoć mój
wówczas 17-letni dziadek wołał nad grobem ojca "Czemuś mnie wszystkiego nie
nauczył?" Jakoś jednak douczył się sam i był naprawdę dobrym i cenionym kowalem
z dobrą ręką do koni

Koło do ostrzenia siekier i in. zwało się toczakiem. Wiąże się z nim historia
opowiadana przez moją Mamę. Pewnego razu przyszła dziewięćdzięcioparoletnia
starowinka ze swoim synem, który miał lat ponad siedemdziesiąt. Dziadkowi był
potrzebny ktoś do kręcenia kołem toczaka przy tym czymś co dla nich robił i
staruszka oznajmiła, że ona pokręci, bo synek jakiś słabowity.
Pozazdrościć...

A gdzie się znajduje kuźnia pradziadkowa?

Pozdrawiam serdecznie i energii równej tej staruszkowej życzę. Zwłaszcza jak
będziemy w jej wieku. O ile będziemy...

[blotniarka.stawowa]

Zaiso,
wspaniale te wydarzenia z zycia kowalowego... Nic dziwnego, ze pamiec je
przechowuje i po latach staja sie juz anekdotami rodzinnymi (Twoj Dziadek
przedwczesnie przejmujacy fach, krzepka staruszka).

A teraz jedno z naszych rodzinnych wspomnien. Daaawno temu, babcia zostala
zawolana do pomocy w kuzni pod tymczasowa nieobecnosc czeladnika. Przybiegla
wiec z zawiniatkiem, ktorym bylo niemowle (moj Ojciec) i polozyla je na
'warstacie', szykujac sie do roboty. Jeden z rozgrzanych wiorkow zelaza uderzyl
dziecko w policzek, i do dzis Ojciec ma mala blizne na twarzy.

I jeszcze pare okruchow z pamieci:
-"moja" kuznia nie ma podlogi, tylko klepisko
-kiedys bywali w niej czeladnicy, ktorych sie potem "wyzwalalo". Taki czeladnik
mieszkal i zywil sie w domu dziadkow, pracowal w kuzni bez zaplaty, przyuczajac
sie do zawodu
-fach byl powszechnie powazany, kowal wchodzil w sklad "arystokracji wiejskiej",
na rowni z wojtem (potem soltysem) i plebanem, z ktorymi grywal w karty

zaisa napisała:
> A gdzie się znajduje kuźnia pradziadkowa?
W malej podbilgorajskiej wsi, juz praktycznie poza Roztoczem, ale troszke
naciagam, ze na obrzezu Puszczy Solskiej, by mnie z tego forum nie przegnali
Dzieki za zyczenia - nawzajem! Nie watpie, ze dozyjemy sedziwego wieku w zdrowiu
- ludek "kowalski" krzepki jest!

[zaisa]

Blotniareczko mila!
Proponuje zalozyc nowy watek, np. pt.: "Kuznie, mlyny i inne takie" i skopiowac
do niego nasze ostatnie posty, bo wcale nie mam checi konczyc wspominek o kuzni
dziadkowej, przy okazji i innych tez, oraz pcha mi sie do glowy cos o mlynie
szczebrzeskim, tym na wprost swierszcza. No i moze inni by sie wlaczyli z
wiadomosciami o roznych ciekawych warsztatach.
A od tematu tego watku coraz chyzej odbiegamy
I co Ty na to?
Pozdrawiam, Zaisa

[blotniarka.stawowa]

zaisa napisała:
> Proponuje zalozyc nowy watek, np. pt.: "Kuznie, mlyny i inne takie"

Swietny pomysl, Zaiso! Bo rzeczywiscie na watku jezykowych ciekawostek za bardzo
sie rozpanoszylysmy z naszymi pradziadkami
Honor zalozenia nowego watku pozostawiam Tobie, ale obiecuje niezwlocznie
powklejac tam moje co nieco...

[czuk1]

Tak mile czytam ten wątek. Niezwykle ciekawy i romantyczny.
Pozdrawiam Panie serdecznie mariusz

[czuk1]

Wydobywam. m

[roztoczanski]

Udalo sie utworzyc "Kuznie, mlyny i inne takie"
pozdr.

Udalo sie, Roztoczanski :)

[blotniarka.stawowa]

Ten watek jest tutaj, moze dodasz tu swoje wlasne wspomnienia na temat?
Prosimy...
forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=13550&w=21504821&v=2&s=0

[roztoczanski]

Super, dzieki za odpowiedz - juz tam lece

[roztoczanski]

zabraklo znaku zapytania - mialo byc
Udalo sie utworzyc "Kuznie, mlyny i inne takie"?

[blotniarka.stawowa]

Tak tez zrozumialam, ze bylo to pytanie, dlatego odpowiedzialam podajac link.
Pozdrawiam

Telepatia jakas czy co?

[blotniarka.stawowa]

Oba wpisy, moj i Roztoczanskiego, o godzinie 21:04...

[czuk1]

No nie? I jaka odległość?! A może to feremony?
m

Gan w Szczebrzeszynie

[zaisa]

Kto się spotkał z określeniem gan? Bo odkąd pamiętam zwano tak urwistą krawędź
wzgórza ciągnącą się wzdłuż ulicy Klasztornej w Szczebrzeszynie. Czasem
zarośniętą drzewami, czasem świecacą jasną gliną. Takim ganem kończyło się
podwórko Dziadków. Przywykła do niego od urodzenia, kiedyś, mając lat 5 lub 6
po powrocie z wakacji opowiedziałam pani w przedszkolu jak to na ten stromy gan
się wspięłam za chłopakami (średnio o 6 lat starszymi a ta tępa pani nic nie
pojmowała o czym mówię...
A w liczbie mnogiej - gany - to były wszystkie górki dalej.

Ganki w okolicach Szczebrzeszyna

[benia30]

zaisa napisała:

> Kto się spotkał z określeniem gan?

O, na Roztoczu podziwiać można wiele pięknych ganków czyli wejść do domów
krytych dachem )

[zaisa]

Ganki swoja droga a gan swoja. Nie mylic pojec, prosze) Akurat u Dziadkow byla
sionka ale juz rodzina zza plotu posiadala ganek.

[benia30]

Ganek, na zachód drzwiami obrócony,
Ma duże okna. Słońce tutaj grzeje.
Widok szeroki stąd na wszystkie strony,
Na lasy, wody, pola i aleje.
(Cz. Miłosz)

Bardzo ładne nazewnictwo: ganek, ganeczek, sień, sionka, komora, izba... A teraz
jakieś przedpokoje, pokoje i salony...

[tp4949]

A u mojej babci na Brodach (Małych) był i ganek (od ulicy) i sionka (od podwórka).
A na podwórku była drewutnia.

[vigor3]

Bo ZAISA GANEK i SIONKA to dwie RÓZNE rzeczy. Sionka to przybudówka przed
wejściem a ganek to przybudówka od mieszkania najczęściej z pokoju (taka
oszklona najczęściej loggia)

[m.bogdanski]

Jeszcze z tomaszowskiego:
reszeto = rudera, grat
nie kazać (komuś czegoś robić) = zabronić
odmykać = otwierać (ale to chyba cała Galicja tak mówi)
zaszczepka = haczyk do blokowania drzwi
telepać = trząść
taryfa = taksówka
samochód to także autobus PKS
szczeta = szczyty (wzgórza)

[benia30]

m.bogdanski napisał:

>
> taryfa = taksówka
> samochód to także autobus PKS
>
Moja babcia wszystkie samochody nazywa taksówkami ("taksówko pojechał, łoj, ta
joj") a autobusy dzieli na pekaes i autonaprawę (Czy Autonaprawa jeszcze
funkcjonuje???)

[vigor3]

TAK! AUTONAPRAWA ma się nieżle. "Taryfa" to taxi. "Taksówka" to auto, samochód
osobowy

[zapomnialamnicka]

ja wychowalam sie na roztoczu w otulinie rpn-u zycie mnie rzucilo daleko ale...
przypomina mi sie i nie wiem czy to regionalizm czy nie
u nas sie zawsze mowilo ze psy brzechaja a nie szczekaja i masa ludzi z innych
stron polski nie slyszla okreslenie brzechac znacie to??
a ze telepac sie to regionalizm to szok dla mnie istny jest nie wierze

[blotniarka.stawowa]

Czesc Zapominalska! Ja tez pamietam brzechanie. Psy brzechaly, a nawet o
pyskatych ludziach mawiano "brzecha jak pies"

[koziorozka]

Juz w czwartek potelepię sie do Zamoscia samochodem (nie osobowym) i mam
nadzieję, ze tam na południu nie bede telepac sie z zimna.
Taryfa, taryfiarz są też bardzo popularne w Warszawie.
Z rozrzewnieniem przypomniałam sobie wyrażenie nie kazać (komuś czegoś robić) w
znaczeniu "zakazał".

[aand]

koziorozka napisała:

> Taryfa, taryfiarz są też bardzo popularne w Warszawie.

A za kierownicą siedział "pan siofer"


> Z rozrzewnieniem przypomniałam sobie wyrażenie nie kazać (komuś czegoś robić)
>w znaczeniu "zakazał".

A na sławnem bazarze warszawskiem - Kercelaku, sprzedający i kupujący mówili:
"musiem", " i co pan szanowny zamiaruje"...

PS.
Już chyba nie wiadomo co zostało z XIX-wiecznej gwary warszawskiej o której
pisał prof. Bronisław Wieczorkiewicz, a co jest wymysłem Wiecha, który ten
sposób mówienia podrobił tak dobrze że już nie wiadomo co prawda a co wiechowa
licencia poetica. Rolmalnie, nie spodziałem się że tak mientko ze mną w tem
temacie bendzie...

[hubertkm]

koziorozka napisała:

> Juz w czwartek potelepię sie do Zamoscia samochodem (nie osobowym) i mam
> nadzieję, ze tam na południu nie bede telepac sie z zimna.
> Taryfa, taryfiarz są też bardzo popularne w Warszawie.
> Z rozrzewnieniem przypomniałam sobie wyrażenie nie kazać (komuś czegoś robić)
w
> znaczeniu "zakazał".
A pamiętasz początek "Reduty Ordona"? Zaczyna się: "Nam strzelać NIE KAZANO -
wstąpiłem na działo" itd. A Mickiewicz był z nowogródzkiej strony, a nie z
Roztocza.
Większosć z tego co określacie tu jako roztoczańskie regionalizmy, to raczej
archaizmy, na dodatek należące raczej do tzw. języka literackiego, jak zresztą
i dzisiejszy język na Lubelszczyźnie 9oprócz Podlasia - bo tam to już róznie
mówią). Faktyczne regionalizmy, jakie się tu pojawiły, to: rozminać, gan,
brzechać i kilka zaledwie innych. Pozostałe sa normalnymi skłądnikami polskiego
tzw. literackiego języka. Nie zastanawiało was nigdy, ze Sienkiewicz, Prus i
wielu innych pisało tak, jak mówi się na Lubelszczyźnie? Po prostu język
Lubelszczyzny miał od czasów Biernata z Lublina co najmniej (chociaż nie mozna
jeszcze wtedy mówić o Lubelszczyźnie) największy wpływ na kształtowanie sie
literackiej polszczyzny - Rej tworzył w Rejowcu, Kochanowski miał dobra koło
Krasnegostawu a i w Lublinie często byław, do tego Klonowic, Anna ze
Stanisławskich Zbąska (pierwsza polska poetka) też jais czas spędziła na
Lubelszczyźnie itd. To co wy określacie jako regionalizmy, to wyrazy
ogólnopolskie - regionalizmy to sa te okreslenia, które słyszymy poza
Lubelszczyzną i najczęściej ich nie rozumiemy.
Dobry przykład, podany przez Stiefa:
Roztoczanin powie: "Poszedłem na górkę w gumowcach. Pośliznąłem się i sturlałem
na sam dół, a moja kurtka z kapturem jest cała zabłocona."
Przemyślanin powie: "Poszedłem na górkę w gumakach. Poślizgnąłem się i
skatulkałem na sam dół, a moja kurtka z kapiszonem jest cała uświniana."
Które z tych zdań spotkalibyśmy w polskiej literaturze? Z pewnością to rzekomo
roztoczańskie, a w rzeczywistosci po prostu polskie. Warto na marginesie
zauważyć, ze dopiero od kilku lat rozpowszechniający się pluralizm językowy
doprowadza do szerszego pojawiania sie regionalizmów w "oficjalnym" obiegu -
zauważcie, ze jeszcze kilka lat temu rzadko mozna byo spotkac regionalizmy w
telewizji - dziś to normalne. Niestety mam wrażenie, ze u nas jak zwykle
brakuje umiaru: to świetnie, ze dopuszcza sie rózne odmiany języka do głosu -
warto kultywować odmiany regionalne, bo mają one tendencje do zanikania, ale
niestety widać przez to coraz większe językowe bagno - zwłaszcza w mediach -
często słychać dziwaczny bełkot powstały z bezsensownego pomieszania róznych
wyrażeń gwarowych i regionalizmów.
Pozdrawiam!

[hubertkm]

A tak w ogóle, poniewaz jestem tu pierwszy raz, to chciałem sie przywitać i
serdecznie pozdrowić tych, którzy tu zaglądają. Co prawda nie jestem z
Roztocza, tylko spod Lublina, ale bardzo lubię Roztocze - jest po prostu
śliczne!!! Zresztą podobnie jak cała Lubelszczyzna!!!

[czuk1]

Serdecznie Cię u nas witamy. Bądź z nami . Bo jesteś nasza bratnią duszą -jako
milośnik Roztocza. U nas można wiele ciekawostek wyczytac i mile pogawędzic o
wszystkim.
mariusz-czuk

[czuk1]

POwitanie jest do Hubertakm.

[kaya7]

Ja też pochodzę z Roztocza ale słowa, które wspomniała Morven nie są mi znane,
no może oprócz 3,4. Ja natomiast znam takie słowa jak: pipek - czyli coś
wystającego, jakiś przycisk lub coś w tym stylu, i czasownik: pipnąć - czyli
nacisnąć. Moje koleżanki z Rzeszowa bardzo się uśmiały z tego! Przyznaję, że
jest śmieszne Znacie takie słowo?

pocikł

[zaisa]

pocikł

[zaisa]

pocikł gdzieś, u mojej babci najczęściej pies albo wnuk. Czyli poszedł sobie
gdzieś, nie wiadomo gdzie i go nie ma, gdzieś poleciał bez opowiadania się dokąd
(zwłaszcza ten pies

[tp4949]

Oj, jakbym słyszał moją babcię! Bo to ja przeważnie gdzieś "ciekłem" (głównie na strych, albo łąki)

[vigor3]

A bo człek często BRESZE (od brzechać) jak pies. Tzn. obłudnie kłamie. I to
właśnie w tym znaczeniu używano co ma się nijak do zalet psa. W moim rejonie
mówiło się że obłudnik "szczeka" kłamie. "NIE BEDE SZCZEKAĆ, UPADŁO MI ALE
WYKINEŁO MI Z PAMIĘCI" - znaczył ni mniej ni wiecej tylko:NIE BĘDĘ ZMYŚLAĆ,
WYPADŁO MI Z RĘKI ALE ZAPOMNIAŁEM. Ale szczekanie ma i więcej znaczeń.
Brzechające PIESY są do dzisiaj i można to usłyszeć na wiosce.

[szkaradnik]

Drapaki - to są oczywiście jeżyny
Mówimytrochę zaciągając sie i zaniedbując końcówki
zara ja ju bede
Ju ide
zamiast trzeba stosujemy trza,m nadużewamy se lub sy
ide se połazić
ja sy myśle

Akcentujemy mocno ja


Mówi się troche wolniej niż np. nz Mazowszu

[steven1100]

a mój dziadek, niech odpoczywa w pokoju zawsze mówił np tak "nie idz bez rzeke
bo to nieprzezpieczne" czyli zamiast przez bylo bez i odwrotnie.
bezpiecznik = przezpiecznik

"DOBRZE SIĘ IDZIE KRAJEM NIEBA POLNEGO I KRAJEM WIOSNNEGO LASU."