"wy kolego Dmuchawiec" - wątpliwości

[piotr7777]

W czasie pamiętnej wizyty u Borejków Pieróg mówi do Dmuchawca (Trochę kolegi a trochę podwładnego) "kolego Dmuchawiec, wy lepiej nie zabierajcie głosu". Gdy spotykają się po latach (Brulion Bebe B) Pieróg dalej nazywa Dmuchawca "kolegą", ale mówi mu już per "pan". W taki sam sposób zwraca się do Ewy Jedwabińskiej (tzn: "koleżanko" ale na "pani" nie na "Wy")j .
I tak się teraz zastanawiam.
Forma "wy" ma co do zasady charakter grzecznościowy (pluralis maiestatis). W PRL była przez ogółspołęczeństwa źle odbierana z wielu powodów - raz, że kojarzyła się z językiem rosyjskim, dwa, że tak się zwracali do siebie członkowie PZPR, i wreszcie trzy - nastąpiła industralizacja społęczeństwa i zanik wiejskiej tradycji (przed wojną w mieście grzecznościwo mówiono "pan", "pani", na wsi "wy").
Dmcuhawiec nie należy do PZPR, inaczej Pieróg nazywałby go nie "kolegą" a "towarzyszem". Owszem, zdarzało się, że przedstawiciele władzy (szczególnie milicjanci) zwracali sie w ten sposób do innych osób (typu: "obywatelu, podejdźcie no tutaj") ale Pieróg nie ma takiego stylu - w tej samej scenie do Ignacego Borejki zwraca się "proszę pana".
I tak mnie zastanawia - może faktycznei wśród sanych nauczycieli był taki trend. Pozdrawiam.

[pi.asia]

piotr7777 napisał:

> W czasie pamiętnej wizyty u Borejków Pieróg mówi do Dmuchawca (Trochę kolegi a
> trochę podwładnego) "kolego Dmuchawiec, wy lepiej nie zabierajcie głosu". Gdy s
> potykają się po latach (Brulion Bebe B) Pieróg dalej nazywa Dmuchawca "kolegą",
> ale mówi mu już per "pan". W taki sam sposób zwraca się do Ewy Jedwabińskiej (
> tzn: "koleżanko" ale na "pani" nie na "Wy")j .

Ciekawe spostrzeżenie. Myślę, że to znak czasów.
W epoce słusznie minionej Pieróg (który na pewno należał tam, gdzie trzeba) miał wbitą w umysł formę "wy", ale wyłącznie w stosunku do podwładnych. Dlatego w ten sposób zwraca się do Dmuchawca, ale Ignacy Borejko - jako nie-podwładny - zasługuje na formę "pan".

W Brulionie Dmuchawiec nie jest już podwładnym Pieroga, w dodatku ma on (Pieróg, nie Dmuchawiec) niejakie wyrzuty sumienia, więc stąd grzeczniejsza forma "pan".
Do Jedwabińskiej też zwraca się per "pani", bo powiał już wiatr zmian i Pieróg się zorientował, że forma "wy" jest przestarzała i wręcz śmieszna.

Tak myślę.

[julian_arden]

Pluralis maiestatis jest tylko wtedy, gdy mówi się tak o sobie ("My, król Galicji i Lodomerii oraz Wielki Książę kołomyjsko-smoleński"). W pozostałym kontekście, zwłaszcza przy zwracaniu się do podwładnego, był to przejaw formalizmu lub lekkiego lekceważenia.

[pi.asia]

julian_arden napisał:

> Pluralis maiestatis jest tylko wtedy, gdy mówi się tak o sobie ("My, król Galic
> ji i Lodomerii oraz Wielki Książę kołomyjsko-smoleński"). W pozostałym kontekśc
> ie, zwłaszcza przy zwracaniu się do podwładnego, był to przejaw formalizmu lub
> lekkiego lekceważenia.

Ale Pieróg nie mówi "MY" tylko "wy".

[bupu]

pi.asia napisała:

> julian_arden napisał:
>
> > Pluralis maiestatis jest tylko wtedy, gdy mówi się tak o sobie ("My, król
> Galic
> > ji i Lodomerii oraz Wielki Książę kołomyjsko-smoleński"). W pozostałym ko
> ntekśc
> > ie, zwłaszcza przy zwracaniu się do podwładnego, był to przejaw formalizm
> u lub
> > lekkiego lekceważenia.
>
> Ale Pieróg nie mówi "MY" tylko "wy".


No toteż dlatego nie używa pluralis maiestatis. to co czyni natomiast, nazywa się dwojeniem, czyli grzecznościowym używaniem liczby mnogiej.

[tajna_kryjowka_pyziaka]

Jak jest się góralem, to jest na odwrót (z tego co wiem) i "wy" to forma grzecznościowa, np. do osoby starszej

[pi.asia]

tajna_kryjowka_pyziaka napisała:

> Jak jest się góralem, to jest na odwrót (z tego co wiem) i "wy" to forma grzec
> znościowa, np. do osoby starszej
>

Na Śląsku również, ale chyba tylko w odniesieniu do osób bliskich: siednijcie se, Stazyjko, Hanysku, mamulko.

Natomiast najgrzeczniejsza forma to zwracanie się w trzeciej osobie i w liczbie mnogiej: Panie sztajger, przyjdą na kołocz do mojej Maryjki? Starzyku, siedną se na ławie i napiją się z nami.
Zachwyca mnie to od lat :)

[czarna9610]

Ojciec był nauczycielem, ale formy Wy nie używał, z tego co pamiętam. Raczej po imieniu, albo Pani, Pan. Za to mój nauczyciel matematyki (laptop osiemdziesiąte)często używał zwrotu pani koleżanko, albo panie kolego.

[julian_arden]

czarna9610 napisała:

> Ojciec był nauczycielem, ale formy Wy nie używał, z tego co pamiętam. Raczej po
> imieniu, albo Pani, Pan. Za to mój nauczyciel matematyki (laptop osiemdziesiąt
> e)często używał zwrotu pani koleżanko, albo panie kolego.

Panie kolego to też ciekawa forma grzecznościowa, stosowana np. w środowisku akademickim wobec równych pozycją, a grzecznościowo również wobec młodszych. Pamiętam do dzisiaj, jak w czasach, gdy kończyłem doktorat, per "panie kolego" był uprzejmy zwrócić się do mnie SAM profesor Wodzicki, kierownik studiów doktoranckich.
Można też jej użyć przez małpią złośliwość: raz zwróciłem się w ten sposób do kierownika swojego zakładu, z którym byłem wówczas na wojennej ścieżce. Biedak wówczas publicznie wybuchł, co mu zdecydowanie nie pomogło.

[ako17]

czarna9610 napisała:

> (laptop osiemdziesiąt
> e)
Ach, cóż za niezwykły znak czasów:DDD