Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

W roku 2005 zacząłem zapisywać słownictwo i powiedzonka z radomskiego.Wszystko to jest temacie"Prawdziwy Język Słowiański-Mowa Radomska".Znaczna część zamieszczonej tam pracy to autentyczny zapis mowy współczesnej rejonu okolic Przytyka i Zakrzewa(na północny-zachód od Radomia) i Powiśla(na wschód od Kozienic),jednak wiele rzeczy wymyśliłem.(Związane jest to prawdopodobnie z moją chorobą-schizofrenią.Mam 51 lat a choruję od 13ego roku życia).Język jest mieszany:od gwarowego po slang i potoczną mowę ludową.
Nie korzystałem i nie korzystam z żadnych słowników .Jest to tylko miejscowy zapis słów i wyrażeń zasłyszanych obecnie.

Oczyszczam jedynie zapis z wymysłów.

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 02.06.2005

'Marychy nie opowiedziała dzieciakum'-Marycha
'Krychy też nimo piyńjyndzy'-Krycha

Zapis 02.06.2005

'pomalu!pomalu!'-pomału,powoli
wio/wie/wi-do przodu(polecenie dawane koniowi)
wiśta-w prawo(polecenia dawane koniowi)
hetta-w lewo(polecenie dawane koniowi)
prrrr/trrrr-stój(polecenie dawane koniowi)
stoji no/stoj no-stój(polecenie do zwierzęcia)
nazad-cofnij wóz do tyłu(polecenie dawane koniowi)
nastąp się-podnieś nogę,przesuń się(polecenie dawane krowie)(Powiśle)
Zawołanie na kobyłę:
Wieśka(Powiśle)
Cieśka(Powiśle)
Bereśka(Przytyk)
Baśka(Wolanów)

Zapis 02.06.2005

Z JEDNEGO NAGRANIA(Przytyk 09.01.2005)

pokupywałam se(u nas większość tak mówi;ja czemuś tego 'nie złapałem')
tu jest burdelo
ściuchcioł się*-zmęczył się,zasapał
zwrok-wzrok*
wyciukała mi*-wyrzuciła mi
wziuł ci(ten ci,on ci itd.)-bardzo częste
co i róż to u innego-bardzo częste
w dupe po palcu by wlozł*-strasznie kogoś lubi
śmuklerstwo*-kombinacja,krętactwo
wyłgo-wyłudzi
łabzok*-biedak,łapserdak
tatusio-bardzo częste(wujcio,stryjcio itd.)
nie tykaj mnie-bardzo częste
ciele Madejowe-oferma-bardzo częste
śiuler-krętacz-bardzo częste
nie wi któremu Bogu służyć*-jest niezdecydowana(y)
chatlij się-kłóć się
zawiuzem-zawiozłem
tym śfinkum-tym świnkom
tamty-tamtej
nimo gliku-bardzo częste
trzaby-bardzo częste
iyy!-gdzie tam!
całe czasy-bardzo częste
jak cajmer-bardzo częste
to ślypium nie wierzył
obsadził się*-zamieszkał
nich mu gratów nie doł
zapruty-pijany
zyni się-żeni się
dwoje takich burzliwych ludzi*
poszedł na kurwa mać-bardzo częste
rozeszedł się-rozszedł się
skund się wywodzi?-skąd pochodzi?
nie pysknoł
nie względem*-nie ze względu
zanim się gapłam
wzięłam se sto piwa-wzięłam sobie sto butelek piwa
koleziunka-koleżanka
wody my naloł
cympioł,cympioł do dziewiunty-sterczał
i dupa psio
przychódź
wybroł się
chałupa wycyckana-chałupa wysprzątana
co się uśtyrbie-co zapracuje
tak se pomyślić
siekierum rumbać-tego kto zły
tyk nawozów nie ma
rozśarpała
trepy szyjum-buty szyjum(trepy-wszelkie buty)-bardzo częste
iy-jej
bułchory-bachory
sprzedej-sprzedaj
takie cigry*-nieużyczliwce
łachmyta
sionuje-szanuje
już sam diabeł z tego nie wygrzebie*-nic już nie pomoże
złapoł ci
ty kurwo policyjno!
kurwo eskimosko!
wątrobę zszarganą-wątrobę zniszczoną
nie dawało im się to
remament-remanent
wkiejś-kiedyś
poparowały się-potworzyli pary;zaczęli ze sobą chodzić
prawdziwie to były bogate*-naprawdę byli bogaci
doł im dobrze po jojach*-mieli przez niego sporo kłopotów
mało to*-mało tego
ogolić wszystkie książeczki-wypłacić wszystko z książeczek
śmy wpłacili
jejjich robota
2 lat rajzerki-dwa lata wisusowania
nie zadrzesz kity i pójdziesz*-nie postawisz się i cię wywalimy
odwrócił się o 360 stopni*-zmienił się całkowicie
pokorny,przytulny*-miły,grzeczny

*oznacza słowa i zwroty których nie znałem do tej pory
(Nagrane zostały kobiety pochodzące z Jankowic i Przytyka:Wardowa,Kotfiłowa,Olszakowa)

Zapis 02.06.2005

'wewe',
'a aa',
'lysty',
'ciungnie mie tam ino trzaby wzióńść
i porobić trochy','poczekajta'.
A z okolic Przytyka np.:'najmać się'-nająć się do roboty
'ze mchu'-z mchu
'bierum,bier,biery'biorą,bierz
'syr'
'przyichały'
'jasiek'-mała poduszka(wszyscy tak mówią)
'sierdzić się'(wszyscy tak mówią)
'jestemy'-jesteśmy
'trętosi'-miętosi
'przepolkę zrobi'-przepali
'nie obejdzie się bez nich'....

Zapis 02.06.2005

popa-popatrz
patrzaj no-patrz
cho,chono-chodź
iydźno-idź
wiydźiy,wiyńiy-widzi...

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 02.06.2005

jutero-jutro

Zapis 02.06.2005

'moja chłopa'-mój syn(Powiśle)

Zapis 02.06.2005

do lassu-do lasu
gminna-gmina(nn-długo rozciągnięte i melodiowane)
drzewianny-drewniany

Zapis 02.06.2005

niej-jej
niego-jego
niemu-jemu
jeich-ich
jeim-im

Zapis 02.06.2005

'na harach'-chodzi o pola na południe od Oblasu(nie wiem co to oznacza.Może "górach" bo tam wzniesienia?)

Zapis 02.06.2005

polifonja(Radom)
serjal(Radom)

Zapis 02.06.2005

Gułaj-imię psie(pies żył w latach 60ych XX wieku)(Oblas)

Zapis 02.06.2005

'zakryncioł sie wedle spódnicy'-zakręcił się koło dziewczyny,kobiety albo posłuchał jej

Zapis 02.06.2005

Na metalowej poręczy mostu w Sukowskiej Woli koło Przytyka tak jest
napisane :'chóje z Jankowiców*...ksiundz ...'

Zapis 02.06.2005

'zemści i zemści!','czego tak pomstuje?','nie zemść(albo 'nie mścij!')!-przeklinać(Powiśle)
'klnie na czym świat stoi'
zemścić,pomstować,mścić-kląć,przeklinać(Powiśle)

Zapis 02.06.2005

Nagrane w Kępeczkach koło Kozienic
(Nagrano Nowaków i Olszaków)

wzión-wzioł
dopiro
'łoj,to mało'
możno
kuńcu-końcu
późni
maju-mają
rozrzucune
struna-strona
nima-nie ma
chcioł-chciał
dosz-dasz
'kunicznie chcioł'-bardzo chciał
tysiunc-tysiąc
tysz-też
jo-ja
to su-to są
przepado-przepada
palułem-paliłem
eetam!-nie,nie wierzę!
wiadumo-wiadomo
a,no no no!-właśnie tak!
wtenczas-wtedy
łuny-oni
doł-dał
dajno!-daj!
tera-teraz
musi-chyba
kobita
bobka
po sumsiedzku
wzieny-wzieli
zrobiły jy-zrobili jej
sunczki-sączki
tysz-też
ucic-uciec
lepi-lepiej
zablokowoł
samochodziarstwo-branża samochodowa
naszy-naszej
iyy!-nie!gdze tam!
Władkowo-Władkowa
miesiunc-miesiąc
dycha-dziesięć
założyły-założyli
'chałupe rozwalum'-dom rozwalą
prosięta
śfynie-świnie
sadzaweczka-niewielki zbiornik wodny
dołek-j.w.
'zawsze stoi wody'-zawsze pełno wody
najgłębi
'nie było zwyczajne'-to było coś wyjątkowego
'płoty jedne,drugie'-płoty pierwsze,drugie
wejdu-wejdą
se-sobie
z tego samego miotu
dawni
miały takiego psa-mieli takiego psa
z plyw-z plew
płynuł-płynął
latoł
znoz-znasz
zjod-zjadł
niskie nogi-krótkie nogi(o psie który miał krótkie nogi)
dobry psiak-dobry piesek
Baczkoscok-Baczkowski
zagrodzuny
szczekoł
nie poznałym
weszedł-wszedł
poszed-poszedł
'tysz nie było nic warte'-też był niewiele wart(o psie)
je-jest
Władek Krześnioków-Władek Krześniak(o mężczyżnie w wieku piędziesięciu kilku-
sześcdziesięciu lat)
podyj-podaj
wisz-wiesz
stamtund-stamtąd
weźniemy-weźmiemy
tamoj-tam
inaczy-inaczej
ano!-tak,właśnie!
dali-dalej
pińć-pięć
przyjiżdżo-przyjeżdża
'kładu sie i śpiu'
'uny nie wiedzom o tem'-oni nie wiedzą o tym
no i dobra!-i dobrze!
te cału-tę całą
'na jedno to jest dobre'-z jednej strony to jest dobre
zjeżdżune mo-zjeżdżone ma
wirzby-wierzby
zerznuł-ściął
'powiem wum'
pińset-pięćset
nimioł-nie miał
'słabizna,kopyrto się'-słaba,ledwo żyje
iyjum-ją
iyy,choroba!-nie,źle!
mieszko-mieszka
siołym,kupowołym-siałem,kupowałem
rzodkie-rzadkie
przyjyżdżajum-przyjeżdżają

Zapis 02.06.2005

skraj-koniec
kraj-koniec
kraniec-koniec
kres-koniec

Zapis 02.06.2005

spłachetek-mały kawałek pola
skrawątek-skrawek pola

Zapis 02.06.2005

front-przód
dobra strona-od wjazdu
zła strona-od tyłu
dupa strona-od tyłu
zadupie-gdzieś z tyłu;miejscowość odległa od miast,odludzie

Zapis 04.06.2005

abo-albo
'abo to abo tamto'-które chcesz
'aby nie to'-tylko nie to
ace!ace!-okrzyk przy przeganianiu konia(Powiśle)
adyć-o tak
agent-niezły łobuziak
agregat-niezły gagatek
'achy!ochy!'(achy i ochy miec)-narzekanie,watpliwosci
ajwaj!ajwaj!-o jeju!o jeju!(poblazliwie)
(wielkie mi 'ajwaj'-wielkie mi co)
ai-tak;potwierdzenie czesciej wystepujace od 'tak'(Powisle
Kozienickie)
ale!-o jejku!naprawde?(używane często na wsi)
aleśta-ale wy się
ancychryst-bandyta,lotr,zbezreznik
ancymon-gagatek,lobuz
a no/ano-potwierdzenie
ani ani-ani tak ani tak
ani ani-w ogóle nie tak,wcale nie,nieprawda
ani chybi!-na pewno!
aniolek-czlowiek cichy albo udajacy poboznego
ażeśta-ale wy się

Zapis 04.06.2005

baba-ciapa,gapa(o chlopie)
babski król-chlopiec lubiacy towarzystwo dziewczynek(zniewiescialy
chlopiec)
babol-babsko
babajaga-czarownica;brzydka lub podla kobieta
('tylko te babajage wsadzic na mietle')
babom zagladac w gary(do garów)-wtracac sie w nieswoje sprawy
babka-znachorka;meliniarka;ladna kobieta
babka-chlopskie male kowadelko
('ja z toba rodzina!
-jaka rodzina?
mój dziadek na twojej babce kose klepal!'-Zakrzew)
babroch-paproch('paproch w naczyniu,garnku')
o'badac-sprawdzic,doswiadczyc
o'badany(teren)-sprawdzony,znajomy
baniak-brzuch
('lej w baniak','napelniaj baniak'-pij zwl.alkohol)
bania,banka-glowa
bajdura-plotka,dziwna historia
bajdurzyc-gledzic,opowiadac zmyslone historie
bajdzic-opowiadac,gledzic
bajdola-gleda,plotkarz
bajdzic-gledzic,plotkowac
('bajdy puszczac w obieg')
('baje klepac')
bandzwol-lobuz,tuman
bandzior-bandyta
na'bank-zalatwione na 100%
barun-glupek
('glupi barun')
barani leb (barania glowa)-tepy czlowiek
baraniarz-obrazliwe okreslenie czlowieka
baranim glosem mówic-plakac(Powisle)
('bedzies mówil baranim glosem')(Powisle)
barun,barun,tryk!-wolanie na barana by on zaatakowal
baranek-potulna gapa
baranek bozy-straszliwa oferma
('baranku bozy,
coroz to gorzy!'-Przytyk)
z'baraniec-zglupiec,zaniemówic
barchan-tkanina z lnu
bawól-gbur,prostak(przewaznie o pijakach)
bajdek,bajtek,bajtek-male dziecko
bachnac-uderzyc kogo;stuknac
bachniety-pijany;glupi
biegac(isc) za potrzeba
biegac za robota
biegac za spawa
biegac-starac sie bardzo
bierzmowac-przyprowadzac do porzadku;bic niegrzeczne dzieci
('bierzmowac skóre','zrobic komu bierzmowanie')
bladzioch,bladz-chorowitek,slabeusz
bladz-slabe,zle,nieswieze
bladz-klamstwo,oszustwo
blado-slabo,skapo,skromnie
bimbac-nie przyklada sie do roboty,nauki
blochac,blechac,bluchac-oczerniac,obgadywac
blochara,blocha-wredna plotkara
('ta cholerna blocha')
bobki,bobrki,boberki-odchody owcze,królicze
('bogatemu to i kon sie ozrebi')
('u bogatego sie nie pozywi')
bokiem chodzic-unikac kogos,wstydzic sie
bokami robic-byc w klopotach,nie nadazac
boczyc sie-gniewac sie
beczec-plakac
beksa-placzek
buczec-plakac,chlipac
'jak bodźkę kocham!'-naprawde
bozia-kobieta skromna albo zaklamana
brejdak,brach-brat
brach,bracho,bracha-dobry kumpel
bractwo-dobrzy kumple,znajomi
brud-jakas wada albo ciemna sprawka
('miec brud za paznokciem')
('ubrudzic sie po lokcie')
bruzdzic-oczerniac,jatrzyc,obgadywac
brytan-pies
brzeczec,brzekotac-gledzic ,marudzic,truc
('przestan brzeczec za uszami!')
bucyfol-nadety duren
buc-nadety duren
bucyc sie-gniewac sie
('bujaj sie siwo!'-ruszaj siwa!)(Powiśle)
brzemienna kobieta-ciezarna kobieta
buchnac-uderzyc;stuknac;ukrasc
buchac-sapac
buchnac-glosno krzyknac
burak-prostak,wiesniak,gruboskurny naiwniak
buba-mleczna krowa
buba,bubocha,bubocha-pieszczotliwe okreslenie córki
burzyc sie-zloscic,gniewa

Zapis 04.06.2005

brzeknoc szklem-nalac do kieliszków
burza w szklance wody-nic wielkiego
bysio,bys,bysiek,bysko-byczek;kawal chlopa(bysiol,bychol)
bysiu!bysiu!bysiu!bys!bys!-zawolanie na byka
bzykac-chedozyc dziewczyne
bzykol-mucha,bak,owad
stary' bzykol-zramolaly chlop;zrzeda
basior-zaczerwieniona prega na ciele,znamie
basior-pret,gietki kij
bachor-dziecko z nieprawego loza;niegrzeczne dziecko
bzducha,bzdziucha-blahostka,glupotka
bzdziuch-strachol,tchórz
buksiak-tani zegarek na reke
bubek-ciapa którego latwo mozna nabrac
('bubek dzwoncy'-karta;takze o czlowieku)
('do bitki i do wypitki')-zuch,chwat
breja,brejda-rzadkie,sliskie bloto(Powiśle)
bębas-male dziecko
bablowac-pic z butelki
brzygol-niemiluch
na'bzdryngolic sie-ochlac sie
beksa-płaczek

Zapis 04.06.2005

bibka-popijawa

Zapis 04.06.2005

bziukać-ciąć,rżnąć

Zapis 04.06.2005

bargielnąć-uderzyć;upaść na ziemię
('nie bój nic,
żaba w wodzie nie bodzie')

bodną

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

('nie bój nic,
żaba w wodzie nie bodzie')

bedzie-starczy,już,dość,koniec(np.roboty)

bedzie bedzie-więcej nie trzeba,nie dawaj więcej

(bedzie aż nadto-już jest za dużo)
bulira-gruba dziewczyna,kobieta
bachnąć-uderzyć,wbić
buchać-puchać,sapać
bziuk,bzik-głupol;głoptka

bzika mieć-szaleć za czym,za kim

bziknięty-głupi,szalony
bujnąć się-zakochać się
na'bzdyczyć się-nadąć się
bier,biery,bierz-masz;uwijaj się

Zapis 04.06.2005

buldog-zły,nadęty człowiek

barachło-byle co,poślad
bluzga puścić-zabluźnić
betka-lekki,słaby;bez znaczenia;grzyb słabej jakości

('kolega betka')

bisurman-rozwydrzeniec

bisurmanić-łobuzować
becoch-beksa,płaczek
bułka z masłem-przysmak;dobra robota;coś dobrego
babajag-zła kobieta;brzydka dziewczyna;
beton-człowiek niedoprzekręcenia;upity
baba chłop-kobieta o cechach męskich
berbeć-małe dziecko
bałunioki,bałuny,bałunioste oczy-wyłupiaste oczy

bicie-pozbawianie życia zwierząt domowych( świniobicie)
'boleje nad tym'-ubolewam

'brzydsza od kupy'-straszliwa paskuda
akuratny-dokładnie taki jak trzeba

badyl-chwast
bajtlować-ględzić

balia-naczynie do pojenia zwierząt
bawarka-mleko zmieszane z herbatą(Powiśle)

bykowe płacić-za to,że jeszcze się kawaler nie ożenił

absztyfikant-adorator

bajerować,bajerzyć-gaić dziewczynę
bajer-kłamstwo,gajenie dziewczyny

browar-piwo

bańbuch,bańtuch-brzuch
bystrzacha-bystry,zdolny
baletmistrz-hulaka

Zapis 04.06.2005

chcica-chęć,ochota,zamiłowanie;popęd płciowy

o kobietach:'chcica ją bierze','ma chcice','potrzebuje chłopa','chłopa jej się
chce'
(1.kobieta która ma chcicę chodzi bardzo zalotnie,rozgląda się na boki i od
czasu do czasu zawiesza
wzrok na mężczyznach,patrzy na nich tęsknym wzrokiem.
jest rozpalona,kołysze biodrami,rumieni się.
2.mężczyzna kiedy zaobserwuje dziewczynę której 'się chce chłopa' a ona mu się
podoba powinien
wszystko zrobić żeby ją odseparować od konkurentów
(wysłać ich gdzieś,opić albo jakoś jeszcze inaczej spławić)
3.powinien być gdzieś blisko niej,na podorędziu bo żadna napalona baba dłużej
jak miesiąc
bez chłopa nie wytrzyma.
choćby miał metr pięć w kapeluszu,był biedny i niezbyt mądry to i tak jeśli
spełni dwa pierwsze warunki zwycięży!
będzie wtedy wszystkim mówił,że ją zdobył!!!)

ciul-wredny typ,nieużyczliwiec

ciulowo-źle,niedobrze

ciulowy('do ciula')-niezdatny,zły

ciudraga-łachmaniarz,włóczęga

ciudrach-łachmaniarz,łajza;kobieta lekkich obyczajów

ciudrach-przechodzone ubranie,bubel

cybula-zegarek;głowa;baba
('stara baba jak cybula,
do chłopaka się przytula')

baranica-czapka z owczego runa,najczęściej koloru czarnego
chychłać-pracować ponad siły albo byle jak pracować
chrychnąć,chrychnąć-odchrząknąć;kaslnąć

chrychać-kaszleć;chorować

chramolić,chrumać-jeść,pochłaniać

chramnąć-zjeść,przekąsić
chromolić-olewać,nieprzejmować się
chlaje-pije
chichrać się-chichotać

chichry-żartym,śmiechy
cipa-łono,kobieta

cipa-zboczeniec płci męskiej;ciamajdowaty chłop

cipa,cipocha,cipka-kura

cip!cip!cip!-zawołanie na kury
chryja-wpadka,bijatyka,coś złego

('ale chryja!')
cubrzyć-rwać;zrywać;zaganiać;składać
chachura-chwat,zuch,swój człowiek
chruchnąć-gruchnąć;grzmotnąć;uderzyć

Zapis 04.06.2005

chlapnąć-wypić;powiedzieć coś głupiego

chytrzyć-skąpić,gromadzić

ciućwok,ciućma,ciućmoch,ciućwięg,ciećwieja,ciećwierz-ciapa,niedorajda

ciemięga-gapa,rozlaga

chreścić-ganić
chudziak,chudzina,chudzias-biedak
chojrak-zuch,chwat
('kumie chwalą nas
-kto?
wy mnie,ja was')
chybki-szybki,zwinny;dobry pracownik

na'chybcika-szybko,po wierzchu,byle jak

ani'chybi-na pewno
chyłkiem chodzić-przemykać niezauważenie,unikać ludzi;garbić się

certolić się-ociągać się;mieć opory
('tylko bez ceregieli')

chyra-przebiegły lis,cwaniak(?)

('chyra jeden'-Zakrzew)
cicha woda-pozornie spokojny człowiek
('ani go nigdzie nie usłyszy')-wyjątkowo spokojny

('jakby go nigdy nie było')-wyjątkowo spokojny
ciepłe kluchy-gapa,rozlaga
ciapugroch-rozlaga,fajtłapa(Powiśle)
ciapać-rąbać;uderzać
ciemniak-nieznający się na czymś
cienki,cienias-słaby,biedny,nieznaczny
cienko-słabo,źle,mało
('ciepłe mleko'-prosto od krowy)
ciepnąć-rzucić
cempić-chwytać ,łapać,ściągać;chytrzyć

cempik jeden-nienachlaniec

wy'cempić-wyłudzić
ciota-zboczeniec;stara baba
ciskać się-rzucać się;stawiać się

cknić-tęsknić
smentarz-cmentarz

cukierek,cukiereczek-coś dobrego,miłego

cyganić-oszukiwać

o'cyganić-oszukać

wy'cyganić-coś uzyskać za darmo

cygan-kłamca

cyganić-opowiadać kłamliwe historie

cymbał-głupek,tuman
cyzelować-gładzić,poprawiać,kończyć
za'czadzony-ktoś mu zrobił pranie mózgu;jest pod wpływem jakiejś ideologii

ciarupka-mała czasza(Powiśle)

Zapis 04.06.2005

czepić się-załapać się,przyczepić się
czubić się-zaczepiać,kłocić,drażnić

('kto się lubi ten się czubi')
('kupię za co?
za kobyle caco!')-nie mam za co kupić
chachmęcić-kombinować,oszukiwać
za'chachmęcić-zakombinować
charużyć-sprzątać

ob'charużyć-sprzątnąć po łebkach

Zapis 04.06.2005

chapsnąć-zjeść
chapnąć-zjeść
chlastać się-ciąć skórę;popełniać samobójstwo
po'chlastany-pocięty,pokaleczony

chachy i chochy-śmiechy

chlebem!solą!-siłą!(Oblas)(przy podnoszeniu,przesuwaniu czegoś ciężkiego)
chachłać-źle robić;byle jak

chlewik-mały,obskurny barek
('chluśniem bo uśniem')

chojna-choina

('takie buty z cholewami'-to tak sprawy stoją)-to tak się sprawy mają
chorzeć-chorować
charsać-drapać,bić

charsnąć-drapnąć,zawadzić

po'charsać-podrapać
ciekać,ciokać-biegać,włóczyć się;łazić za chłopakami

cieczka-ruja u suki

ćkać się-pchać się

po'ćkać-gdzieś pójść
('no i gdzie poćkał?')
chorchnąć-zjeść

charchnąć-plunąć
cielok-jałopa,gapa(Zakrew)
ciele-gapa
celęcina-gapa
('zapomniał wół jak cielęciem buł')
cielęcy wzrok-gapowate spojrzenie
chudera-bardzo chudy

Zapis 04.06.2005

ciućka,ciuciek-świnia,wieprzek;ubrudzone dziecko
czajnik-człowiek nieufny,lękliwy

czajnikować-ukrywać

czereda-tłum,gromada
czerstwy-zdrowy,rześki,rumiany;przestarzały;zacofany;nieokrzesany
czuj-węch,nos;przeczucie,intuicja

('mam czuja')-przeczucie,wiem co się zdarzy
chojrakować,chojraczyć-udawać zucha,szumieć

ćmok,ćma-ciemno
ćma-gapa
ciupi-pada drobny deszczyk

cztać-wydalać stolca

Zapis 04.06.2005

ćwiek-gapa,jałopa

('komuś ćwieka zabić')

cycocha,cycoszka,cycucha-baba z dużym biustem
chrymnąć-zdrzemnąć się
cuga dać-poczęstować papierosem

cug-ciąg powietrza w piecu
chochrować-trzeć,czyścić

chłopoczora-dziewczyna lubiąca chłopaków
bulić-płacić
wy'bulić-musieć zapłacić
chuj-penis

chuj-zły,nieużyczliwy człowiek

chujowe-złe,do niczego
w' cipkę-niezły

w' chuja lecisz-żartujesz,lekceważysz sobie
'chłop jak szkop'-rosły,silny

'czołem!kluski z rosołem!'
'chłop z jajami'-prawdziwy mężczyzna

cudak-dziwak
cudaczyć,cuda odstawiać-dziwy wyprawiać

'cuda wyczyniać'-cudować,robić rzeczy niemożliwe

'nie cuduj światem'-nie wyczyniaj głupot
cep-jałop

chabas!chabas!-przy zabieraniu
chabanina-mięso

ciut-trochę,prawie(ciut za mały)
cykor-tchórz

cykora mieć-bać się
capić-śmierdzieć

('co tu tak capi?')

('co tak capem zajeżdża?')
ciamraga-gapa,niedojda

ciapajda-gapa
cofnięty w rozwoju-głupi

Zapis 04.06.2005

darzy się-szczęści
dęba dać-uciec

('i dęba w pole!')

dyla dać-uciec
z'dębieć-zszokować się

delikatesik-delikatny,słaby,wyniuniany
dętka-bardzo pijany;do niczego

detka-coś letkiego,nieważnego

decha,deska-kobieta bez biustu

w'dechę-bardzo dobre
dęty-do niczego,slaby
dłubek-czlowiek wolny,partoła

długi-człowiek wysoki i chudy(albo odwrotnie)
('dotknąć kogo do żywego')
drapaka dać-uciec
draska-rozpałka(powierzchnia pudełka zapałek o którą się ociera zapałkę)
do'diaska!-a niech cię!

drętwielec,drętwas-człowiek mało rozrywkowy,gapa

drętwo-słabo,źle,niskładnie
drobnica-drobni inwestorzy giełdowe(Radom)
drób-dzieci
d

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

drypać-wyrywać,rozdrabniać

(u'drypać kawałek chleba,bułki)

drzaźnić-drażnić,denerwować
('bojący dudek')-ktoś wyjątkowo strachliwy
dulczeć,dulczyć-sterczeć nad czym,asystować

('dulczy i dulczy nad tymi książkami!')
za'dyma-rozruba

dyndać-zawracać komu głowę,asystować
dziadyga-staruch
dziany-bogaty,dostatni
('gruba dynia')-grubasica

('gruba beka')-grubasica
działa,działka-twoja częśc,twój przydział
dziubnąć-troszkę zjeść

dziabnąć-ukraść

dziaba-piękna dziewczyna

rozdziapa-gapowata dziwczyna;niaładna
dziumdzia-zrzędliwa kobieta
chamać-zjeść

chamnąć-zjeść
('zrób am'-do dziecka)-zjedz

dymać-chędożyć dziewuchę
dymanko-stosunek seksualny

wy'dymać-przelecieć;wykorzystać
('daj dyma'-daj zapalić')

Zapis 04.06.2005

chamłać-miętosić,przeżuwać

chamać-szczekać
chamica,chamka-wredna kobieta

cham-prostak,niużyczliwiec

dupić-oszukiwać;bić,wygrywać,łupić
dupnąć-złapać,schwycić kogo

'do dupy niezdatnie'-do niczego;co ty sobie myślisz?

'dupy dać'-oddać się chłopu;wygłupić się;stracić
dupa,dupal-dziewczyna
dupa-jałopa,gapa;nic nie wyszło
dupowaty-gapowaty
('z gołą dupę i bez butów cię wziołem')-biedną(Powiśle)
dupny-świetny,dobry
'chodzić w pionie'-być trzeźwym

('do diabła z nim!')

('idź do diabła')

('idź w diabły')

diabeł-łobuz,podły człowiek
diabelskie nasienie-niezłe ziółko
diabłu duszę zaprzedać-być złym

z diabłem się układać(z diabłem iść w konszachty)-porozumiewać się
z jawnym przestępcą

('co nagle to po diable')
'diabli (licho )nadali'-wydarzenie niepomyślne
debil-tuman,głupek

debilny-głupi,do niczego

chamera-wielka czarna chmura
drapak-zmywak do naczyń
drańciuch-psotnik,łobuz(Zakrzew)
dranny-zły(Powiśle)
dzieciska-niegrzeczne dzieci(Powiśle)

dziargać-szyć,szydełkować

('dziargać na drutach')

durszlak-cedzak
cymbergaj-gra pieniędzmi i grzebieniem

cymes-coś smakowitego

durszlak-zmywak do naczyń
ciamraga-gapa,niedołęga
dzbuk-zbuk;próżniak
cyknąć-napić się wódki

('no i cyk!'...'no to cyk!)
cykać-robić byle jak,dłubać się

wy'cykać-wygładzić,wysprzątać

(wy'ciekaj mi tu stąd!'-uciekaj stąd)

Słownik 04.06.2005


eno-co wy,naprawdę;przedmowa

('eno co tam słychać')

etam-gdzie tam,nie
fikać-stawiać się;rżnąć zucha

('fikasz?
-fikam!'-tak się zaczynają bujki)

fiknąć-skoczyć,przeskoczyć,przewrócić się

fleja-flejtuch,brudas

flejać się-tytłać się(w błocie np.)
fajfus-menel,dupek

frajer-ciamajda którego łatwo wykołować

za'frajer-za darmo

za'friko-za darmo

frasować się-smucić się

frasunek-zmartwienie

fijoł,fijołek-głupek;głupota

('ma fijoła w głowie')

fiśnięty,fiźgnięty,fiźgolnięty-głupi

fiuk-postrzeleniec,głuptas(Powiśle)
prze'fiukać-przehulać(Powiśle)

fajać-oszukiwać

o'fajać-oszukać
fajki,faje-papierosy

fus-menel,nieudacznik

Fryc-Niemiec

frycowe-wkupne
fagas-amant

franca-menda
frygać-ruszać się szybko,tańczyć,rzucać

('zwinna jak fryga'-o dziewczynie)
fyrgać się-rzucać się,stawiać się
po'fyrgany-głupi
fafrać się-babrać się
folgować-popuszczać;dogadzać sobie;zjeżdżać z tonu

forteklapa-fortepian
farfocle-w zupie okruchy,jarzyny
fajdnąć,fajtnąć-przewrócić się
feler-błąd

felerny-wadliwy,nieudany

fiździpoł-trzpiot,głupol

farta mieć-mieć szczęście

fartowny-szczęśliwy
faflunić się-głupia gadać;tłumaczyć się

faflun-źle wymawiający;kręt
fanzolić-gadać głupoty

('a co ty mi tu będziesz fanzolił głupoty!')
prz'fasolić-uderzyć

fifrak-jakieś słabe ubranie,szmata;chudzielec

'obalić 'flaszkę'-wypić pół litra
'wyskoczył jak 'filip z konopi'-wyskoczył z czymś nieoczekiwanym
fiut-męskie przyrodzenie;głuptas

fiutać-gwizdać(także wiatr 'fiuta')

Zapis 04.06.2005

gacopirz-brodacz,strasznie wyglądający

gaić-stroić;rozmawiać

gacić-ocieplać

('ogacić chałupę'-ocieplić chałupę,przeważnie liśćmi i słomą)

gacie-portki

galoty-krótkie portki
gałgan-łobuz,niesłuch

gapula-gapaowata dziewczyna
gapulińda-gapowata dziewczynka
o'garnąć-posprzątać

o'garnąć się-doprowadzić się do porządku

'wziąć się w garść'-dojść do siebie;pozbierać się

gasnąć-słabnąć,umierać

z'gasł-umarł
('na twoje rozkazy to krowa puszcza gazy')-nikt się ciebie nie będzie słuchał
gderać-zrzędzić

gdera-zrzęda

('gdera i gdera')

gdybać-domyślać się,dumać

dumać-myśleć,zamyślać się
gładki-ładny,miły

('kto je ostatki ten jest piękny i gładki')
('głodnemu chleb na myśli')

('ciemno,głodno,chłodno i do domu daleko'-bardzo źle)
('wszędzie dobrze ale najlepiej w domu')

('co dwie glowy to nie jedna')

('mądrej głowie dość dwie słowie')

('ma głowę nie od parady')

(gdzie czworo tam sporo;czworo to sporo)
tęga'głowa-mądry

nie tęga'głowa-głupi
('z miastaście a głupiście')

głupieć na czyimś punkcie-bardzo czegoś chcieć

głupol-żartowniś

głupa rżnie-udaje głupiego,wygłupia się

('z głupim się na rozum pozamieniałeś?')
('jak się macie stary gnacie?')
('jadą,mają dupę gniadą')

gnije-marnuje się,więdnie

('gnije w więzieniu')
gnida-o człowieku
gnojek-młody
gnoić-niszczyć kogo,oczerniać kogo,uciskać

z'gnoić kogo-zniszczyć,oczernić

gnój-bagno,coś złego

bagno-dno,coś złego

('wpaść w bagno po uszy')

('po bagnistym gruncie stąpać')

gnuśnieć-marnować się
('chluśniem bo uśniem')
('goło ale wesoło')

('goły ale wesoły')
gołudupiec-biedak,dziad

gość-ktoś ważny

gościu-koleś,ktoś ważny
grabić-kraść,rabować

('i gra muzyka'-wszystko w porządku)

('za'grać komu na nosie'-zrobić komu na złość)

('i gra fajerka'-wszystko w porządku)

gruboskórny-nieprzyjemny;odporny

gryźć się z kim-kłócić się

wy'gryźć kogo-przegonić z posady

Zapis 04.06.2005

drobiazgi-dzieci
duperele-głupoty;drobne rzeczy

dyrdymały-głupie opowieści
gizdrol-człowiek powolny,rozlazły
('daj kurze grzędę
a najwyżej siędzie')
guzdrała,guzdera-człowiek wolny,rozleziony

'guzik z pętelką'-nic nie dostaniesz

figa-nic nie dostaniesz

('figa z makiem z pasternakiem'-nic nie dostaniesz')(Powiśle)
gziocha,gzioszka-dziewczyna lubiąca chłopaków
gzi się-krowa która ma ruję
graba-ręka

daj grabę!-przywitaj się!

grzaniec-grzane piwo
gówno,gówienko-do niczego

('co?
gówienko!')

('co?
gówno!')

'gówno na rzadko'-słbo,beznadziejnie

gówniany-zły,zepsuty,do niczego

'gówno nasrać komu na wycieraczkę'-zrobić komu coś niemiłego
('gówno,
niech się z tobą zrówno,
posul go z makiem,
zjedz go ze smakiem!'-Powiśle)

wdepnąć w 'gówno-wpaść w kłopoty
'gówno nasrane'-człowiek nieznaczący ale udający nie wiadomo kogo
'byle gówno'-byle co,błahostka

('zimno ci?
to wleź w gowno!')

gidyja-wysoka kobieta

gira-noga

gniot-coś złego,słabego;zakalec

daj gryza!-poczęstuj mnie!
gołą dupą świecić-być dziadem

('gołą dupą będziesz świecił!'-nie kupię ci jak będziesz niegrzeczny)

gryzmolić-brzydko pisać

gryzmoła-piszący tak,że trudno odczytać co napisał

globus-głowa;dziecko
drapichrust-łobuziak

grajdoł-dziadowska miejscowość;melina;złe towarzystwo

grejdolić się-wpychać się,wchodzić na górę;dłubać;ociągać się
graniasty-pstrokaty(różnobarwny)
dzębnąć-ugryźć,złapać;ukraść(Powiśle)

bety,becik-poszewka niemowlęca;łachy
flądra-wredna kobieta
gdzieści,gdziesi-gdzieś

Zapis 04.06.2005

bóżnica-synagoga
gapy łapać-przyglądać się
haftować,hafta puszczać-wymiotować
mieć na kogo 'haka-znać czyjeś sprawki

halastra-zbieranin
honorny-dostojny,gniewliwy
huśdu-buśdu--buju-buju(przy uspypianiu w wózku dzieci;na huśtawce)
hultaj-łobuz

hulaka-rozrywkowy człowiek

prze'hulać-stracić,roztrwonić

hulanka-potańcówka,wesołe przyjęcie

hulać-tańczyć

hule!hule!hule!-przy przeganianiu gęsi
hycel-rakarz
handryczyć się z kim-przekomarzać,kłocić

handrolić-wyrywać,rozrzucać,memłać,drapać
hebel-ogołocone z gałęzi drzewo

glaca-głowa

('łysa'glaca')

('cacy,cacy!
buh po glacy!)
bunty,bunta-deski w stodole znajdujące się poniżej dachu

garkotłuk-kucharz

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

gospoda-restauracja,knajpa
huncwot-łobuziak

hamuj się-uspokój się

za'haczyć się-znaleźć pracę;zamieszkać gdzieś

hapać-szczekać;wrzeszczeć gębą

('i co tak mordą hapie?!')

gorąca krew-nerwus,popędliwy

gorączka-nerwus,popędliwy

gorączkować się-niepokoić się,denerwować się
gablota-samochód

zaliczyć'glebę-upaść na ziemię
gadaśny-gadatliwy

fikuśny-niezły,ładny,dziwny

igrać z losem-łotrzykować,ryzykować

('nie igraj z losem')

iskrzyć-rozumieć
imać się czego-pracować

fanaberie-glupoty,wymysły

('nie stać nas na fanaberie!')

Zapis 04.06.2005

jadaczka-gęba

jajco-jajko

jaja,jajca-jądra

jarecka-matka

jarecki-ojciec

jarzyć-rozumieć

('stary ale jary')

('chojaki jebią w górę!')-rosną
jebło,jebnęło-spadło,uderzyło,kopło

po'jebało się,z'jebało się-sknociło się,zepsuło się

('chyba cię pojebało?')

jebnąć-uderzyć

przy'jebać-uderzyć
jebaka-niezły kogut,zaliczający dziewczyny
za'jebisty-świetny,dobry
u'jebać się-pobrudzić się

jałop,jełop-gapa,fajtłapa
chłopa jałopa-gapowaty chłop(Powiśle)
('kawał chłopa ale jałopa')

jałosia!jałoś!jałoś!jałoś!-zawołanie na młodą jałówkę
jopek-walet
japa-gęba

japacz-mający brzydką gębę
jaja sobie robić-żartować

jajcarz-żartowniś
'jechać po opinii'-podrywać zaufanie

'jechać na złamanie karku'-strasznie pędzić
bez jaj-nie żartujcie sobie

Jezusek-fałszywy pobożnik

Józio-poczciwina,zacofaniec

('Józiu!
w dupkę ziuziu!'-Zakrzew)
huś!huś!huś!-okrzyk wydywany przy zaganianiu świń

('huzia na Józia!'-wszyscy na jednego!')

ale jubel!-ale heca!;zabawa

jabcok,jabol-tanie wino
idźże!idźże!-daj spokój!
farba-krew zwierząt

juchy komu utoczyć-dać się komu we znaki

('z nosa leci rosa')

jarać-palić papierosy

('ale się jara ta trawa'-ale się pali ta trawa)

z'jarało się-spaliło się

hurmem-razem,gromadą
hurma-gromada,tłum
hajdawery-bufiaste spodnie

'jak raz'-akuratny,na miarę

Zapis 04.06.2005

'kark za kogo nadstawiać'-ryzykować za kogoś
kryjok-dziwak,odludek
kurzyć-palić papierosy
w'kurzyć kogo-zdenerwować
kura domowa-kobieta lubiąca urzędować w domu

('wygląda jak zmokła kura'-jest strasznie zaniedbana)
('kurwa jego mać,
nie chciała mi dać!')

kurwnąć,za'kurwić-uderzyć otwartą dłonią lub pięścią

('jak mu nie za'kurwię!')
('kurwa kurwie łba nie urwie!'-swój swego nie ruszy)
kwach,kwasior-tanie wino
'pierwsze koty za płoty'-pierwsze lody zostały przełamane
roz'kwasić komu nos-przyładować kogo w nos

krekorzą-nioski wydające z zadowolenia przeciągłe'ko-ko-koooooo'(Powiśle)
('o!jak ładnie krekorzą!'-jakie dobre kury macie!)
kumać-rozumieć,pojmować
kozak-zuch,chwat
'kapusta i groch'-mieszanina,wszystkiego po trochu;nie można się w tym
rozeznać

'kurwica mnie bierze!'-zaczynam się denerwować

('kurwica mnie bierzę jak patrzę na to co się dzieje!')
kręt-oszust
za'kręcony-dziwny,szalony
'u'kręcić komu,czemu łeb'-przestać się zajmować;policzyć się z kim
kretyn-głupek

kretyństwo,kretynizm-bzdura
jeleń-gapa którego łatwo można wykołować

z'kopa załadować-kopnąć

'kopnął mnie prąd'-zostałem porażony prądem

kopnięty-głupi
kopsnij!kopsaj!-daj!dawaj!
'ka-pe-wu?'-rozumiesz?

kapować-rozumieć;wydawać kogo

kapuś-ten który kogoś wydaje

cwel-obraźliwe określenie
za'kapować kogo-wydać kogo

kapnąć się,s'kapować się-zorientować
('toto takie 'kurczęcina')-mała dziewuszyna
po'kurcz-gnojek,wrednias

pół'kurek-chłop o cechach kobiety;kura nie znosząca jajek
kogut-kobieciarz
'kukułka mnie okukała'-nie będę miał szczęścia do pieniędzy w tym roku

(w radomskim utrzymuje się przesąd,że jeśli ktoś po raz pierwszy
wiosną usłyszy kukanie kukułki i nie będzie miał przy sobie pieniędzy
to cały rok upłynie mu w biedzie.z tego powodu wiosną wszyscy starają się
nosić w kieszeni przynajmniej parę groszy).
'kuku na móniu mieć!'-być głupim

zrobić kuku-zrobić sobie krzywdę:podrapać się,skaleczyć
wy'kapany tata!-podobny do ojca,że hej!

be-złe,brzydkie niedobre,szkodliwe

('nie dotykaj tego,to jest 'be'-do dzieci)

'kto ma księdza w rodzie tego bida nie bodzie'
dobrodziej-ksiądz;dobry człowiek
kurde!-przekleństwo

kurde balas!-przekleństwo

balas-duża kupa

kurtka!kapota!-przekleństwo
('mam!
krzywe nogi kiej sram!'-nie mam tego)
('zadzieram kiece i lece!'-o już tam pędę lecę,akurat!)

Zapis 04.06.2005

'kaktus mi na dloni wyrośnie'-nie zrobisz tego na pewno

kitłasić-kotłować,mieszać się
kocówe komu robić-zbić kocem
w'kitrasić się,w'kitrać się-wepchnąć,wejść

w'kitraj się-właź na górę

kot-młody żołnierz

kisić się-marnować się

ażebyś s'kisł!-przekleństwo
kosić-zarabiać,grabić
kocopolić-opowiadać dziwne historie

kocopoły-bzdury,dziwne historie
kosa-ostra kobieta,zwłaszcza nauczycielka

kostropol-coś kanciastego,z zadziorami
garbus-garbaty
kutwa-skąpiec

kutas-penis;nieużyczliwiec
kutafon-niezguła,nieużyczliwiec
kurwiarz-babiarz

s'kurwiel,s'kurwysyn-łotr,nieżyczliwiec

kurka wodna!-przekleństwo
koty,kocia wiara-jehowcy,religia świadków jehowych

kurwa sakramencka-wredna suka

'do 'kurwy nędzy!'-przekleństwo
('kośnie !kośnie!kośnie!
wyżej nie urośnie!-zabawa dziecięca;gdy które przykucnie,to to stojąc
robi nad jego głową nogą koło i tak mówi)
na s'kos-na ukos
krasnal,krasnolud,krasnoludek-także mały człowiek
krzyż-kręgosłup

'krzyż pański z kim mieć'-mieć kogoś na swoje utrapienie

krzyżówki-skrzyżowanie
kuśtykać-kuleć

katana-wierzchnie okrycie

kielonek-kieliszek

kielnąć-wypić kielicha
knypek,knypel,knypeć-dziecko;mały człowiek

kabza-mieszek

('zbijać kabzę'-gromadzić pieniądze)
kinol-nos

kinol zadzierać-nos zadzierać

kapeć-ciap;grzyb zmurszały;przedmiot zurzyty(np.piłka rozerwana)
koczkodan-brzydal

kocmołuch-brudas;dziwka
kawalerka-kawalerowie
kawalerczak-niecałkiem wyrośnięty kawaler

iść w kawalerke-iść do dziewczyny

('kawalirz co w portki nawalisz'-o wyrostku udającym dorosłego-Przytyk)

kopocz-narzędzia służące do wyrywania z podłożą ubitego gnoju

Zapis 04.06.2005

s'kulić ogon,podkulić pod siebie ogon-przestraszyć się;spuścić z tonu

kurza twarz!-przekleństwo

o kurza!-o jeju!

jejeniu!jejkuś jejkuś!-o jejku!

('jejkuś!jejkuś!dana!dana!'-przyśpiwka)
'kurzą dupę robić'-robić buzie w ciup

karakan-kurdupel,brzydal

kartofel-ziemniak

kapelinder-kapelusz

kimać-spać
kibel-ustęp

'być w kiciu'-siedzieć w więzieniu
'siedzieć w kozie'-być przetrzymywanym za karę np.w szkole
kapieć-zapadać na zdrowu;umierać
kapkę-troszkę;jeszcze trochę brakuje

('kapkę posuń w górę tę dęskę i będzie')

kojtnąć-przewrócić się;umrzeć
'kropnąć w kalendarz'-umrzeć

dzik-odludek,niewychowany

dziczka-dzika sadzonka
kuty-cwany

kuty na cztery łapy-przebiegły lis
Kajtek-imię niskiego psa

kant-oszustwo

kantować-oszukiwać

knot,knotek-dziecko

kiwać-oszukiwać

wy'kiwać;o'kiwać-oszukać
kiwka-oszukanie napastnika przy grze w piłce nożnej
konferować-rozmawiać
kiosek-kiosk
kociokwik-wrzask
'kwiczołów nałapać'-zmarznąć(Powiśle)
kujon-uczeń strasznie pilny
kapciocha-wagina

('a trzymałeś za kapciochę?')
kuciapa,kuciapka-wagina

('złapę babkę za kuciapkę!'-Przytyk)
('im chłop starszy,
tym korzeń twardszy')
kołek-nieruchawy,nieśmiały

kołek w płocie('stoi jak ten kołek w płocie')-człowiek nieruchawy,sztywny

kołki-niezgrabne ,proste nogi
głupia koza-obraźliwie o dziewczynie

korzonki-choroba objawiająca się silnym bólem dolnej części krzyża

Zapis 04.06.2005

ladaco-łobuz,nic dobrego

ladacznica-dziwka

lepiglina-słaby murarz

u'lepić-stworzyć cos,napisać,wymyślić(Powiśle)

('a bo tak coś ulepiu'-o filmie)
lepiocha,lepioszka-dziewczyna lubiąca tulić się do chłopaków

'brać kogo na 'lep'-skusić kogo czym

przylepka-piętka chleba

przy'lepa-miłe dziecko które lubi towarzystwo dorosłych
lepić się do siebie-tulić się(o kochankach)
'brudas bo brudas,ale 'lepiocha'-chociaż nie dba o siebie to potr

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

'brudas bo brudas,ale 'lepiocha'-chociaż nie dba o siebie to potrafi
sobie radzić z chłopakami
leszcz-ktoś mało znaczący

lewara' mieć na kogo-mieć na kogo haka

nie ma na niego 'lewara-nie ma na niego sposobu
u'lizać się-uczesać się

u'lizała go krowa-za bardzo wyelegantowany
do'luftu-do niczego

lufa-dwója;piękna dziewczyna

laga-laska

lacha,laska-dziewczyna
lufcik-małe okienko

u'lulany-upity;uśpiony

u'lulać -uśpić dziecko

landara-brzydka dziewczyna
pa'luli!-idź spać!(do dziecka)

latwica-dziwka

lampić się-gapić się

('nie lamp się tak!')

latoś-obecnego roku(Powiśle)
leci na kogo lub na co-chce bardzo;daje się skusić
liżydupa-lizus,służalec

lizać komu dupę(tyłek)-podlizywać się,poniżać

liznąć czego-trochę się nauczyć,doświadczyć
lejba-gruba kobieta

leje-pada

lekcje dać komu-porządnie dać komuś nauczkę

galanty-niezły,spory
glancować-czyścić

od'lać się-wysikać się

lać-sikać

letkus,letkusik-lekkoduch;nie lubiący się przemęczać

krzepa-siła
('ciepło aż się pod nosem skrzepło'-ale dzisiaj zimno)

jupa-nora;mroczne pomieszczenie
lelija-dziecko

(kiedy umrze dziecko to matki zawodzą:'moja lelijo')(Kiedy powiesił się mój szkolny kolega Maciek jego mama na pogrzebie zawodziła 'moja lelija')(Zakrzew 1982 r.)
ob'latany-doświadczony;wypróbowany

lafirynda-o kobiecie

lura-słaba herbata

limo-podbite oko

flimon-menda

lutnąć,przylutować-uderzyć kogo
lewus,lewy-krętacz,próżniak

lewizna-praca w szarej strefie

kombinować na'lewo-kręcić,oszukiwać

'ma dwie 'lewe ręce do roboty'-próżniak,fajtłapa

lipa-do niczego
lumpa-o kobiecie:gruba,niezgrabna

lump-menel

fifka-wkłada się w nią papierosa

lumpy-spodnie
z'lisić się-przestać kogoś popierać;wycwanić się

lać wodę-opowiadać bzdury(Powiśle)

lejwoda-kłamczuch,fantasta(Powiśle)
ludź-człowiek

ludki,ludkowie-ludzie
'wyjść (wyrosnąć) na ludzi'-osiągnąć coś;stać się kimś

Zapis 04.06.2005

klechcić,klichcić-gadać

u'klechcić-wymyślić jakąś historię
łapserdak-obszarpaniec,łobuz

łaskawca-człowiek któremu coś zawdzięczamy
łaszczyć się-łakomić się na co

(po'łasczył się-skusił się)
łazikij-włoczęga

łazikować-wędrować,obijać się

'mieć 'łeb'-być cwanym

('ma 'łeb na karku'-cwany)

łebski-zdolny,cwany

łepek-gnojek
łania-zgrabna,piękna dziewczyna

('jak 'łania')

łatać dach-naprawiać dach
('ile masz lat?
-tyle co na stodole lat,
każda łata po trzy lata!
-no to ile tych łat?
osim!
-masz dwadzieścia cztery lata!'-Powiśle)
łełun-mówiący po wiejsku(Przytyk)
łońskiego roku-ub.roku(Powiśle)
łoblodra-niegrzeczna dziewczyna

łypać oczami-przyglądać się,wpatrywać
połamaniec-niezdara,kaleka

('taniec,połamaniec-strasznie trudne figury taneczne)
łoić-pić;bić
łatwić-załatwiać

łabudzić,łabudać-gromadzić,zbierać
balerony-grube nogi

Zapis 04.06.2005

marmuzela-rozmamłana dziewczyna

mnożyć problemy-komplikować
Mongoł-wredny,zły

('ty Mungole jedyn!')

montować-kleić,organizować

monter-zwyczajowe powiedzenie w rodzaju'cwaniak'

('mondrala tylko łeb mu nawala(napierdala)')
mordziasty-ma brzydką twarz;wredny
('masz za mały na to móżdżek!'-jesteś za głupi)

'mocna głowa'-mądry;potrafi wypić

('ma mocną głowę'-może wypić)
'mucha nie siada'-ale pięknie wysprzątane;wyelegantowane

('srali muchy,
będzie wiosna,
będzie lepiej trawka rosła'-pleciesz bzdury)
przy'mulać-gadać bzdury;truć

muł,przy'muł-nieruchawy;nieużyczliwy

mumia-wyniosła,sztywna

malarz-o chłopaku chędożącym dziewczynę gdy ta ma miesiączkę
mus-konieczność

('jak mus to mus'-jak trzeba to trzeba)
dawać komu musztrę-szkolić,uczyć,dawać reprymendę
('z tyłu liceum,
z przodu muzeum'-o kobiecie mającej niezłe nogi ale starą twarz)
'i gra muzyka!-wszystko w porządku

'u'mywać ręce'-udawać,że się nie miało z tym nic wspólnego

'mydło i powidło'-slep wielobranżowy

mydlić oczy-oszukiwać,zwodzić

('wyszedł na tym
jak Zabłocki na mydle')
mydelniczka-trabant]

mydłek-słaby,dupowaty
z'myłka-oszukaństwo,zwód

mysikrólik-mały ptaszek

mysia nora-ciemne pomieszczenie i małe

Zapis 04.06.2005

drałować-szybko iść,jechać
mańkut-leworęczny

mańka-ręka

'macać kogo'-sprawdzać,wypytywać
macać kurę-sprawdzać czy ma jajko
magik-kręt,zwodziciel,naciągacz

magister-aptekarz
('w maju jak w gaju')
majęt-bogactwo,majątek(Przytyk)
majsterklepka-dłubek,partacz
małpa,małpiszon-wrednota
maminy-mamy
mymłok-brudas,fleja

mymle-miętosi
'masło maślane'-mówić o czymś używając tych samych słów do tłumaczenia
maść-także umaszczenie

maszyna-samochód;kobieta;sprzęt
('iść w krzaki na maślaki')

('wyglundo jak dupa zza krzaka')-w znaczeniu wypatruje się a nie jest podobny do dupy wystającej zza krzaka
mazgaj-płaczek
mechanik-spryciarz;zwyczjowe'kolego'
medyk-szkoła dla pielęgniarek
meliniara-babka handlująca wódką

melina-miejsce gdzie sprzedaje się alkohol
melodia-sposób,zachowanie

('nie na te melodie'-nie tak)

modła-sposób,zwyczaj

('na naszą modłę')

moda-sposób,zwyczaj
merdać-cieszyć się;nadskakiwać

('merdać ogonem'-cieszyć się)

po'merdany-glupi;porozwalany

po'merdaniec-głupi
męczydusza-natręt
męt,mąt-zły człowiek;menel
mienić się-uważać się
miesiąc,miesiączek-księżyc(Wolanów)
mieszek-schowek

('ma gruby mieszek'-jest zamożny)
wy'miękać-odpadać
'mięsem rzucać'-kląć

migać się-wypierać się;unikać
po'migany-głupi;zły(np.sprzęt)

migdalić się-przytulać się
'mijać się z kim'-nie pozdrawiać się
przy'milny-bardzo miły,lubiący towarzystwo dorosłych

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

memeja-brudas,fleja
('kto ma pszczoły ten ma miód,
kto ma dzieci ten ma smród')

'miodem dupę smarować'-dogadzac komu,sobie
mietła-brzydka dziewczyna
mitręga-zmartwienie
'ani 'mru mru'-nie wygadaj się

mizdrzyć się-stroić
mleć ozorem'-gadać jak najęty
młócić-także bić,pokonywać,gromić

młocka-rozruba,bijatyka;seks

młody-także nowy,swieży,nieuświadomiony

młot-tępak,matoł,osiłek

młot parowy-bardzo tępy

młotek-matołek
'woda'na młyn'-wszystko na naszą korzyść
('mocny w gębie')
u'moczyć-przegrać,stracić

moczymorda-pijak
model-niezły gagatek

goguś-fircyk

modzić-wymyślać,cudować
miuncek-zrzędliwe,płaczliwe dziecko

miuncy-płacze,zawodzi

Zapis 04.06.2005

nachodzić kogo-niepokoić
nienachlany-ciągle mu mało
naciąć się-nabrać się

naciągnąć kogo-oszukać skogo,wykorzystać;skusić

nadawć-ględzić;informować
nadziany-bogaty
po'głupiemu-niemądrze,źle

na 'jebał pies-byle jak,prowizorycznie

bez ładu i składu-byle jak,chaotycznie

naglić-śpieszyć,gonić

'co nagle to po diable'
nagrabić sobie-wpaść w kłopoty

nagrać-przygotować(nagrać komu robotę)
napalony(na coś)-bardzo czegoś chce
naskoczyć na kogo-zaatakować;zwymyślać

'lata jak'nakręcony'-denerwuje się
nałóg-nałogowiec;natręt

('ty 'nałogu jeden')
'gada' jak najęta'-ględzi

Zapis 04.06.2005

namotać-narozrabiać;pokomplikować

napierdolić się-narobić się;nachlać się;wychędożyć dziewczynę
nastawać na kogo-chcieć coś złego komu zrobić
nastawić się na co-też zająć się jakąś działalnością

('nastawić się na konie'-chować konie)
napierdala-boli

(ale głowa mi napierdala)
nawalił-zepsuł się

nawalony-pijany
nawijać-opowiadać,gadać

'nawijkę strzelił'-zagaił,zbajerował

na wywrót-na odwrót;na nice

'na mianę'-na zamianę(np.'ty zatańczysz z moją siostrą,ja z twoją')(Powiśle)
na odwyrtkę-na odwrót;nie tak jak każdy

na nice-na drugą stronę(spód)
nerwa złapać-zdenerwować się

nerwować się-denerwować się

nie nerwuj mnie-nie denerwuj mnie

niedorozwój-głupek

niedźwiedź-człowiek ociężały;samotnik
Niemiec,Miemiec-Niemiec;niemota;człowiek z którym nie można się dogadać
w żadnej sprawie

('ja do niego mówię a on 'Niemiec!'-w ogóle mnie nie słucha)

'ty Niemcu!-ty bandyto!ty zdrajco!-najgorsze z możliwych przekleństwo
(dawniej,jeśli ktoś został nazwany 'Niemcem' od razu musiał sprać pysk
potwarcy!)
niestatek-człowiek niestały w uczuciach
nietęgi umysł(głowa)-przeciętny,głupi
niedogoda-niewygoda

('jeszcze się taki nie narodził coby wszystkim dogodził')

nierada-ciapa,człowiek niezaradny

niewydarzony,niewydarzeniec-dziwak,cudak

niewypał-coś co się nieudało

Zapis 04.06.2005

niezdatni-nieudany,wadliwy,niedojrzały

niezgraba-niezrabny(a);fajtłapa

'ni przypioł ni wypioł'-bez gustu;nie pasuje

'ni tak ni owak'

'ni tak ni siak'

'ni to ni owo'
nizinka-zapadlisko,dołek(Powiśle)
wy'niuchać-wywąchać;znaleźć
niuch-nos;węch

('ma dobrego niucha')

niepoznaka-nie do rozpoznania

dla'niepoznaki-aby zmylić przeciwnika
gdzie go'poniosło-gdzie się podziewa

'nosi go'-ciągnie go gdzieś;jest zdenerwowany

po'niosło go-zdenerwowałem się;wybył gdzieś
nurek-człowiek sprytny,o zmiennych poglądach

nurzać się w błocie-być w czymś zamieszanym

na waszą(naszą)nutę-na taki a taki sposób

nutra,nutria-o kimś kto ma wystające siekacze

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

'obić mordę'-zbić kogo
obrabiać-użytkować pole;okradać;nagadywać
obrobiony-okradziony

'obrabiać komu dupę'-nagadować na kogo

obracać dziewczynę-chędożyć

wy'obracana-nie dziewica
'obramować kogo w obraz'-wybielić;czcić
'obrastać w piórka'-wywyższać się
ochlapus,ochłapus-gapa;rozlaga

ochłapiarz-czekający na jakąś okazję;lubiący popasożytować
odlać się-wysikać się

odwal się-odczep się

na odczepnego-rodzaju alkoholowego poczęstunku
oferma-ciapa,gapa

oflim-brudas

oryl-człowiek chamski i rozdarty
('co się tak drzesz jak oryl!')

('ty orylu jeden!')

ofiara(losu)-ciapa,gapa
ogryzek-nijaki chłopak

('to taki ogryzek')

z okładem-jeszcze zostanie luz;sporo czasu

('czego oczy nie widzą tego sercu nie żal')
okrężnego-rodzaj poczęstunku alkoholowego(uczestnicy libacji piją
kolejno)
'ołówek i główka to szkolna wymówka'-nie ma żadnego tłumaczenia

omłot-bijatyka;młocka
na'opak-na odwrót

chłopak na'opak-nieposłuchaniec;cudak
niesłuch-niegrzeczny chłopiec,pies
nieposłuchany-chłopiec nieposłuszny
na'odwyrdkę-na odwrót-nie tak jak każdy

('zawsze musisz wszystko robić na odwyrtkę?')

('masz?
-mam,krzywe nogi kiej sram')
'każdy orze jak morze'-każdy kombinuje tak jak potrafi

'łeb komu suszyć'-nie dawać spokoju;być natrętnym

łebski-niezły,cwany

osa-niedostępna,podła baba(przeważnie o nauczycielce)
oskrobaniec-wyskrobek;byle jak ubrany

'nie 'osłabiaj mnie'-nie pleć głupot

ostatki-resztki ze stołu

('kto je ostatki ten jest piękny i gładki')
ostatni-najgorszy

('to ja już jestem taki 'ostatni?')
na kiego ci to?-do czego ci to potrzebne
'owijać wełnę w bawełnę'-gadać od rzeczy
ocipieć-zgłupieć;zbabieć

omsknąć się-wymknąć się
opaprać-byle jak zrobić;byle jak zamalować

obsraniec-gnojek
'nasrać i odejść'-nabrudzić i nieposprzątać

('nic tylko nasrać i odejść!')-taki bałagan
pachoł-tępak,prostak;służalec

pachołek-dziecko

padalec-wrednias
pająk-człowiek o długich kończynach
paker-kulturysta,ciżężarowiec

paliwo-alkohol

pała-głowa;penis
('łysa pała')
'łeb jak sklep a w nim same puste pułki'-duża głowa ale pusta(Zakrzew lasta 70 te)
pana rżnąć-udawać kogoś większego niż się jest
pannić się-udawać pannę;chodzić z chłopakiem
papłajda-brudas;partacz
parę mieć-mieć siłę

('ma parę'-jest silny)

parkają się-ruja u owiec i krółików(?)

w'parować-niespodziewanie wejść

wy'parować-uciec;zginąć
pyrtek-niski

Zapis 04.06.2005

przypasować-zamierzyć;spodobać się;przytroczyć
'figa z makiem z pasternakiem'-niczego nie dostaniesz

('zamknij paszczę bo ci naszczę')
pasztet-brzydala

parapetówa-rodzaj alkoholowego przyjęcia przy obsiedlaniu nowego miejsca
zamieszkania

patentowany leń-straszny próżniak
po'pychać-chędożyć dziewczynę

popychadło-służąca

na'popych-sposób zapalania samochodu,motocykla
parch-Żyd

parszywiec-zły,niedobry(o człowieku)
puścić parę z gęby-rozpowiedzieć,zdradzić tajemnicę

pestka-drobnostka,błahostka
'lata jak kot z 'pęcherzem'-biega rozgorączkowany
prychna-dziewczyna panniąca się

prychni się-stroi się,panni się

('prychna Marychna')
('co wolno księciu to nie tobie 'prosięciu')
(o'pędzlować-zjeść)

pęziel-pędzel

'na 'piechty'-na piechotę

'pieszkom'-na piechotę
pieklić się-złościć się;gonić
pienić się-złościć ,wariować

(nie 'wpieniaj mnie!')

Zapis 04.06.2005

kopciuch-brudna dziewczyna(brudasica);służąca
('kto pierwszy ten lepszy')
'na jebał 'pies'-byle jak,prowizorycznie;po głupiemu
'pies go trach!'(Powiśle)

'pies go hap!'(Powiśle)

'pies go drap!'(Powiśle)
psioczyć-obmawiać
'srał go'pies!'(Powiśle)

'kot 'go srał!'(Powiśle)

'a pies z nią tańcował!'(Powiśle)
piprztak-słaby,mały
'pierdzioł stary w gary'
po'pierdolony-głupi

pierdolnięty-głupi

pierdolca ma(dostał)-głupi(zgłupiał)

pierdolce-okulary
kurdelnik-brudne pomieszczenie

Zapis 04.06.2005

'pieścić się'-wolno robić;dbać o siebie

po'pieściło go-został porażony prądem

('co każda wieś to inna pieśń')

('ni w pięć ni w dziesięć')

('ni do rytmu ni do taktu,
wsadź se chuja do kontaktu!')
pijanica-pijak(Powiśle)
po'pijawa-przyjęcie z alkoholem
pierunem!-szybko!

('pierunem zrobił')
'pierunami ciskać(rzucać) w kogo'-przeklinać kogo bardzo

Zapis 04.06.2005

piratować-szybko jechać;rozrabiać

('co,w pirata się bawisz?'-po co tak gnasz?)

'nie 'piskaj!'-nie podskakuj!milcz!

('pisknij choćby słowo!')
pipek-mały;dziecko

pitek-mały;dziecko

pipciuś-mały;dziecko;miły

pampuch,pańpuch-brzuch;grubasek

('jak teń pańpuch'-gruby)
piśmidło-słaba książka,gazeta

pismak-słaby pisarz

'od 'piwa głowa się kiwa'

'piwa'sobie nawarzyć'-wpaść w kłopoty(przyczynić się do tego)
('jacek placek na oleju,
matka krzyczy :stój złodzieju!')

plaga-kłopot;zły człowiek

('istna z nim 'plaga!')
pleciuga-gleńda

('pleć pleciugo byle długo!')
('gdzie to się'u'plęgło?'-o człowieku)-skąd się taki dziwak wziął(Oblas)
dać'plombę-uderzyć
plumpać się-kąpać się
'płynąć z prądem'-iść duchem czasu;postępować mądrze

'płynąć pod prąd'-robić coś beznadziejnego;przeciwstawiać się ludziom

Zapis 04.06.2005

pływać-dawać sobie radę

o'papłać się-obmyć się

o'papłać-byle jak umyć,posprzątać;pomalować
('pobudka!
wstać!
koniom wody dać!')

pobrudził sobie rączki-o próżniaku lub inteligencie
('pochódź sobie to ci przejdzie'-odpręż się)

('nie chwal dnia przed zachodem słońca')
przy'podchlebić się-podlizać się

'pochylić się nad kim'-pomóc komuś,współczuć
pociechy-dzieci(zwłaszcza wnuki)(Powiśle)
('ale toto poczciwina')

('poczta pantoflowa')
('poczuć wiatr w żaglach')
podatny-szybko przeziębiający się;łatwo komuś ulegający

('podbić komu oko'-zbić kogo)
podlec-człowiek zły
('wszędzie dobrze ale najlepiej w domu')

('co złego to nie my')
('podrywać komu autorytet'-umniejszać czyje zasługi)

poderwany,poderwaniec-nadpobudliwy,nerwowy
('podstawić komu nogę')

posuwać-chędożyć
podziać,za'podziać-zgubić
('poeta tylko głowa nie ta')

('pogaduchy do poduchy')
pogrzebowy nastrój-smutek

pokraka-niezgraba,rozdziapa

pokraczny-brzydki,niezgrabny

('co się polepszy to się popieprzy')
picwant-głupol,skurczybyk(Zakrzew)

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

picować-oszukiwać;polerować
('Maryna,ty pis do Grochowa!'-żołnierz do swej)

('baba co ma złotą pisię'-kobieta lekkich obyczajów)(Gołąb koło Puław)
picek-czyścioszek
picer-kłamczuch
od'picować się-wystroić się

od'pucu(dla 'pucu)-dla niepoznaki
piździ-wieje,ziębi
z'picniały-zziębnięty
pojeb-głupek
'pocałować matkę ziemię'-upaść twarzą na ziemię;porządnie oberwać

('no i pocałować matkę ziemię')
pompować-ćwiczyć

'moja druga połowa'-współmałżonek
podpadziocha-podpadł

podpada-podchodzi pod coś,jest do czegoś podobny

podoba-podobieństwo(Powiśle)

w'podobie-podobne do(Powiśle)

('niema jak w Opocznie,
popierdoli i odpocznie!'-Zakrzew)
poroniony pomysł-głupota

posąg-sztywniak

('siedzi jak ten posąg')

posiać-zgubić

Zapis 04.06.2005

'postaw się a zastaw się'
'trzymać byka(kogoś)na 'postronku'-mieć nad kimś(czymś) władzę;
kontrolować sytuację

'złapać byka za rogi'-mieć farta,szczęście
'postradać zmysły'-zgłupieć

postradać-stracić

postrzeleniec,postrzelony-głupol
'zwisa mi kilo kitu u sufitu'-jest mi to obojętne

'pozować na kogo'-udawać kogo

pozer-człowiek sztuczny,nienaturalny
pinda-o kobiecie nieużyczliwej

paniusia-damulka z miasta
pimpek-imię psie
Pikuś-imię psie
'prawda w oczy kole'

prawić,prawować-gadać,rozpowiadać,pouczać
prawibalas-ględa
prędkus-szybki,popędliwy
prosty-łatwy

'prosty jak drut'-bardzo łatwy
prościzna-prostota

'stare próchno'-stara baba
próżniara-próżniaczka
pryszcz-drobnostka

pryszczol-krościaty
(cienko'przędzie-słabo żyje)
(ty do mnie'pijesz?')

przechodzony-stary,zużyty

('przechodzona panna';'przechodzony kawaler')
przedni-wyborny,dobry
('przegiąć pałę')

pedał-zboczeniec

pedalić się-o stosunku homoseksualnym

('Antek pedał portki sprzedał')

Zapis 04.06.2005

'iść na przemiał'-na straty

przepomóc się-przemóc się
przepierzyć-przegrodzić;wygnać

przeręba-przetoka
czyści-rozwolnienie
przewieźć się na czym,przejechać się na czym-stracić

przódy,przódzi-kiedyś
przykleić się do kogo-znaleźć sponsora

przykręcić śrubę-wzmocnić kontrolę,zablokować
przyrodzenie-męski organ płciowy
('kto z kim przestaje takim się staje')
psi-zły

psiakrew!-przekleństwo

psiajuha!-przekleństwo

psianoga!(Powiśle)

powsinoga-latawiec

('zimno jak w 'psiarni')
psuj-ciągle coś psujący

psychiczny,psychol,psychik-głupek;coś niedorzecznego
ptaszek,ptak-męskie przyrodzenie

ptasi móżdżek-głupek,tuman
ranny'ptaszek-wcześnie wstający

nocny marek-lubiący chodzić nocą

'puchnąć z zachwytu'-być dumnym
stara'pudernica-o kobiecie

'puknij się w czoło!'-co ty pleciesz

puknięty-głupi

pulcheryja-gruba kobieta

pulpet,pulpeciarz-grubas
('pusty łeb')

('pusta pała')
puszczalska-dziwka

s'puścić się z łańcucha-poczuć swobodę;zbuntować się

'puszczać się w świat'-udawać się w podróż

pyskol-pyskaty,niegrzeczny
pyszał-pyszałek
pytlować-ględzić

('pytluje jak najęty')

pyza,pyzocha-gruba,pucołowata

Zapis 04.06.2005

pultać się-stawiać się;tłumaczyć się;źle mówić
pitolić-źle grać;gadać
prykować-ładować;chędożyć
prysnąć-uciec
płacheć-kawałek

('płacheć ziemi'-kawałek pola)

połeć-kawałek,część

('połeć mięsa')

urwi'połeć-urwis,nygus

nygus-łobuz,rozrabiaka

po'kręcony-dziwny,skomplikowany

pokraczny-brzydki,niezgrabny

('porastać mchem'-zaniedbać)
pajda-kromka

pierdy,pierdoły-głupoty;głupie gadanie

pucyć się,puczyć się-gniewać się;wynosić się ponad innych

puca,pucoch-pucołowata(y);gniewliwa(y)

na'pucyć się-gniewać się;wynosić się ponad innych
podfruwajka-podlotek
pypeć-czkawka
('wynocha!bo psami poszczuje!')
pacan-głupiec

patałach-gapa,ciapa

'nie 'peniaj!'-nie bój się!
('ty poniał?)
('celny jak dziad kościelny!')-nie umiejący pocelować,trafić(np.piłkarz)
popelina-dziadostwo;kłamstwo
stara'prukwa-obraźliwie o kobiecie
przepukły-mający przepuklinę(Powiśle)

przebieraniec-cudak,dziwak

s'pławić kogo-zbyć
po prowdzie-naprawdę

Zapis 04.06.2005

radocha-śmiech,wesołość
z'ranić się-wstać wcześnie

('kto rano wstaje temu Pan Bóg daje')
z'rańca-z rana

'ranę rozdrapywać'-ciągle się czymś smucić
robol-pracownik fizyczny

fizol-pracownik fizyczny
robotny-pracowity

'roboty się nie boi'-pracuś

'z niejednego 'pieca chleb jadła'-doświadczona

'zalać'robaka'-wypić;zapić smutki
'księżyc w pełni'-o człowieku mającym pełną twarz

'przypiąć komu 'rogi'-obgadać;dać złą opinię
('rogata dusza')
('taka moja rola'-takie mi zlecono)

ropuch,ropucha-o brzydkiej kobiecie
rosa-krew

rosić-krwią się zalewać

('a z twego nosa to płynie rosa!')

rozbijać się-szumieć,wisusować;jeżdźić samochodem po wariacku

('rozbierać mięso)
'rozebrać się jak do rosołu'-być nagim

'rozdawać się'-udzielać się

'rozdrabniać się na drobne'-być zalatanym

'z polskiego na nasze'-zrozumiałym językiem

rozdzierać szaty-lamentować,płakać
('nie mogę rozerwać się na kawałki!'-nie mogę być wszędzie)
'rozkaz nie gazeta!'-trzeba wykonać
rozlaga-powolny,gapowaty
('nic nie 'robić nic nie będzie!'-Gulin)
('z głupim na 'rozum się pomieniać'-zachowywać się bezmyślnie)

('coś ty z głupim się na 'rozum pomieniał?')

('rozmowa?
-rozmowa!-umowa stoi)

('z nim nie'rozmowa'-nie dogadasz się znim;jest jeszcze zbyt dziecinny)

rozspasaniec,rozspasany-niesłuch(także o zwierzęciu)

('dać kopa na'rozpęd')

Zapis 04.06.2005

'rozpłynąć się(we mgle)'-przepaść

'przepadł jak kamień w wodę'-zaginął

'rozporządzać się sobą'-być niezależnym,dorosłym
'rozprostować kości(kolana'-pospacerować,poćwiczyć
'robić komu remanent'-przycisnąć kogo do muru
rozprażyniec-nerwus,nadpobudliwiec
'rozumu się najadł'-zmądrzał

'na mój 'rozum'-według mnie

'nie na mój 'rozum(moją głowę)'-nie znam się na tym
'lata jak poparzony'-wścieka się

równiacha-swój chłop

ruchać-chędożyć
'stary 'rupieć'-rzecz niepotrzebna
rupieciarnia-graciarnia
'rychło wczas!'-czemu tak późno?
('świński ryj'-wyjątkowo wredny typ)
'ryzyk fizyk'-a nuż się uda

'kto nie ryzykuje w kozie nie siedzi'-po co się na rażać
rozrabiaka-łobuz

rozruba-zadyma,bijatyka
rządzić-pić,używać;szastać pieniędzmi
('bystry jak woda w klozecie'-z przekąsem)
'rozbijać się samochodem'-intensywnie jeździć samochodem
'rżnąć głupa'-udawać głupiego

'rżnąć asa'-udawać zucha

('tośty taki as?'-myślałby kto)
rzucać się-stawiać się

'rzucić kim o ziemię'-nieźle się z kimś rozprawić
ryża morda(ryży ryj)-wrednias

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

puszka-więzienie

za'puszkować-zamknąć w więzieniu
równy gość-w porządku człowiek
'w 'porządelu jak w burdelu!'-wcale nie jest dobrze!

burdel-bałagan

burdelnik-zabałaganione pomieszczenie
przyjmać-przyjmować
ptok-ten który zmienia miejsca zamieszkania

'niebieski ptaszek'-próżniak
psiora,psipsiora-u dziewczynki
po'lachany-głupi,szalony
('huk z nim!'-a niech go!)

Zapis 04.06.2005

sadzić się-rzucać się;wywyższać się

'kurwa 'sakramencka!'-przekleństwo
samopas-bez nadzoru

('chodzi samopas'-o zwierzęciu;o dziecku)
k'siantrapa,siantrapa-gapa,jałopa
('siedź w kuncie!
znajdum cię!')
siano-pieniądze

'sianem się wykręcić'-udać,że nas nie dotyczy
'wpaść w sidła'-dać się podejść

'u'sidlić kogo'-złapać

'zastawiać na kogo'sidła'-dybać na kogo

('wpaść we własne sidła(w sidła zastawione przez siebie)')
siec,siekać-bić

('milcz bo jak ci sieknę!')
('miotać się jak w 'sieci'-rozpaczliwie się bronić)
('wyrwać się z matni'-ocalić się)

ob'siedliny-rodzaj uroczystości organizowanej z okazji wprowadzania się
do nowego miejsca

siedzenie-tyłek
siermięga-dziadostwo

siermiężny-prostacki,niewyszukany

sirota,sirot-gapa,niedojda

niedojda-ciamajda
siostrzyca-siostra
siusiak-u chłopczyka

siurek-u chłopczyka

siuśka-podfruwajka

Zapis 04.06.2005

'skakać sobie do oczu'-kłócić się,złościć

(na'skoczyć na kogo')

('możesz mi naskoczyć na małego'-nic mi nie zrobisz)

mały-penis

skasować kogo-zniszczyć,pokonać
('skonać ze śmiechu'-bardzo się śmiać)
(nie warta skórka wyprawki')

skóra-dziewczyna

skręty-zakręty;papierosy

skrobać się-chytrzyć,skąpić

wy'skrobek-mały,słaby
skrobnąć-ukraść

skrobidupa-chytrus,kutwa
skubać-kraść ,wykorzystywać

skubany,skubaniec-cwaniak
'skuć komu mordę'-zbić,zapanować nad kim(żeby nie gadał)
('nie 'o'słabiaj mnie')
słodzić-chwalić,podlizywać się

('ociężały słoń')

słoniowaty-ociężały,wolny

'słoma z butów wyłazi'-o przemądrzałku który nie umie się zachować
('słowo?
słowo!-tak było)

'dać 'słowo'-przyrzec,że było tak naprawdę

'chodź na 'słówko'-na krótką rozmowę

słuchany-dobry,grzeczny-o dziecku;o psie

'służba nie drużba'-nie ma rady
'u'smażyć się we własnym sosie'-wpaść w kłopoty

Zapis 04.06.2005

'smród za sobą ciągnąć'-mieć złą opinię

('smród za nim idzie')
smrodek,smrodkiewicz-gnojek(Powiśle)
smutas-melancholik

smędzić-gadać nudnie,nieciekawie
smucić-gadać nudnie,nieciekawie
smotek-człowiek zbierający szmaty
'do 'sie'-do siebie

'od sie'-od siebie
prz'ysolić-uderzyć;dogadać
('synu Dawida i Barabasza!')(Zakrzew)

podkasijaja-mający za krótkie spodnie

podkasać nogawki-podwinąć nogawki
('sprawił sobie nowy samochód'-kupił nowy samochód)
sprowadzić-kupić

('sprowadził sobie nowy ciągnik')
skrzeka-maruda

sprzeka-skłonny do sprzeczki;zwady

sprzedajna dziwka
('zaorołym 4 staja'-Zakrzew 1976 r.)
('dziadek 'stówkę,babka stówkę!
kupili se motorówkę!)

strachol-tchórz
(ze'srać się ze strachu-strasznie się przestraszyć)

srać się-rzucać się;stawiać się

('chyba cię po'srało?'-zgłupiałeś?)
ob'sraniec-gnojek

sroch-dzieciak,młodzieniec
srulnąć-uderzyć

Zapis 04.06.2005

strzyga-brzydka kobieta
('jak nie 'urok to sraczka'-ciągle coś wypadnie)(Powiśle)
stworzenie(bydlęcie)-zwierzę domowe

sucha dupa-kobieta mająca płaskie biodra
suchy-chudy
suszek-suche drzewo
po'suwać-chędożyć
siajnowate nogi-nogi koślawe do siebie

('siajnowato chodzić'-chodzić stopami do siebie)
'sukinkot'(Powiśle)
('jest w 'szachu'-nie ma wyjścia)

szalej-szaleniec

'szaleju się najeść'-wygłupiać się
szamotanina-bójka,przepychanka

szamać-jeść
'szarpnąć się za kieszeń'-kupić coś drogiego;spłacić

Zapis 04.06.2005

szczekaczka-gęba
('od'szczekaj to!')
szczeniak-gówniarz
('zabrać komu'szczęście'-gdy się coś nie udaje ludzie mówią:'ktoś mi zabrał
szczęście')(Powiśle)

('mieć szczęście do świń,krów,bydła'-gdy się coś udaje)(Powiśle)
szczupak-chudy

szczapa(chuda szczapa)-o chudej dziewczynie
szczurek-człowiek o chudej gębie

szczypawa-zołza(przeważnie o nauczycielce)

szef-wódz,przywódca;też 'kolega'
('ma plecy'-jest niedoruszenia)

('klnie jak'szewc')

'szkłem dupę obciera'-skąpiec
'dać komu'szkołę'-dać popalić

'zrobić komu'szlaban'-zrabronić coś komu

'zaraz mnie trafi 'szlag!'-nie wytrzyma
szmaciak-dziad

szmata-ladacznica

Zapis 04.06.2005

'gatka 'szmatka'-głupie gadanie
szopka-głupota,lipa
szpilor-ostrze;ostry przedmiot

szprycha-ładna dziewczyna
('ob'sztorcować kogo')
sztuka-dziewczyna
sztywniak-trętwielec,buc
pod'szyty strachem-bojący się

'jakby 'szyty na miarę'-pasuje jak ulał
szurać -podskakiwać

('szurasz?
szuram!-chcesz się bić?-chcę!')

szurnięty-głupi

szmerglnięty,szmergiel,'ma szmaergla'-wariat
szumowina-menel
'sracz i przykrywacz'-bałagan
('jaka?
sraka!
taka i owaka!')

('ze'sraj się a nie daj się!')

po'srało się-nie udało się
sorek-samiec sarny

Zapis 04.06.2005

szlachtować-zabijać zwierzęta

spyrać,spyrgolić-gromadzić;ciągnąć do siebie

szajba-głupota

('ma 'szajbę'-jest głupi')

szajbus-głupek

'sobaczy syn'
('ażebyś 'skisł!')
swoja-żona

swój-mąż

szlauch-wąż do podlewania

szyndziel,szyndzielnia-zamróz,szron
solpa-wielka dziewczyna
'stara rura'-o kobiecie

rejwach-rozgardiasz
wy'smoktany-wysprzątany

siupy-jaja,żarty

('ale siupy!')

'mam smaka'-mam na coś chętkę(najczęściej na gorzałę)
szczyl-gnojek

szczygiełek-gnojek
szybciorem!-szybko!

srala bartek-wir powietrzny

szczyrbol-szczerbaty

siadnąć-siąść
stanik-biustonosz
wy'siudać kogo-wygonić kogo
sapi-sapie
skrzek-świerk

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

śrubokręt-wkrętak

ściągać-zbierać,gromadzić,zaganiać

ściubić,ściumbolić-gromadzić;ciągnąć do siebie

świerknąć-marznąć

('u'świerkł na amen!'-zamarzł)

świrgolić-gadać głupoty

u' świrgolić-wymyślić sobie

świr-głupi

ściera-dziwka

ścierwo!-przekleństwo

ścigać kogo-chcieć dopaść

śleptaki-małe ślepe zwierzątka

ślimaczyć-dłużyć.robić wolno

'ślizgać się na cudzej dupie'-wykorzystywać kogo lub'mieć plecy'

'chodzić/stąpać po kruchym lodzie'-ryzykować

śmieć-dziad,łachmaniarz

śmierdzący-straszny,zły

('śmierdzący leń')

('śmierdząca sprawa')

śmierny-cichy,pokorny

('siedzieć śmierno')

('śmierdzi na odległość'-brudas)

śmieszek-wesoły(dzieciak)

('śpi jak suseł'-mocny ma sen)

('spijać śmietankę')

śmigać-szybko pracować;rzucać;bić

('chodzi jak 'śnięty)-słabo się czuje

śmul-niepochlebnie o facecie

śmondak-niepochlebnie o facecie


'średnio na jeża'-przeciętnie

'świeczki w oczach widzieć(mieć)-być zamroczonym

'świecić za kogo oczami'-wstydzić się za kogo

'świerzbi mnie ręka'-mam ochotę kogoś zlać

('uczył Marcin Marcina a sam głupi jak 'świnia')

Zapis 04.06.2005

świńtuch-sprośny człowiek

świździpoł-głupol

'świński ryj'-ktoś wredny

'ręka mnie'śwędzi'-mam ochotę komuś przylać

plar,plaks-klaps

sikor-scyzoryk;zegarek

'sprowadzić kogo do parteru'-niech zna swoje miejsce

śmocyngiel

pierdzingiel

świdrygas-głupol

pierdzimęka-gapa,ciamajda(Powiśle)

śmiergnąć-śmierdzieć;rozkładać się

za'śmiergłe-śmierdzące;przestarzałe(o zatęchłym maśle itp.)

przebieraniec-cudak,dziwak

wy'siorzany-wytarty,zużyty

'plecie co mu 'ślina przyniesie na język'-gada bzdury

('świnia świni dupę ślini'-wrednias popiera wredniasa)

('kto pinindzy nimo
to niech świeczkę w dupie trzymo!')

naj'samprzód-najpierw(Powiśle)

naj'sampierw-najpierw(Powiśle)

tumanić-ogłupiać

('podawać komu na 'tacy'-służyć;dogadzać)

'taka polka!'-tak rzeczy stoją!;tak ze mną rozmawiasz!

taki-owaki

('tak czy siak'-nie ważne jak)

takowy-taki

taksować-oceniać

talent-gagatek

('niezły 'talent!')

talerz-krowie łajno

('co to za zwierz co chodzi robi talerze?')

tamto-owamto-i to i owo

'pójść w 'tango'-wpaść w cug alkoholowy

'jest w 'cugu'-chla na umór

'tańcować jak kto zagra'-nie mieć własnego zdania

ob'tańcować kogo-skrytykować kogo

('tarzać się ze śmiechu')

taś!taś!taś!-zawołanie na kaczki

taszczyć,taśtać-nieść,dźwigać

tatuś-facet z brzuszkiem;nad wiek wyrośnięty

('wszystkie w klasie takie dzieci a on jak jeden jak ten 'tauś!')

tatusiowaty-nieruchawy,gruby,mało aktywny;nad wiek wyrośnięty

Zapis 04.06.2005

'mieć 'temat'-chcieć się napić

temperówka-strugaczka(mówimy i tak i tak,częściej strugaczka)

temperować-strugać;studzić czyj zapał,uspokajać

('już ja cię 'utemperuję')

terajszy-współczesny

terkotać-ględzić,wrzeszczeć;stukać,hałasować

teściu-odzywka zwyczajowa typu'panie'

teściowo-odzywka zwyczajowa typu'pani'

tępić kogo-niszczyć

tępak-głupi,matoł

tknąć kogo-poruszyć;obgadać

('gówna nie 'tykaj')-chodzi o człowieka

('s'tłuc kogo na kwaśne jabłko')

tłuk-matoł,prostak

tłusty-bogaty,poważny

spaślak-grubas

spaść się-przytyć

('aleś się 'spasł')

tłuścioch-grubas

gruby-bogaty

'gruba ryba'-ktoś znaczny

'tłusta dupa'-o kimś kto ma potężny tyłek

szafarnium-tyłek

tłuszcza-tłum

('to,tamto,owamoto')

('to,sio i owo')

toczyć z pyska pianę(toczyć pianę)-wściekać się

tok-poidło dla zwierząt(Powiśle)

('tonący brzytwy się chwyta')

u'topił-stracił,przepił

('topić smutki w kielichu')

topielec,topielica-o kimś kto się utopił-demony(Powiśle)

'luks 'torpeda'-fajna,ładna,niezła(dziewczyna;maszyna)

towar-dziewczyna

sałata-piniądze(dolary)

'dusza 'towarzystwa'-lubiący ludzi;człowiek rozrywkowy

'panie starszy,'pani starsza''-zwyczajowa odzywka do ludzi starszych

'tracić w czyichś oczach'-zaliczyć plamę

s'traceniec-ryzykant

kiereszować się-kaleszyć się

'jak się trafi'-jak się zdarzy;co popadnie

Zapis 04.06.2005

trajdzić-klepać,ględzić

trajkotka-gadatliwa kobieta

toporny-trudny,oporny;tępy

torba(stara torba)-o kobiecie

torba-moszna

'spuścić z 'tonu'-przestać się wynosić

'nie 'trawić kogo'-nie móc kogo znosić

trąba-gapa;gęba

('zamknij się bo dostaniesz w 'trąbę!')

('trąba jerychońska'-wielka gapa)

trąbalski-gapa

trąbić-rozpowiadać,rozgłaszać

('trąbić wszem i wobec')

w'trąbić-zjeść

('do widzenia!
kup se trąbkę do pierdzenia!')

trąci-zalatuje,śmierdzi

trucha,trusia-o króliku;o tchórzliwym człowieku

('siedzi jak 'trusia'-udaje,że go nie ma)

truś!truś!trusia!trusia!-zawołanie na króliki

truć-marudzić,zrzędzić

('nie truj dupy(gitary)')

Zapis 04.06.2005

truposz-trup

truteń-leń

('jak 'trwoga to do Boga')


tryk-wielki,rogaty baran

('barun,barun,tryk!'-aby sprowokować barana do uderzenia łbem)

('rachu-ciachu!-szybko!)

'trzaskający mróz'-straszny mróz

w'trząchnąć-zjeśc

'trząść się ze złości'-być strasznie złym

roz'trzepany-rozkojarzony

trzymać się-dawać sobie radę

('trzymaj się wiatru'-nie spadnij!daj sobie radę!)

tuptać-tupać

tupeciarz-zawadiaka,bezczelny

twardziel-niezłomny typ

tyka-wysoka dziewczyna

Zapis 04.06.2005

'tyci,tyci,tyciutenki'-maleńki

ciupek,ciupelek-malutki

tyfus-łobuz,namolniak

'tyle o ile'-tak trochę

'tyrać do upadłego'-pracować przez siłę

'jak ' talala'-fajne

tytłać się-brudzić się,taplać się

('nie rusz!bo u'tytlesz!')(popularne powiedzenie)

truknąć-krzyknąć

trutać-trąbić

('trutu-tutu majtki z drutu!')

('wy'trząsać się nad kim')

u'trechtać-udeptać podłoże

trefny-zły

('trafiło się ślepej kurze ziarno')

trefnić się-stroić,pindrzyć

trefniś-błazen

tyrtosić-ściskać,miętosić;piec

telepać się-trząść się;jechać

telepło-poraził prąd

trzęsiłapa-tchórz

tytle-brudzi

Zapis 04.06.2005

uchowaj Boże!-oby nie!

'jak ręką odjął'-przestało boleć

udawany-sztuczny,nienaturalny

udaniec-łobuz


'udry na udry'('iść z kim na 'udry)-nie przelewki;stan wielkiej wojny
między dwoma skłóconymi rodami;żadna ze stron nie popuści;
każdy odpowie ciosem na cios:'wy nam to,to my wam też to'.

('ma po'układane w głowie')-roztropnie postępuje

u'tykać-kuleć

'ukręcić łeb sprawie'-przestać się zajmować czymś,zatuchłać

udrutować kogo-poskromić

ulicznica-dziwka

'umieć się znaleźć'-potrafić dopasować się do każdej sytuacji

umoczyć-stracić

uniżyć się-zejść z tonu

'świeżo 'upieczony'-nowy

('upuścić komu krwi'-dać się komu we znaki)

'urwać się z choinki'-wyskoczyć z głupotą

'urwać się z roboty'-wyjść przed czasem

urżnąć kupę-zrobić kupę

urżnąć się-upić się

usłużny-pomocny,dobry

ustanowiła się-zaźrebiła się(o kobyle)

ustawiony-bogaty,zamożny;ma dobrą pracę

'moje 'uszy'-mój wywiad

('ściany mają 'uszy')

'utrzeć komu nosa'-dać nauczkę

('używać sobie na kim'-pomiatać kim)

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

wabi się-jak na niego wołacie?(o psie)

'Warszawę przez nią widać'-o cienkiej kromce chleba

wala się-gdzieś leży

wala się-leży porozrzucane byle gdzie

u'walić się-położyć się

walnięty-głupi

na'walony-napity

walnąć się w piersi-wyrazić skruchę

wańtuch-brzuch

wariat-postrzeleniec

wariactwo-wymysł,dziwactwo

'warty zachodu'-wartościowy

'nie 'warty zachodu'-niewartościowy

warząchiew-wielka,drewniana łycha

psubrat-negatywne określenie

'co ci leży na 'wątrobie?'-czym się trapisz

wcinać się-wchodzić w drogę;przeszkadzać

wcinać-jeść

'wdał się w ojca'-wrodził się do ojca

wciskać komu-sprzedawać nachalnie

'wciskać komu kit'-oszukiwać,bajerować

('bilet 'wstępu do ustępu')

wesz-człowiek wredny

wtykać się-pchać się

'wet za wet'-oko za oko!

'wiatrem podszyty'-lękliwy,nietrwały

u'widzić-zobaczyć

u'wieść kogo-być pierwszym od kogoś

'uwidzieć sobie'-wyobrazić sobie,zaplanować

('nie tak sobie to wszystko u'widziałem')

'uwidziało mi się'-uroiło mi się;przewidziało mi się

'wielka mi rzecz'-straszne mi co

wajcha-dźwignia

('wielki jak brzoza a głupi jak koza')

włam-włamanie

'wsio ryba'-wszystko jedno

'wsiora w no'-mnie tam bez różnicy

wyciruch-dziwka

wycug-dożywocie

wyrko,wyro-łóżko

Zapis 04.06.2005

wy'wiedzieć się(wywiad zrobić)-dowiedzieć się,zasięgnąć języka

wiekowy-stary,stuletni

'nie potrafi mówić po polskiemu'-nie mówi po polsku

wrednias,wrednota-wredny człowiek

wieprzoczek-młody wieprzek(Powiśle)

wiercioch-nadpobudliwiec,kręcioch

('wiercić komuś dziurę w brzuchu'-naciągać na coś;łajać)

('przyczepił się jak rzep do psiego ogona')

łamignat(po'łamignat')-siłacz,zabijaka

wierteło-wiertło

za'świerzgły-stęchły,zaśmiergły

Zapis 04.06.2005

wiercioszka-o dziewczynie niezbyt cnotliwej

waruj!-czekaj!pilnuj!(pies)

wartałoby-warto było

'wieszać na kim psy'-obgadywać

wieszak-o niezgrabnym lub źle ubranym człowieku

('wyglądasz jak 'wieszak!'-jesteś źle ubrany)

ob'wieś-łobuz

wsiocha-wsiowe

('iść pod prąd'-źle robić lub nie słuchać większości)

('biednemu to tylko 'wiatr w oczy i chuj stoi')

'stara dupa'-stara baba(panna)

'stary byk'-stary chłop(kawaler)

wilczek-ambitny szczyl który podskakuje starszym

szczyl-gnojek

'wilczy pomiiot'-o łobuzie

('wilkiem patrzeć na kogo'-gniewać się z kim;mieć złe zamiary)

'wilczy apetyt'-ten to może zjeść

'wilk w owczej skórze'-udający przyjaciela

'wiosna życia'-młodość

'jesień życia'-starość

('co ma 'wisieć nie utonie'-co ma być to będzie)

wisus-łobuziak

wisusować-łobuzować

('nie jestem władny')-nie mam taki możliwości

włóczykij-włóczęga

wywłoka-dziwka

wodę lać-okłamywać,gadać bzdury(Powiśle)

lej'woda-ględa,przechwałek(Powiśle)

przemądrzałek-ten co się przemądrza

'woda na młyn'-pasuje

'wylać sobie wiadro wody na głowę'-ostudzić emocje

'wodzić kogo za nos'-wykorzystywać,zwodzić

'nosił 'wilk razy kilka,ponieśli i wilka'

wojować-rozrabiać,wygłupiać się;kłocić się;awanturować

wojak-żołnierz

wojo-wojsko

wojsko-pracownicy,brygada;dzieci

('moje wojsko')-moi ludzi(np.moje dzieci,moi robotnicy itd.)

'jak w wojsku'-rygor i porządek

'wolny jak ptak'-niezależny,swobodny

waniajet-śmierdzi

('wozić dupę'-wyjechać dokądś)

'wdepnąć w gówno'-narobić sobie kłopotu

'wdeptany w ziemię'-zniszczony,unieszkodliwiony

Zapis 04.06.2005

wrzaskun-wrzaskliwy(dzieciak)

wprzód,wprzódzi,wprzódy-najpierw,kiedyś(Wolanów)

wpierw,wpierwy-najpierw,poprzednio,kiedyś(Wolanów)

'wsadź se to w dupę'-wypchaj się

nasiadówa-zebranie

nasadzić się -usiąść

wsiąkł-zginął;przepadł

wstręciuch-brzydal;nieprzyzwoity

('daj se na 'wstrzymanie')-uspokój się z tym

wstydzioch,wstydziocha-o nieśmiałych

wsuwać-jeść

wypuszczać się-udawać się

'wszelka swołocz'-wszyscy

'wpuścić kogoś w maliny'-wykołować

'wszelka rzecz'-każda rzecz

wściubios-wścibski;ciekawy(Oblas)

wtyczka-agent,informator

wtrząchnąć-zjeść

wybuchowy-gniewliwy

wybujały-przerośnięty

wyciekaj stąd!-uciekaj stąd!

parob,parobas-próżniak

wyciruch-dziwka

('dać komuś 'wycisk'-zmęczyć kogo;zbić porządnie)

wykończać kogo-martwić

('ty 'wykończysz ojca i matkę swoim zachowaniem!')

wycyckany-oszukany,ograbiny

wykołowany-oszukany;ograbiony

'wyprowadzić kogo w pole'-oszukać kogo,przechytrzyć

wydać się-wyjść za mąż

wyglądać kogo-oczekiwać na kogoś

wygon-miejsce gdzie się wygania bydło

wyjec-płaczek(o dziecku);zły śpiewak

'wyjechać z czym'-powiedzieć coś nieodpowiedniego;szukać zaczepki

'wykończyć kogo'-zniszczyć

wykopać-wyrzucić

'wykręcić się sianem'-udać,że nie my

('wylać dziecko z kąpielą')

wylać-wyrzucić

wylecieć-wyrzucić;szybko uciec

('wyleciał jak z procy')

('i gdzie toto się uplyngło?'-ale z niego gagatek)(Starsi ludzie mówili tak o dziwnym dziecku,młodzieńcu)

Zapis 04.06.2005

uplyngło się-urodziło,wykluło,wychowało

'wygrać los na loterii'-mieć szczęście

wychynąć się-wyjrzeć ,skłonić itp.

wymęczyć-zrobić wreszcie coś;zamęczyć kogoś;wypić gorzałę

wysiudać-wygonić

wymysł-cudactwo,dziw,fanaberie

wynosić się ponad innych(tłum)-być dumnym

'wypaść z gry'-przestać się liczyć

wypaczony-wyobcowany;przeinaczony

wyparować-uciec

wyparowały-zniknęły(zostały ukradzione)

'wkoło Macieju'-ciągle to samo

wypchaj się!-daj mi spokój!

wygogolony-na wpół nagi(ubranie podwinięte-plecy widać)

wypłosz-wystraszony(człowiek;pies)

('wyglądasz jak wypłosz!')

wypukły-mający przepuklinę(Powiśle)

wyrodek-czarna owca

nie wyrabiam-nie nadążam(np.w pracy)

wyrzucać komu-wypominać

wyskrobek-dupek,słabiak

('niezłyś występ dała'-będę się ciebie musiała wstydzić)

wystrychniety na dudka-oszukany

Zapis 04.06.2005

'pracować na 'wyścigi'-uwijać się

wyścigowy-szybki

ścigły-szybki

wyświechtany-znany

utopić-przegrać;stracić pieniądze

('a idź się utop!'-ale głupoty pleciesz,robisz')

wytrych-klucz do wszyskich zamków

'wytknięty palcem'-naznaczony

wytykać komu-wymawiać

wykibicowany-oszukany

wywalony-wyrzucony

wywalić się-przewrócić się

wyniuchać-wypatrzyć

'wytworzyć sobie coś'-uroić

('wywijać numery')-wykręcać numery;robić jakieś siupy

('nie 'wywołuj wilka z boru')

'na 'wywrót'-na odwrót

('nie 'wyżyty'-rozrabiaka)

wymięty-zmarnowany

wsiok-wieśniak;zacofaniec

'wyzymłany'-powyrywany;źle ostrzyżony

wtryniać-jeść

wiraszka-cwaniak

('wiraszka,pół chuja,pół ptaszka!')(Oblas)

wyrżnąć-uderzyć w co;uderzyć

wstawiony-podpity

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 04.06.2005

zażyty-bogaty,wyposażony

zażyć kogo-zaskoczyć,zaszokować

zabawowy(a)chłopak,dziewczyna-wesoły(a),rozrywkowy(a)

'wieś zabita dechami'-zacofana wioska

'zabić komu ćwieka'-wpędzić w kłopoty

zabiegany-zajęty,zapracowany

zachciewajki-krosty młodzieńcze(trądzik?)-znikają podobno gdy młody
znajdzie swoją drugą połowę

zacofaniec-człowiek zacofany

zaczadzony umysł-pod wływem jakiejś ideologii

zaczajnikowany-schowany;zaczajony

zaćmiony wzrok-pijany wzrok

zadzior-człowiek zadziorny lubiący zaczepiać

'zadrzeć z kim'-pokłócić się,pobić,pogniewać

zadyma-rozróba

zadymiarz-rozrabiaka

'zagłaskać kota na śmierć'-być aż nadto opiekuńczym dla dzieci

'na 'zabój' zakochany-zakochany bardzo

zabijaka-bandzior

zahaczyć się-znaleźć pracę;zatrzymać się gdzieś

zajad-pryszcz na wardze

gospoda-zajazd,knajpa

zajadocha-dziewczyna mająca zajady

zajechany-zużyty,zatarty(np.o samochodzie)

zajeździć-zużyć(np.o samochodzie)

zajęczy szczaw-roślina o kwaśnym smaku(podobna do koniczyny ,
rosnąca w lesie)

zaiwaniać-uciekać;szybko pracować

('zaja!zaja!zaiwaja!')

zające,zajączki-dzieci

zajęczaki-młode zające

zajmać-zaganiać bydło

zajmać się-zajmować się

zakapior-łobuz,zadzior

zakopcować -ukryć w kopcu słomiano+-ziemnym ziemniaki np.

zakosa-o nurcie rzeki(Powiśle)

przykosa-o nurcie rzeki(Powiśle)

zakosić-ukraść

zakręcony-pofiksowany

zakręcić kimś,czymś-nagadać,wpłynąć na kogoś

'zakrawa na pomstę do nieba!'

zahukany-gapowaty,nierozgarnięty

zakurzony-zapomniany,stary

wkurzać kogo-denerwować kogo

przykurzyć kogo-zdenerwować kogo

zakapować-wydać

zalewać-gadać nieprawdziwe rzeczy

zapychać-biec;pracować bardzo

Zapis 04.06.2005

zalać się-upić się

zalać robaka-upić się

zamawiać-czarować(Powiśle)

zamęt siać-skłócać,podburzać

zamiarować-zamierzać(Stary Młyn)

('mieć dobre 'zamiary')

zamierzchły-dawny,stary

zomorek-chudzina

('ja cię chyba 'zamorduję!'-jesteś niemożliwy!)

('mnożyć problemy')

zamalować kogo-uderzyć

zanosi się-mdleje,traci przytomność(dziecko)

zapyziały-zabiedzony

'iść w 'zaparte'-nie przyznawać się

'zapięty na ostatni guzik'-skończony

('zapijać smuty')

zalatuje-śmierdzi

zakalec-zły chleb,placek;wredny człowiek

zakała rodu-czarna owca w rodzinie

zapylona-zapłodniona(też o kobiecie)

zaraza-o człowieku

('raić-gadać,zagajać)

zajarać-zapalić

zajob-głupek,wrednias

'ćwiczyć 'zajoba'-wygłupiać się

zajob-coś złego

zapierdól-ciężka robota

zajebać-ukraść

zajebaniec-łotr

zapierdalać-biec;robić

zapierdolić-ukraść

('zarastać brudem')-bryć brudnym

('rzepę można siać'-aleś ty brudny)

zapitalać-szybko jechać,biec

zakosić-ukraść

zarówno mi-wszystko mi jedno

ujaić-dać komuś popalić;zgasić kogo

wpierdól-bijatyka gdy kogoś pobiją

('dostał 'wpierdól')

upierdolić-zniszczyć,unieszkodliwić

zasie-zaś

zaskórniaki-drobne oszczędności

zasłużyć sobie-doigrać się

wyigrany kogut-o starym kogucie

zasraniec-gnojek

(idzie na 'zatracenie'-nic z niego nie będzie)

zawada-rzecz zbędna,kłopot

zawalidroga-ten który innym przeszkadza

zawalić sprawę-sknoć sprawę

zawiany-podpity

zawieźć się-pojechać gdzieś

zawilec-zawiły

zwinąć-podkraść

zawodnik-pijaka, gagatek

('niezły zeń 'zawodnik')

zawołany-dobry,niezły

zawszony-zły,podły

Zapis 04.06.2005

zbyć -sprzedać;umiejętnie wyprosić

zbyczeć-zmężnieć

zdatni,zdatny-dojrzały

zdechnięty-wyczerpany,zmęczony

zdolniacha-zdolny,bystry

('zdrajca,powiesić go za jajca!')

'zdrów jak ryba'

zdrowy koń

zdrowy byk

zdrowa krowa

zdrowe-świeże(zdrowe mleko itp.)

zdrówko!-cześć!;przy piciu

zestarzały-stary,nieświeży

zawezwać-wezwać

zyzol-zezowaty

zymbol-zębaty

zymby szczerzyć-śmiać się

(zgonić płód')

'zgrabnie się uwinąć'-szybko zrobić

zgrywać się-śmiać się

zgrywy-śmiechy,żarty

zgrywus-żartowniś

wypośrodkować-umieścić w środku

('zzielenieć ze złości')

zielony-niedoświadczony;niedojrzały

zjeżdżaj!-wynoś się!

złośliwiec -człowiek złośliwy

(niezłe)ziółko-łobuziak

('niezłe 'ziółko')

złoci się-świeci się

zmarniały-osłabły,oklapnięty

zmarźluch-ten co boi się zimna

zmiataj mi tu stąd!-uciakaj!

zmiennoskóry-zmieniający poglądy

'zmieszać kogoś z błotem'-oczernić

wymięty-zmęczony

zminda-jędza

zmoknięty-przemoknięty

zmontować coś-nagrać coś,np.jakoś imprezę,robotę

zmora-o kobiecie podłej

Zapis 04.06.2005

zarąbać-ukraść

narąbał się-spił

('narąbany w trzy dupy'-strasznie pijany)

'zasuwać za dwóch'-bardzo wydajnie pracować

zwada-sprzeczka;kłótna

zwady szukać-szukać zaczepki

zwiedzieć się-dowiedzieć się

zwierzęcie-zwierzę domowe

zwietrzały-zatęchły

zwody-tiki

zwodziarz-ten co ma tiki(w Zakrzowie uczył taki Zakonek który miał straszliwe tiki:rzucało nim na wszystkie strony.Któregoś razu otworzył drzwi i wstawił do klasy głowę.A miał na głowie kapelusz który zaczął się ruszać.Wtedy Zbyszek Pietrzyka wykrzyknął na cały głos:Zwodziarz!Zwodziarz!Zwodziarz! Koniec lat 70 ych)

ździebko,ździebło-trochę(np.trochę wyżej,trochę w dół)

('ździebło w górę')

Źrebak-chłop lubiący kobiety(tzn.jest to przezwisko pewnego faceta)

Źrubok-(przezwisko faceta handlującego końmi)

źrubka-młoda klacz

źrubek-młody ogierek

żaba-brzydka kobieta

'nie 'wylewać za kołnierz'-lubić wypić

żandarm-zły człowiek;despota

żelazo-łajno krowie(Powiśle)

('wejść w 'żelazo'-wdepnąć w krowią kupę)(Powiśle)

żerować na kimś-pasożytować

żłób-łobuz

żmija-jędza

żmuda-nudna praca

żniwować-kosić zboże

żnicha-dziewczyna lekkich obyczajów(Przytyk)

żonkoś-mąż

('wyglądasz jak 'żandarm na urlopie')

żurawia zapuścić-przyjrzeć się dokładnie

nie'życiowy-nie do życia

żyła-kutwa

'robota z 'życiem'-nająć się do roboty gdzie gospodarze dają posiłki(Oblas)

'robota bez 'życia'-nająć się do roboty gdzie gospodarze nie dają posiłków(Oblas)

('zasrany żywot')

zasrane-złe

zymłać-miętosić;źle strzyc

wy'zymłany-wymiętolony;źle ostrzyżony

zaciukać-zabić nożem


('ani cycka,ani dupy,ani picki'-o kobiecie do niczego)

znańduch-znajduch;niegrzeczne dziecko(Glinice)

zostań się-zostań (do psa-Zakrzew)

Zapis 19.06.2005

wietrak-wiatrak(Powisle)
jo-ja(Przytyk,Powisle)
dumbrowa(dabrowa),'na dumbrowie'-na lichej ziemi,nieurodzajnej(Powiśle)
Zienio,Zieniek-Zenek(Powisle)
ustoi sie-zmacona woda
otworzyc drzwi 'na przestrzal'-z obydwu stron
zakluc-zamknac na haczyk(Oblas.Lata 70 e)
pan rozpędek-czlowiek nadpobudliwy,szybki(Przytyk)
wydobrzec-ozdrowiec,wyleczyc sie
kawęka,kawęczy-niedomaga i marudzi
strachac sie-bac sie
miec stracha-bac sie
wygladasz jak strach na wroble(lub 'strach na wroble')-wygladasz brzydko(masz
potargane wlosy)
obsmarowac kogo blotem-nagadac na kogo podle rzeczy
nie zostawic na kim suchej nitki-strasznie kogo obsmarowac(nagadac na kogo)
rozpiska z telefonami-kartka z numerami telefonow
rozpizdziak-balagan
'gdyby nie te zęby toby była dupa z gęby'(zęby powodują ,że gęba ma odpowiedni wygląd)(Przytyk)
wlyc-wlec
przyczłaputa-przyczlapie
habrajstwo,habarajstwo-drobiastwo,dziadostwo
zeliść-zejść(np.z góry)
styntły mi nogi-zmeczyly sie
storgły mi nogi-zdrętwiały
'bierz go za fraki i wyrzuc'(Powisle,Radom)
kaszlij-kasłaj
robij-rob
chodzij-chodz
stoiji-stoj
jezdzij-jeźdź
w brzemiennym stanie,brzemienna-jest w ciazy
nosi dziecie pod sercem-jest w ciazy
kragly-pucolowaty,tlusty
(kragly na gebie)

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 21.06.2005

'robita nie tak jak sie robi'-zle,nie tak jak w zwyczju(to glownie o pracy w
polu)
'niech sie wam rodzi'-do pracujacych na polu
'niech dobrze wschodzi'-do pracujacych na polu
zastoisko-miejsce gdzie zbiera sie woda po deszczach
mikrus-maly,drobny
mysikrolik-maly ptaszek(Powisle)
mitrega-znoj
('mitrezyc czas'-marnowac)
mordega-znoj,wysilek
'tysiac jak byk!'-naprawde tysiac
'stoi!'-dogadalismy sie np.o kupnie po tyle a tyle
('umowa stoi!'-jest wazna umowa)
laga-laska(Powisle,Radom)
isc suchoscia stawu-isc brzegiem stawu
nagabywac kogo-namawiac,zaczepiac
naglic-poganiac,spieszyc
nasadzic dupe na krzeslo-usiasc
nasadzic sie na krzeslo-usiasc
nasadzic kwoke-na gniazdo,zeby miala kurczeta
nasiadowka-zebranie
omsknal sie-wyrwal
przyuczyc-nauczyć
nie ruchaj!-nie ruszaj!(Zakrzew 70 e)
anim sie go i nie spodziwol-nie przyszlo mi do glowy ,ze przybedzie
'nie syn jestes!'-postepujesz podle,wyrzekam sie ciebie(ojciec do syna)
nie w czas-w niedogodnym momencie
nie w czas(czasy) wychodzic w pole-nie wtedy gdy na to pora
nie po mojej woli-j.w.
nie po mojemu-j.w.;ja inaczej mysle
po mojemu-tak mysle,wedlug mnie,;jak chce
po naszemu-tak jak u nas we zwyczaju
nie po naszemu-po takiemu jak gdzie indziej robia
stluc kogo na kwasne jablko-zbic(kwasne jablka sie obija po to zeby staly sie
slodsze)

Zapis 23.06.2005

nieobyty-nie znający kultury
okap-dolna,wystajaca czesc dachu chroniaca przed deszczem
opalka-wikllinowy pojemnik(gl.na ziemniaki)
kobialka-j.w.(chyba tylko ze mniejsza)
'zebys matce i ojcu wstydu nie przynosil!'-zachowuj sie przyzwoicie!
zjelczale-stare,skwaszone(np.maslo)
'i po ptokach'-i po wszystkim
'i po wszystkiemu'-j.w.
ostry-o groznym psie
cięty-szczekający,groźny pies
az oziebnie-az ostygnie
pajta sie-obija;zwisa
pali-parzy(np.'chleb pali')
pali-jest gorzkie,gorace
piecze-jest gorzkie,gorace
papaj-ruski ciagnik
kurza piechota-pogardliwie o piechocie
(o! kurza piechota!-lekkie przeklenstwo)

Zapis 24.06.2005

piecuch-lubiący ciepło
'joziu w majtki ziuziu'(Zakrzew)
ziuziu-zimno
piekielnik-ktos niegrzeczny,zly
pienic sie-wsciekac sie
'lata jak wsciekly/pies'-strasznie sie zdenerwowal
Pier,Pierek-Piotrek
pijus-pijak
piklo-peklo,popuscilo;stuknelo lekko
spiklo-styklo sie,spielo
('nie spiknie'-nie dostanie sie do czegos)
zakryc swiatlo-zaslonic(np.firanki)
pindel,pindral-malec;siusiak
jebut!-przy uderzeniu
jebutnelo,jebutlo-upadlo;stuknelo
'pierunem,piorunem!'-szybko!('piorunem'czesciej na Powislu chociaz tam tez
mowia 'pierunem')
('pierunem mi to zrob'')
pitek-kurdupel;dzieciak
'i jedziemy z tym koksem'-i jedziemy z czyms tam
'o! i po bidzie!'-idzie na lepsze;rozpogodzilo sie
bida-zla,brzydka pogoda
'cos w podobnosci do tego'-podobne do tego
uziemiony-poskromiony;nie moze wiecej rozrabiac
rozkraka-pokraka
('nosa komu rozkwasic')
'po kiego diabla ci to?'
'na kiego ci to?'-do czego ci to potrzebny;czego sie wtracasz
'ki diabol?ki pierun?'-co to jest?o co w tym wszystkim chodzi?
'Jasiu koperwasiu'(Grzmiaca kolo Wysmierzyc;po stronie Malopolskiej)
pomerdany-glupi
'kup mi dlugopisa'
urobil sie-narobil sie
urobiony-spracowany
'zapracowac na co'-zasluzyc
'o!moje portalki przyjechaly!'-przyjechal moj wnuczek(synek)(Wolanów)
'po staremu robic'-jak dawniej

Zapis 25.06.2005

'strzelic na postrach'-dla postrachu
wyciarchac-wyciac(np.chwasty,krzewy,drzewa)
wyciartac-j.w.
ciarchac-ciac;trzec
ciachrac-ciac;trzec
spowszednialo-stalo sie normalne;znudzilo sie
zapoznac dziewczyne-poznac('zapoznał dziewczynę'-poznał-tak się mówi w okolicach Radomia)
'przyponaglic kogo!'-zawezwac pilnie;rozkazac;pogonic
'teraz wam sie zachciwo?'-mogliscie,to wam sie wtedy nie chcialo;nie w czas
wallo,koplo-walnelo,kopnelo
'nie spąchneli się'-nie zakumplowali sie
'jak mowie to mowie!'-nie rzucam slow na wiatr;nalezy mnie sluchac
pryciac-szukac,przeszukiwac(najczesciej w szafkach smakolyko)
chrzandolic-gadac bzdury
ochrzandolic kogo-skrytykowac kogo
'obrobic komu dupe'-obgadac kogo
'dla mnie to pryszcz!-poradze sobie lekko
'od przybytku glowa nie boli'
'przechodzony'-stary,zuzyty
przeczka-przegroda,drazek
'przystac na co'-zgodzic sie na cos
'pulchny na gebie'-ma tlusta twarz
'stara purchawa'-o kobiecie
'zdyrdac sie'-zmeczyc sie(zwl.biegiem)
pych-zarozumialec
pyrka-brumie
'wsciubiac leb w nie swoje sprawy'-byc wscibskim
'brac nogi za pas!'-uciec,wycofac sie
ramotac,rumotac-halasowac
ranny ptaszek-rano wstaje;zranil sie
'kto rano wstaje temu Pan Bog daje'
poreczny-dobry do roboty(o narzedziu);bliski;latwy w obsludze
'mozna sie nim posluzyc'-jest dobrym wykonawca,sluchany(najczesciej o dziecku)
rejwach-zgielk

Zapis 26.06.2005

'jak sie daje to sie kraje'
sam biduje-sam zyje
'smy sie dopiro na Radomiu zatrzymaly'-zatrzymalismy sie dopiero w Radomiu
czyznie-krzewy(Powisle/Radom)
skowac-sklepac zelazo
skudnik-szkodnik,niszczyciel(Radom;np.wróble są skudnikami)
szkodzic komu-robic na zle
'w szkode wlesc'-w czyje pole,na czyja lake(gl.o zwierzetach)
slempic-patrzec po ciemku;siedziec do pozna w nocy
skopic siano-ulozyc w kopy
stog siana-duza kopa siana
smędzi-glupio gada;narzeka
śmieszota-smieszny
sopic-sapac

Zapis 27.06.2005

suszek-suchy chojak
gosciniec-glowna droga(Goszczewice)
'kopa mu!
gazu!
ruraaa!'-okrzyki przy jezdzie motocyklem
's kopa go!gaz!rura!-j.w.
szprycha-ladna kobieta
spus to!-spusc to!
Stanio,Janio,Marunio-bardzo popularne zdrobnienia(okolice Przytyka)
przylepka-zgrubiały ostatek chleba(Przytyk/Powiśle)
niestatek-nieustatkowany,chwiejny-o człowieku(Przytyk)
strochnąć sie-przestraszyc
stechlo-zelzalo,opadlo-np.opuchlizna stęchła
zatechle-zasmierdziale,nieswieze
zdeko,zdenio-niewiele,troszke
('wsyp mi zdenio cukru')-bardzo popularne
stezal-zmeznial
struchtał sie-zmeczyl sie biegiem
'dać komu opierdalantus'-reprymendę
'dac komu 'bure'-powiedziec cos do uszu
opierdziel-reprymenda
opierdzielic-sprzedac
opierdzielac sie,opierdalac sie-leniuchowac,byle jak robic
straszok-ktos glupio ubrany(koniec lat 70 ych)
strzyga-dziewczyna z wlosami stojacymi,zle uczesanymi,rozczochranymi
('wyglada jak strzyga')-bardzo popularne
postradac-stracic
wyplosz-zestrachany
('wyglada jak wyplosz'-o gapie;psie)
strachol-bzdziuch,bojący się
trefnic sie-stroic
trefnis-blazen

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 30.06.2005

'nie gwizdaj kolo domu bo nagwizdasz w dupe komu'(Powisle,Radom)
truptac-chodzic,dreptac
rozstrzepać smietane,jajko-rozbic i wymięszać
wystreklo sie-wysunelo sie,wylazlo(?)
wstreklo sie-wlazlo,wbilo(tak,ze nie widac)(?)
ustroic sie jak choinka-śmiesznie wyglądać
wygladac od tradajca-smiesznie i bez gustu sie ustroic(Przytyk)
stuchtac sie-zdyszec sie (biegiem)
gospodyni gosci wita-popularne powiedzenie
nie przez prog-nie mozna witac sie z kim przez prog(taki przesad)-trzeba wyjsc
do goscia lub zaprosic go do domu i wtedy go witac
moge rozmawiac z gospodynia,gospodarzem?-popularne powiedzenie
strzepic jezyk-gardłować
denny-do niczego
opadniety-opadly
suchy,suchelec-chudy
ma suche gnaty-jest chude(mieso)
suchy dol-wyschniete mokradlo gdzie kiedys kiedys kiedys woda stojala
oblec ubranie(oblec sie:oblec buty,czapke itd.)-zalozyc ubranie(Powisle,Radom)
nie na sucho-nie jesc bez picia
i tylko suche zebra mu wystaja-o kims chudym
szkielet-chudy człowiek

Zapis 01.07.2005

cudaczyc-wymyslac dziwne rzeczy
'wytlumacz mu co i jak'-objasnij mu
zawilec-coś zawiłego,skomplikowanego
niewydarzony,niewydarzeniec-troche gapa,troche lobuz,dziwny
szambelan-smieszna nazwa 'czlowieka wyciagajacego fekalia'
'zyc w glodzie i chlodzie' albo'o glodzie i chlodzie'-w biedzie
sciubic-gromadzic(chytrzyc);skupic

02.07.2005

jak ulany-bardzo do kogos podobny
jakby z ojca zdjal skore-bardzo podobny do ojca(b.częste)
pasuje jak ulal-jest w sam raz
ulezalki-male gruszki
ulazlo-nazbieralo sie
lisek chytrusek-cwaniak;skapiec
chytry lis-cwaniak;skapiec
szczwany lis-cwany (bardzo popularne powiedzenie w radomskiem)
cwaniakowac-kombinowac;udawac bystrego lub zucha
wycwanil sie-zmadrzal;nie daje sie podejsc
'pinindzy u niego jak lodu'-bardzo bogaty
odpuscic komu-darowac
'odpusc sobie!'-przestan!
utracic zdrowie,sily-stracic
'uwidzialo mi sie'-tak pomyslalem;mialem zludzenie optyczne
'śta gdzie byli?'-gdzie byliscie?
chrumkanie-odglosy wydawane przez swinie(ludzie nie 'chrumkaja'-chyba ze
nasladuja np.dziki!!!-a w gazecie czytalem,ze 'chlop chrumknal':))
'z nim mozna krasc konie'-swoj chlop
jest na ogrodzie-w ogrodzie
jest na lesie-jest w lesie
poszedl w las-poszedl do lasu
'dupa,wiechec,karuzela'-takie tam nic szczegolnego-'gadasz glupoty'(popularne
powodzenie)
'jest na robocie'-jest w robocie,ma robote
wszeli,wszelaki-wszelki(bardzo popularne)
wszystek-caly(np.'wyrobic wszystek cement')

Zapis 03.07.2005

wtyknac sie-gdzies wcisnac
wybyc-ulotnic sie
('byl ale gdzies wybyl')
'chlop na schwal'-zuch
'schwalic kogo'
samochwal,samochwala-chwalipieta
sierszniety,nasierszolony-wypity,trachniety(?)
('o! jak to sie rozsierdzil!'-jaki on zly)
wyczesany-przeszukany
wyrczy,wirczy-lopota;oddaje glos
wygolic do cna-zjesc wszystko,nazbierac grzybow w esie itp.
nawykly-przyzwyczajony
('on nie nawykl do roboty')
przycapnac co-byle jak przybic,przylozyc do czego
przylapac co-j.w.
opchnac co-przekasic co niebadz
na wylocie-na wysunietym miejscu;kiedy pora wyjsc z domu
wylatac z domu-wyjezdzac na stale(o dorastajacych dzieciach)
oblatany-znajacy sie na rzeczy;prymus
'wylezec chorobe,bolesc'
dolezale-dojrzale(np.zboze)
polubic kogo-policzkami swymi o cudze potrzec
('Niunia!Polubij babcie')

Zapis 05.07.2005

pierunica-diablica;podla kobieta;lobuzica
'zabij a nie ustapie'-bede trwal przy swoim do upadlego
'za ciure robic'-byc czyim pomiotlem
gała-pilka
'cos ty taki zaganiany?'
zajsc do kogo-wstapic do kogo
zajsc daleko-przejsc kawal drogi
'przyjac sobie kogo,co za miare'-przyjac sobie kogo,co za wzor
zamiarowac-miec zamiar cos zrobic
zaniemóc-zaslabnac,zachorowac
zajedno mi-j.w.
zajechac dokads-dojechac dokads
zajechali-przyjechali
za rzecza sie krecic-za sprawa,robota itp.

Zapis 06.07.2005

jątrzyć-podburzac
zasie-a wiec
zarzywny-dziarski,zdrowy
zawieruszyc-zgubic
('a gdzies sie to zawieruszylo'-bardzo czeste)
zbijac baki-leniuchowac
zbolale ziarno-zle,zgnile
wisus-urwis
zdebiec-stanac jak wryty
z deba uderzyc kogo glowa(od gory)
z byka uderzyc kogo glowa(w brzuch)
za dnia zrobic-kiedy jest widno
za widoku zrobic-j.w.
zelgac-sklamac
'od malenkosci on taki'-od dziecinstwa,urodzenia
'zepchnal bys choc co z proga!'-zrób coś
zgrzeblo-konski grzebien
'nie jest za upal'-nie jest za gorąco
ziobro-zebro
zminda-suka,sekutnica
'zwalic sie komu na glowe'
zaswierzgle-nieswieze
'a bodaj cie!'-a niech cię!
mazgrol-o dlugopisie,mazaku
żyła-kutwa
nastawac na kogo-dybac

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 07.07.2005

bardacha-ustep(kibel)(zakrzew)
'zdzielic kogo bez leb'
odhajczyc-odmocowac,odgiac
('zatknac drzwi na patyk'-byle jak zamknac)(Przytyk)
pychać-pchać

Zapis 11.07.2205

rozhultac-rozbujac
zaszczone-zarosniete,zachaszczone,zastawione
zaszczawione-j.w.
('chwasty zaszczyly podworze')
fyrczy,wyrczy-furgota
cierpkie-kwasne
ciesielka-ciesielstwo
kolmaga-tak u nas nazywaja jednego chlopaka(Oblas)

Zapis 17.07.2005

ciesnić się-mieszkać w ciasnocie
ciaptałęga niegołęga-ktoś wyjątkowo fajtłapowaty
czuj-nos,wech;spostrzegawczosc
pilić-gonic,spieszyc
('co cie tak przypiliło?)

Zapis 19.07.2005

zszargac sobie nerwy-zniszczyc,zerwac('ma nerwy zszargane)(Przytyk)

Zapis 20.07.2005

'ulagodzic sprawe'-dojsc do porozumienia,zatuchłać(Przytyk)
'dupa dna nie siega'-rozrzutnik lub odwrotnie(Przytyk)
'juz nie wie na czym ma jezdzic'-rozrzutnik,dobrze mu sie powodzi(Przytyk)
('obviesic sie na debie,sosnie')
zwietrzala-nieswieza(np.margaryna)
'odciajnić co'-wymyslic cos dziwnego;smiesznie sie zachowac(Przytyk)
pszczyc-rozdrabniac,kruszyc(np.chleb)
horcowac-drapac,bobrowac
szczy sie-rozprzestrzenia sie;pali sie(?)(moze w znaczeniu 'ogien sie
rozprzestrzenia?)
zajelo sie ogniem-zaczelo sie palic
zaszczeklo się-zaszlo na siebie,zakleszczylo sie;przywarlo

Zapis 22.07.2005

rozpiczylo sie-odgielo,odstapilo
spiczylo sie-zwarlo,zassalo,sciesnilo sie
spiklo-szczepilo sie,styklo(Przytyk_)
zaperzylo sie pole-tez w znaczeniu 'zachwascilo sie'
szyrzenie-owarzone mleko,twarog
jak raz-na miare,pasuje(b.czeste)
('jak raz bedzie'-wystarczy)
sparciale-zuzyte;zgnite,zasuszone
cyndzel-cos zwisajacego,wypustka

Zapis 23.07.2005

piel-pielacz,male radelko do pielania(Przytyk)
stary grzdyl-stary chlop(Przytyk)
suka-karetka pogotowia,straz(Przytyk)
rozmermłane-rozkotlowane
'Mosiek,mo trochy innego szczeka'-ma inny szczek;w znaczeniu 'inaczej
rozmawia,inaczej mysli'(Przytyk)
wykwit-u roslin taki kwiat ktory nie rodzi zawiazki
wilk-j.w.
'dziady wyłażą'-ida ogromne chmury(Wolanow,Przytyk)
'jebut o lod'-przewrocil sie na lod(Zakrzew,Przytyk)
'wyglundo jak strzyga'-chuda,wlosy w nieladzie(o dziewczynie)(Zakrzew,Przytyk)
zmora-o podlej kobiecie
'wyglundo jak zmora'-chuda,brzydka(Przytyk,Zakrzew,Wolanow)
'siachna'-panienka(b.częste)

Zapis 24.07.2005

drozyna-drozka(Stary Mlyn kolo Przytyka)
bambry,nazwa bogatych gaczkowskich chlopów
przepalikowac krowe(Stary Mlyn,Przytyk)
przepalowac krowe(Wolanow)
przepolowac krowe,upolowac krowe(Samwodzie,Powisle Kozienickie)
streklo sie-zgestnialo,skupilo
'a jak!a co sie bede!'-(Przytyk,Zakrzew)-nie będę se żałował/nie będę na coś zważał
lejby-szerokie spodnie
lejba-gruba baba
streknac-skupic;zgęstnieć
'co to za ambaras?'-halas,zamieszanie
'panstwo gra'-udaje wielkie towarzystwo

Zapis 26.07.2005
'wydrzec gdzie'-pobiec,pojsc
'wydarl smuge'-pobiegl gdzies(Przytyk)
'ni stad ni zowad'
lebiega-ciapa
u Kosieca-u Kosca(od nazwiska 'Kosiec')(Radom)
trawica-wysoka lesna trawa(Stary Mlyn kolo Przytyka)
skrzęchło sie-zgestnialo,zcielo
'na moj osad''(Przytyk,Zakrzew)-uważam,że
'robic za kolejnoscia'
'robic z glowa'
'robic po glupiemu'
'wystroil sie jak kto glupi
'lata jak wsciekly pies'
kmiotek-chlopek
'wyjdzie na ludzi(beda z niego ludzie)'
'pokazuje swoje-moje'-o dzieciach
spurtalo sie-stoczylo
'otarl sie o smierc'
pyrtek-kurdupel
'nabzdyczyl sie jak indor'-nadoł się,napucył
'indor myslal o niedzieli a w sobote mu leb ucieli'(Cerekiew.Rok 1972)

Zapis 27.07.2014

'kruk krukowi oka nie wykole'
'nie ta to inna bedzie'
'stoi mi na mysli'
'wlej mu w dupe'
'fura tego byla!'-byla bardzo duzo(Wolanow,Zakrzew)
'brzezniaki,brzeziniaki'-brzezina(Wolanow)
'bardzo sie ty mnie widzisz'-bardzo mi sie podobasz
'ona za nim w ogień wskoczy'
'Czego?
Gowna psiego!'(Zakrzew,Przytyk)
'zdrowa siksa'-piekna
'siedz w kacie,znajda cie!'(Wolanow)
'za baba nie trafi!'
'tyle znacy co Ignacy,
a Ignacy nic nie znacy'(Powisle)(nie wiem czy chodzi o znaczenie imienia Ignacy czy o to,że Ignacy jest nikim)
'on ma serce do roboty'

Zapis 03.08.2005

trzęska-mieszane zboze(Przytyk,Wolanow)
'jak nie pyrnie!'-jak nie trzepnie piorun
'urodna pannna'

Zapis 16.03.2006

besztac kogo,zbesztac kogo-upominac,naganiac

betlej,betleja-gruby,grubas

'prawda w oczy kole'

broic,zbroic-zpsocic

'brykaj mi tu stad!'-uciekaj

'chodzi lisek kolo drogi,nie ma reki ani nogi,kto sie liska nie spodzieje'

dostal bure-skrzyczali go rodzice

burda-rozroba

'stawiasz sie!'-chcesz oberwac?

bachło-upadło

burza w domu-awantura

burzyc sie-zloscic sie,buntowac

'od pieruna i trochy'-bardzo duzo

bździuch-strachol(Zakrzew,Powisle)

(widzi)cudze pod lasem(a swego nie widzi pod nosem)(Przytyk)

latwo komu radzic

cackać się z kim-obchodzić lekko

'a i nikt nie bedzie sie tu z toba cackac!'-nie ma dla ciebie taryfy ulgowej

'chabas!chabas!!'-przy rzucaniu,krojeniu

'od sciany-litr smietany,
od brzega-kawalek chleba,
w srodku-gowno po kotku'-(o spaniu w różnych częściach łóżka.Lata 60 te)(Oblas)

'zaszedl do moi chalupy'-odwiedzil mnie

'a i nawet do mnie nie zajrzy(nie wpadnie)'-że nie odwiedza

isc na chalupy-chodzic po wsi po gosciach,sasiadach(Przytyk)

chodzic po proszonem-dziadowac(?) albo zapraszac(?)

'bzdury na patyku'-glupoty

'niezle cie obtancowal'-niezle cie obgadal

chodzi chmurny-zły

(jak chmura gradowa)-o człowieku w złym nastroju

naburmuszony-napucony,zly

napucyc sie-nadac sie

schychlac pole-obrobic,obdziabac(czesto 'byle jak')

'o,chloewa!'-cos nie tak!

rozczochrany-o wlosach na glowie nie uczesanych

'usrac sie po pachy(uszy)'-nie dawac sobie z czym rady;nawal roboty

chrzańdoli głupoty-chrzani kocopoły,kocopoli

schrzanić-sknocić

'a tam zając chyc!chyc!chyc!'-skacze,ucieka

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 17.03.2006

ciemięga-ciapa,słabiak

ciućka,ciucia-swinia,swinka

ciuciek-prosie,wieprzek

ćchórz-strachol,tchórz;tchórz(zwierzę)(Goszczewice)

'od cudu i trochy'- bardzo dużo

zachlal sie na smierc-zapił się na śmierć

przepuscil(przepil)-stracił pieniądze,majątek

'a daj ci Boze!'-niech ci się uda to o czym marzysz,co powiedziałeś

sutka-czkwka(większość chyba mówi czkawka?)

'zgaga mnie pali w gardle'

'za kim tak wystajesz?'-na kogo czekasz?

'wszystko bedzie jak trza(jak sie nalezy'

'zrobil mi jak sie nalezy(zrobic)'-dobrze,bez usterek

'kazdy dostanie co mu sie nalezy'

('kazdemu co mu sie nalezy')

'byl ale się zmył'-poszedł

'bylo,bylo tylko ze sie zmylo(zbylo)'

'na hurra'-z entuzjazmem(przesadnym) robic

'na lapu capu(robic)'-szybko,byle jak

'nie rob wszystkiego 'na hurra'-przemysl sprawe

'a i nie moze sie wcale ale to wcale z tej choroby 'wykrasakac'-wyzdrowieć

'nie moze sie 'wykraskac'-nie moze dojsc do siebie

20 świni-świń

'i tak chodzi od nos do wos'

'tak,od raz cie zlapia!?'-akurat juz cie i beda chcieli gdzies do czegos

'przestawac z kim'-trzymac sie kogo;chodzicz kim(np.o parze)

'zdrow jak ryba'

'zdrowy byk'

'gdzie sie tu chamie wpychasz(pchasz) na pokoje?!'

'odciajnila sie'-jakos pieknie wyglada;wyrobila sie

'kuchynko lepstrycno'-kuchenka elektryczna/na prad

'psiii!'-a to ci dopiero?(gl.na Powislu)

'itam,ietam,etam'-co ty mowisz?gdzie by zesz!

'a i czego ty nie powiesz?'-gadasz bzdury

'ani sie i tego nie spodziol'

'i gdzie tu zaloz?

'a i czego tutaj szuka(chce)'

'guza szukasz?"'

'a i jeszcze cie tu nie bylo?'

'a i jeszcze cie tu nie widzieli?'

'Juz was stad nie ma!'-wynoście się!

'I kogo ja tu widze?'

'Kto to sie nam w szkole pojawil?'-zdziwienie bo rzadko chodził

'Myszkuje po okolicy'-robi przeglad okolicy(np.zlodziej')

myszkowac-szukac czego,zwl.szperac w czym

Zapis 18.03.2005

apumnioym-zapomnialem(Mleczkow)(lata 70 te)

anklisz-osobny pokoj(Wolanow)

komora-obok sieni,wneka na produkty(moze byc z drzwiczkami)

'o copke sliwek i podpolic'-malo tego(Wolanow),nie warte zachodu

'dac komu wikt i opierunek'

'na moim wikcie'-utrzymaniu

'mycka'-czapka

ruła,rułka-rura,rurka(w Zakrzowie dawniej wszyscy tak mowili)

'ide sobie obciac glowe'-ide ostrzyc włosy(jakby chodziło o obcięcie głowy:))

szaruga(wyglada jak'szaruga')-chuda ,blada,chmurna

'wyglada jak smierc na urlopie'-wyglada strasznie zle

'a co zes sie ty z choinki urwal(urwales)?'-to ty o tym nie wiesz?

suszek-suchy chojak

Jasio Wędrowniczek-włóczykij

'a i gdzie sie ty tu ćkosz?'-gdzie się wpychasz

'gdzieś poćkał'-poszedł

zjadliśta-zjedliście(Powiśle)

lubiał-lubił(Zakrzew,Przytyk,Powiśle-wyjątkowo częste)

'ja żem'-bardzo częste również na Powiślu

handrolić-także 'mieszać,mełtać';drapać

gilgac-laskotac,polaskotac

berbeć-małe dziecko

beksalala-beksa,płaczek

'bęcnąć,zrobić 'bęc''-upaść

'bida-stoi dzida'(Zakrzew,Przytyk)

'idą,idą:jeden z palą ,drugi z dzidą!'(Zakrzew,Przytyk)

'o!ales sie ulizal!'-ale sie uczesales

'krowa cie chyba jezykiem ulizala'-taki jestes przesadnie uczesany na głowie

'ulizie po trochu'-uzbiera sie

'i znowu ulazlo'-przysporzylo dostatku

smotruch-brudas,kocmołucj=h

'pełna bryka'-naładowane do pełna/na pełno/po brzegi/po sam wierzch/po szczyty

'obryw mieć'-nieźle doić przy korycie;zarabiać itd.

bucior-stary but

budrys-pies

'jak te budrysy!'-zdrowe(gl.o dzieciach)(Przytyk)

Zapis 19.03.2006

'i czego beczy?'

na!-masz! (zjedz)(głównie do psa)

burkiem patrzeć-krzywo,źle

bykiem patrzeć-j.w.

wilkiem patrzeć-j.w.

patrzeć spode łba-j.w.

buszować-wariować

butrym,butryn-tłusty,silny

bycok- gł.stary kawaler

'fyrgosz się?'-stawiasz się?

bystrzacha-zdolny,łebski

'ubzdać sobie co(we łbie/w głowie)-urojć sobie co

'aby pirzgało tak to sie uwijal'

'psy się 'jargają'(Gaczkowice)-wrzeszczą

23 osób-23 osoby

'mieć trypla'-zachorować na jakąś przypadłość weneryczną

'toto chodzi jak ta kacabaja'(Przytyk)-jak oferma

kacap-Ruski

'łeb jas sklep a w nim same puste półki'(Zakrzew)-wygląda mądrze ale kiep(Lata 70 te)

ciuma-mlaska(?);je(?)

ciumka-mlaska;cmoka

ciumcia-o kobiecie

rumor-hałas,stukot

'pojedziemy do boru,
narobimy rumoru,
pojedziemy do lasu,
narobimy hałasu'(Przytyk .Początek lat 70 ych)

rumor-hałas

'gra jak cajmer'(Tak się mówi w okolicach Przytyka ale ja nie znam dokładnego sensu tego powiedzenia)

'wciskać komuś kit'-opowiadać nieprawdę

'zwisa mi kilo kitu u sufitu'-jest mi wszystko jedno(Przytyk)

'koniec świata za 2 lata!'-śmiechu warte to o czym mówisz

'moja brożka'-wagina

'grażynka-wagina

cichcem-po cichu aby nikt nie zauważył

aby-też w znaczeniu 'żeby';tylko

'cichcem-michcem/pichcem'

cykać-rzucać pomalu;byle jak pracować

Zapis 20.03.2005

'chodzi jak cień'-słabo się ma

ciupek,ciupelek-mały;dziecko(b.częste na Powislu)

'do głowy mi nie dorasta'-słabizna

'szli ze sobą na równi'-żaden żadnego nie mógł pokonać

szłem-szedłem(b.częste na Powislu)

ciut,ciutke-trochę

'ciutke za mały,ciutke za duży'

'w sam raz'-odpowiedni

'Eej ty!'-Tee

'kizi-mizi'-przy myzianiu

cnotka-skromnisia

'Sahara-mahara,
cygańska ofiara'(Zakrzew)(Lata 70 te)

'póknięty na umyśle'

'rozum mu chyba odjęło'

'rozumu ci od tego nie przybędzie

chychle--pracuje ponad siły

człapok-ktoś kto śmiesznie chodzi;ciapa

'czyni obiad'-gotuje

dydrdymały-farmazony,głupoty

ubachrać/ubechrać-j.w. tylko w znaczeniu 'bardziej wytarzać'

zadufany-przemądrzałek,pyszny

fagas-zalotnik

fikołka zrobić-przkoziołkować do przodu

'ma fisia'-głupi

frymaczyć-marudzić,wybrzydzać

gagatek-łobuziak

goguś-picuś-glancuś

'picuś-glancuś '-prześmiewczo o eleganciku

dziumdzia-o kobiecie

gil-glut u nosa;mały dzieciak

glut-mały dzieciak

gluciarstwo-gówniarstwo

glanc-papier-papier scierny

glancowac-pastowac,gładzic itp.

'zrobic cos 'na glanc'

'goły i wesoły'

('goło ale wesoło')

'łyso ci?'-głupio ci?

zaślepić-zakleić,załatać dziurę(okolice Radomia)

'włanczaj!'-włącz(radio,telewizor)(wybitnie częste,chyba też na Powislu)

glamajda-niejadek

szmat-bardzo dużo

hasać-biegać

'a i nigdy jej nie uchybił'-nigdy złego słowa o niej nie powiedział

'gdzie się wkindalasz?'-wpychasz

kojtnąć-umrzeć

umrzyk-zmarły

'nieobznajomy'-nienauczony,nienawykły

'leży jak należy'-ubranie;o chłopie(na kobicie)

'jak Bog przykazal'-po Bozemu

moch-łobuz;Zyd

mosiek-Zyd

Mojżesz-niechluj,pijaczyna

'ogolony,ostrzyzony,
lapie myszy za ogony'(Przytyk,Zakrzew)(koniec lat 60 ych)

('naddaj babci!'-podaj w górę (snopek)(Powiśle)

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 21.03.2005

nienachlany-pazerniak,ciagle mu malo

nieuzyty-nieuzyczliwy

nieużyczliwy-znaczy ten który nie pomoga,nieskory do pomocy(nie nieżyczliwy)(Przytyk)

niecnota-lobuziak

'meczyciel swiata'-o kims przesadnie wymagajacym od innych lub męczyduszy(Przytyk)

frant-glupol

'z glupia frant'-po glupiemu;ni stad ni zowad

'ni przypoil ni wypiol'-nie pasuje

spaćkać-sknocic robote

'ja padam na pysk'-tak się zaharowywuję


'(wielka mi ) obraza majestatu'-że to ktoś się obraził i taki niby ważny

'ani go rusz(dotknij)'-taki ważny

mietła-roślina z której robi się takie suche miotły z łodygi ,gałązek i liści(Powiśle)

zuch chlopak-zuch

taltac-tatłać(?);?

pryta-pierdzi

'zamknac morde na klodke'-nic nie gadać

'wara mi od tego!'-nie ruszaj tego

'ani mi to rusz!'

'gdzie sie pchasz w nieswoje(cudze)?'

'kto daje i odbiera ten sie w piekle poniewiera'(Oblas.Lata 60 te)

'sie da zrobic'

skomli-skomle

skitłać-skotłować

skićkać-spartolic

'azebys skisl!'

'azeby cie szlag(trafil)!'

'skitalaj/wykitakaj stad!'-wynoś się

'skory do roboty'-chętny

'skrzetnie,dokumentnie'

skwaszony siedzi-smutny

Zapis 22.06.2005

skrzanił robote-sknocil

'nogi sie pełgają'-slizgaja(Przytyk)

'on je duzy ale maly'-on jest dorosły ale niski(to powiedzenie z początku lat 80 ych.Do Staszałków przyjechał jakiś znajomy i opowiadał o kimś niskim ale dorosłym.Oblas)

'on je madry ale glupi'-wyksztalcony ae nie zaradny(nie zna sie na czym)(mądry -znaczy wykształcony;głupi-nie umiejący sobie radzić;nie znający się na sprawie)

'kazdy glupi swoj rozum ma'

('glupi tez swoj rozum ma')

'on jest madry jak 100 glupich'

mlody-znaczy tez 'nowy'

'kupię jak psu z dupy wyłupię'-nie stać mnie i nie kupię

'kazdy glupi to potrafi'-coś łatwego

'kazdy glupek wali w slupek'-przy strzelaniu na bramkę gdy poceluje w słupek(Zakrzew początek lat 70 ych)

'u niego nigdy nie ma sie czym pozywic'-nie pomoże

'on by chcial ale niemoze'

'ale go zmoglo'-opadl z sil;zachorowal itp.

Zapis 22.03.2006

'siadaj!-nie gadaj!'-usiądź i skup się

'ciotka-klotka'

'stastalam sie!'-zmeczylam sie(niesieniem)

'zapowiedz sie'-zaanonsuj

'gada jak zapowietrzony

Hanys-Slazak

niemieckie nasienie-odmieniec

'uwidzialo mi sie'-tez 'tak sobie umyslilem'

szopa na glowie-geste wlosy

'Palac kultury (na glowie)'-wysoko zaplecione wlosy(tak mówiliśmy w końcu lat 60 ych o włosach mamy-wtedy byla moda na takie wysokie fryzury.Oblas)

kołudra-kołdra

sniady-o ciemnej karnacji

dzlamga-j.w.;clamie

'za 2 niedziele'-za 2 tygodnie

'Deus'-Tadeusz

'tanczy jak mu zagraja'-podporzadkowany komuś

Zapis 23.03.2006

'no,gazda!-i jazda!'

'aureola nad glowa'-pseudoswietoszek

'tula sie po swiecie (nieboze)'

ukatrupic-zabic

'ugnie sie?-nie ugnie sie?'-ustępi czy nie ustąpi?

'nie na hura!'-z rozwagą

'frajer pompka'-gapa

'ziębi'-mrozi

'ale ziąb!'

'zbywac kogo (byle czym)'

zemszaly-pozbawiony barwy

'jeszcze dycha'-zyje

'ura-bura!-hej!-w znaczeniu co to nie ja,ważniak(Przytyk)

'lata jak skadzony!'

telbuch-grubas,betleja

'zabrala mi szczescie'-ktos zabral komus szczescie i sie w polu nie rodzi itp.

(b.czeste na Powislu)

'nie broj!'-nie rozrabiaj!

'rozrabiaka'-o dziecku albo o lobuzie

'odstrecza od siebie'-np.wygladem,zachowaniem itp.

'miej w pogardzie losy swiata tego,
wypnij dupe na kazdego'(Oblas.Lata 80 te)

łatwi-załatwia(Przytyk)


'wymięka'-nie daje rady

ciuk-geb

'pije,pali i uzywa,
dupa Olek sie nie nazywa'(Zakrzew,Przytyk)

'z braku laku ostatecznie moze byc'

'przyszedl w nocy o polnocy!'-niespodziewanie wszystkich pobudził

'w porzadelu jak w burdelu'-prześmiewczo,że jest źle

'ani do niej(niego) przystap'-taki ważny(Przytyk)

'podkasane swinie'-chude(gl.Powisle)

'mowta ludzie (o nim) co chceta,a ja tam swoje wiem!'

'ja bym tego i palcem(patykiem/kijem) nie tknal'

'szmalec masz na glowie'-o tlustych wlosach

'nie ma na niego lewara!'-nie ruszy go;nie ma nan haka

'ma niezlego zaganiacza'-o mezczyznie z duzym przyrodzeniem

'mie sie ona i widzi'-podoba

neptek-kurdupel,slabiak

'chodzą a las pas'-puszczone wolno(np.dzieci bez opieki)(a może trzeba napisać 'alaspas'?Przytyk)

łajdastwo-kurestwo(Powiśle)

łajdus-dziwka(Powiśle)

rozkraczka-tyczka do mierzenia pola(Wolanow)

'polatowala,zalatowala sie'-zacielila sie krowa(Zadobrze koło Jedlni Kościelnej/Powiśle)

Zapis 23.03.2006

'woz albo przewoz'-albo tak albo tak

'teges-oweges(teges-smeges-oweges)-to-smo-owo

'zgadzam sie z toba w calosci(zupelnosci)'

'a nauka poszla w las'-nie ma z niej pożytku

'nauka nie poszła w las'-jest z niej pożytek

'z jednej miski chowane'-sa jak bracia

'zmieszala go z blotem'

'na gotowe przylazl'-o nowozencu np.

'a co on bedzie mi tu i gadal,ja swoj rozum mam!'

'nie idzie sie w tym wyrozumiec!'

'jedziemy jak te bandosy na wozie(w swiat)'(Wolanow,Przytyk)-gdzieś daleko albo biednie

'jest w cugu'-jest w transie alkoholowym(Przytyk),przez dłuższy czas pije

'spi po oborkach,w stodole;lezy ujscany i usrany na slomie i gnoju!'
(Zwyczajowe powiadanie o nalogowym pijaku....Rzeczywiscie tak jest:pijacy
za dnia z kim popija,a w nocy do spania daje im sie jakies szopy i zakamarki
jako nocleg...Mroz nie mroz,oni tam sobie daja rade!!!)(Przytyk)

'a i osmiac sie tylko z tego!'-coś niewartego,głupota(Przytyk)

'tobie to nie przystoi!'

'pusc to mimo uszu'

'ja ci tego nie puszcze plazem!'

'napatolil sie'-przylazl

'za kolnierz nie wylewa!'-pije zdrowo

pociotek-dalszy kuzyn(nagminne)

'tyngrys,kto ci jajca wygrys?'-tygrys..(Zakrzew.Lata 70 te)

gruzga-rozdrabnia(?)

hamrać-gmerać,kotłować itp.

mamrać-gmerać,kotłowac

'bierz nogi za pas!'-uciekaj!

'byl ale wybyl!'

'nie usmiecha mi sie ta robota!'

'rad nie rad'

'cien czlowieka'-lichota

'jestes piekna jak kwiat rozy tylko leb za duzy!'(Przytyk.Lata 80 te)

'robta-nie robta!'-a jak tam chceta,nie bede was namawiac(Oblas)

'wchodzta-nie wchodzta!'-nie wyganiamwas ale i nie zapraszam(do chalupy)(Oblas)

wszystek-caly(b.czeste)

portomonetka-portmonetka(Zakrzew,Przytyk)

Zapis 24.03.2006

patefon-gramofon

'co sie bedziemy na zapas martwic'

'ścierzpło'-zgęstniało,ścieśniło się

odstaje(od reszty,grupy)

fajowo,fajno-swietnie

mląska-cmoka

'robia wysiadke przy nas'-sa od nas gorsi

niedorostek-dzieciuch

'a i tak sobie ulepiu'-o telewizji moja sp.babcia(Powisle)(Początek lat 70 ych)

'nie mozna nastac'-nadazyc;sprostac zapotrzebowaniu

'nie mozna nastarczyc'-j.w.

'gdziesci sie toto zapodzialo'

tylnie-tylne

'z butelcokim za pazucha'-z butelka

niemuk-niemógł(Powisle,Kępeczki,Samwodzie)

'Warszawa-Radom!
huj w dupe gadom!'(Lublin)


bomboli-pije(?)

bambosze-ocieplone buty z dluzsza cholewka(Przytyk,Powisle)

wyblakły-stracił połysk itp.

Zapis 02.04.2006

'dostal 'krecka'-zglupial

'ale 'bryndza!'-cos zlego

bryś-o psie

'idz,bo jak cie palne w 'cymbal'!'-w glowe uderze

'trzy swiaty mi sie dzialy!'-strasznie cierpialam

skupywal-skupowal(b.czeste)

iy-jej(b.czeste)

'dostal w 'miche''-w gebe

'fabajt!fabajt!'-przy wywracaniu,np. przy 'fikolku'(Powisle czesciej)

'glupi 'kacłęb'!'(b.czeste)(Przytyk)

rozpust-odpust(b.czeste)

furmanil-pracowal jako furman

'10 srok za ogon (trzymac) na raz'-wiele rzeczy na raz robić,stąd nie dawać sobie rady z niczym

'niczego sobie'-ładny

'kurza dupa'-buzia w ciup
gach-fagas,amant
rozgardiasz-balagan
gąsior-duze naczynie szklane z waska i dluga szyją
'loja do upadlego'-chlaja na umór
'łoi bez opamietania'-chla
'dawaj!dawaj!nie udawaj!'
gurbiel-wypuklosc
olama-rozlaga
'gdzie tu(w tym) glowa?'-jakieś głupoty wyczyniają
hajcuje sie-pali sie
powała-sufit
rondel-garnek z podluznym uchwytem(raczka)
'w rzeczy samy'
'wartko robota leci'
wiesna-wiosna
'wydaje sie z

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 02.04.2006

wiesna-wiosna

'wydaje sie za maz'-wychodzi za mąż

zagon-dlugi ciag pola

(zagon zimnikow-b.czeste)

'zwitali sie'

'od 7 bolesci'-np.'znawca od siedmiu boleści'-ktoś niepoważny

'chwytaj sie wiatru!'-zebys nie spadl z wozu

'takiego wala jak Polska cala!'

'a i o co biega(leci)?'

chlipie-tez placze

ciemniak-na niczym sie nie zna

'ciemna masa na golasa po wybrzeżu sobie hasa '-chodzi o Murzynów

'ciemny jak tabaka w rogu'-nie zna się

'nie spaminta sie tego !'-zapamieta

'klękajta narody!'-jaki to ja wazniak prześmiewczo

żów-żółw(dopiero w szkole dowiedzialem sie,ze mowi sie 'zolw'-w Oblesie dawniej .Lata 60 te-wszyscy gadali 'żów')

dostatni-bogaty

'siedzi jak mysz pod miotla'-cichutko

cedzak-durszlak

dzik-nieobyty,odludek itp.

dziobaty-krosciaty-brzydki

'dzioby'-znamiona np.po ospie

cudaczny-dziwaczny

Wingtoria-Wiktoria

Zapis 05.04.2006

flinta-strzelba

rozgardiasz-balagan

golec-biedaczyna

gorączka-nadpobudliwiec

graba-reka

Halka,Halusia-Helena

'ani chybi'-na pewno

'i tak mu bedzie tykoł!'-przygadywal,dokuczal

'obejdzie sie!'-nie muszetego mieć itp.

'napchal kabze'-zarobił

'ma kielbie we lbie'-głupol

'niezly kipisz w domu'-bałagan

zagon-dlugi przedzial pola

('zagon kartofli')

'pokrasnial na twarzy'-rozweselil sie

'dzieci jak cwikly'-zdrowe i ladne

kuika,kujka-o swiniach (prosiakach) ktore kwicza w specyficzny sposob

kumotrze-kumie,brachu

kurzajka-krosta na dloni

kuśpit-kurdupel

'ma liszaja na gebie'-zapalenie skóry z takim zaczerwienieniem

liszaj-choroba skóry

'wygladarz jak (ten ) Łazarz!'-bardzo mizernie,nieustrojony

'pakuj manatki!'

'jak ten mich!'-gruby,zdrowy(o dziecku)

mikry-mały,słaby

mizerota-biedny,słaby

mizeria-słabo,nie udało się

namotał-skomplikowal sprawe

'co nagle to po diable!'

'narowisty koń'-nieposłuchany(Przytyk/Powiśle)

'narowny koń'-nieposłuchany(Odrzywół)

znarowił się-zbiesił sie

'nasiadły na mnie'

'naumiec sie'-nauczyć

'grabisz sobie u mnie'-działasz na moją niekorzyść;tracę do ciebie sympatię

'bida z nędzą'-wyjątkowe dziadostwo

'nici z tego'-nie wyszło

nicpoń-dureń

'nic tu po nim!'-on tu nie potrzebny

'nie dobil sie!'-nie przebil w kolejce;nie dostukal

'Eh!Ty!Niemcu glupi!'-niedojdo,glupi czlowieku

piekli sie-złości

'na pewniaka(na pewnego)'-bez skrępowania

'a i nie spodziewalem sie tego po tobie!'-że tak postąpisz

'dobry,nikomu nie wadzi'-o człowieku

niedogoda-zle,biednie

'nitka'-chudzina

'a i co tak nagli?'

'cos sie tak zaperzyl?'-zawzial

jarzyny-jezyny(w dziecinstwie wszyscy tak mowilismy)

plizga sie-slizga,rozslizguje

pomagier-pomocnik

zdzirtus-o handlarzu który drogo sprzedaje

'zedrze z czlowieka ostatni grosz'-o handlarzu

niespodziany-niespodziewany

'Leszek,powiedz mi,dlaczego ty jestes taki glupi?'(Zakrzew 'kulturalnie')

Rosjan,Słowian-Rosjanin,Słowianin

rozlazły-powolny

'chaliera'(Powisle)

przyfasowal-przyfasolil

'beda cugowac po tym wszystkim!'-biegac,szalec itp.

szufla!-czesc!

'twardy chleb'-stary,zeschly

ukuć-ukłuć

chrapecie-chachmęcie,krzaczki itp.(Przytyk)

'sznurek od źelazka'-kabel od zelazka

'Z tamtej strony Wisły leciał zając ścisły,jaja mu się chwiały a dziewuchy się śmiały'(Zakrzew.Lata 70 te)

wypomknął-wypomnial jakiś postępek

'tam sie wkitra'-wpycha

skarwasy'-zbite bryly poweglowe(Przytyk,Wolanow)

Zapis 02.06.2006

jeszczek-jeszcze(brat Szporkowej z Dębowicy)(Dębowica-przysiółek niedaleko na
północny-zachód od Przytyka)

'cap!i do karmana!'-do worka(Wolanów)

inkszy-inny(Dębowica)

bąk-nakręcana zabawka dladzieci

bębas-dzieciak

jedna droga-taka sama odleglosc 'tedy czy tamtedy'(Przytk/Wyśmierzyce-Mazowsze)

'a pocalujcie mne wy wszyscy w dupe!'

'ubilismy śfinioka'(czeste w okolicach Przytyka'bic śfinioka'-wieprzka)

nawałnica-bardzo silna ulewa

nawalać się z kim-bić się

'co ci po tym jak nic po tym'-bardzo czeste powiedzenie znaczy,że niepotrzebnie tego chcesz

'bo mnie wstyd przed sasiadami(ludzmi)(za ciebie)'

'jak cie palne to wylecisz na Krochmalne!'(gl.Powisle)

'dotacji nimomy'(Matracka;Goszczewice)

'ciungnik nom psuje sie'(Matracka)

'bo kolegiy oba były'(Matracka)

'nie strasz!nie strasz!bo sie zessrasz!'

'bo tak sie rozmówiły'-dogadali

rozdroga-skrzyżowanie(chłopak z Klwatki Szlacheckiej którego pytałem się o
drogę na Gulin)

'dostawali wnyko'-bili ich

('dostac wnyko'-oberwac(bardzo czeste)

'wyglundo jak 5 minut'-bardzo maly,slaby(czlowiek,buzia itd.)

'pije na umór'(bardzo czeste)

'nie wylewa za kolnierz'(lubi wypic)

'jest tu tatko?'-Sukowska Wola

'redełko'-radełko-Sukowska Wola(Kober)

'phiesek'-Jankowice(Marynia Wardowa)

'chodzi(j)'-chodź(Oblas;Krzysio Hancok)

'gówna z progu nie zepchnie'-leń (tak mówi moja matka)(Przytyk/Wolanów)

'podbrumbić'-złożyć materiał i podszyć(moja matka;Przytyk,Wolanów)

Zapis 15.06.2006

W latach 70. większość dzieciaków szkoły zakrzewskiej liczyła tak pieniądze:

'i jeden'
'i dwa'
'i trzy'
'i cztery'
'i pięć'
'i sześć'
'i siedem'
'i osiem'
'i dziewięć'
'i dziesięć'

Zapis 24.08.2006

'będziesz chodził jak w zegarku!'-słuchał się

'nafutrowała sie'-napiła,nażarła(Oblas)

chandruje brzuch-boli

chandrować- też 'drapać,trzeć'

'nie płacz!nie płacz!
dam ci pepłacz!'(Powiśle)(nie wiem czym jest ten "pepłacz')

'rana się rozjątrzyła'-zaczerwieniła,rozrosła,rozogniła

'ogni' (się rana)-j.w.

jątrzy-miesza,kłóci,dokucza

hewtnąć-przyspawać(Sukowska Wola)

'wyfrunął z gniazdka'-usamodzielnił się

kiesa-sakwa,portfel

sakwa,sakiewka-j.w.

'wsadź se za pazuche'-żeby nikt nie ukradł

'stodoła z lampasami'(Sukowska Wola)

'krowa jak lepa'-tłusta,wyżarta(Sukowska Wola)

'podkosem wbijać gwoździe'(Sukowska Wola)

'Aż się ździwisz!'(Jarosławice-b.częste)

'Jóźkiem go!'-dużym młotem(Sukowska Wola)

wkiej,kiej-kiedy(Sukowska Wola)

'skaranie boskie!'

jadymy!idymy!-jedziemy,idziemy(b.częste aż po Przytyk a dalej nie wiem)

'zielone ma jak ruta'

'idź bo jaK cię palnę w ten kaczy łeb!'

'nie to ładne co jest ładne ale to co sie komu podoba'(b.częste)-każdy ma swój gust

'A gdzie to sie Marysia wypuszcza?'-wyjeżdża,udaje

partuchy-ciapy,patałachy(Bilski,97 lat,Mniszek k.Wolanowa)

rydźwol-grubas,miećwieja(Ryszard Olszak,Powiśle)

ciura-gapa,jełop(Bilski,Mniszek)

'na 13 zgrędach ich wychowała'-na 13 cyckach maciora wykarmiła prosiaki
(Olszak,Powiśle)

jakieściś,skądściś-jakieś,skądś(Powiśle)

zamyknęłam-zamknęłam(Jaankowice,Przytyk)

jedlina-jodła

pielę(Powiśle)

szczelać-strzelać(Powiśle częsćiej niż u nas)

'pobudować dom'(Powiśle,Przytyk)

'stojał,bojał'(Powiśle,Przytyk)

'te darne'-tę darń(Mniszek)

złachał się-zsapał,zmęczył(Mniszek)

pewno-pewnie(Mniszek;cb.zęste w naszej okolicy)

trzech zający-3 zające(Mniszek)

skoczuł,buł(Mniszek;Bilski rzadko tak mówi)

gruszki Wawrzyńcówki-odmiana gruszek('ulęgałki?')(Powiśle)

weszed-wszedł(Mniszek)

matka sie boła(Mniszek)

'a jak ci,było'(Mniszek)

'ojciec jei'-jej(Mniszek)

'Wojciech cusi'-coś(Mniszek)

'Edek,już mi lepi nie godoj o tem!'(Mniszek)

'taki dziod!'(Mniszek)

'na wyglund to zdatni chłop'(Mniszek)

'tak jak było pierwy'(Mniszek)-wcześniej,najpierw

śfinie(Mniszek)

'to by ci sie przykrzyło!'-nudziło(Mniszek)

krzydło-skrzydło(Mniszek)

stoł-stał(Mniszek)

chto?-kto?(Mniszek)

'ja siedzę cała nocę'(Oskar,16 lat,Radom)

chumoto-chomąto(Powiśle)

tamój-tam(Jarosławice)

'dał my'-dał mi(Jarosławice)

'babka jest jak dupa od srania'-na każde zawołanie(Oblas)

Prztyniec-Przytyk(Mieszkańcy Radomia o Przytyku)

'widzi?słyszy?'-widzisz?słyszysz?

'da!ma!'-daj!masz!

'ze Słowik'-z wisoki 'Słowiki'(Powiśle)

'musze zobaczyć czy dziadek mecza wygraje?'(Zakrzew)-wygrywa

xfała(Przytyk,Jankowice)

'ode drogi'(Janko

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 24.08.2006

japca-jabłka(b.częste)

'co cie tak nagli?'

'goni cie kto(czy co)?'

harbata,arbata-herbata(Przytyk)

'wypad(mi tu) stąd!'

'pitrowałem przed burzą!'-uciekałem

'ma pietra'-boi się

rypło,kopło-rypnęło,kopnęlo(b.częste)

srajtygiel-coś obskurnego(Przytyk)

przechreścić tyłek-zbić

ledwo cipi-ledwo zipie(też w znaczeniu 'mało nie umiera')

cipieje,cipi-o starszych

ledwo zipi(e)-ledwo dycha

'co się martwić na zapas?'

'jeszcze nie pierdnie a już się zesro'

'kopią na duch studnie'-szybko;też w znaczeniu'sprawnie'

'od cebuli sie nie kuli'

łapi-trzyma;boli

'komu w droge,temu czas'-muszę już iść

'czas na nas'-zbieramy się

'my tu gadu,gadu,a czas leci'

'co będziecie robić?
będę pluł,łapał i po dupie sie drapał!( Powiśle)

'prośbą i groźbą'-jak nie prośbą,to groźbą

'ludzie!cuda w tej budzie!'(Przytyk)

'a powidz ty mi'(Mniszek-b.częste zagadanie u starszych)

'tyn stoi,mało sie nie spryńdo!'-ma na coś ochotę(Przytyk)("spryńdo się'-tak mówi moja mama)

przepogadza się-wypogadza sie

chcę schuść-schudnąć

'chudy jak patyk'/chudy patyk-chudzielec

chudera-bardzo szczupły

kfacze-kwocze(kwoka)(Mniszek)

'pyrgniesz gdzie byle'-rzucisz

'tam dokąd sięga(dosięga)las'

'naprzychodziło ludzi a ludzi'

'tędy hycał'-przechodził;skakał

Parchy-Żydzi

'ubrała się 'od tradajca'-głupio wygląda('ubrać się od tradajca'-tak mówi moja mama)

'oliwa sprawiedliwa(i dlatego zawsze wygrywa'-przy wykopie'spornego' podczas
meczu

'kurza dupa!'(przekleństwo)

'ooo!kurza!(Powiśle)

'kiedy?kiedy sie biły Szwedy!'(Powiśle)

'widziałem,czterech Szwedów ją na drągu(ach) niosło!'-jeśli ktoś szuka jakieś zaginionej
rzeczy(Powiśle-b.częste)

'poszły owce na manowce'

'do mnie'-dla mnie(wybitnie częste w okolicach Przytyka/Powiśle)

fujara-też przyrodzenie

'tylko mi tu bez jajec!'-nie żartujcie

'chcesz mieć dzieci jak kryształy,
rób codziennie masaż pały'(Jaszowice)

'całe piwo mi wylał'-wszystkie piwo z butelki mi wylał(Jaszowice)

'huliganie zawsze razem'-chuligani zawsze razem

bielas-biały

'tak sie kicha na kilicha!'(Przytyk)

'żym jest','żym przyszed'-jestem,przyszedłem( Przytyk)

borciuch-brudas;jakiś ubrudzony łach

'wyglundosz jak tyn borciuch!'

'ni przypiół ni wypiół'-nie pasuje ci z tym(zwłaszcza o ubraniu)

Zapis 24.08.2006

'chłyściol jeden!'-chłystek,smarkacz

'rachu-ciachu!'-uwijaj się!ruszaj!

ćwok-buc,zacofaniec itd.

'stary ćwoku, ruszyłbyś się z domu,poszedł w świat,do ludzi!'

ćwiek-ćwok itd.

drab-wysokie,silne chłopisko

'dylu dylu na badylu'

dzierlatka-młoda dziewuszka

gderliwa baba-gadatliwa

zgredzio,zgred-ojciec;starszy człowiek

'a i nie wisz czasym?'-akurat!

'nie stało ojca i matki,i przepod!'

'przepad jak kamień w wodę'

'ani o nim widu,ani słychu'

'o i tyle go tu (późni) widzieli!'

'nic tylko lać w morde(chama) i patrzyć czy żyje!'

'nie karkuluje mi sie to'-nie opłaca

'zawsze pod krawatem chodzi'-elegant,inteligent

muszka-zamiast krawatu

'kawałek drogi bedzie'

'coś ci sie w głowie pokićkało'-pomyliło

'skićkałeś te robote!'-spartoliłyłeś

kielonek-kieliszek

kiełbasisz-gadasz głupoty

kwasisz-j.w.

'coś ci sie pokiełbasiło w głowie'

kiep-słaby,głupi

'głupi kiep'

'to wszystko do luftu'

'do kitu z tym wszystkim'

klucha-grubas

klusek-j.w.

kluch-j.w.

tłuścioch,tłuściocha-grubas,grubaska

'Kaśka grubaśka' lub 'Kachna grubachna'-gruba dziewucha

kołudra-kołdra

'ale ma kopyto w łapie'-o tym kto dobrze boksuje

'morde to ma zwierze,a człowiek ma twarz'

'zakazana morda'-kryminalista

'wredna morda'

krępas-silnej budowy

'kuń zdycho-siano źre,
chłop umiro-jescze chce'(Przytyk)-w znaczeniu chędożyć chce

hultaj-łobuz,śmiałek

skowronek-żelazny krótki łańcuch zakończony trybikiem('broń kawalerów' na
zabawach)(Powiśle)

'No i coś zwojował(nawojował)?'-coś zyskał?

''Wojował,wojował i na co my przyszło?'

łacny-chętny,skory

'wyglundosz jak (ten)Łazarz'-brudno,biedno

'słuchaj uchem a nie brzuchem!'

'te co sie nienadawają'

'sam się stanowiska dochrapał'

'sam sie tego dochrapał'-też 'doigrał'

glamajda-niejadek

'a on nie lepszy'

'nie dajta se nasrać(narobić) na głowę'

'wy też swój rozum mata!'

'u mojej matuli'

'to sie wam chwali'

'odpuść sobie'

kurzawka-w studni taki piach co zasypuje wode(też Powiśle)

'bardzo sie sila na to'-chcą uchodzić za;bardzo się starają o to

'zesraj sie(z tym) na rzadko!'

'ty mi tu nie mędrkuj!'

'chiński mędrzec'-prześmiewczo,że ktoś niby mądry

'a kto tak prawi i prawi?'-gada,objaśnia

prawibalas-gadatliwy glupol

'przebrał się twoja miarka'

'oj!dostaniesz w skóre!'

miuncek-płaczek,maruda

młokos-młodzieniec

'pasą się kosztem'-rozrastają niszcząc czyjeś prawo

Zapis 24.08.2006

'w dupę kogo załadować'-ograć kogo ,wykorzystać
('czy on przypadkiem nie chce mnie w dupę załadować?')

'nie motaj sie!'-mów prawde

mozół-żmuda,męczarnia,praca ponad siły

mucek-buc,odludek

wypieki-ciasto

'wypiek domowej roboty'-o chlebie,plackach

'puszczam to mimo uszu'

'przemówił mu do rozsądku(rozumu)'

'co nagle to po diable'

'na huj(a) ci to?'

'daj se z tym spokój!'

'nie witaj sie przez próg!'-nieszczęście

'oj!tylko nie przez próg!'

'nie siedź na wprost rogu stołu bo sie nie ożenisz(żadna cie nie zechce)'

'nie klep mnie po dupie bo bede miała dzieci głupie!'

'zaprzęgaj się do roboty'-zacznij pracować

'chodzi jak w kieracie'

'nie oglądaj sie na nikogo,rób swoje!'

'a i tylko mu napluć prosto w gębe(oczy)!'-taki cham

'naraił se niezła kobitke(babkę)'

'natrzeć komu uszy'

'ja cie zaraz naprowadzę(nawrócę) na prawdziwą drogę!'

'idzie na zatracenie!'

'wyglundosz jak nieboskie stworzenie!'-gdy brudny

'nie śpij bo cie okradną'

'ja mam swoje,ty masz swoje'

'narobił ci w kieszeń'-przechytrzył,wykorzystał,okpił(Przytyk)

'i gdzie sie z temi brudnemi buciorami pakuje(pcha) na pokoje?'

'niemożliwy do wytrzymania(człowiek)'

'Wstąpiłem na pole,
Ja pieeeeerrrrdole!'(dorobione do patriotycznego wiersza"Reduta Ordona")(Szkoła w Zakrzewie lata 70 te)

'a i bedzie mi tu sie naprzykrzał!'

'nic tu po nas'


'zwijamy manele'-wyjeżdżamy

'w tył zwrot!'

'a dokąd to chłopaki?'

rrusie-rączki(Powiśle)

'Cisza!Samwodzie sie bawi'(delikwent wskakuje na deski albo stół i wrzeszczy na
całą zabawę.A potem,jeśli kto ma wątpliwości-bitwa)

'w rękach mu się robota pali'

niedbaluch-byle jak robi

'nie dba o żone i dzieci'-dziad,zły człowiek

'nidgy do kościoła nie chodzi'-zły człowiek

'zaniedbał tego zrobić'

niedojada-głoduje

'a niech wam bedzie!'

'co poniektóry to'-niektóry to

ledwo,ledwo-tylko,tylko

'tyle o ile'-ani mnie to ziębi ani grzeje

'tyle tego co kot napłakał'-maleńko

'a mówić cie w domu nie nauczyli?'

'i bedzie tu tak stał jak to ciele?'

'Kazik!Nie pierdol mi tu głupot!To ja nie wiem jak sie sprawy mają?'

'A co cie tu przyniosło(przygnało)?'

'gołą dupą będziesz świecił?'-nie pasujesz do tego wykwintnego towarzystwa

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 25.08.2006

'byk ale drobnej kości'-ironicznie(b.częste)

noga-słaby z czegoś(np.'noga z fizyki')

koryciarze-o urzędnikach chcących pasożytować i zarabiać

neptek-mikrus,słabeusz

padalec-zły człowiek

'a mi sie nie chce!
-to niech ci sie odniechce!'(Przytyk)

'chłopak na opak'-odwrotnie niż każdy(Powiśle)

oprych-łobuz

'krzyż pański z nim miała!'

umi,rozumi-umie,rozumie

'diabłu by(jeszcze) łeb ukręcił!'-taki silny,zdrowy(zwłaszcza o starym chłopie)

gałgan-łobuziak,dzieciak(Powiśle)

gałgan-szmata,łach

papu-jedzenie

'aby pirzgało (tak robił)'(też na Powiślu)

pichci-gotuje

'wygląda jak zmokła kura'-nie tylko po deszczu;też o zaniedbanej babie

'z nieba wam bedzie samo kapać a wy nic nie bedzieta robić?'

'nadarły ogórów,że hej(ho)!'

'bojący dudek'-bździuch

patafil-niezguła

'ale mnie pizło!'-kopnął prąd

'a skąd żeśta ich wytrzasnęły?'

'u nas takich cudaków to nima'

umrzyk-zmarły

'pod górkę miałeś do szkoły,co?'-dlatego jesteś głupi?

'pokorne ciele 2 krowy ssie'

'spytków ci się ze mną zachciwo,co?'-żartów

'i apiać na nowo!'(też i Powiśle)-z powrotem

'a na kiego ciorta ci to?'

'głodnemu chleb na myśli'-jak ktoś ma jakąś potrzebę to w odpowiedni sposób myśli(vide 'byt kształtuje świadomość'_

'potulny jak baranek'

'od przybytku głowa nie boli'

kuśpit-kurdupel

pitek-j.w.

pyskol-pyskaty(b.częste)

rumor-hałas

'a idźcie wy z tym w krzaki!'-głupoty propnujecie

'za grzybami chodzi'

skubaniec,skubany-tak się mówi;neutralne

'chcesz dostać w ryło?'-w pysk-rodzaj zaczepki

'strasznie sie on ostatnio wycfanił'-jest sprytny

'aleś mnie z tym ustroił!'

'Basia!Baśka!'-tak wołał gospodarz na kobyłę w okolicach Mniszka(Bilski)

'uspyrał pare groszy'

'praca wre'

Stanik-maniakalne określenie 'Stanisława' lub wszelkich nazwisk wywodzących się
od tego imienia;rozpowszechnione min. w okolicach Jarosławic i w samym mieście
(mój bratanek mi opowiadał jak w Radomiu jego kolegę 'Stankiewicza'
przezywają 'Stanikiem')(samo nazwisko'Stanik' jest częste w radomskim)

'psy!koniami by ich ciągnąć(wlec) po drodze!'-o ludziach

Busia-Bożena(Powiśle)

ślumok-wstręciuch(b.często o psie,o człowieku)(też Powiśle)

'nóż się wystrzępił'-stracił ostrość

'tańczy jak mu zagrają'

'trafił Panu Bogu w okno'-kopnął gdzieś wysoko ponad bramkę(Zakrzew.Lata 70 te)

trąba-fajtłapa

'jak trwoga to do Boga'-ludzie stają się religijni w strachu

'tyfusie ty jeden!'

'tyci,tyci,tyciuteńki'-b.mały(zwlaszcza Powiśle)

kępa-to taki las (gł.wierzba i topola)oraz pastwiska nad Wisłą.Na kępy dawniej
wyganiano krowy.Kępy miąly swoje nazwy(Powiśle)

poziomnica-poziomica,wasserwaga

'wyginaj mi tu stąd!'-uciekaj!

Zapis 25.08.2006

'pal gumy!'-ojeżdżaj,uciekaj,spadaj(Przytyk lata 80 te)

'dupa,wiecheć,karuzela'-głupoty pleciesz(Przytyk)

'poszedł do niego w łachę'-w łaskę

'i tak źle nie dobrze'

'tak źle,a tak jeszcze gorzej'

'nigdy nie jest tak żeby nie mogło być gorzej'

'obiecanki,cacanki a głupiemu radość'

'coś ty taki wygodnicki?'-wygodny

'ą,ę przez bibułę'-o takim 'elegancie co to nie ja'

'chłop to musi być chłop'

'ale to sie toto sadzi'

'będziesz korny jak ciele'

'co ty ode mnie cierpisz?'-czepiasz się ciagle

'mam z nim na bakier'

'ty zafajdańcu jeden!'

'ładny mi bigos zgotował!'

'zasuwa jak dziki osioł'-pracuje

zbyczał-zmężniał

byczy się -leni się

'miałki piasek'-bardzo drobniutki(Przytk)

'zełgać co'-wymyślić,oszukać

'łże jak pies!'

zemszał-wyblakł(np.koc)

zgrzebny-prosty,nieobyty,siermiężny

'stary zrzędza'

'zrzędzi i zrzędzi,o byle co sie czepia!'

zgrywus-kawalar

'zziajałam sie bardzo'

'dopiekł mu do żywego'

'ogdryzł się na nim'

'żebra mu można policzyć'-chudzina(Przytyk)

'chudy jak szkielet'-chudy szkielet

'ale daje po kościach'-wiatr

'do szpiku kości przemarzł'

'połumało mnie w krzyżu'

połamaniec-kaleka

'zasraniec jeden!'-gnojek

'i bedzie mu tak ziugał i ziugał '-drażnił,wypominał

'bierz nogi za pas i zmykaj stąd!'

'zmykaj mi tu stąd!'

'to sie zemści na tobie!'

'to woła o pomstę do nieba!'

'nie śmej się z kaleki(głupiego,starego,biednego!'(dawniej było takie
powszechne przekonanie,że jeśli kto się z kogo wyśmiewa to jego lub jego dzieci
dotknie podobne nieszczęście)

'wyszedł z domu w czym stał'

'widziałem go jak ty tu stoisz!'

'tu jest jak w małpim gaju!'-wrzask,bałgan

'małpi gaj'-j.w.

'ja cie tu zaraz przywróce do porządku!'

'czym starszy,tym głupszy'

'stary a głupi'

'całkiem zgłupiał na starość'

'przeszedł sam siebie'-wyciąl jakiś numer

'co było,już sie nie wróci(powróci)'

'nie żałuje(z nim') ani dnia ani godziny'

'nie żałuję tego com robił'

'nie odwrócisz losu'

'co sie stało to już sie nie odstanie'

'było,mineło'

'nie dolewaj oliwy do ognia'

'nie kracz bo jeszcze wykraczesz!'-jakieś nieszczęście

'no i wykrakałaś!'-stało się o czym mówiłaś

'jak żeś wlazł między wrony,krakaj jak i ony'-jeżeli jesteś np.z jakimiś podejrzanymi ludźmi albo prostakami,inaczej wierzącymi itd.rób jak i oni,upodobnij się do nich byś był akceptowany przez grupę

'kawał chłopa ale jałopa'

'chcesz dostać w jałop?'-w głowę

'a czemu ten kurwiszon nos w nieswoje sprawy wtyka?'

'He!I jaki wiatry was tu przyniosły(przygnały)?

'ty sie moich przywar nie czepiaj!'

'ja twego na widok ludzki(publiczny) nie wywlekam!'

'głupi z niego żłob!'

'ty głupi żłobie!'

'ludzi a ludzi'-pełno

'a i kto to o tym słyszał?'

'zachowujesz sie jak ostatni głupek!'

'stary,ale jeszcze żwawy'

'ruszaj sie stąd,a żwawo!'

cyganicha-czarnulka

cygan-czarny chłopak;złodziej,cwaniak

'mieć(złapać) wilka'-hemoroidy(też Powiśle)

'nie siadaj na zimnym bo 'złapiesz wilka'

'wyżywołałeś go do ostatniej koszuli!'-wyciągnąłeś pieniądze z niego

'dać komu kopa na rozpęd'

Zapis 25.08.2006

cypis,cypisek-kurdupel;dzieciaczek

'boczy sie na mnie'-dąsa

stroi dąsy-dąsa sie

'a co ty tutaj odstrajasz?'

'gryzą sie ze sobą już od wielu lat'-kłócą

'bogol na całą wieś/okolice'-bardzo bogaty

'między Bogiem a prawdą'

'znów cie gdzieś nosi?'

'miejsca nie możesz sobie znaleźć?'

brzedzianka-rodzaj ropnego,bardzo bolesnego wyprysku

'ale bryja!aż wykrzywia ryja!'-zła potrawa

'buksują sie koła'

trzanek-trzonek

chomikuje-zbiera,gromadzi

'rozchlebotana pizda'-u starej baby(Zakrzew)

'ani chybi!'-jasne,że tak!

'z czym sie to je?'-do czego to służy

'cicho jak makiem zasiał!'

'ciśnie mi na pęcherz'-chce mi się sikać

'ide sie odlać'-wysikać

'to tak żeśta sie z tym wycfaniły!'

'nie bądź ciulem!'

'ty ciulu głupi!'

cizia-laska

'nie cuduj światem!'

'było tego od cudu i troche!'

'istne cudo!'

'a ty,co?głupi?cudzą babe bedziesz do chałupy wprowadzał?'-szyderczo o
narzeczonej(Przytyk)

'córeczka tatusia'-bardzą ją ojciec lubi

'synek mamusi'-bardzo go matka lubi

'przyszłeś tutaj na prześpiegi?'

'jedzie ci z gęby jak z dupy'-śmierdzi

'Eeej!Tyyy.Głuuuupi....Taaa,do ciebie mówie...Przyniós byś tu panu krzesło!'-
tzn.temu kto mówi

'coś sie tak zranił?'

'często,gęsto'-tak się dzieje

'czubić się lubi'

'jest okrutny w tym względzie'

Piziut-tak przezywają człowieka o nazwisku 'Czajka'(Przytyk)(Początek lat 80 ych)

'bedziesz tam używać do woli'

sfatygowany-zniszczony

goni mnie-mam sraczke

'drzwi zamknięte na patyk'-byle jak

'sila złego na jednego!'

'no i co tak oczy wybałusza?'

'poprzeinacza to wszystko'-poprzekręca

'nic tylko dać mu w mordę!'

'Panie Dziejku!-takie powiedzonko

het!het!-hen daleko(bardzo częste)

'ty mnie tu nie łap za słówka!'

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 25.08.2006

dopomogli mu-dali pomoc

'dorobił sie na cudzej krzywdzie'

'tylko z doskoku'-robi

'od przypadku do przypadku'

'co w głowie to i na języku'

'co se i umyśli to i zara powie'

drętwielec-nieruchawy,ciapa

zgrabiałe ręce-przemarźnięte

'kto do jedzenia to i do roboty'-kto lubi jeśćten i dobrze pracuje

'idź! bo jak ci przyfastryguje w oko(pod oko)!'

'umęczenie z tym chlopem'

'na darmo ta robota!'

'nie rozmieniaj sie na drobno!-mów konkretnie

'nie bądź taki drobiazgowy!'

drogi towar-piękna dziewczyna

'te to za flaszke kupisz'-o dziewczynie

'służył w 'kurzej piechocie'-w piechocie

'o!kurza piechota!'-przekleństwo(b.popularne zwł.na Powiślu)

dudzi-gada głupoty,jest natrętny

'duszkiem!duszkiem'-pijcie do dna

'a żebyś zdech!'

przygłup-głupek

durak-głupek,naiwniak

durny-głupi

'nie wydurniaj sie!'-nie wygłupiaj

dworus-fornal,służący we dworze(Oblas)

dziadzio-b.popularne zwł.na Powiślu na dziadka

'dziubdzia nie je!'

dzieciuch-dziecinny

'dzieciaczysko toto jeszcze!'-niedorosły w głowie

'obrodziło w tem roku'-dobre plony

'życie jest jak bańka mydlana!'(Kolonia Jaszowice.Lata 90 te)

'o! i jeszcze bedzie mi tu wypominki robił!'

fleja,flejtuch-brudas

brudasisko-brudas(b.częste)

'nie tykaj!jeszcze se rączki pobrudzisz-szyderczo

'fruwaj stąd!'

'frygaj!'-uwijaj się

wypaczony-także 'krzywy'(np.pręt,bok itd.)

'i git!'-i dobrze

gitesowo-dobrze

'a gla! gla!gla!a gla!gla!gla!'-kiedy ktoś gada i gada(Przytyk)

głąb-matoł

'zgnoić go!'-zniszczyć

' a żeby mnie tak sponiewierać!i za co?'

'trafił swój na swego!'

'i żaden drugiego nie mógł przepomóc'-zwyciężyć

'trafiła kosa na kamień!'-ktoś był ważny ale trafił na kogoś kto jest mu przeszkodą

'doigrałeś się!'

Zapis 26.09.2006

'przygotować łóżko do spania'-pościelić
'przygotować łóżko'-j.w.
'gotować łóżko do spania'-j.w.
'przysposobić łóżko do spania'(?)-j.w.
'gotowe łóżko do spania'-pościelone

'pościel łóżko!'
'ściel(i)(ij) łóżko!'

'ścielić łóżko'
'słać łóżko'(?)(rzadziej albo chodzi o 'zasłanie łóżka'?)
'ściełać łóżko'(?)
'zrobić sobie 'posłanie'(dość częste)

'kładź(przynoś;dawaj) pościel'
'kładź pierza(e)(przynoś,dawaj)'-j.w.(dawniej bardzo częste;też na Powiślu)


'pościelić łóźko'-przygotować do spania
'łóżko posłane'(?)-j.w.(lub może chodzi o 'zasłane'?)


'łóżko pościelane'-gotowe do spania
'łóżko posłane'-j.w.(rzadziej spotykane ; może bardziej chodzi o 'zasłane'?)

'rozbierz łóżko'-w znaczeniu 'rozłóż łózko'-gdy jest ono 'składane'
'rozłóż łóżko'-j.w.

'zasłać łóżko'-nałożyć na 'czyste ' lub 'gołe łóżko' narzutę
'zaścielić łóżko'-j.w.(wg mnie teraz rzadziej)
'posłać łóżko'(?)-j.w.(?)
'ściełłać łóżko'(?)-j.w.( jest 'ścielłać słomę' ale może i o ludzi też tu
chodzi?)
'nakryj łóżko'(?)
'zakryj łóżko'(?)
'przykryj łóżko' np.kocem,narzutą'(teraz dość częste)

'pokłada się'-zasypia;chce się mu spać
'pokładaj się'-idź spać

'obłuczę pościel'-tj.wkładam wnętrze kołdry lub pierzyby w poszwę
'powlekam(oblekam) pościel'-j.w.
'zawlec pościel'(?)-powlec pościel(chyba jest ale rzadko)

poszwa-rodzaj płótna do którego się wkłada wnętrze kołudry,pierzyny,poduszki
poszewki(poszwy) na poduszki
koperty-poszwy na kołdry
prześcieradło-płutno którym się zakrywa łóżko
jasiek-mała poduszeczka podgłówek;często jaśka po zasłaniu kładło się na wierzch
'podgłówek' lub 'zagłowek'-dłuższa poduszka pod głowę
poduchy-wielki poduszki
kołdry-z wełny lub pierza
pierzyna-z pierza
pled-gruby koc
kapa-rodzaj tkanej,wzorzystej narzuty
kilim-przykrycie na łóżko(wełniane),przeważnie 'pasiaste',mówiło się u nas nań
'pasiaczek'
(wg mojej mamy dawniej były na wsiach tylko 'kapy' i kilimy')
narzuta-nakrycie łóżka
siennik-kładzie się go na środkową część drewnianego wnętrza łóżka
(ja jeszcze w latach siedemdziesiątych spałem u mojej babci na Powiślu
na 'sienniku słomianym'(ze słomy) a nawet na 'słomianych poduszkach')

'nakryć do stołu'-położyć na stół sztućce,łyżki itd.
'zastawić stół'-przynieść dania
'stół zastawiony'-jadłem
'zastawa stołowa'-przybory stołowe
stolnica-deska na której się gniecie i wałkuje ciasto(gł.na kluski i pierogi)
'przybrać stół'-postawić kwiatki na nim,serwetki rozłożyć itp.
'zrobić 'przybranie stołu'-j.w.
'ubrać stół'-j.w.(dużo rzadziej)
'ustroić stół'-j.w.(dużo rzadziej)
'rozłożyć widelce,naczynia itd. na stole'
'położyć widelce itd.'(dużo rzadziej)

podać zupę,wodę itd.
'przynieść zupę,wodę itd.'(dużo rzadziej)
'roznieść napoje po stołach '(rzadziej;być może jest też 'roznieść zupę'?)

'umarynować(zamarynować) ogórki,grzyby'
'ogórki się 'kwasi' lub 'kisi'
'kapustę się 'kwasi' rzadziej 'kisi'
'kapusta kwaszona'-kiszona
'ogórki kwaszone','kiszone','skisłe'
(wg moich rodziców-też i na Powiślu- dawniej wszystko się 'kwasiło';chyba to
jest wypierane pod wpływem polskiego lub Warszawy na 'kiszone' wkażdym razie ja
mówię 'kiszone','kisić')
'kwaszeniaki'-ogórki przeznaczone do 'marynowania' lub 'kwaszenia'(u nas też
częste ale na Powiślu dużo bardziej)
'korniszony'-j.w.(u nas b.częste)
pikle-marynowane różne warzywa
marynata-woda,sól,ziele,ocet,cukier zmieszane razem
'roztrzepaniec'-rozbełtane zsiadłe mleko
'mleko zsiadłe'(najczęstsze)
'mleko się 'owarza' na ser'-gotuje
'zwarzyło' się mleko'-w trakcie gotowania zrobiły się takie 'krupy','serki'
weki-słoiki w których się przechowuje marynaty-zakręcane na gumkę;'wek' się
gotuje żeby się 'zassało'(tak by nie dochodziło powietrze do środka)

spiżarnia-duże miejce do przechowywania żywności
spiżarka-przechowalnia żywności
komórka- w znaczeniu takiego 'różnego składowiska'(w Zakrzowie mieliśmy swoje komórki)

Zapis 24.10.2006

sztory-eleganckie,nieruchome zasłony

'Buźki mi nie dacie?'

'chmara tego była'

'istna 'chmura gradowa'-o człowieku

chudy obiad-skąpy,słaby

chuderlak-chudera,chudzias

cherłak-słabizna,chorowitek

niejadek-ten co nie je

dziadówka-biedna dziewczyna

'mieszkać u kogo 'na komornym'

'i wszystki tak tutaj śpita na kupie w ty klicie?'

'wilka ciągnie do lasu'

'każdy ciągnie w swoją stronę'-nie ma zgody

'jak domek z kart!rozleciało się za jednym zdmuchnięciem!'-nic stabilnego

'i po krzyku!'

'chichojta!'-bądźcie cicho!

'do jasnej ciasnej!'-przekleństwo(Powiśle)

'cio bądź'-cicho bądź!

ciupek-kuśpit,mały(zwł.na Powiślu)

ciupelek,maciupek-j.w.

'wycyckał go do cna'-wykorzystał

'włosy jak 'strzecha'-taka szopa na głowie

'skórkowe syny'-skurwysyny(Powiśle)

skurczebyki-skurczybyki(Powiśle)

'kołek z grubsza obciosany'-tępak,prostak

'paczta go!'-co to on i nie wymyśli;jaki to oni i nie jest

bajdury-bajduły,głupoty

'przegrał-wygrał ale mu 'sroja' narobi'-starchu

'ryzyk-fizyk a nuż się uda'-trzeba ryzykować i nic się nie bać

srajtyngiel-mały dzieciaczek(Oblas koło Przytyka)

'zwłóczy co niebądź do dumu'

'wszystko z domu wywlecze'

'nie trza tego 'na światło dzienne' wynosić'-nie trzeba o tym mówić

'dochrapał się stanowiska'

'cienko przędzie'-słabo mu się wiedzie

cuchnie-śmierdzi

człapok-ten co śmiesznie chodzi

'ma dobry 'czuj'-nos,węch;też intuicję

fajfus-taki typek

'zatknięte drzwi na patyk'-byle jak zamknięte;dziadostwo u nich w chałupie

'nie dziel skóry na niedźwiedziu'-jeszcze za wcześnie na to

'łeb mu się od tej wódki 'zlasował'

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 26.10.2006

'stoi czarno na białym!'-wszystko jasne,co tu mędrkować

'gdzie by zaś?'-eee tam

'ciężki 'klocek'-o dziecku

chalastra-zbieranina,'kupa dziada'

'rżnij Walenty!'-orkiestra grać!rób coś

'pijany w 'sztok'

'masz o tym 'blade' pojęcie!'

'nie masz o tym 'zielonego pojęcia'

'blady jak ściana'

bledzioch-blady,słaby,bławy

'Tak się zaniedbać?I kto to słyszał?!'

'Gdzie się tak błąkasz po nocy?'

'błędne oczy'-pijane;zmęczone;głupie

pobłądził-zabłądził

łyski-rodzaj wodnego ptactwa na wodzie

'łyski na wodzie'-'kaczki'robione kamieniem na wodzie(Oblas)

'robić 'zajączka' na ścianie-cieniem dłoni i palców

'jak popadnie'-byle jak(np.przy układaniu desek);jak się w życiu zdarzy

'ręce(dłonie) jak 'bochny chleba'-wielkie,silne

'boć przecie'-boż przecie

'jaki oblatany'-zna się

'krzepko się trzyma'-np.staruszek

'zmajstrował' dzieciaka kobicie'

'coś ty tu 'zmajstrował'?-zepsuł

'co ty tutaj 'uskuteczniasz?'-żartobliwie robisz

skrzęchło się-zgęstniało,skrzepło

'mam już to 'obstukane'-załatwione'

'obstukać'-załatwić sprawę

'jak ta 'bomba'-strasznie gruba

'niedomknięte' drzwi'-niezamknięte

blaga-kłamstwo,zmyłka

nicpoń-głuptas

'i 'dupa psia'-nie wyszło

'według swego uznania'-każdy da ile uważa za słuszne ale w podtekście

'na ile go stać'

nanizać-ponawłuczać

'eee-no!'-taki dodatek zaprzeczający

'-A ty wiesz,że w Przytyku na środku mosta stoi Żydówka,coo?
-Tak?I co ona tam robi?
-A stoi i czeka?
-Na kogo czeka?
-Na ciebie żebyś ją w dupę pocałował!'
(okolice Przytyka,Radomia)(Nie rozumiem tego 'żartu'.Czy prócz obrazy ma on
jakiś 'głębszy sens'?Starsi ludzie to opowiadają a młodzi nie wiedzą o co w nim
chodzi.Podobno,jeśli kto nie pocałuje to nie przejedzie na drugą stronę rzeki.
Może to ma jakiś związek z 'Pępkiem Europy' bo w Przytyku ma być wedle legendy
sam środek tego kontynentu)(Opowiadał Edward Bilski rocznik 1910.Mniszek)

'wydębił' co od niego?'-wyłudził,uzysakał

'nie dygaj!'-nie bój się!(Przytyk)

'nie wisz to jak chłopu trza dogodzić?'

'rwie się(wyrywa) do niej jak pies do suki'-do lubej dziewczyny

'z rękawa' ci to wytrzepę?-z przekąsem

'skądś ty to 'wytrzepał?'

'ni w pięć ni w dziesięć'-nijak nie pasuje

'ululał 'się na amen'-upił

'ululać'-uśpić

'zmordował' to w końcu jakoś'-dokończył robotę

'nalej mi w te szklanice!'-szklankę

'pracować na kogo pod cudze dyktando!'-być uzależnionym od kogo

'brudny jak smoła'

'brudny jak pies'

krąselki-odmiana jabłek

'Ty się tu nie mądrz!
Nie podskakuj!
Siedź na dupie i przytakuj!'-rób co ci każą(Przytyk)

'zdymaj te buciory!'-zciągaj

'nie dorasta ci do pięt!'-pogardliwie o kimś

'przerasta cię o głowę!'-że to niby lepszy

'Psiko!'-psik!(na kota)

'psy mu dupe zgryźli'-pogryzły go psy

'bułana maść'-taka różowawa

'odwalił kawał dobrej roboty'

'Prosze!Prosze!Za 2 grosze!-takie powiedzonko

'Prosze!Prosze!...Zdjąć kalosze!'-przy powitaniu gości

'bywaj zdrów!'

'skapcaniałeś ostatnio!'-zaniedbałeś się,zdziadziałeś

pomagier-pomocnik

chajować-wygłupiać się(to jest stare,jeszcze sprzed 'być 'na haju')

Zapis 27.10.2006

chamek-niekulturalny mężczyzna

'wyjątkowe 'chamidło'-o człowieku

'koślawcze jeden!'

'nie 'koślaw' butów!'

koślawy-krzywy,wypaczony

'dobrali się jak w korcu maku'-żartobliwie 'przypasowali sobie w złych
skłonnościach'

'smaruje do dziewczyny cholewki'-stara się o nią

'cholerniku jeden!kto cie tu nasłał?'

'jakby mi kto 'wiadro pomyj' wylał na głowę'-zostałem obrażony,sponiewierany

łajniak-obornik krowi

kurzak-kurzy obornik

charsta-siecze,tnie

'jak łyse kolano'

'znają się jak 'łyse konie'

'osełka masła'

'jeździ na niej jak na 'łysej kobyle'-robi ze swoją babą,matką itd.co
chce

jagodzina-krzew jagody(Jarosławice koło Wolanowa)

'ona go owinęła wokół palca'-robi co mu karze

'za chude masz uszy'-słabe chody,znajomości

'za słabe masz plecy'-znajomości,możliwości

'można robić co się żywnie komu podoba!'-pełna swoboda

'można używać do woli'-j.w.

'trza sie bidzie nie dawać'(b.częste pocieszenie)

'trza rękawy zakasać i do roboty!'-j.w.

'nie rób mi obciachu!'-wstydu

''ale ciapa'-błoto

'ciele-mele'-ciapa;głupoty

'aleś ty 'gadaśna''-rozmowna

'ma gadane'-umie dobrze prawić(b.częste)

'rozkokosiła się'-dziewczynka rozradowała,rozbrykała

'i z 'grubej rury' na niego!'-porządnie mu powiedziała

'siedzi 'w oślej ławce(ławie)'-zwykle w ostatniej

'wzięła go za rogi'-ujarzmiła

'jakbym mogła to bym go rozerwała na strzępy!'

ciupi-pada drobny deszczyk

kapuśniaczek-drobny deszczyk

'czyś ty na rozum(głowę) upadł?'

ćmi-dymi,kurzy;pali papierosy

'kotłuje papierosy jak smok'

'co do dnia/co do godziny'-punktualnie

'jak znalazł'-przypasowało

'skóra i kość ale gość'-żartobliwie o kimś mizernym(Oblas)

'odkłada na 'czarną godzinę'(b.częste)

'co ma ni być?'-pewnie,że tak jest

Zapis 28.10.2006

szpachla-rodzaj łopaty

szpachla(uje)-mięsza ziemię,piach itd.

pazer-pazerny(Przytyk)

modzi-cuduje

'przebiera uszami'-jest w kłopotach

'cuda nie z tej ziemi'

'pierdoli kocopoły,że głowa mała'-kocopoli

'je oczami'-bardzo głodny

'zostawi toto na cylu żeby ludzie widzieli'-na widoku(b.częste)

'dostał w 'cymbał'-głowę

'niezły opierdalantus mu zrobił'-opierdziel;dał mu reprymendę

'i szukaj wiatru w polu'-przepadło

'niezłą nawijke do niej strzelił'-jakiś bajer,wstawkę

'niezłą wiązankę puścił'-przekleństwa

ęteligent-inteligent

'czapkować komu'-być uzależnionym

czerwiak-krwiak,narośl

kościelny-świecki 'opiekun kościoła'

gosposia-służąca u księdza

'a może się nadasz?'-przydasz;będziesz to potrafił robić

'I na co sie to wam zdało(było)?'

Danuś-Daniel(Gołąb koło Puław)

'jak on lubi się z nią droczyć o byle co'

'po nitce do kłębka'

dąbal,dębal-silny,wysoki chłop

'chłop jak dąb'-silny,wysoki

dąbczak-dąbek

umorusaniec-brudne dziecko

skąpiradło-wyjątkowy skąpiec

'łoter jeden!'-łobuz(Przytyk)

'stroić się w piórka'-udawać lepszego

'wydobrzał na dobre'-wyzdrowiał

'doktorów syn'-w znaczeniu 'lepsza sfera',nie byle kto

'jak nie ma,znaczy że nie ma i koniec dyskusji!'

'dopomina się o swoje'

'robota nie zając,nie ucieknie'

'aby drzazgi leciały'-tak pracował

mimozja-mumia,taka będąca w chmurach dziewczyna

'głupiemu się ustępuje(należy ustąpić)'

'ustąp słabszemu!'

'dostatni dom'-zamożny

kaszalot-coś nieudacznego

'Taką wstawkę mi dajesz?'-taką wersje mi mówisz itd.

wstawiony-pijanu

'ustawiony(do końca życia)'-ma zapewniony dobry byt do końca

'nijak nie może się pozbierać(dojść do siebie)(do dawnych sił'-w różnych
znaczeniach

'daj ognia'-odpal papierosa ,daj zapałki albo 'daj papierosa' itd.

'kulą u nogi nie jestem!'-nikomu nie zawadzam;na niczyim utrzymaniu nie jestem

drewniak-chałupa drewniana

Zapis 29.10.2006

'wszystkie rozumy pozjadał'-z przekąsem o kimś pseudomądrym

'lata za nią/za czymś/ jak pies z wywalonym jęzorem'-bardzo biega za czymś(Przytyk)

'czuje bat nad sobą'-wie co mu grozi

'i o co tyle hałasu?'

'zna sie na robocie jak mało kto'

'ręce mi 'zgrabiały'-zmarzły (zwłaszcza kiedy wiatr i plucha)

'hołubce krzesa(wywija)'-tańce z podskokami i przytupami

'weź te 'graby'(grabie)!'-ode mnie ręce

'dobierał się do niej'-do dziewczyny

'dobrze się sprawił'

'nowy garnitur sobie skroiłeś?'

gajer-garnitur

'on nigdzie długo miejsca nie zagrzeje'-nigdzie długo nie wytrzyma

dumas-butny,zarozumialec

'nawet pies z kulawą nogą się za nią nie obejrzy'-do niczego dziewucha

'siedzi na garnuszku rodziców'

'po sądach będzie mnie szargał(włóczył)!!!'

'chodzisz(stąpasz) po grząskim gruncie'-ryzykujesz

'chodzisz(stąpasz) po kruchym lodzie'-j.w.

'i nie ma go kto wziąć za uzdę?!'-człowieka przymusić do porządku

przychlast-fiździpoł;pomerdany

przymół-

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 29.10.2006

przymół-przychlast;gapa,niezguła

'już ja cie nauczę moresu!'(Przytyk)

'zeszedł na psy'-zdziadział

'dziada ze mnie robisz?'

'gdzieś to ty wdziadował?'

grochowina-młoto grochu(też Powiśle)

'bądź mądrym i wiedz!'-skąd mam o tym wiedzieć?

'nie trzeba mi tego mówić'-sam wiem co należy robić

'a o co 'poszło'?'-o co się np.pokłócili(Przytyk,Zakrzew-b.częste)

'rozbisurmanił się jak dziadowski bicz na uwięzi'(?)(jest ,ale nie wiem czy
dokładnie tak brzmi)(Przytyk)

'kope lat żeśmy się nie widzieli!'

'rozdziewaj się'-zdejmuj buty,ubranie

'tu się jakaś niezła afera kroi (szykuje)'

''skrojone jak na miarę'-dobrze na tobie leży ubranie

niezguła-ciapa

'otchłań bez dna'-pieniądze znikają u tego człowieka;tak mnie on(to) kosztuje

'ma dziurawe kieszenie'-grosz się go nie trzyma;dziad

'nie wsadzaj nosa w nie swoje sprawy!'

'jak żeś taki ciekawy,
to se wsadź nos do kawy'

'umieram z ciekawości'

'ciekawy świata'(b.częste)

'a co cie to interesi?'-obchodzi

detka-błahostka,betka

'kino dupe wypino'(Zakrzew.O kinie objazdowym.Lata 70 te)

'nie dźwigaj bo się jeszcze przedźwigniesz!'

'cwaniak 'za dychę'(b.częste)-mały krętacz

fiołek-fijołek(tak się mówi często w okolicach Przytyka,Zakrzewa)

'jeszcze od ziemie nie zdołał odrosnąć a już...'-(a jak to się) np.mądrzy'

'patrzcie go jaki to mundrol!'

mondralinia-cwana dziewuszka

'w to mi graj!'-po mojej myśli

frasunek-zmartwienie

prztyki-taka lokalna,dziecięca nazwa pewnego krzewu o białych 'prztykających'
owocach(dojrzewają na jesieni)(Oblas)

tini-bąki-jak byłem dzieckiem nazywałem tak jakieś ptaszki(Oblas)

'zapruty w trzy dupy'-bardzo spity

Zapis 30.10.2006

'mozesz mi do dupy nagadac'

'mam cie w dupie stary trupie!'

'stary dziadyga'

głodomór-ciągle głodny

'wielki mi pun!'-panisko!

'o,nie wiesz czasem!'

'mnie tu nima jakby sie kto pytoł!'

'robią to 'bez głowy'-po głupiemu

'a gdzie to ma 'ręce i nogi?'-gdzie w tym sens

'udzielasz sie na lekcji'

'ale czy toto aby chodzi?'-działa

'każdemu według zasług się należy!'

'każdemu wedle uznania!'

dzit!dzit!-zyg!zyg!(Powiśle bardziej)

'czem chata bogata'

'z goryczką'-gorzkie

'licho nie śpi'

'dobrze został obdzielony'-przez rodziców

'wpierw trza dzieci wyposażyć'

'nie mogę tego dłużej zdzierżyć!'-wytrzymać

'stek bzdur i tyle!'

leser-próżniak,leniuch

pieser-pies(tak mówię o psie)

'siedzi se jak kot na przyzbie'-jest mu ciepło,wygodnie

przyzba-taka lepka

'stoi jak wół!'-jest napisane,o to chodzi

'stoi jak byk'-jest napisane,o to chodzi

'jak to malowanie!'-bardzo ładna dziewczyna

napstrzyły muchy-nasrały

'wal prosto z mostu o co biega!'-w czym rzecz

'a o co biega?'-chodzi

'jedenego diabła jesteś(cie) wart(ci)!'

'ja cie tu zaraz stąd przepirze!'-przegonię(b.częste)

przemożne-liczne;największe itp.

'skąd to wytrzasnąłeś?'

'a gdzieś ty to znaloz?'

bazgroły-brzydkie pismo

maźgroły-j.w.

'bazgrze jak kura pazurem'(b.częste)

'gdzie chłop nie może tam babę pośle'

'grosz grosza nie sięga'-straszna bieda(Przytk)

'Wioo!Hatte!'(Stefanów)

'nareszcie patrze ci sie!'

'to wszystko 'huja wart'-nic nie warte

'ponawystawiało się,że hej!'-pobudowało się

'co mu sie nasunie w łapy(to' bierze')

'Kowolycha'-Kowalicha(Młodynie Górne;przystanek)

'kto pierdzi nie wącha'(bardzo delikatnie na przystanku po mazowieckiej
stronie,w Kożuchowie...U nich to przystanki są prawie nie naruszone.Nawet stare
rozkłady wiszą...W radomskiej,małopolskiej części to żaden rozkład jazdy się
długo nie ostanie-albo go zamalują,albo wyrwią...Chamstwo bije ze
ścian....Bywa,że całe budy wyrywają z zawiasów...Nasrane i najszczane jest
niemiłosiernie......Na Mazowszu widać żyją dużo spokojniejsze ludzie...U nas
też znaki drogowe są wyrywane-przeważnie leżą przy drodze...Albo są
zamalowywane...W Oblesie namalowane jest...A gdzie indziej co ma baba...W
Słowikowie dawniej pisało'Kto jest w naszej krainie-ten ginie!-co wcale nawet
nie było żartem,po prostu prawda...)

'to żeś sie pan 'byknoł!'-pomylił(żuków koło Wieniawy)

'bez las'(Wieniawa)

'jakby pan zakrenciał się'(Radestów koło Borkowic)

Zapis 17.12.2006

Powała-sufit

'już zsieczone'-skoszona trawa(Gaczkowice)

upierdliwy-namolny

na wskutek- na skutek(b.częste)

masarz-rzeźnik

'czego?'-co?(na polu w Młódnicach)

'tam-o!'(na polu w Młódnicach-na pewno nie było 'tamoj')

'baćmaga'-niezdara,gapa(?)(Radom i okolice)

'pogoda sie 'skopała'-zepsuła

'dźwiamy'-drzwiami(Goszczewice)

'to sie gdzieś 'utuli'-przechowa(Przytyk,Powiśle)

'trzeba być dobrej myśli,trza dobrze myśleć'-a będzie dobrze(powiedzenie
goszczewickie)

'50 ulotków'-50 ulotek(Goszczewice)

'nik'-ich(Goszczewice)

wariacica-wariatka,trzpiotka

'do szczęścia i zamęścia'(Przytyk)

'dupa rządzi światem'-namiętności(Radom)

'gra warta/nie warta świeczki'

'za takie powiedzenie,huj ci w podniebiebie'(Ostrów Mazowiecka)

'za taki gryps,huj ci w pysk'(Ostrów Mazowiecka)

'niech cie głowa o to nie boli'(b.częste)-nie martw się o to

'a na co zaniemogłeś?'-zachorowałeś

'sprawi się im wesele ,że ho(hej)!'-zrobi

samson-samolub;odludek(Zakrzew)

'z fasonem'

'aaaa!tu cie boli!'

'caluśkie dnie'-całe dni

Zakrzew,Taczew-w Zakrzewie,w Taczewie
(na północy Polski mówią 'w Zakrzewiu'-u nas nigdy tego i nie usłyszałem)

wezmną-wezmą(Przytyk)

'to się obaczy'-zobaczy;jak wypadnie(Przytyk)

'inne gady'-huncwoty

'gadzie jeden!'(b.częste w okolicach Wolanowa)

'lata za nim jak głupia suka'

'wygląda jak 'nieszczęście boże'

'ale mu się trafiło,jak ślepej kurze ziarno'

'ja ta łania'-bardzo ładna(b.częste)

'będzie za to chciał jak Cygun za babę'-bardzo dużo(Przytyk)

'on jest z nimi w dobrej komitywie'-znajomości

'pałęta się '-chodzi

'pałęta mi się pod nogami'-plącze

'nauka nie poszła w las'

'w to mi graj'

'z tymi co to te dachy kryją'

'ale kołomyja!kołomyjka nad kołomyjkami!-trudno się połapać o co chodzi;ciągłe
zmiany (Przytyk;Powiśle)

'nie poszykowało ci się'-nie ułożyło się;źle wyszło(b.częste)

'złapie cie za chałata i nie wciungo'(Powiśle)

'Bierz się za robotę!Korona ci z głowy nie spadnie!'

'hatte!'-hetta(Marianowice)

'Gdzieś był jak ludzie rośli(rozum dawali ) itp.?'(b.częste)

'daj se na wstrzymanie!'(b.częste)

'kizi!kizi!kizio!'-zawołanie na kota(Przytyk)

'uczeń bez dwói to jak żołnierz bez karabina'(b.częste)

'jak ja byłem młody,
to jadłem jagody!'

'ale pulcheryja'-gruba(Przytyk)

kuśka-przyrodzenie męskie(przytyk)

'kto pyta nie bładzi'

'koniec języka za przewodnika'

'gadają ze sobą jak gęś z prosięciem'

'zarzył cie!'-dogadał,przygadał,zaskoczył itp.

'O!święta naiwności!'

jesionki-kurczęta które wylęgły się jesienią(Powiśle)

'zdatni do wszystkiego'(b.częste)

'jesteś niezdatni!'-zartobliwie(Przytyk,Radom-b.częste)

'małe dzieci-mały kłopot,
duże dzieci--duży kłopot'(Przytyk;Powiśle)

'toporny jest'-trudny do ujarzmienia(przytyk)

'podpadziocha'-czymś się podpadło

'podpadłeś mi'

'a tylko usiąść i płakać'(b.częste)-tak źle

'koniec,kropka
dziadek,bobka!'(Przytyk)

'będzie z nas fajna para kaloszy'-żartobliwie

'na twój widok nawet mi 'nie zagra'-nie stanie(taka jesteś nieseksualna)

'dorwał się do nii jak pies do suki'

'oberwało(dostało) ci się po uszach!

'trzeba najpierw pomyśleć zanim się coś zrobi'

'pomeliełem się'-pomyliłem się(Przytyk,Zakrzew)

'sam miód'

'dla chcącego nic trudnego'

'dla chcącego nic trudnego'

'jakby go kto oderwał od pługa!'-nieokrzesany;dzikus

'Pa!
-Nie strzelaj bo mnie zabijesz!'-przy pożegnaniu

sisrsiok,sirsiol-zaniedbany pies;człowiek

'na skruty bez druty'

'ja mu w gaz ,a on zgas!'-o samochodzie

'harda w gębie'

'wstyd na całe osiedle'-całą wieś,okolicę

'do odawżnych świat należy'

'smoli wódzie'-pije wódkę(b

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 22.12.2006

'kombinuje jak koń pod górkę'(Oblas)

'wygląda jak śmierć na chorągwi'(Oblas)

'ona powinna na rzęsach stawać'-być wdzięczna,pilna(Oblas)

'to jest dziadówa,na cudzym się wzbogaciła'

'ta burmucha'-nadęta,wynosząca się ponad innych(Przytyk)

naburmuszony-napucony,nabzdyczony

'wygrywamy 'na fujarce'-żartobliwie ,że nie wygramy

'coś ty,kur...,taki w du... uprzejmy?'

'połóżcie na stole zapałkę ,to ja ją siekierą przedziabe na pół'-cieśla tak
dawniej robił(Powiśle)

przedziabie-przedziabę(Przytyk)

'strach się bać'-żartobliwie

dzisioj!-dzisiaj(Krzyszkowice,Goszczewice)

'a po co?a na co?'(Goszczewice)

'za wiele z tym zachodu'(Przytyk)(b.częste)-kłopotu,roboty

'łysy wylazł,świeci'-księżyc(Przytyk)(b.częste)

'nudy na pudy'(b.częste)

'Stanio'-Stasio(Stefanów)(b.częste u nas:'Janio,Stanio 'itp.)

'Januniu napij'-napij się(babcia tak do mnie mówiła;na Powiślu częste
jest 'Janunio')

zapowiedzie-zapowiedzi(w kościele)

podgrzybka-podgrzybek(Stefanów)

'nie idą pod rączkę z kimś'

'bez mydła'-bez oszustwa(b.częste)

'proszę państwa!proszę państwa!
jest taka sprawaaaa...
że...
jak nie Kraków to Warszawa!'

graham-ciemny chleb(Przytyk;Powiśle)

grahamka-bułka z ciemnego pieczywa(Przytyk;Powiśle)

kanciapa-kantorek(b.częste w okolicach Przytyka)

'ma język 'niewyparzony'

'zabiera się za to(do niego) jak pies do jeża'-z oporami(b.częste)

(podobno jak lis chce dobrać się do jeża to najpierw go obsikuje;to ten się
potem odwraca na grzbiet)

'dla niepoznaki'-żeby kogoś zmylić albo i udać

'dla pucu'-j.w.

mularka-murarka(Stary Młyn)

fudament-fundament(St.Młyn)

prostość-prostota(St.Młyn)

załoga-np.ekipa budowlana(St.Młyn)

skusło-skupiło się,skrzepło

skręsło-j.w.

skrękło-też i raczej w znaczeniu 'stwardniało,zlodowaciało'

'nieskromnie się zachowujesz'

'jakoś obleci'-jakoś ujdzie

'jakoś to bedzie'

'do duma'-do domu(Krzyszkowice)

'troszki niech przestygnie'(Przytyk)

'postawił ich na nogi'-że nie bidują

'trochę się 'odkuł'-wyszedł na prostą,wyciągnął się z biedy

'to,siamto,owamto'(Oblas)

'latały za nim w pole z hanajami'(Oblas)-z kijami

hanaj-kij,bat,bicz itp.(Przytyk,Powiśle)

'ooo! i takie mnie spotkało podziękowanie!'-z żąlem i przekąsem

wziny-wzięli(Kolonia Jaszowice koło Zakrzewa)

koleba,koliba-rodzaj kołyski dla małych dzieci wziętych na pole
(w Kazanowie pod Końskimi brało się kilka żerdzi i wbijało w ziemię robiąc taki
prymitywny szałas;na to narzucało się płótno;;na Powiślu robiło się to samo
albo i bez tego bo niemowlę zostawiano np.w cieniu polnej gruszy-ewentualnie
osłaniano je białym płótnem-za to robiono taką prawdziwą kolebkę na stojaku z
drągów i to w taki sposób ,że urządzenie mogło się bujać)('szczegółów
technicznych' nie znam)(mój ojciec z Powiśla i jego kolega z Kazanowa mi o tym
opowiadali)(tak było jeszcze w latach 50.ych)

Zapis 16.02.2007

kosturek-kij,kijek

'a żyją jak pchła w dupie'-biednie

'zrobił mu 'niedźwiedzią przysługę'-zaszkodził

'ta biodra'-to biodro(Przytyk)

'trza mieć parę'-siłę,żywotność(b.częste)

'ma pare(w płucach)'-jest silny,zdrowy(b.częste)

'nie ma pary'-słabizna(b.częste)

'nie graj Wojtek,nie przegrasz portek'

'żadny gadziny do nich nie dawać'-żadnego zwierzęcia domowego(Zakrzew)

'prosty jak wiecha'-o czymś(Powiśle)

'za noge i o podłoge'(Zakrzew)

'jakiego drapoka ściął'-liche drzewo,choinkę(Zakrzew)

'żenić towar'-sprzedawać

'aż ci oko zbieleje!'-tak się zdziwisz(Przytyk,Zakrzew)

'to sie zawezmą'

'jakby mu kto narobił w kieszeń'-tak się poczuł

ucleje-ocaleje,ostanie się

'prawda w oczy kole'

'ciemno,że oko wykol'

'oprowadza się'( np.z kim 'pod rękę')(Przytyk,Zakrzew)

'taką ma gębę jak Tatar nogę'(Przytk)

jupa-ciemne pomieszczenie

ciamajda-gapa

'pośmiewisko z siebie robi'

nalewaja-grubas(Przytyk,Zakrzew)

nalany-gruby,tłusty

pulpet-gruby,tłusty(Przytk,Zakrzew)

'ciemny jak dwunasta w nocy'-nie zna się(Przytk,Zakrzew)

'jasne jak słońce'

'wypluj to slowo'(z ust)'

jagodzina-krzak jagody(Przytk)

smrodyna-sośnina(Stary Młyn)

'głupi to ma szczęście'

'aby dym'-tak szło,tak było potrzeba(Przytyk,Zakrzew)(b.częste)

'aby dawaj'-j.w.(Przytyk.Powiśle)

'jak te rydze'-b.zdroowi(Przytk)

'i 'po ptokach'-nie udało się,za późno,przeleciało itp.(Przytk)

wywłoka-kurwina,zła dziewuszyca

'odpad w przedbiegach'-na samym początku

'sie rozchlapotało'-rozpadało

wyciruch-dziwka

'ty se gadaj a ja i tak 'robie swoje'

'co?

nico!'

dandys-picuś,fircyk

'jak żyjecie kmiecie?'(Radom)

'cześć!cześć!cześć!
Radom wita wieś!'(Radom)

dzisio-dzisiaj(Jankowice)

'zobaczysz gdzie raki zimują!'-spotka cię kara(Radomskie)

'jest sprawa 'niecierpiąca zwłoki'

'jest od skurczybyka i trochy'-b.dużo(Przytyk)

'wpierdala się jak żaba w pomidory'-gdzie go nie chcą(Oblas)(b.częste)

'nawet mysz się nie przeciśnie!'

'ale mnie chęta łapie(bierze'

'wychuchany,wydmuchany'-bardzo zadbane(np.dziecko)

'siedzi w ciupie'-więzieniu

ciupi,ciupie-lekko pada(b.częste)

derka-tkanina którą przykrywa się nią konia,krowę(Radom,Powiśle)

świńtuch-brzydal,wulgar

grzebułki-jaskółki robiące gniazda w piaszczystych brzegach(Radom,Powiśle)

japacz-ten co ma duża gębę(Przytk)

kuternoga-kulawiec

'kapuśniaczek pada'-mży(b.częte)

'idź bo ci 'wygarbuje skórę!'

kinol-długi nos

'karczemną awanturę w domu robisz?'(Przytyk,Zakrzew)(b.częste)

wykiprować-wywalić ładunek z przyczepy

nade-nad(Sukowska Wola)

Zapis 17.02.2007

psia kość-przekleństwo

psia noga-przekleństwo(Powiśle głównie)

'krucho z tym'-słabo,mało(b.częste)

'a idźta wy z tym w krzaki!'-to jest do niczego

on jest 'ksiądz'-nie lubi lub unika kobiet

'oby nam się'-takie powiedzenie częste(przy toaście np.)

'koty się 'marcują'-w końcu lutego lub w marcu(piłują niemiłosiernie ,że można
od tego ogłuchnąć)

'kiszki mi marsza grają'-jestem bardzo głodny

'bida z nędzą'-dziadostwa

'straszna bidota'-o człowieku

'zakasaj rękawy i bierz się do roboty!'

'chciał nie chciał(musiał)'-takie powiedzenie

'przegiął pałę'

'nie przeginaj pały'

'niepewny swego'

'ciaparajda-niedorajda'-wyjątkowa gapa

'tu cie jeszcze nie widzieli'

srakwa-sraka(ładna dziewucha)

'sam się ugotuje'

'ugotuje się we własnym sosie'

padalec-o człowieku

'poszed i przepad'

zgęśnie się-zgęstnieje(Przytyk)

'i co dali?
dali zamazali'-i co dalej?dalej zamazali(Zakrzew,Przytyk)

'przyszedł na 'przeszpiegi'

'przyponaglij go!'-np.żebuy sobie o czymś przypomniał(Powiśle,Radom)

'poniewiera się po świecie'

'strasznie mnie 'sponiewierał'-obraził,ubliżył itp.(przytk)

'dajesz wiarę?'(b.częste)

przepadło-już minęło,się i nie wróci

'przepadło na amen'

'gdzieś przepadł (w świecie)'-o człowieku

'a gdzie to się 'zapodziało?'-zginęło,zawieruszyło(Powiśle,Przytyk)

'łby wam pourywam!'

rozprażeniec-niecierpliwy;nadpobudliwy

przywara-wada

'aby tylko pirzgało'-tak szła robota(gł.Powiśle)

bałaganiarz-gł.o dzieciaku

'raczyć się czym'-spożywać co

'nieźleś mnie uraczył'-

rajzer-włóczęga(gł.Powiśle)

'w 'rozjazdach być'-w deledacji(dawniej b.częste)

prawidło-reguła,zasada

'Robek-wyskrobek'

robotny-pracowity

rumple-graty

'z nosa leci rosa'-krew

'mam wychodne'-z pracy(dawniej b.częste)

rzepicha-grubaska(o dziewczynce)

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 18.02.2007

'co tak rży jak kobyła?'-śmieje się

uclał-ocalał,ostał się

'zdechły kot'-biednie wygląda

'wygląda jak 'zdechły kot'

'dopóki nie padnie nosem o ziemię'-to będzie tyrał

'ma 'strzechę na głowie'

'trzeba się trochę otrzaskać'-nabrać doświadczenia

'miej nerwy na wodzy'

'mam sieczkę w głowie'

skaza-wada

'ze skazą'-też człowiek z jakąś wadą

zakichane-złe

skracaj-skrócaj

włanczaj-włącz

'skrzętnie-dokumentnie'

'to mnie nie interesi'

'nie osłabiaj mnie'

'sraczkowaty kolor'-jaskrawy,rażący

'strach się bać!'-żartobliwie,że 'ani trochę'

'trwonisz czas i pieniądz'

namiąknie-namięknie

'biały mróz'-szadź,szron

szarówka-zmierzch

'szarówka się robi'-zapada zmrok

'chuda jak szczapa'

'szczuje jedno na drugie'

szczekaczka-gęba

jadaczka-j.w.

'bez jajec'-bez żartów

'oczami świecić za ciebie nie będę!(ze wstydu)'

'świta mi w głowie'

'już ma nieźle 'w czubie'-pijany

'tysiąc i mało będzie'-dużo więcej trzeba

'ani cie nie przybędzie ani nie ubędzie'-co ci szkodzi

'ora!ora!'-uwaga!uwaga!(Przytyk)

uźgać się-upić

'masz jakieś wąty?'-wątpliwości

wesz-wsza

'wgniotę cię w ziemię!'

'a nuż ,widelec( mu się uda)'

wielgus-dryblas

'ciężki jak wół'

'pracowity jak wół/koń'

'ma końskie zdrowie'

przeinaczyć-przekręcić

wozak-ten co wozi

woźnica-każdy kto kieruje wozem(też 'kto kimś steruje')

'zbył go byle czym'

'chodzi jak w zegarku'

'słucha 'pańskiej trąby'-jest komuś podporządkowany

gałęzia-gałąź

judzić-napuszczać,mieszać

'kapuściany łeb/kapuściana głowa'

'groch z kapustą'-mieszanina

'ty Leonsiu!'-łobuzie

'gadasz jak zapowietrzony'

Zapis 19.02.2007

'niewyżyte toto(chłopaczysko)'

bida-o człowieku słabym,chorym

'lenisz się całe dnie/całymi dniami'

'biję się w piersi'

'sra pod siebie'-bardzo chory,niedołęga

'nie daj się wodzić za nos/sobą wodzić za nos'

'nie daj sobą pomiatać'

'wszystko co napotka na drodze to do domu zwlecze'

zdziwko?

'a bodaj byś zdechł!'

'na ciebie padło'

'znam ten ból'

'żeś się tak zerwał z samego rana?'

'tu cię boli'-tu cię mam

'daj podmianę'-zmianę

'poszedł na całość'

'leży jak należy'

'nie podnoś ręki na ojca/matkę!'

'ty to jesteś!'

'zabieraj się stąd bo psem poszczuję!'

'a idź się z tym powieś!'

'idzie mi tu stąd!'

'nawet się do niego 'nie umywasz!'-on dużo lepszy

buła-też przyrodzenie męskie

'(aleś się odstroił) jak to ciele na wesele'

'i co żeś se umyślił?'

'ciężką ma głowę'-może duzó wypić

'zasuwają aż miło'

'i z czego to się tak gęba 'chacha'?'

cwańciuch,cwańciuszek(Zakrzew)

zyga-jędza(o kobiecie)

'czerwony jak indor'

'od cudu i trochę'-bardzo dużo

'dali mi tu stąd!'-wynocha!

drągal-wielki,silny chłop

'chłop jak dąb'

'nie przynudzaj!'

'baba z wozu,koniom lżej'

'dziady kalwaryjskie!'-łachmyty

'w zębach do domu wszystko przywlecze'

'lecę w te pędy do dumu'

'nie powiem o nim złego słowa'

'stara kupa'-dziewucha

'zapluta gęba/twarz/morda(zapluty ryj'

'chiałaby dusza do raju(nieba)'

'solisz głupoty'

'bida z nędzą cię zjedzą!'

'przepadł jak kamień w wodę'

'ale!!!'-no pewnie

ślizgawica-ślisko na dworze

człeniu-złowieku

Zapis 2-.02.2007

'ma dziurę w kieszeni'-strasznie dużo wydaje

fijoł-głupek

fruzia-dziewczynka,podfruwajka

sfuszerował- źle zrobił,oszukał np.wybory(Przytyk)

gizgoli się-dłubie

'ma 'glik' do roboty'(b.częste)

glamajada-niejadek


połamaniec-o człowieku pokrzywionym

'a co cię tak w krzyżu połamało?'

gnieciuch-słaby placek

placki-krowie łajna

łajniak-j.w.

'z zakalcem'-słabo wypieczone

zgniłek-wyrzutek

'smolą wódzie'-piją wódkę

'grabiami do siebie ciągnie'-taki nienachlany

'gdzie się tu 'gramolisz?'-włazisz

'wygramolić' się nie może'-wyjść z czegoś np.

Grzenia,Jania,Zenia-Grzesiek,Janek,Zenek(Przytyk,Zakrzew)(b.częste)

Grzegu-Grzechu

Grzeu,Jau-Grzechu,Jachu(Zakrzew)(b.częste)

gziut-glut

'ma 'haka' na kogo'

'chory na wory'-udaje chorobę

'ty się jeszcze 'doigrasz!'

Indrzej-Jędrzej

'jak u Pana Boga za piecem'-przytulnie,dobrze

kopcich-kocmołuch,brudas;służka

'siedź kornie!'(Zakrzew) (b.częste)

korny-posłuszny

'ale wichur!'-wichura(Przytyk)

wiercipięta-wiercioch,kręcioch

'sam kręcisz bat na siebie'

'postawiłam na nim krzyżyk'-już się nie zmieni,mam go gdzieś

kogut na głowie-stojący czubek włosów

'podstawić komu nogę'

'podłożyć komu świnię'

maczando-strata

merdasy-ludzie którzy się cieszą na widok swego dobrończycy;psy

Zapis 21.02.2007

pomerdany-głupi

mazgaj-płacze

zminda-jędza(b.częste)

'niezły młyn'-zamieszanie

'niezły model'-o człowieku

'i mogiła!'-przepadło

'i przepad!'-j.w.

mucek-mruk

'nos w sos'

zrzęda-maruda(.b.częste)

'niezłego mi mola zadał'

'nie przymulaj'

wylofrowała-wyszła

lofer-włoczęga,łobuziak

'o mały figiel'-o mało co(Przytyk)(b.częste)

'idzie 'jak po grudzie'-ciężko

'idzie jak 'po maśle'-lekko

'odwalił kitę'-umarł

'myślisz,że cały świat się wokół ciebie kręci?'

'jakby diabeł w niego wstąpił!'

'istna plaga z tym chłopakiem!'

'plizga-ślizga'

postrzelony-taki zwariowany człowiek

'możesz się z tym pożegnać'-przepadło

'coś ty taki 'potrzebowski?'

'nigdzie długo miejsca nie zagrzeje'

'ani do niego przystąp!'-ważniak

pych,pyszon-pyszałek,buc(Przytk)

'jak to się 'pycy'-puszy,bucy(Przytyk)

'inną razą'-innym razem

'zaganiają!zaganiają!'-zasuwają,mocno pracują

'rozparty na siedzeniach'-ważniak

ryj-wredny człowiek

ryje-bydlaki

kociokwik-zamieszanie

'ja cie tu zaraz usadzę!'

'sadzi się'-pyszny(b.częste)

'chłop jak się patrzy!'-na schwał

'chłop na schwał'

'tłucze się dym'

'sirota Boża'-wyjątkowa bida;pierdoła

sikacz-słaby szampan

'siki świętej Weroniki'-słaby trunek

Zapis 22.02.2007

'nosa z domu nie wychyli(a)'-nie wychodzi nigdzie

'wołami go z chałupy nie wyciągną!'

'jeszcze muszę Oblas 'obskoczyć'-w jakiejś sprawie po ludziach pochodzić

skąpiradło-straszny skąpiec

'na pochyłe drzewo każda koza wskoczy'-jak ktoś słaby to podda się

'czym ci on tak 'zaskurzył?'-podpadł(b.częste)

'skryte toto'-o człowieku

skrzeka-np.płaczka

'przyskrzynili go'-wsadzili do więzienia

'dupli go'-złapali

skówka-metalowa część pióra do pisania

'pomyślunku w głowie nie ma za grosz'

strojny-elegancki,szykowny

szczypawa-chuda dziewczyna;sekutnica,zołza

Turek/Mongoł/Kałmuk-człowiek z którym trudno się dogadać;dziwak;ktoś zły

ulicznica-dziwka

'chodzą jak te 'ćmy'-niemoty(Przytyk) (b.częste)

obajdulona-opatulona(Zakrzew)

'weselisko jak się patrzy'

'czorny jak węgiel/smoła'-też w znaczeniu 'brudny'

'wystawił mnie do wiatru'-oszukał

'choćby im(żeby) im dupę smalcem(masłem)(miodem) smarować i tak nic to się zda'-nie będą zadowolone

'na ładne oczy'-np.przyjąć kogo do pracy(b.częste)

'na dziko'-robić,jeździć,mieszkać itp.

'wielkie mi 'ceregiele'

'nie rób 'ceregieli'!'

niezguła-ciemięga,ciapa

'mądry jak siedmiu głupich!'-pogardliwie

drużbanty-drużbowie

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 23.02.2007

'niech cię o to głowa nie boli'

'swoje-moje/pokazuje swoje moje'-np.dziecko się nie słucha(b.częste)

'wstydzić się to kraść'(b.częste)

'czarno to widzę'-że będzie źle

'brać go 'na wabia'

'kawał skurczybyka/drania'(b.częste)

pieski żywot-słaby

kanary-kontrolerzy biletów

'połączyli ogień z wodą'-coś przeciwnego sobie

'ale kicha!'-coś słabego

klucha-grubas,grubaska

'taka z niej 'kopka siana'/'jak ta kopka siana'-niska,nabita w sobie dziewczyna

'mi to leży'-nie zależy

'nie tędy droga!'-nie o to chodzi

'ochrzan dostał'

'opierdalantus dostał'(okolice Radomia)(b.częste)

'oczko w głowie tatusia'

orzeł-ktoś wybitny(b.częste)

'toś ty taki 'orzeł' z matematyki?'(b.częste)

'pękasz?'-boisz się,nie dajesz rady?

'nie pękaj!'-nie łam się,nie peniaj

'nie uchodzi'-nie pasuje

'cabas go za dupe!'(Oblas,Przytyk)(b.częste)

'strach ma 'wielkie oczy'

'ślempi po nocach'

'toczka w toczke'-kropka w kropke(Radom i okolice)(dawniej b.częste)

trąba-gapa

wycwaniły się-zmądrzeli(b.częste)

'ujma na honorze'-plama na honorze(b.częste)

'ujmy mu to nie przyniesie'(b.częste)

'wątroba mi się odwraca(gdy to widzę/na to patrzę)'(Przytyk,Zakrzew)(b.częste)

'oni są do tego 'przypisani'-muszą to robić;są niezbędni(b.częste)

'nie przypinaj mu łatki!'

'bierz go na widelec!'-teraz nim się zajmij;bierz go na tapetę

'wieczny nie będzie'

'jakby zapadł się pod ziemię'-przepadł

zawadiaka-chwat,zuch,rozrabiaka(b.częste)

'zimno grzeje'-słabo pali

'zeżarłby konia z kopytami'-taki głodny;tak lubi jeść

'można mu wystające (chude) żebra porachować'-taki chudy(b.częste)

'bieda aż piszczy'

'opił się jak bąk'

'wy ancymony!Antychrysty!Turki niechrzczone!(Wolanów)

'dwa antały'-brzuchy;grubasy(Wolanów)

'gały jak pińć złoty'-ze zdziwienia;wielkie oczy(Wolanów)

'żadne(z niej/niego) cudo'(b.częste)

'śliska sprawa'

'krowa dojna'-jakiś pożytek;też żartobliwie

wyślechtać-wyczyścić,wypucować

'a co robi?
kluski drobi!'(Przytyk;Powiśle)

Zapis 24.02.2007

'garba się tylko w życiu dorobił'-i niczego poza tym

'rób,rób,garb ci sam wyrośnie'

dumas,dum-pyszałek(Przytk)

'ale dzicz!'

' w tym cały 'widz'-sęk(b.częste)

'fruwa po świecie'-jest na plotkach

'tylko 'fry!fry!fry!(fru!) i już jej nie ma'-lata po chałupach

Fryc-Niemiec

'bierz nogi za pas i w las!'

'gada jak kto głupi'-od rzeczy

'ugłaskała go jakoś'-ułagodziła

gnyp-kurdupel

Grazia-Grażyna

'mądrością nie grzeszy'

'pieniędzmi nie śmierdzi'

'grosz się go nie trzyma'

'trzymaj się od niego z daleka'

'jak to się rozochocił!'

'chcesz mnie wpakować w nową 'kabałę'-kłopot

'siedzi(mieszka) kątem u kogo'(b.częste)

'odwalił kawał dobrej roboty'

'dobrze się sprawił z robotą'

krępas-człowiek korpulentny

kupzdra-wielka kupa

kutwa-skąpiradło

'lada moment'-za chwilę

'nie jest 'za zima'-jest słaba,lekka zima

'ma porąbane w głowie'

'ma źle poukładane w głowie'

'mam mętlik w głowie'

'twoja 'metryka'-data urodzin

'słucha się 'pańskiej trąby'

'chłopiec na posyłki'

'ma majęt'-bardzo bogaty(b.częste)

'pożenić ich ze sobą'-ożenić

'nic na przymus'

'rozeźlił się na całego'-rozzłościł

'złorzeczy mu'-pyskuje,przeklina(b.częste)

'nie rób z tata wariata!'(b.częste)

sknerus,sknera-skąpiec(b.częste)

'tak o 'suchym pysku' będziemy gadać?'-wypijmy wódki

'do utraty tchu'

'niezły 'bałach 'wstawiasz'-bajer,kłamstwo

'naraić komu co/kogo'

'Jak Bogackiego!'-naprawdę!(b.częste)

'tylko 'doskocz do mnie!'-spróbuj mnie ruszyć a zobaczysz!

'suszy mnie'-mam kaca

Zapis 25.02.2007

'spodnie się 'zbiegły'-skróciły po praniu

'Bogu ducha winien'

'ale mu 'nawrzucał'-nagadał

krawężniki-policjanci

'kubek w kubek'-bardzo do siebie podobni

'lgnie do ludzi'

'zlisił się'

'idź do psa niech ci buzie wyliże'-po jedzeniu żartobliwie

'mózg na ścianie'

'ty to masz 'jep'-łeb

nawalanka-mordobicie

'oczom(swoim ) nie wierzę!'

'odbił ci palmus?'-odbiła palma-wygłupiasz się,robisz coś głupiego

papranina-też 'skomplikowana robota'

'gadasz trzy po trzy'

'wartało' by to zrobić'(b.częste)

'każdy głupi to potrafi'

'chyba żeś się z głupim na rozumy pozamieniał?'-co ty wyprawiasz?

staruszka/staruszek-matka,ojciec(Zakrzew,Przytyk)

rozpiździel,rozpiździak-bałagan itp.

burdelnik-graciarnia

kurdelnik-graciarnia,bałagan w pomieszczeniu(b.częste)

'trzęsie światem'-ważniak

'jakby kij połknął'-niemowa;zamurowało go

'też nie ułomki'-silni,postawni

'świdru-midru'

'świński łeb'-wrednias

'można mu po brzuchu skakać'-siłacz;można z nim robić co się chce

'wpatrzony w nią jak 'w obraz'

'szyja kręci głową'-baba mężczyzną

'wbije cię w tynk!'

'wcisnę cię w mur!'

'narżnął w pory ze strachu!'

'będę musiał 'iść na żebry'

strożaki-strażacy(Goszczewice)

'nie terajszy'-nie dzisiejszy(Przytyk)

'tak ci dziwno?'-tak się dziwisz?(b.częste)

'fuchsem się wepchał(wlazł na stołek)'(Przytyk)(b.częste)

'gangrena jeden!'

'dali im porządne 'wnyko'-wycisk(b.częste)

Jasioki-dziesi Jana(b.częste)

'będziesz się z nim obchodził jak z kurzym jajkiem'-delikatnie

'ale się rozwydrzył'-dzieciak wariujący

psioczy-obgaduje

'szkaluje kogo'-źle o kim mówi(b.częste)

'Hitler by wiedział co z nimi zrobić!'

'Hiteler by zrobił z nimi(z tym ) porządek!'

buhaj-wyjątkowy ważniak-cham(Przytyk)

'krowa niedojona'-wredna baba

'wyrwał co mógł'-od rodziców(b.częste)

'rozdarł się w niebogłosy!'(b.częste)

szczoch-gówniarz

'ty się jeszcze 'dosłużysz'

'czas w miejscu nie stoi'

'goni nas 'czas'-śpieszy nam się

'mów co duszy doskwiera!'

'grabi do siebie'-ciągnie

'każdy ciągnie w swoją stronę'

'nagwizdaj mi do dupy!'

Zapis 02.07.2007

'kto słucha na siebie wysłucha'-kto podsłuchuje kogo

'leży jak należy'

'leży plackiem na gołej ziemi'

'z głupim żeś się na rozumy pozamieniał?'

'trzęsie nimi do woli'

'straszny 'raptus'-popędliwy,narwaniec

'bierz to 'na rozum'

gościuwa/gościu-dziewczyna,chłopak

'zuch za dwóch'

'co cię podkusiło...'

'(pasuje to) jak kwiatek do kożucha'(Przytyk)

'obchodził się z nim jak z jajkiem'-delikatnie

'zwymyślał go'-sklął(b.częste)

'dopiekł mu do żywego'

'zafajdane towarzystwo'

'bredzisz jak chory w gorączce'

'jakbyś się czego opił'-takie głupoty solisz

'wycyganić co od kogo'

'dorobić komuś 'gębę'

'mordunku! ratują!'(Powiśle)

'mizdrzy się do niego'

'baba jak piec/sklep'-wielka,silna

'będziesz się tak pieścił ze sobą(z nim/z robotą)?'

'stara prukwa'-o babie

'silny jak tur' lub tur

'stary rzęch'-stary samochód

'przegrał z kretesem'

'psu na budę to się zda'-nieprzydatne(b.częste)

'rogata dusza'-o człowieku

'ja tu gospodarz!'-pan,właściciel(Zakrzew)(b.częste)

'ty zdechlaku jeden!'

zomorek-chudzina,słabizna(np.dziecko)(b.częste)

'jak się 'zberewił'-zbiesił

'maciek bzdura'-o wieprzku albo o grubawym,śmiesznym człowieczku(Powiśle;u nas
chyba tylko to drugie)

'kacłęb głupi!'-o człowieku

'łatwo przyszło,łatwo poszło'(b.częste)

'leży jak kłoda'-ani go ruszyć nie można(bo jest np.pijany)

'zapijaczony ryj(morda)'

łazęga-dziad,włoczykij

'strofuje go'-karci(b.częste)

'utyskiwać' na kogo'-mieć komu za złe;do kogo pretensje że jest żły itp.
(Radom;Powiśle)

'nie pożywi się u niego'(b.częste)

'masz babo placek!'-a to ci dopiero!

'wyręczyć kogo w potrzebię'

darmozjady-pasożyty,lenie

parpota-łopocze

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 03.07.2007

'chodzi jak 'śnięty'-przeważnie o pijaku

'i dupa goła!'-nie wyszło

'Bogu ducha winien'

'brak mu piątej klepki'-głupi

'ale mu nawrzucał!'

zlisił się-zbiesił,wycwanił

'łakomym okiem patrzy'

'darmo będzie pieniądze brał?'

'włazi w nie swój ogródek!'

'gadasz trzy po trzy'-głupoty

'rozum ci odjęło?'

'zuch za dwóch'

'złego diabli nie wezmą'

larwa-wredna baba

'idź bo jak ci wyrąbię!'-nawrzucam

'syty głodnego nie zrozumie'

'ma kota' w głowie'-głupi

paszkwile-brzydoty

'wygląda 'jak mesjasz'-brudas,brodacz

'to mi 'uwłacza!'

'siedzi taki'osowiały'-blady,smutny(b.częste)

'nie podwalaj 'się do mnie!'-nie zalecaj

'miej oczy przytomne'

'trza mieć oczy w dupie'-np.pilnując małego dziecka

'miej oczy szeoko otwarte'

'stara rura'-baba

Zapis 04.07.2007

'głowy sobie tym 'nie zaprzątaj'

'będziesz chodził jak w zegarku!'

'sam żeś się o to prosił'

'sam żeś się napraszał'

'łachy bez'-bez łaski

'zabrali mu jego 'chleb'-utrzymanie,pracę

'życie go nauczy rozumu'

'kaczy kuper'-wypięty tyłek

'pokazać komuś rogi'

łotrzykuje-łobuzuje(też w znaczeniu kryminalnym)

łoter-łobuz

kobyłka-zrobiona z drewna konstrukcja;rodzaj przenośnego podestu


'nie ma nic darmo'-za każdy ruch trzeba zapłacić(nie w sensie pieniężnym)

'nie na darmo się trudził'

kurze łapki-prymulki

'o wilku mowa'-ten o kim mówią akurat przychodzi(b.częste)

'robię jak wilk orze'-nie pracuję(Powiśle)

'dzieci 'puszczone samopas'-bez opieki

'mało się 'nie spryńdoli'-tak czegoś chce

'jeden ząb na przedzie i na szkapie jedzie'-ktoś o słabym wyglądzie

'Polak głodny to zły'(b.częste)

'lepiej tego było jak ćwierć'-więcej(b.częste)

lepiej-więcej(b.częste)

'przypadki chodzą po ludziach'

'facet 'przy forsie'-bogaty

'bedzie jak pies dupę wypiął'-głupio,bez gustu

'złote góry obiecywał'

toczek,taczek-taczki(Oblas)

'przegnać kogo na 4 wiatry'

'ale ludzisk'-ludzi(Mazowsze;Ciechanów)(u nas nigdy nie posłyszałem takiego)

'ni z gruszki ni z pietruszki'-ni z tego ni z owego;wyskoczył nie wiadomo z czym

'bałachy opowiadasz'-głupstwa

bałachuje-nawija do dziewczyny

'dobry bałach'-bajer,wstawka

'trza ziemię pod ziemniaki urobić'(Stary Młyn)

'to ty tu 'urzędujesz'?'

'urzęduje' np.w knajpie'-prześmiewczo

'psu z dupy wyskoczył?'-jest byle kim?

'wie/wio!'-wio!(Odrzywół)

chodzi!-chodź(Rdzuchów koło Potworowa)

Zapis 05.07.2007

'het!het!przez las'(Wólka Lesiowska gm.Jastrzębia)

'w czyszczonych butach żeś poszed do pola?'-na pole(Przytyk)

'a pójść i zobaczyć'-pójdę i zobaczę

'coś tam zawsze miej w zanadrzu'-na wszelki wypadek

'ona już była 'przeleżała'-stara,zniszczona(Powiśle)

'w razie co to...'-w razie czego(częste)

'to nic (na) wpodle wieczności'(Oblas)


'granda tego była'-bardzo dużo

żyła-sknerus,kutwa

'nie dojdziesz z nim do ładu'-nie wiadomo o co temu chodzi(b.częste)

'toto wszystko 'dało w łeb'-przestało się opłacać itp.(b.częste)

'takh'-tak(Młodynie gm.Radzanów)

'dopiero jak co'-niedawno,przed chwilą(b.częste)

'ja bym w mieście nie wyżył'-nie mógł żyć;nie dał rady

'wydobrzał na dobre'-wyzdrowiał

'nie umywają się do tego'-nie mogą się zrównać(b.częste)

'jeszcze jak cię mogę'-nie taki ostatni(b.częste)(coś jest jak cię mogę-w miarę niezłe)

'jak cię mogę'-nienajgorszy(b.częste)

baleja-grubas

'on taki'bez rąk'-ciapa,niedorajda

'siedzą w zamknięciu jak w więzieniu,świata Bożego na oczy nie oglądają'-o
dzieciach z miasta siedzących w mieszkaniu(Przytyk)

'dlaczego?
-dla gówna psiego!'

'nie ma pomyślunku w głowie za grosz'

'kij mu w oko'

'pasowałoby'-należałoby(b.częste)

'pasowałoby iśc na wesele/pogrzeb/do kościóla itp.'

'spiekłem się na raka na plerach'-na czerwono plecy opaliłem

'na kogo to stoi?'-czyje jest?czyja własność?kto właściciel?(b.częste)

'to pole/mieszkanie stoi na mnie'-jest moje

'srają w graty/w gary'-boją się

Zapis 06.07.2007

'a tam 'schody'-trudności

rumień-zaczerwienie od rany(Przytyk)

syga-osa,chuda kobieta(nie to samo co 'zyga')

'płakałem jak bóbr'

sztobryn,sztobryna-grubas,grubasica

'Kaśka grubaśka'

'nieposzykowało mu się'-nie udało;nie wyszło(b.częste)

trzpioty-dzieciaki rozrabiaki

czerwonki,zielonki-rodzaje grzybów kozaków(Radom)

'takie 'wojtki'-dzieciaki,kumple,kuzyni

śpryncol-zuszek

wroniak-młode wronie

'wytrzeszcz'-z 'wytrzeszczem oczu'

'przegrał,wygrał/wygrał,przegrał'-zaryzykuj(b.częste)

'jeszcze jeden taki twój 'wyskok' i wylecisz stąd na 'zbity pysk' lub podobne
(b.częste)

'sam się 'napraszał'-przewrotnie i żartobliwie

'zalazł mu nieźle za skórę'

'robi za 'zawalidrogę'-przeszkadza

'jestem 'zawalony robotą'

'nawał roboty'

'zbytków ci się zachciewa?'-żartów

'rzeczy ci wystawię za próg'-wygnam cię z domu

'zdany na łaskę losu'-na to co się zdarzy(b.częste)

'zdarł z niego ostani grosz/ostatnią koszulę'-j.w.

sfatygowany-stary,zużyty

zniszczał-zmarnował się,zużył

znoszony-stary,zużyty

Zapis 26.01.2008

'słuchaj uchem a nie brzuchem!'

'śmierć nie wybiera'-nie patrzy na wiek,zamożność itd.
(Stąporków;Radom)

'skakać 'na główkę'-do wody

'to jest 'nie na miejscu'-zachowanie

'między nami zgody nie ma '

'jakiś nowy 'wymysł'-głupota(z gazety,telewizji itd.)

'zdatni chłop'-urodziwy,postawny itd.(Przytyk)

'taka jego 'uroda'-zasada,sposób,właściwość

'nie nawykły'-nie przyzwyczajony(Przytyk,Powiśle)

'nie zwyczajny'-j.w.(Przytyk,Powiśle)

pozarywał-napożyczał na krechę(Przytyk)

nawywijał-nahajował

odwalił numer-j.w.

'niezły mi numer wykręcił'-j.w.

'a kto cię tak zamalował w oko?'

'ni stąd ni zowąd'-

'wyskoczyć z czym jak głupi'

'na dniu'-za dnia,w dzień('za dnia trza dokończyć robotę)

'nie przystaje do sytuacji'-nie pasuje do tego

'płuca jak miechy'

'czas mnie nagli'

'odsądziła mnie od czci i wiary'

'wybrał się'-dojrzał,wyładniał(w znaczeniu'z brzydkiego kaczątka')

'nie ma życia'-dokuczają mu,żle mu się dzieje(b.częste)

'o kurza!'(gł.Powiśle)

'dobić powietrze'-dopompować powietrze w kole(Przytyk,Powiśle)

'stoją na lesie chmury'-nad lasem(dawniej b.częste)

'rzuca 'mięsem'-przeklina

'zalewasz?'-podpuszczasz,oszukujesz

słoniowaty-nieruchawy,ciapowaty

'dajcie sobie z tym spokój'(b.częste)

'daj se z tym spokój'(b.częste)

'świat postawiony na głowie'

'przechodzony'-zużyty,stary,stargany

'od cudu i trochy'-b.dużo(b.częste)

'umizguje się do niego'-mizdrzy,zaleca

kręcibuła-piekarz

postawny chłop-przystojny(b.częste)

prędkus-rozpędek

'ma chody'-znsajomości

'daj se na wstrzymanie'-nie rób tego(Przytyk)(b.częste)

'wypatruje za nim gały/oczy'

rozgardiasz-bałagan

gotowiec-rodzaj ściągi

'a co ?będę się z nim wiecznie uganiać?'

'co się odwlecze to nie uciecze'-nie zginie

'jarosławski las'-jarosławicki las(od wsi Jarosławice)

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 27.01.2008

'do chłopaka się podkręca'(b.częste)

'jeden przez drugiego'-chcieli;robili itp.

'zrobił jej dobrze'

dziadowizna-ziemia po dziadkach(Przytyk)

grabina,brzezina,orzeszyna itd.

ciaparajstwo-habarajstwo,drobiazg

gołda-korale u koguta

'wzioł się na sposób'(b.częste)

'a kto za tym(nim) trafi'(b.częste)

'gdzie cię nosi?'

'zabijata dupę kołkiem'-żyjecie skromnie

'ale fracha'-numer,zdarzenie

pokurcz-słabiak

'w gorącej wodzie kąpany'-gorączka,nadpobudliwy

brzdąc-dzieciak

urynos-coś wielkiego;wielki człowiek(Przytyk)

'siedzi w mamrze'-więzieniu

'ani do niego przystąp'-taki ważny

'stawia się'-broni;udaje ważnegonie poddaje(b.częste)(Przytyk)

'zapił'-popił i nie przyszedł do roboty

'iść w kamasze'-do woja

'jest w tych sprawach głupi'-nie zna się

sztykło-pękło,tękło

'za coś biedny?
boś głupi.
za coś głupi?
boś biedny'-
'-dlaczego jesteś biedny?
-bo jesteś głupi.
-dlaczego jesteś głupi?
-bo jesteś biedny'(popularne powiedzenie w radomskim)(to jest chyba najtrudniejsze powiedzenie z radomskiego.ogólnie chodzi:a o czym ty bredzisz?-znaczy coś bezsensownego.w innych rejonach podają pierwszą część "dlaczego jesteś biedny?bo jesteś głupi"-i w tym przypadku ma to sens ale oni oderwali tą wypowiedź od całości i przyjęli od nas jej część)

'zbija bąki'-leniuchuje

'idą w tany'

'przystawiając to do tego'-porównując

'nie dygaj!'-nie peniaj;nie bój się(Przytyk)

przydygał-przestraszył się

'rzuca mu kłody pod nogi'-utrudnia

'godos'-prawisz;opowiadasz

'goły jak święty turecki'

'grosz się go nie trzyma'

'a jakże!'-jasne!

'Jasio naderwane ucho'

''chłop jak się patrzy'

ochlapusy-prózniaki;pijaki,menele itd.

'wilka ciągnie do lasu'

'pi razy drzwi'-na oko

'każdy z innej parafii'-różny

'za mało dajeta na tacę'-i dlatego się nie rodzi,nie ma deszczu(Przytyk)

'jakby babka miała wąsy toby była dziadkiem'(b.częste)

'nie wkurwiaj ucha'-nie gadaj bzdur;nie drażnij(b.częste)

'nie poznałam cię,będziesz bogaty!'-taki przesąd(Przytyk)

'szczęście od Boga,że się nikomu nic nie stało'(b.częste)

'szykuje ci się niezłe weselicho'

'pierdoła saska'(b.częste)-dupek(Prztyk)

'kupił to za psi grosz'-tanio

'chudy jak piszczałaka'(b.częste)

piszczołeczka-chudzina

'to było dawno temu i nieprawda'(b.częste)-już tak nie jest,nieaktualne

'stary ćwiek'-o chłopie

ciołas-ciołek,dupek(b.częste)

rzęch-stary gruchot samochód(b.częste)

'huj wam w dupę wiochmeny z żwirowni'-o ludziach z Koziej Woli koło
Zakrzewa(jest tam kopalnia żwiru)

'jak się nie ma na deszcz to się nie ma deszcz'(b.częste)

'ma się na deszcz'-będzie padał deszcz

zachciewajki-krosty młodzieńcze

'ma dupę jak ćwierć'-dużą(b.częste)

Zapis 28.01.2008

'kłamstwo ma krótkie nogi'

'przejrzała na oczy'-zrozumiała jaki on jest itp.

'jak znalazł'-akurat to było potrzebne

'siedzą na kupie'-mieszkają razem,np.z rodzicami(b.częste)

'napół'(Sukowska Wola)

drzwiczka-drzwiczki(Sukowska Wola)

drożyna-dróżka(S.Wola)

'jedne długości'-takiej samej długości(S.Wola)

wychodzi z ...Sukowa'-pochodzi z...(Sukowska Wola)

wrótnie-drzwi od stajni(S.Wola)

'wkiej/wkiedy'-kiedy(S.Wola)

'zaczym zobaczyli'-zanim zobaczyli(S.Wola)

dźwi-drzwi(S.Wola)

ino-tylko(S.Wola)

'wydałem je ludziom'-szczeniaki rozdał ludziom(b.częste)

'panna 'na wydaniu'

'jedne i te same'-wciąż takie same(b.częste)

'zna jak własną kieszeń'-b.dobrze

'źle nie stoi'-dobrze mu się wiedzie(b.częste)

'trzyma konie/świnie itd.'-chowa(b.częste)

'żeby się co złego nie wdało'-np.choroba,zakażenie(b.częste)

gloria-wielka dziewucha

'nie masz się kogo czepić?'-odwal się!

zniszczał-np.zardzewiał,zużył się

'niszczeje na dworze/powitrzu'-np.jakiś sprzęt,materiał

'żeby się wyleczyć 'na całkiem'

'nie było siły na niego'

'huj to w dupę strzelił!'(gł.Powiśle)

zastrzał-rodzaj zakażenia

'są zdani na siebie'

'zdani na łaskę Boga'

'zdany na łaskę losu'

zepsute śliwki-zgniłe

'przyjdzie się (z nim/nimi) przeprosić'

chłam-dziadostwo,badziewie

'chciał złapać 2 sroki za ogon'-przeliczył się

siapsiok-ciapuch,wypłosz(b.częste)

'skrzypi jak stare koło u wozu'-różne;w tym o starej babie

osowiały-zabiedzony,smutny

'przerąbię sobie jedno 'naręcze'-drzewa(Przytyk,Wolanów)

'mądry jak 5ciu głupich'(b.częste)

'gdzieś podział rozum?'

'niecnota jeden!'

'złapały się dwa psy za siebie'-o ludziach też(Powiśle)

'złapały się za siebie'-są w konflikcie,bili się(b.częste)

'złapały się za bary'-bili się

'jeden huj'-wszystko jedno(b.częste)

'mnie oni nie 'rajcują'(b.częste)-nie kręcą,nie przepadam za nimi

'może...
morze to jest głębokie i szerokie'

'błąka się jak ten bezpański pies'-gł.o dzieciach('jak te bezpańskie psy'-włóczą się dzieci bez opieki)

'wielka mi obraza majestatu'-żartobliwie o kimś komu się przygadało

'co robi?
kluski drobi!'

'utyskiwać na kogo'-narzekać(Powiśle,Radom)(dawniej b.częste)

'zrobił go 'na szaro'(b.częste)-wykołował

trześnia(?)-czereśnia

leszczaki-tyczki leszczynowe(Wolanów)

'niczym go nie przekabacisz'-nie przekaptujesz(b.częste)

'przekabacił go na swoją stronę'(b.częste)

'kto ma ciotkę,kto ma wuja,nikt nie skoczy mu na huja'(Radom)-o
znajomościach i układach

łakocie-słodycze

'nie miała z nim 'łatwego życia'-kobieta z mężem

Zapis 29.01.2008

'wzięła go 'na lep'-kobieta mężczyznę

'w kapelusie'-w kapeluszu

pojeb-głupek(b.częste)

'ręka rękę myje'-jeden drugiego kryje

'bał się jak dziecka'(Kolbuszowa,Małopolska Południowa)

'zrzymać się nie ma na co'-być złym

'głodnemu chleb na myśli'(b.częste)

'cuda niewidy'-żartobliwie o jakichś dziwactwach

'rozumie się samo przez się'(b.częste)

'to nie na moją głowę(rozum)'-też i możliwości

'kocia muzyka'

'psią psipsi'-takie 'tralala'

'diabeł w ludzkiej skórze'

'wcielony diabeł'

'ze świata przyjechał/przyszedł'-z daleka,ale niekoniecznie z
zagranicy,np.gdzieś 20 km od nas

'dał się wystawić do wiatru'-wyrolować(b.częste)

zaganiana-nie mająca czasu

'nie wiedział na czym ma usiąść'-tak się
rozpychał,myślał że wszystko dla niego(b.częste)

'gęba na kłódkę'-ani mru mru

'co się stało to się nie odstanie'-nie wrócisz czasu(b.częste)

'to nie wasz zasrany interes!'(b.częste)-macie się tym nie interesować

'gapi się jak sroka w gnat'-bardzo komuś /czemuś przygląda

'to nie przelewki'-poważna sprawa

'nie przelewało się'-nie było za bogato

'wywabia'-np.plamę na sukni

Jerzyk-Jurek,Jerzy

'przy sobocie,po robocie'

'na potrawie/na potrawieniu/na potrawinie'-jesienny wypas po
ostatniej kośbie(Wolanów)

'dziadek,za co ta kobyła jest taka silna?
A przez to bo pije wodę z toka'(Gołąb k.Puław)'(brat mego dziadka
tak mówił swym wnukom)

'wieźli krypą towar po Wiśle'(z lat wojny)

'siedzi jak na szpilkch'(b.częste)-zdenerwowany,niecierpliwy

'wcale go to' nie obeszło'-nie zabolało(b.częste)

'co nagle to po diable'

'człeka potrzciwego'(Gołąb k.Puław)

'na tym polega w życiu 'widz'-szczęscie,fart(Goszczewice k.Przytyka)

'on i mądry'-prześmiewczo

'ni w ząb nie pojmuję'

grasuje-zbójnikuje,łotrzykuje

'kto ma księdza w rodzie tego bida nie bodzie'(b.częste)

'daj przepojkę'-przepić po wódce

'zawsze musisz wtrącić swoje 3 grosze'(b.częste)

'bezmózga istota'-o człowieku(b.częste)

'przedobrzył sprawę'-chciał za dobrze i popsuło się(b.częste)

'nie będziesz miał tu życia'-będą ci dokuczać(b.częste)

'odzipnąć'-przerwę zrobić,odpocząć

chryja-rozruba itp.

'dziesięć srok za ogon (trzyma)'(b.częste)

kurzy-pada śnieg(Przytyk)

'gdy się człowiek śpieszy to się diabeł cieszy'

'wypad stąd!'-zjeżdżaj!

'ma różne fachy w ręku(dłoni)

'ma (dobry) fach'-zawód

'masz wąty?'-nie podoba ci się?(zaczepka)

'wykupne,150 zł by jak w mordę strzelił!'-tyle by zapłacił

'i ulizie'-uzbiera się

'ni w pięć ni w dzi

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 30.01.2008

'żeby moje oczy cię tu więcej nie oglądały(widziały)'

'jego prawda na wierzchu'-on wygrał

'ością ci to w gardle stanie'-myślisz,że będzie dobrze a będzie źle

'z przodu plecy,z tyłu plecy,Pan Bóg stworzył cię dla hecy'(Radom)-o dziewczynie bez piersi

'wyrolował go na dobre'(b.częste)

'rypcum-pipcum'-oj dana!(Zakrzew)

'można go opędzić byle czym'

'to nawet ty mnie nie poratujesz?'-nie dasz na alkohol;jaki z ciebie
kumpel?

'poratuj mnie'-pijaka który prosi(b.częste)

'przy niedzieli ogoliłbyś się'

'puściły komuś'-wynajęli np.mieszkanie,sklep,ziemię dali w dzierżawę
(b.częste)

'puściły w obce ręce'-j.w.(b.częste)

'wieszają na nim psy'-obgadują strasznie

'na Kowalczyków warły'-nagadywały,nastawały(Przytyk)

'a dlaczego pan to tak robi?
a dlatego żebyś się pytał'(b.częste)

'a dlaczego pan to tak robi?
a dlatego,że jesteś głupi!'(b.częste)

'mówię ci ,bez mydła'-bez kitu

'a co,dziwno ci?'-dziwisz się?masz wątpliwości

'wtedy to ja już będę gryzł ziemię'-umrę

'ulegają mu(we wszystkim) jak wrzodowi na dupie'

'o raju'-o jeju(b.częste)

'on nie narobi'-nie da rady;nie będzie z niego pożytku

'pimpek sadło/pimpek sadełko'-piesek

łapiduch-narwany

'zacharapcił'-ukradł,przywłaszczył sobie(b.częste)

'chcą się odkuć'-wyjść z biedy;zemścić

'za czym tak wystaje?'-czego szuka np.w sklepie;kogo szuka itp.

'przy dojściu do pola /do lasu'-dojściu w pole/na pole(wszystkie te
wersje używane)

'z kim komu najbardziej po drodze'-kto do kogo najwięcej pasuje

'w śpichrzu'-w spichrzu

'no nie?'-takie przy gadaniu

'dwoiste portki'-tj.kalesony i spodnie jak zimno itp.

'Hasan'-przezwisko(może od 'hasać?' bo to już 30 lat temu było)

'masz (u mnie) przechlap/przechlapane'

wsiocha,wsioszka-dziadostwo,wieśniactwo;o
mężczyźnie,kobiecie,ludziach(Przytyk,Wolanów)

'zuch za dwóch'

'lada mi co'-wielkie mi co

'a mi to lata(koło huja)'-nie zależy mi(b.częste)

'nie rób z tata wariata/robi z tata wariata'(b.częste)

'a co mu się tak naprzykrzasz?'(b.częste)

'nieźle go obsmarował'-człowieka obgadał

'nieźle go podsumował'-człowieka

'ma 'chody'-znajomości;dojścia(b.częste)

'świnia nie ma honoru'-o człowieku

'świnia bez honoru'-o człowieku

'dorwał 'jelenia'-naiwniaka

Zapis 31.01.2008

'jelenia szukasz?'

młódki-młode dziewczyny

'świdru-midru'

pochlipojka-zupina

'bo się zachowują jak nurki'-głupio

pierwszorzędne-wyśmienite

'co myśmy się'-ile myśmy się

'pięć braci ich było'

'oblatany w tych sprawach'

'ja cię nauczę moresu!'

'masz mnie za nic?'

'ma go za gówno'

'tyle o ile'-tak trochę(b.częste)

'pomieniały się'-pozamieniali się(Radom,Powiśle)(b.częste)

'figo-fago'-takie tam(a więc)

'teges-oweges'-a więc(b.częste)

'teges-śmeges-oweges'-takie powiedzonko(b.częste)

'a poreszcie'-a zresztą(Powiśle)

'ja się jeszcze z tobą porachuję!'

'dporowadzę cię do porządku'

'chyba żeś się zgrzał?'-głupoty pleciesz(Przytyk)

'do dupy niezdatnie'-całkowicie do niczego(Powiśle)

'gadaj zdrów!'-akurat

'o materdei!'-o jejku!(b.częste)

materdeje-nieszczęścia;też głupoty;czary-mary

'materdeje mu się dzieją!'-jakieś nieszczęścia

'na wariackich papierach'-robione coś byle jak,bez zezwoleń;na gębe itd.(b.częste)

'O laboga!Bóg zstąpił na ziemię!'-prześmiewczo o kimś(że to taki
ważny i 'niezastąpiony')(Przytyk)

'mnie tu nie ma/nie było jakby się kto pytał'-a on np.jest albo był
(b.częste)

'kopła dziadasa'-przegoniła chłopa z domu

'chudnie w oczach'

'nawet się nie łapnął'-zorientował

załapał-pojął,zrozumiał

'czort ich znajet'-kto ich tam wie

niedorobiony-głupi,nieudacznik itp.(b.częste)

Zapis 01.02.2008

krchotnąć-zadać cios i rozkrojć

'nici z tego kolego'

'ni z tego ni z owego'

'w cugu'-gdy długo pije(b.częste)

cugus,cugusik-pijak(Oblas)

'cugusy,cugusiki wy'-łobuziaki,meneliki(Oblas)

'daj na spróbunek'-jadło i w ogóle wszystko(np.zasiać coś)(b.częste)

'ciepło jak w bani'(b.częste)(Przytyk)-gdy jest bardzo ciepło(moja mama tak mówi.raz się zapytała co to jest "bania"-odpowiedziałem ,że to po rosyjsku łaźnia-czyli mówiła tak od zawsze a nie bardzo wiedziała dlaczego tak się mówi)

'choina/o choina!'-o kurcze!

'idź do licha(z tym)'

'ma kuku na muniu'-głupi

'wojsko'-np.dobrzy robotnicy;też dzieciak itd.

'jak w wojsku'-dobrze;porządek

'widzisz jakie masz obrywy'-jak masz dodatkowe przychody itp.

'goi się jak na psie'-bardzo szybko

'muchy by nie skrzywdził'-taki dobry

'beśsio go/besiogo'-bierz go(pies)(okolice Zakrzewa i Przytyka)

'jedziemy na 'wygibus'-na zabawę ,dyskotekę

'ma kifa/kifę'-długiego nosa

'coś taki zmarnowany?'-zabiedzony,struty itp.

'licho nie śpi'

nawija-bajerzy

'nawijkę strzelił'

zadzierzysty-jurny,wesoły itp.(Wolanów)

majma,matma-matematyka

'konferują i konferują'-gadają(b.częste)

'nie ma o czym konferować'

klepa-o człowieku który gada głupoty

'a daj se z tym spokój'-porzuć to (b.częste)

'uwaga,uwaga,jedzie łamaga'-ciapa,niezguła(b.częste)(tak krzyczeliśmy gdy ktoś jechał rowerem)

'w odmiennym stanie'-w ciąży

'ma ładnego'-dużego(np.w portkach )

'ma się czym pochwalić'-np.chłop

'kładzie(na to) lachę'-nie zależy mu(b.częste)

damulka-paniusia,strojnisia

'praca wre na całego'

'poszedł na całość'

wykopycone-krzywe,koślawe nogi u zwierzęcia(Sukowska Wola)

'biedra się robią'-z niedożywienia zwierzęciu(Sukowska Wola)

pomóższcz-pomóc(Sukowska Wola)

'wóż półtorak'(Sukowska Wola)

'na stajni stoi'-zwierzę w stajni stoi(Sukowska Wola)

'dupa obciosana'-u dziewczyny(że taka nijaka)

'no nie wiem,ze wsi jestem to się nie znam'-odczepcie się

'mam się rozpakować?'-też zdjąć ubranie

'parę się nacieło na ten towar'

'zrobił go w ciul'-w huj;wyrolował

zabiedzony-wychudły,osłabiony itd.

'kuchnia szamotówka'

'nie żrą sera i kiełbasy,schudły im kutasy'-słabeusze(Oblas)

'ja mu chyba gębę skuję!'-udrutuję(nie będzie mi bruździł/na mnie
psioczył)

'a co się tak głupio pytasz?'

pierunica-diablica

'starszy,starsza'-staruszek,staruszka(rodzice)(b.częste)

bombka-ładna dziewczyna

'ale lufa!'-dziewczyna

'głupia krowa'

'robisz z gówna problem'*-z byle czego(b.częste)

'a powiedział ci już ktoś,że jesteś głupi?'

'a dlaczego pan to tak głupio robi,co?'-usłużny 'doradca'

Zapis 12.06.2008

'z jaki paki?'(b.częste)-z jakiej racji?

'nie wiadomo czasem'-z przekąsem(b.częste)

'do kogo ta mowa?'-no wiesz co?jak ty się odzywasz?itp.

'tobą się można posłużyć'-z przekąsem(że leń albo nie potrafi)

'na prostej drodze się przewróci'-nieudacznik,pechowiec
(b.częste)

'wiatr go przewróci'-taki słaby(b.częste)

'od bidy...(to można /może być)'(b.częste)

'wilk wyszedł na łowy'-o kimś

'ty mnie tu pod pic nie bierz'

'weź te łapy goryla!'-dziewczyna do namolniaka

'pieniądze trzyma 'w skarpecie'/w pończosze/w pościeli'

'pieniądz się go nie trzyma'(b.częste)

'tyle tego co kot napłakał'-bardzo malutko(b.częste)

'jak raz'-w sam raz

'co dzień 'na gazie'-pijany

'za dziękuje się nic nie kupuje'

'zrobił mu 'za dziękuję'(b.częste)-za darmo

'dali z tym'-dalej z tym;odwal się;nie chcę tego(b.częste)
(przytyk,Zakrzew)

'jakoś to przecipi'-przebieduje,zniesie(b.częste)

'żeby w pieruny poszed'-dał spokój(Goszczewice)

'jestem Jadam i z wami nie gadam'(Oblas)

'ziemie zdał'-przekazał

niepogoda-pochmurno

'spróbuj z nim zadrzeć'(Przytyk)(b.częste)

'zdrowa rura'

'pieron ciężki'(Powiśle)

po wsiocku'-po wiejsku(Radom)

nieporęczny

'ma gadane'-o kimś kto dobrze prawi(Zakrzew,Przytyk)(b.częste)

'i w druge strone pierdolone'-np.w drugą stronę gadanie o kimś;robota z drugiej strony
(Przytyk)(b.częste)

'pierdolenie w bambus'

świński ryj-wrednias,wredna świnia

'przysłużył mu się'-z przekąsem;doigrał się

'przysługa za przysługę'

'powiedział co wiedział'-z przeką

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 13.06.2008

'szkoda zachodu'-nie ma sensu tego robić

'zawracanie głowy'

'kapusta i kwas-łapcie nas'

'co się stało to się nieodstanie'

'życie jak w Madrycie'

'pindrzy się'-stroi

'narobił mu koło pióra'-podrysował opinię(b.częste)

'ja chramolę taką dolę'(b.częste)

cłop-dziadyga

'fruwaj mi tu stąd'

'(o już )lecę z wywalonym jęzorem'-z przekąsem albo mi na czymś
bardzo zależy(Przytyk)

'ma glik'(b.częste)-zdolności do czegoś

'nikt cię o zdanie nie pyta'

'bez pracy nie ma kołaczy'

'z gówna bat ukręci'-taki zaradny

chłam-badziewie,dziadostwo(Radom i okolica)(b.częste)

odzimek-drzewko ucięte przy samej ziemi(dąbek)(Przytk)

'poszła 'na kurwa mać'(b.częste)

'umi/rozumi'-b.częste

'koniowi zadać/dać'

ulizie-nazbiera się(z pola,pracy itp.)

wiunół-uciekł jak zmyty(b.częste)

'wypić,pospać i poruchać,i radia posłuchać'(Przytyk)-małe wymagania co do życia

wysmotek-wyrodek,brudas

'a nie wisz czasem?'-akurat

meluny-długie,strąkowate włosy

'biegnę w podskokach'-żartobliwie(b.częste)

'bojcorz,bojcora'-obgadywacz(b.częste)

'puścił boje/plotę w obieg'(b.częste)

'znosi do domu boje'-plotki(b.częste)

'chyba za niedługo'(b.częste)

'no nie gadaj!'-no co ty

'wszystko będzie do przodu'-dobrze

'spróbuje się/zobaczy się'-jak będzie

'o to to'-właśnie(b.częste)

'ona nienabedzie'-tzn.'nie da sobie rady,nie będzie tu
mieszkać'(b.częste)

wyrostoki-młode prosiaki(Przytyk)

'w dupę uprzejmy'-z przekąsem

'chuda Jewka'-o szczupłej dziewczynie(Przytyk)(b.częste)

'głupia Jolka'-nie wiadomo dlaczego 'Jolki 'wszędzie jako 'głupie'?

'a bo jo ci wim?'-skąd mam wiedziec?

'gruba Kaśka'-o dziewczynie

'wygląda jak 'lancpudra'-babsztyl

Zapis 14.06.2008

mendozja-menda(o człowieku)

'dali my se na odchodne'-wypili

'fajnych masz dzieciaków'-fajne dzieci

'jak to malowanie'-bardzo ładny

'jak malowany'-ładny

rynecka-mała,głeboka patelka(patelenka)(Oblas)

'torbe porwał w mak'

'Bilska syrecek wyciska'-(tak przezywały dzieciaki szkolne z Mniszka
moją mamę)

'stary pierdziel'-o starym ćwoku

'coś ty taka cnotka?'

'ciele-mele'-gapa,fujara

'ciele ogonem miele'

'gładko(z tym ) poszło'

gorgoli-pije,bąbi

'aż mu się grdyka trzęsie'-tak łapczywie doi(pije)

'diabli nadali'(b.częste)

kałdun-brzuch

przerąbane-słabo(b.częste)

przeputali-potracili(Radom)

'idź,nie przymulaj'

'nie o czasie przyszedł'

'bez nikaki'-na pewno(b.częste)

żydłak-dziad,wrednota

olszówka-grzyb wg niektórych jadalny

'masz to pod bokiem'-bardzo blisko

prażmo-znamię,blizna

siajnoga-powłóczący nogami

pętak-gnojek

'ażeby dokuczyć'-tak robi,dogaduje

fiubździut-fiuk,głupol(b.częste)

bzdety-głupoty

Sianio-przezwisko(Przytyk)(od imienia "Sławek"?)

'ale mnie zaszczyt kopnął'-z przekąsem

śmondak-śmul,wrednias

smętny dzień(b.częste)

'on tu gospodarz'-panuje,rządzi(Radom,Powiśle)

'gówno nie gospodarz'-słabo rządzi

zmyłka-zwód w grze w piłę

smyk-dzieciaczek

'wymaglował ją na wszystkie strony'-nauczyciel

magluje-przepytuje ucznia

glimińdziła-szyła byle jak(Wolanów)

'nie wim czy nie lunie?'-nie popada(b.częste)

'stoi jak ta solpa'-gapa

solpa-gapa

śpryncol,śpryncolek-cwaniak(przeważnie o dzieciach)

'dupa bierz go'-prześmiewczo

'dał mu niezłą szkołę'

wypacykowane

'aleś się 'odstawił'-np.ładnie ubrał

'odwalił fazę'(Przytyk)-zrobił coś głupiego(prawdopodobnie od Faziego z Muppet Show)

'nie rób śmiechu'

'mój śmiech'-z czegoś/z kogoś

'stara śpiewka'(b.częste)

chojary-wielkie chojaki(Wolanów)

rejwach-zgiełk(b.częste)

'zapamiętali twój 'wyskok'

za rosa/za rano/za upał-na robotę itp.(Przytyk;Powiśle)(b.częste)

ląd-brzeg rzeki(na Powiślu mówiło się 'do lądu' i 'od lądu')

15.06.2008

'po chłopsku/po gospodarsku'-mądrze,logicznie i dobrze wychowane

'ciężki kawał/kawałek chleba'-np.jakaś praca

'na zyglu'-na końcu

'głąb kapuściany'-o człowieku

'kapuściana głowa'-o człowieku

goguś-picuś,strojniś

'granda w biały dzień'

kaśny-kwaśny

'nie kumaty'-tępy,nie rozumiejący

'pamiętliwe'-pamiętają o krzywdzie im wyrządzonej

'idzie na zmarnowanie'-człowiek

'o,jak to jej nadskakuje'-o nią zabiega

'a za co nie?'-dlaczego nie?

'naraił mu'-coś ,kogoś(b.częste)

rajcuje-gada

'ale mu 'nawrzucał/nawtykał'-nagadał

'nieposbędziesz się go'-nie zadawaj się z nim bo potem będzie ciągle
przyłaził

'czuje bat nad sobą'-i nie może podskakiwać

duchot-parny dzień(b.częste)

zaduch-też parny dzień

paskuda-też w znaczeniu 'niemoralny,nieprzyzwoity'

'to takie ruskie gadanie'

'jak ten piesek'-sługus na każde zawołanie

Pioter-Piotr

'przegoniło go'-miał rozwolnienie(b.częste)

'pogubić się w tym można'

'jak popadnie'-byle jak robić/jak się uda

'półtora doktora'-prześmiewczo o głupim przemądrzałku rżnącym mądrego(Przytyk)

'przystawiał się do mnie'-próbował poderwać(d.b.częste)

fafnaście-kilkanaście;dużo(b.częste)

skurczygnat-skurczybyk

rozpycuna-gruba dziewczyna

'ale ma radochę'(b.częste)

'wredny pies'-o człowieku

'co tak rży?'-co tak się cieszy?

sapi-sapie

sekutnica-cholernica

jasna cholera-też o babie

'desek mu przysparzasz'-dajesz(b.częste)(Wolanów,Przytyk)

przyspażać-dawać(Przytyk)(b.częsste)

szmelc-dziadostwo

'daj to na szmelc'

'on ma niezgodliwy charakter'

'po moim trupie'

'huje-móje'-skurczysynki,mendy(Przytyk)(b.częste)

'trzyma go za uzdę'-kontroluje go

'spójrz na siebie'-nim zaczniesz kogoś krytykować

'co słychać?
-stara bida/po staremu'

waśnie/wanie-właśnie

pofirgany-głupi

'niezły zawodnik'-pijak,pracuś itp.

'błędny w oczach'

Cenio-Czesio(Przytyk)

cudaczy-wymyśla,cuduje

'o jejkum pojejkum'-o jejuniu(Powiśle)

'wydobrzał na dobre'-wyzdrowiał

pierdzikiel(b.częste)-pierdoła

'aleś się doprawił'-np.nie ubrał i zachorował

'ździwko?'-dziwisz się(Przytyk)(b.częste)

'pitu-pituś'-pitek,dzieciaczek

Zapis 16.06.2008

'chłop jak góra'

'spadło to na niego jak grom'

'dotyka się jak pies do jeża'-z ociąganiem

kryndzołek,krynżołek-okrągły(Wolanów)

wychodek-ustęp,sracz

'daje jałmużnę'-od niechcenia

maniuni-maleńki(Powiśle b.częste;Radom)

'ma kasiore'-kasę,forsę

'kawał chama'

'kawał chłopa'

'nie uważam nauczycieli/pijaków itd.'-nie szanuję(Przytyk)(b.częste)

'my ci tu wygawor damy'(Przytyk)(b.częste)-powiemy porządnie
('zrobiła mu wygawor')

Malowanka-przezwisko

Targanka-przezwisko

'niezły młyn'-zadyma,kotłowanina

'krew nie woda'

'chłop jak się patrzy'

opędzlował-zjadł(b.częste)

'co mi tu ciemnotę będzie wciskał'

'pasuje jak wół do karety'(Radom)-nie pasuje do tego

bebeł-beblok,bełkot(Przytyk)

bełkot-bełkoczący człowiek

'sierotka boża'

'spychem przyjechał'-spychaczem

'chodzi jak spętany'-

srajwas-dzieciak(Oblas)

'odszczekaj to!
-hau-hau-hau'-niektórzy to odzszczekiwali(Zakrzew,Przytyk)

'dużo gadać'

'dużo by gadać'

'głupoto jedna ty'

trzanek-trzonek

żyniac-kawaler chcący się ożenić

żyniadło-przyrodzenie

'wątroba mi się odwraca'-gdy na to patrzę(Przytyk)(b.częste)

'coś ty taki niewyraźny?'

'idź ty durniu piątkowy!'

'masz to pod nosem'-blisko

'ma zasoby'-pieniądze,bogactwo

'opatrzył mi się'-znudził

'niezła 'zgaga'

zgaga-jędza

'mieszkali na wioskach'(Dęblin)

paszcza,paśnik,parznik-ziemny kopiec,komórka(Wolanów)

filuje-patrzy

bziubzia-tnie,dotyka,gładzi itp.

długaśny,wielgaśny(b.częste)

'ja się na to nie piszę'(b.częste)

'-o co chodzi?
-o ten tramwaj co nie chodzi'

'będziesz mi tu wywlekać'-wypominać itp.

wywleka-komuś czyjeś przewinienia

'wypominki mi robi'-wywleka czyjeś przewinienia

telbuch-grubas,miećwieja(Przytyk)

miećwieja-nieruchawy grubas

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 16.06.2008

barmuch,barmucha-buc(od 'burmuszyć się')(Wolanów,Przytyk)

bechle-kotłuje

półkurwie(Radom,Zakrzew)-taka nie do końca cnotliwa

przechlap(b.częste)

'masz u mnie 'przechlap/przechlapane'(b.częste)

'nabił go w butelkę'(b.częste)

'chłop nie ułomek'(b.częste)

'szczypie się'-brakuje mu pieniędzy

'utnie się wam/ukróci'

zołza-zminda

'z łaski na uciechę'-od niechcenia,przymuszony(Przytyk,Zakrzew)
(b.częste)

'zawczasu trza było to robić'

'gziut!gziut'-ciach!ciach!

'na okrągło tylko cempium te koty'

'na okrągło'-ciągle,stale

'pasiu-pajtek'-dzieciaczek(Powiśle)

'ja pierdykam'(Zakrzew)-o kurcze!(b.częste)

Zapis 28.03.2009

'szczęście od Boga'(że nikomu się nic nie stało)
chłystek/chłyściol-gówniarz
'za pan brat'
zanęcić-rzucić przynęte(rybom)
zanęta-przynęta(Wolanów/Przytyk)
'byle kto nas zrobi w jajo'
'nie wiem na czym dupę ślizgać'-tak mu dobrze
'jak ta la la'-bardzo udane,ładne(b.częste)
wstydzioch-wstydliwy(b.częste)
'wierzysz w gusła to ci dupa uschła'
'bez rąk/on jak bez rąk'-ciapa
'idź się z tym schowaj'
'gąsie'(tylko Powiśle?)-gęsi
'już po ptokach'-przeleciało(Przytyk)(b.częste)
'mizdrzy się do niego'
'podbechtał ich'
drągal
'z lunym w gębie'-z papierosem
'dawaj susa!'-skakaj
'susy sadzi'-biegnie dużymi krokami
'nagabywać go będzie'-kaptować,zachęcać(b.częste)
piscołka/piscołecka-chudzina(b.częste)
'śmierdzi piwem i starymi ludźmi'-nastolatek o spelunie
olama-ciapa,gapa,rozlaga(b.częste)
chlipie-w znaczeniu 'płacze'
'drętwa mowa'(b.częste)
'nie klei się rozmowa'
prowodyr-ten który prowokuje/dowodzi złym(b.częste)
ciućwok-ćwiek,gapa,ramol(b.częste)
'omotała go'
'okręciła go wokół palca'
'iść za potrzebą'(radomskie)(b.częste)
przydygał-przestraszył się (Przytyk)(b.częste)
'znalazłem czterech kozaków'-4 grzyby kozaki(Przytyk)
'skibkę kartofli i bruzdkę owsa'-słaby gospodarz/mało sieje(Wolanów)
zafajdany
'taka zogawka/zogaweczka'-chudzina
-zalewasz?-oszukujesz?chwali się?(b.częste)
zamulasz
'nie przywalaj!'-nie przygaduj!
zdym/zdymaj-zdejm/zdejmuj
'zdym to'-zdejmij to
'przeszedł mimo'-obok
samochwał/samochwała(b.częste)-przemądrzałek
'jakby spod jednej igły wyszli'
'ściarchały się'-zestarzały/zurzyły(Powiśle)
szczupak-chudy(b.częste)
wspak-odwrotnie
na opak-j.w./też odwrotnie jak przyjęte w zwyczaju
zaganiacz-pracyż(b.dużo pracuje);przyrodzenie('ma dużego zaganiacza')
samson-mruk/odludek
'koktajl-bar'-wypity,pijany/impreza
'tak dziamoczą'-psy ujadają
'jak kraść to miliony'
wyobracana-o dziewczynie puszczalskiej

Zapis 29.03.2009

'ryży kudeł jebany'
Mundek-skrót od 'Zygmunt'
'mniej więcej o ten czas'-o tę porę dnia/roku
'młoda pierdolnica'
'ja w łasce u ciebie?'
'pił przez ili czas'-bardzo długo
furta/furtka-szpara pomiędzy środkowymi zębami u góry
nieposłuchaniec-niesłuch
'po trzydzieści/dwadzieścia wychodzi'-w znaczeniu 'średnia cena'
'wygląda jak zdjęty z krzyża'-słabo
'usiane jak groch'
'Zawołam kota...Jak to się do mnie raduje'(Oblas)-cieszy się na mój widok
'stał z jabłkami/zbożem'-na targu
'że też takiego ziemia nosi'
'na biednego nie trafiło'
rozeźlony-zły,zdenerwowany
lancpudra-stara wredna baba
pitruje-ucieka
rozlazły-ciapowaty
siuśka-młoda pannica
szczoch-gówniach,dzieciak
sroch-więcej młody gówniarz
koziołek-przyrząd do mierzenia powierzchni pola(Suków)
'z Tereską to ja dobrze żyję'-lubimy się itp.
'bajdoli głupoty'
skapcaniał-zdziadział
umrzyk-zmarły
umarlak-zmarły
truposz-umarły
Żeroma-ulica Żeromskiego w Radomiu lub 'środowisko Żeromskiej'
'samemu to się możesz garba dorobić'
'jasny gwint!'
'pieniążki mu podprowadził'
Kazek-Kazik
Władzik-Władek(Powiśle)
klapa-ciapa,niezgraba(o kobiecie)
cztapa-ciapa,niezgraba(o kobiecie)
'trafił swój na swego'
'na upartego tak może być'
'pi łamane przez drzwi'-tak na oko
łachy-dziady
przeźmion-waga na drucie(Wolanów)
popirzgana-głupia
'przy wodzie/przy lądzie'-tam kiedyś prawie chyba nie było 'nad wodą'(Powiśle)
pocieszny-o dziecku np.
Reliszka-syn Religii
'mam to 'obsztukane'-załatwione
'skład/w składzie'-dawniej magazynie/hurtownii
słotny dzień-pochmurny,deszczowy
zasmarkaniec
smutas-smętek,poważny
'głupoto jeden/głupota jedna'-o kimś
'marnie palisz/robisz'
'marnie ci to idzie'
'oszwabił mnie'-oszukał
Hancok-Syn Hanke
Hanko-od nazwiska 'Hanke'
zewłok-ścierwo
fiźgnięty-głupi
'zalewa robaka'-pije
oskrobiny-np.po ziemniakach
'pierwsze słowo się liczy'
'ładne buty'-prześmiewczo
'nie wiem ili kawałek'
'a nasurdo się ,nasurdo i nic z tego nie będzie'(Goszczewice)
'piersze słyszę'
'dałam mu 'porcję'
'sroka swego gospodarza nie ruszy,do obcego poleci ukraść'(radomskie)
skrobiny-obierki
'ale fajnie nagina'-bajerzy
'jeden w drugiego taki'
'cóż na to poczniesz?'-poradzisz(dawniej b.częste)
ślogun-negatywnie szlachcic,pan(Powiśle)
'pod pic ich wziął'
'ja z tego przejęcia'-wzruszenia
'nie będzie ci się suwać'-przesuwać,trzeć
flota-pieniądze
'stoją takie ozymloki'-o kwiatach(Wolanów)
'chcieć żeby'-to takie powiedzenia o czymkolwiek
np.'chcieć żeby posadzić kartofle /kupić/pojechać'-też i bez sensu bo można od
razu 'posadzę/pojadę'(radomskie)(d.b.częste)
Zabiegalica-córka człowieka o nazwisku 'Zabiegała'( a przypuszczałbym że będzie
'Zabiegalicha')(Powiśle)
'to tak przy okazji'
'weź bądź mądry,pisz wiersze'

Zapis 30.03.2009

breja-błoto
'pcha się do koryta'-do władzy
koryciarze-ci co rządzą
'a ja bym toto nagonił do roboty toby im głupoty z głowy wywietrzały'
'dobrze się wyłachała'-wykurwiła
'dostaje 'wścieku dupy'-nie wie co z sobą zrobić itp.
trzewiki-buty zimowe
szumowina-łobuz
chabeta-szkapa
chwalipięta-samochwała
rozchamrany-wygogolony
'iść paluli'-spać
taje-topi się śnieg,lód(d.b.częste:'stajało,odtajało,śnieg zeszedł itp.)
'wymskło mi się z ręki'
wtranżala-je
'gdzie się tu wtranżalasz?'-pchasz
zastało się-też zszczękło'
'człowiek się opuszcza z każdym rokiem'
'ciutkę wyżej/niżej'-kapkę,ździebko,zdenio
podpierdalacz-kabel
'srocz i przykrywocz'-dziadostwo,bałagan
'pisze jak byk'-wiadoma sprawa(b.częste)
'stoi jak wół'-j.w.(b.często)
'jak ja tu stoję!'-naprawdę
'on się nie patyczkuje z nikim'
'zaszlichciły się ruszta'
'nie był nigdy z nim w komitywie'
gnieciuch-słaby placek
'z goryczką jest'-gorzkawe
'ma fory'-chody,znajomości
'szoli do kaszy'-o kimś kto szepleni(Powiśle)
sporadyka
'80letni dziad jest 'na straży'.I on nadaje się 'do srania'
'uraził go'-w ranę
wunchol-wąsaty
'a weź się z tym utop/powieś/wysraj'
'dali z tym'-nie chcę tego
'za wszy' chyba to kupię?'(b.częste)
'zajadają się'-smakuje im coś
'kac-kupa'--słabe wino
'żeruje na cudzy krzywdzie'
siara-tanie wino
'na powrót'-też w znaczeniu 'od nowa'/'na nowo'(b.częste)
przydupas-asystent
'przyprawił mu rogi'
'tak a taki ...niech z Bogiem spoczywa...'
'a do kościoła chodzi?'-czy jest dobry?
'do kościoła chodzi a takie rzeczy wyprawia!'
'tak zbrejdał te drogę'
'poprzestawiane ma w głowie'
'objechał ich'-skrytykował,zganił
'choćby z diabłem''-przeciwko komuś
'woda zlata'-zlatuje,spływa,ucieka
'Bajon/Dajon'-przezwisko dawne
suwmiarka-poziomica
'dostał wciry'
'każdy but z innej pary/parafii'-bez ładu i składu
'jesteśmy 'na prawie'-że legalnie coś mamy/robimy(b.częste)
'ja nigdy się z kimś nie zadaję'-nie utrzymuję kontaktów(b.częste)
'on to się źle kieruje'
'krzandoli głupoty'-gada bzdury(Przytyk)
'na Koziełku'-na Koziołku(Przytyk)
ciućma/ciućmoch-ciućwok,gapa,ćwiek itp.
'dorwał się do niej jak pies do suki'
'a on tylko tak 'z doskoku'-np.pracuje,zachodzi do kobiety
'swoje wypieki'-ciasto(b.częste)
'bez narzędzi to tak jak brać babe bez majtków'-tzn.o dzisiejszych
rowerach które sprzedają bez wyposażenia

[cipunia22]

Nie ma mowy radomskiej, teraz jesteś mój!!!!

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

cipunia22 napisał(a):

> Nie ma mowy radomskiej, teraz jesteś mój!!!!

Jak nie ma?W każdym regionie,ba nawet w każdej wsi mówią trochę inaczej niż gdzie indziej.

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 14.08.2009

'ma humory'-marudzi
'na równi robił'(Sikowska Wola)-równo jak inni
'to nie jest takie 'hop-siup'-łatwe
'muszę kocołować'-?
'jedzie 'gorzelnią'-śmierdzi alkoholem od kogoś
'idzie 'z buta'-pieszo(Radom)
'ma obstawę/z obstawą-chroniony/z ochroną
sikuty-młode szczupaki(Sukowska Wola)
'na co po próżnicy gadać'-jak nic z tego nie będzie
opata-łopata(Sukowska Wola)
'ni widu,ni słychu'-nie wiadomo co z nim
'pełna kiesa'-kabza,skarbonka;bogactwo
'robią-nie robią?'-nie wiadaomo co
'tak robią-nie robią'-słabo pracują
kociara-lubiąca koty
kojtnął-zmarł
'ktoś go 'wykopał'-np.z pracy
kurek-od kranu,gazu itp.
'odkręć kurek'
król-królik
'iść 'na koszone'-na skoszone
'na 'zielonym żyją'-paszą się zielonkami
rozpierducha-draka
'przepolować krowy'(Sukowska Wola)
'niezłą mu 'łaźnię dała'
obrządek-karmienie zwierząt hodowlanych(Powiśle;radomskie)
'o la Boga Świntego,co to nie jo?'
'Rysiek już 'krzoczek'-dziadeczek
papla-ględa,gdera
'wszystko wypapla komu co powiesz'
'co się tak pielesisz ze sobą?'-cackasz
'ale mnie 'popieściło'-kopnął prąd
'dla przystroju'-dekoracji(b.częste)
golnięty-podpity
'zato ja'-natomiast ja
'to trzeba 'zażegnać'
'nabawił się 'choroby/grypy/reumatyzmu'

Zapis 15.08.2009

'ma 'rumień' na twarzy'-zaczerwienienie
'podzielimy się po równo:
-dla mnie wszystko
-tobie g...no'
obsiedliny-rodzaj uroczystości przy zasiedlaniu nowego miejsca do mieszkania
'ura-bura'-co to nie ja
'kacłęb głupi'
'siedzi śmierno'
'jesteś tu 'spalony'
wylotała-wylatywała
suwmiarka-wasserwaga
'wyższa szyszka z grubszej półki'-prześmiewczo o kim
'szynk i wyszynk'-taki bar,taka gospoda
fikuśne-ciekawe,zabawne
'ojciec was tylu napierdolił?'-wulgarnie o wielodzietnej rodzinie albo
jakiejś licznej grupie
rozanielony
'coś mnie 'uwiera'
nawalanka-bójka
taniec nawalaniec
wesołek
kurzeniec-gnój kurzy(Przytyk)
krowieniec-gnój krowi(Przytyk)
'wsiaki i owaki'
'taki niewyględny'
zapaska-fartuszek
'ma zasoby'-bogaty
drzwi zawarte-zamknięte
nieobyty
'oglądam przez 'wziernik'-wizjer
'wystrojone 'od tradajca'(b.częste)-śmiesznie
'taka 'żydóweczka'-smagła
'aleś ty się z tym 'udał'
ponczucha-grubaska;zdrowa
'siedzi kątem' u kogo'
'odpierdolcie się od wuja Władka'-dajcie spokój
'to są 'bite i kopane'(np.katole,komuchy)-bardzo zawzięte w czymś
'i dupa się zesrała'-nie wyszło
'przejadło się'-znudziło
'pierwsze słyszę,że to może takie być'
Janszek-Januszek przy szybkiej wymowie
'no przecie'(Oblas)(b.częste )
'dopiero co/ jak był/zaczął rosnąć...(b.częste)
'zegarka żem znalazł'
'nooo,mogę?-się wysrać wprost na drogę'-mam małe możliwość
'trzeba się z nim 'użerać'
'mam 'mądrego' w domu'-wykształconego,po studiach(Przytyk)

Zapis 16.08.2009

'dam się za to pokrajać na kawałki'
'że też takiego Matka-Ziemia nosi'
'ruszył byś się wreszcie z domu!dupa ci do krzesła przyrosła?'
'ruszył byś dupę/dupą z domu'
stęczniało-napękło
'ty tu sobie ze mnie podśmiehujek nie rób'
'gada jak niezdrowa'
'o i to tak'
'do diaska'
('do diaska' z tym itd.)
"uczył się pływać"-utopili go
"będziesz karmił ryby w stawie"-utopią cię
'no jak,że lubię'-oczywiście,że lubię
ukatrupić
'prostactwo w obejściu'-nie umie się zachować
'jak jest urodzaj na dyszcz,to z niczego'(Powiśle)
'na odwyrdkę'-na opak;inaczej niż wszyscy(Powiśle/Radom)
'krocie'tego było'-bardzo dużo
'ma więcej szczęścia jak rozumu'
'jak docina suka'-szczeka suka;dogaduje kobieta
'poszedł na dno rybki karmić'-utopili go
'trzeba im 'utrzeć nosa'
'zdrowia nie kupisz'
'zjarczałe drzewo'-zmurszałe(Wyśmierzyce-Mazowsze)(pierwsze
słyszałem)
'komu się dobrze piarnie,to do tego się szczęście garnie'
(Wyśmierzyce-Mazowsze)(W Przytyku i na Powiślu nie słyszałem)
jadziem-jedziemy(Wyśmierzyce-Mazowsze)
pomószcz-pomóc(Wyśmierzyce-Mazowsze)
'byłek/robiłek'-byłem/robiłem(rodowity Radomianin z niższych klas)
'nie mukeś?'-nie mogłeś?(Kozłowiec k.Przysuchy)
Prziysucha-Przysucha(Kozłowiec k.Przysuchy)
'taku?jaku?'-'taką?jaką?'(Kozłowiec k.Przysuchy)
'wyłowią cię gdzieś koło Przytyka'-nie wchódź mi w drogę(Radom)
'i tak będziesz ją wysyłoł 'od nos do wos?'
pindral-członek;gnojek

Zapis 19.11.2009

'odsztafirowała się'-upiększyła
'jarcha się w tym'-dudle w czymś
'jak chce się psa uderzyć,to i kij się znajdzie'(Radom)-jak się kogoś zgnoić to zawsze znajdzie się jakiś pretekst
jeszczek-jeszcze(Kolonia Promna koło Białobrzeg-Mazowsze)
'tyż/kobita'(Kolonia Promna koło Białobrzeg-Mazowsze)
jakem(Kozłowiec koło Przysuchy)
'jak nie?jak tak!'(radomskie)
'mój krześniak'-chrześnik,chrześniak(Bąkowiec koło Kozienic)
zachabaszczone-zarośnięte chwastami(Przytyk)
zgryźliwy/zgryźliwiec-złośliwy;dogaduje
'gdzie się pchasz mymłoku?'
'potrzebne jest jak dziura w moście'-z przekąsem,że nie potrzebne
płoń-zimą miejsce niezamarźnięte na rzece(Powiśle)
'z prosiętmi'-z prosiętami(Powiśle)
'zna las jak swoją kieszeń'
'piszesz się na to?'
'nie będę się sztyrbać na piechotę'
'a co ja jestem patyk od kaszanki?'-byle kto(Kieleckie)
'każdy głupi to potrafi'
kucrah-chuj(Przytyk)
'nic tylko nasrać i odejść'-taki bałagan
'z tego złamanego grosza nie ma'
'diabłu by łeb urwał'-taki silny
'napisane maczkiem'-drobno,niewidocznie
'śpiesz się powoli'

14.03.2010

'wczoraj jakby coś zrobił to by dzisiaj psu drogi nie pokazał'
'robi to z łaski na uciechę'
'gówno jak cepy'-a gdzie tam
'głupi baranie,zjem cię na śniadanie'
'poszedł do sklepu się dowiadać'
'zboża wyprzeją'-zostają zniszczone podczas śnieżnej zimy
'postawny chłop'-przystojny
'obar'ził się'-obraził się(Przytyk)
'morda zakazana'
-ciućma'-ciućwok,ciapa
'osądziła mnie od czci i wiary'
'zhajcowało się'-spaliło
'pachnie cudnie,
rano,w wieczór i południe'
'w kozi róg by cię zagonił'
'zmieszać czlowieka z błotem'(b.częste)
'papierkowa robota'
'baba jak piec'
'gówno macie a się sracie'
myszaty-maść u konia
'szumi dokoła las,
dziadek na babkę wlas'
długaśny
'śmiały mu się oczy do wódki'
'innymi laty'-innymi latami
'za nim (kto) trafi?'
'zdrów jak ryba'
'to nie jest takie hop-siup'-takie łatwe
'zupa zarzucajka'-z kapusty
'co za dużo to niezdrowo'

Nazwy szkół w Radomiu -oraz inne:

budowlanka-szkoła budowlana
energetyk-szkoła energetyczna
gastronomik-szkoła gastronomiczna
gary-szkoła gastronomiczna
'chodzi do 'garów'-chodzi do szkoły gastronomicznej
'chodził 'do byków'-chodził do szkoły rolniczej na Wacynie
byki-uczniowie i absolwenci szkoły rolniczej na Wacynie
Jagielonka-Plac Jagielloński
Kochanoszczak-liceum Kochanowskiego
Chałbińszczak-liceum Chałubińskiego
skórzanka-szkoła obuwnicza
mechanik-szkoła mechaniczna
ogólniak-liceum ogólnokształcące
zawodówka-szkoła zawodowa
podstawówka-szkoła podstawowa
'studiuje 'na uniwerku'
handlówka-szkoła handlowa
samochodówka-szkoła samochodowa
odzieżówka-szkoła odzieżowa
wieczorówka-szkoła wieczorowa
polak-lekcja języka polskiego
włef(wuef)-lekcja wychowania fizycznego
włep-włef
włefista,włefistka-nauczyciele wychowania fizycznego
muzyka-lekcja wychowania muzycznego
gegra-geografia
rysunki -dawniej lekcja plastyki
chemica-nauczycielka chemii
muzyk-nauczyciel wychowania muzycznego
'od geografii'-nauczycielka geografii(i w ogóle można pozostałe tak)
elektronik-szkoła elektroniczna
polibuda-Politechnika Radomska
sorbona-liceum wieczorowe w Radomiu

Zapis 23.11.2010

fiu-bździu-głupoty
"ma "fiu-bździu" w głowie"
durnota wsiowa
"u was w domu drzwi snopkiem zastawiacie?"-jesteś niewychowany(Radom)
wysiorzały-wytarty
"nie igraj z ogniem"
"za wczasu się martwisz"
"ludzie a ludzie"-taka jest różnica między nimi
zadymbieje
zadzior-zabijaka,zbir,szukający zwady
"co nagle to po diable"
"śpiesz się powoli"
"strzeżonego Pan Bóg strzeże"
"zdradziła dziedzica stara pica"
"kto nie przychodzi sam sobie szkodzi"
"suchy kwiecień,mokry maj,będzie zboże w gaj"
"i tak źle i tak niedobrze"
"dupa się zesrała"-nie wyszło
"ale taki ciupalec to naciupala wszędzie"-o małym deszczu
cuksy-cukierki
piprztak-g

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 23.11.2010

"jak to se nie bede pósco?"
"wygram,przegram,zobaczę"-zaryzykuję
oszwabić-oszukać
"wygrasz na fujarce"-nie wygrasz (np.w toto-lotka)
"mieszkają na kupie"-tj.np.dziadkowie,dzieci,wnuki
"co dwie głowy to nie jedna"
"jak cie chytnie to kuniec"-złapie
"W Jędrzejowie na budowie"
srakwa-sraka,ładna dziewczyna
"wygląda jak "nieszczęście Boże"
weselniki-uczestnicy wesela
"chcą się pokazać"-robią coś żeby dobrze(bogato) wypaść u ludzi
"robi pokazówkę"-j.w.
"mamy,jak się zesramy"
"nazat tędy jeździ"-z powrotem(Przytyk)
"nie myśl tyle bo cię zjedzą motyle"
"nie wie o "świecie Bożym"-jest w bardzo złym stanie
"podwinęła mu się noga"-z czymś nie wyszło
"dał plamę"-wyskoczył z jakąś głupotą i się zbłaźnił
"ma się na deszcz"
"nie ma co na zapas się martwić"
"nie ma co na darmo języka strzępić"
"ja się boję żebyś nie zszedł na złą drogę"
bedzie!-w znaczeniu:dość!starczy!(b.częste)
"księżyczku drogi,
pokaż mi rogi"
"podejdź do bramy to pogadamy"
"swoje gówno nie śmierdzi"
"bez"nikaki"-bez wątpliwości,na pewno
"picu picu na księżycu"-oszukujesz
"od pucu"-żeby się odczepili
"ma więcej szczęścia jak rozumu"
"kupisz od razu "siajse"-bubel

Zapis 24.11.2010

"Trą,trą Misia Bela,
Misia Kasia,Konfacela,
Misia A,
Misia B,
Misia,Kasia Konface"(Radom)(POczątek lat 70 ych)

"jeden to z ledwością"
"jakie to łase na cudze"
"ja mam przed takim hujem kucać?"-przed jakimś chamem się poniżać
"na plotach" jest"
"masz chlyw w chałupie"
"nie jeden by tak chciał"
"jak urwane z łańcucha"
"ma kota w głowie"
"wychodziła ze skóry"
angielska pogoda-deszczowo
"wypierdaty do chaty"(Powiśle)
"uczum na psów szczekać"-jakaś słaba szkoła,uczą byle czego
"O Królu na niebie!"
"jak Boga mego!"
"jak ja tu stoję!"
"stoją takie "wiechcie"-niewyrwane zeschłe kwiaty
"gospodarka idzie w górę,
sprzedoł kunia,
kupił kurę"(Przytyk)-wbrew propagandzie jest coraz gorzej
"nawaliste deszcze były"-były bardzo silne opady(Sukowska Wola)
"idź do cholery!"-a co ty pleciesz!
"będzie tu wyrzywał się na nim!"
"jedzie na pierdzącym wózku"
dziura-zadupie,zapadła miejscowość
"Jak Bogackiego!"
"tam gdzie diabeł mówi dobranoc"-bardzo daleko,gdzieś "na wichurze",zacofanej wsi
"to zdjęcie mi się już "opatrzyło"
"przede mszą"-przed mszą (Przytyk)
"złego diabeł nie weźmie"
nawija-bajeruje,opowiada
"nawijkę strzelam"-zagajam,bajeruję
"trzyma krowy"-hoduje krowy
"mało się nie "spryńdał"-taki był na coś napalony(Przytyk)
"dupa utrzy"-starszy człowiek potrzebujący opieki(Radom)
"ale z wos "galanta parecka"-ładna para(Przytyk)

Zapis 09.03.2011

bajeranckie-ciekawe
'bajery sztajery'
'wejdzie w 'gniazdo os'-gdzie się ze sobą kłócą;do nieprzychylnych mu ludzi itp.
'Baczność!Wysokie Napięcie"-człowiek twardy,zasadniczy
'pisu-pisu','czytu-czytu'-pisać ,czytać
'przysrał mu'
pizdryk-fiut,np.cienko ubrany gdy zimno
'noc mnie wygomiła,
noc mnie przygoniła'-wyjechała przed świtem,wróciła w nocy
grochodrzew-akacja
-co się dzieje?
kura gdacze,
kogut pieje'
'jedne i te same'-cały czas podobne
'kij ma 2 końce'
'użyje z nim jak pies w studni z baranem'
szpenio-cwaniaczek(Radom)
'myślał,że ma z głupim do czynienia'-że może wykiwać,głupot nawciskać
'przystawiał się do niej'
-kmininisz?-rozumiesz?
-czaisz?-rozumiesz?
'nie kumaty'-niezbyt bystry;nie znający się na sprawie
Pszieczka-Polka(Białoruś;Słonim-z rosyjskiego 'sajta znakomstv')
mańdrować-ruszać,wstrząsać itp.
samowolka-robią bez oglądania się na przepisy;bez nadzoru
'jak to sobie dogadza'
pyrtek-kurdupel
'wpuścił go w maliny'-wyrolował itp.
'prawda w oczy kole'
'Krawcok','Dyjasiok','Szymańszczok'-o dorosłych kawalerach w wieku 40-50 lat-ich nazwiska:
'Krawiec','Dyjas','Szymański'(Przytyk)
'te okulary to o dupę potłuc!'
'nie odstąpi'
'chodzi za końskim ogonem'-słabego pochodzenia społeczno-ekonomicznego
'figo-fago'-takie powiedzonko
'został na lodzie'
'swój swego nie ruszy'
podłapoł-nauczył się czego(b.częste),np.roboty
'jak te bezpańskie psy'-włóczą się,obijają,robią co chcą
'z innej gliny ulepiony'-innego charakteru
'byk ale drobnej kości'-prześmiewczo o chudzielcu
'wystawił go do wiatru'
'koniec języka za przewodnika'
'drze z nim koty'-jest w złych stosunkach
'z podejściem'-np.lekarz do pacjenta,nauczyciel(b.częste)
'ty to masz nasrane we łbie'
'przybyło go na wadze'-jest cięższy
'ma dwie lewe ręce(do roboty)'
'dostał burę'-opieprz;nagadano mu
'nagadano mu do słuchu'
'coś tam 'miącha'-kombinuje
'zdołował mnie'
'ku pamięci,mięci kupa,
podpisał się Stanisław Dupa'(Lata 60 te albo wcześniej)
'dwoją się i troją'
'beknie za to'-odpowie
zżyna-ściąga
schapał-zjadł
'wali głupa'-rżnie głupa
niedoróbka-coś niedokończonego,wadliwego
'można go kupić i sprzedać'-taka niemota życiowa
'on cię kupi i sprzeda'-lepszy od ciebie(chociaż np.ty magister a on prosty)
przygłup(b.częste')
'kto ryzykuje w kozie nie siedzi'
'mają go za nic'-nie cieszy się poważaniem
'z tupetem'
tupeciarz
'ma dryg(do roboty)'
'złapał dryga'-nauczył się czego dobrze,zaczął pracować
'jest w 'transie'-pijany przez dłuższy czas
'ale zjeba'
chamówek-wiocha,zadupie
'masz chyba jeszcze tam coś 'w zanadrzu?'
'wami się 'posłużyć'-nie można na was liczyć
'-z czym?
-z gównem psim!'
'mam ochotę na Dorotę'
'przyjdą od wody/od światła'-fachowcy z wodociągów,inkasent
landara-o kobiecie
przepadzisty-żyrty,nienajedzony
przysadzisty-gruby,przy tuszy
'błogo jak kto ma kogo'-na stanowisku
przystępny-np.lekarz
nieprzystępny-o człowieku
'gumowe ucho'-podsłuchiwacz,podpierdalacz
podpierdalacz-człowiek który kabluje i nagaduje na ludzi np.do szefostwa
'do twarzy ci w tym berecie'
przebojowy
przebój-o człowieku:jajcarz;cwaniak
'ja ci śróbę przykręcę'
'ani do niej przstąp!'-nieprzystępna
'przepadają za sobą'-lubią się bardzo
'za kołnierz nie wylewa'-lubi wypić

Zapis 13.04.2011

'idę się odlać'-wysikać
'idę się odpryskać'-wysikać
'idę spuścić kran'-wysikać się
'idę się wyjulać'-wysikać
parówa-grubasek
ujajony-stłamszony,uniszkodliwiony
'ni w pięć ni w dziesięć'-nie wiadomo do czego to pasuje
'póknij ty się w głowę'-przemyśl to jak postępujesz,robisz
'zawsze se zrobisz co ci wpadnie do łba'-robi co chce nie oglądając się na nikogo
oflim-brudas
'ale się rozochocił'-rozweselił,nabrał chęci itp.
'niech ściuchra'-zedrze np.spodnie
'nie wszystko złoto co się świeci'
'mieli z nich niezły ubaw'
'raz Cygan przeszedł przez wieś'-raz można kogoś nabrać
wygwizdów-miejsce gdzie strasznie wieje(b.częste)
'podłożył mu świnię'-zrobił coś złego,wkopał go itd.
'bajery-rowery'
'cuda-niewidy'
po wojskowemu-dobrze,zgrabnie
'czort go znajet'-a kto go tam wie
'przerzuca z kąta w kąt'-udaje że coś robi;głupiego robota
'masz przesrane'
'mrą jak muchy'
'głupio robić-lepiej nic nie robić'
udobruchany/dał się udobruchać-przeszła mu złość
'z chama pana nie zrobisz'
wyhandrolą-wydrą,wydrapią(np.kury)
handrolą-drapią,drą(np.kury)
'ustawia ich w kącie'-taki ważniak
'nieźle go podbechtał'-powiedział jakiś komplement
'takie 'nic'-o człowieku
pokurcz-słabeusz,kurdupel
pingwiny-zakonnice
przychlast-dupek
'trzęsie światem'-rządzi,ma władzę
'co to nie on'-jaki to on nie jest
'wykolegował cię'-wyrolował
'rób tak żeby cię nikt nie wytykał palcem'
'pusta łepetyna'-pusty łep
'durna głowa'
'szczeny opadły'-poczuli się mali tak ich ktoś zaskoczył
'no to 'lu'-wypijmy
'dać głupiemu pieniądze'-w domyśle:to wyda na głupoty,zmarnuje
'dwa razy do tej samej wody nie można wejść ale dwa razy to tej samej rzeki można wejść'(Przytyk)
'w huja leci'-nie jest poważny,nie stara się
'na 'cyku'-pijany
'toto takie 'kurczęcina'-słabe
'wolna chata'-wtedy gdy rodzice wyjechali;można się bawić(b.częste)
'weź się złap za łopatę'-zacznij pracować łopatą
'chory na 'wory'-udaje
'za dziękuje to się nic nie kupuje'
'sprzątnięte z pola'-zebrane,zwiezione(radomskie,b.częste)
'niezła wyżerka'-dużo dobrego jedzenia
'zrobił go w konia'
'nie na wodę!'-przy kichaniu-w domyśle 'będzie picie

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Opowieść mojego dziadka Stefana Olszaka ur.w 1909 w Gołębiu koło Puław
"Piękny rumak"

"Słońce zachodziło.Ludzie schodzili z pola,gnali bydło do obór.Razem z nimi szedł młody Olszak.Postanowił,że oderwie się od grupy i pójdzie nie główną drogą tylko po 'zastodolu'.
Robił się coraz ciemnej.Wzeszedł wielki,letni księżyc.Młodzieniec usłyszał gdzieś w oddali ciche rżenie.Odwrócił głowę i zobaczył pięknego siwka stojącego przy drzewie.Postanowił
zobaczyć co to za cudo tam jest.Poszedł w jego kierunku.Już miał konia chwycić za postronek
gdy on nagle zniknął.Zdumiony Olszak zobaczył,że zdrowy rumak który aż się błyszczał
w odbiciu miesiąca stoi 20 kroków przed nim.To znowu ruszył w kierunku zwierzęcia.Już miał go uchwycić gdy ...patrzy a koń rży i stoi 20 krokow przed nim...Poszedł w jego strnę.....
I tak łapał konia wiele razy...Wtem zapiały na wsi koguty...Młodzian rozejrzał się:stał w samym środku bagna!Przez wiele godzin wychodził z błota mocno uważając by się nie zataplać w grzęzawisku...Domownicy czekali na syna.Myśleli,że może poszedł gdzieś z chłopakami albo
w kawalerkę...Dopiero koło południa,strudzony,ubabrany ziemią wrócił Olszak do chałupy...."


Opowieść dziadka Stefana Olszaka
"Śmierć Wardy".

"Nocą wyszedł Ignacy na dwór odetchnąć świeżym powietrzem.Księżyc świecił mocno tak że
było prawie widno.Patrzy a na słupie przy bramie stoi z wyciągniętymi w górę ręcami sąsiad.
Zdziwiony Olszak spytał się :"Co ty tam robisz na tym słupie'.A na to jego sąsiad:"
Widzisz,ja tam idę -i wskazał Drogę Mleczną".Ignacy zdębiał i strapiony wrócił do chałupy.
-Czyżby Wardzie coś stało się w głowę?-O czym on mówił?
Rano budzi Olszaków krzyk i lament sąsiadów.Warda umarł."

Opowieść dziadka Stefana
"Zmartwychwstanie ojca"

"Ignacy Olszak,mój tato,byli bardzo wielcy.Byli wysocy na 212 cm.On,jego brat i jego cioteczny
brat Sikora byli najwyźsi w całej okolicy.Wszyscy ich się bali i schodzili im z drogi.Ożenił się on
z niziutką kobietą ... z domu Łuka.Pierwszysch ich 3 dzieci zmarło w niemowlęctwie.Dopiero
dwoje następnych :dziewczynka i chłopiec zdrowo się chowały.
Ignacy był słabego zdrowia.Razu pewnego zasłabł i nie dawał znaku życia.Ludzie myśleli,że zmarł.Wzięli go do kościoła wynieśli w trumnie i tak spoczywał.
Sąsiad Warda postanowił odwiedzić zmarłego.Wszedł do kościoła ...a tam obok trumny siedział
Ignacy i mówił:"Zabierz mnie stąd.Tu jest bardzo zimno"....Dopiero po owym cudownym odzyskaniu zdrowia urodziło się Olszakom ostatnie dziecko, Stefan."
(Prawdopodobnie ojciec dziadka a mój pradziadek miał wtedy około 50 lat ).

Opowieść dziadka Stefana
"Żydowscy chłopcy"

"Żydzi Gołębscy pozwalali swoim dzieciom chodzić na religię do księdza ale do czasu gdy ten
nie zaczynał mówić o dziejach Jezusa.Wtedy im zabraniali dalej się uczyć religii u katolików"

"Żydowscy chłopcy którzy chodzili z nami do szkoły,zawsze po zrobieniu siku,myli ręce"
(To strasznie dziwiło katolików bo oni nawet i po czymś ostrzejszym wtedy nie zwykli myć rąk).

Opowieść dziadka Stefana
"Krew za krew"

"Dziedzic gołębski posądził Olszaka o kradzież.Przyjechał,wszedł do chałupy,usiadł na zydlu.
Przywołał chłopa.Kazał mu uklęknąć .Wziął głowę wsadził mu między kolana i ścisnął szyję.
A potem zaczął lać.Bity nie mógł znieść bólu,wziął i ugryzł pana w nogę...Ten zemdał...
Po jakimś czasie dziedzic przyjechał z powrotem i przeprosił poszkodowanego bo okazało się,że złodzieje złapano"

"Zły pan dręczył swoich poddanych.Tak lał Olszaka,że aż w końcu go zakatował i ten zmarł...
W tym czasie w wojsku służył syn poszkowadonego.Był on postawnym mężczyzną i dlatego został
posłany do elitarnej jednostki "Gwardii Carskiej" której zadaniem była ochrona władcy Imperium Rosyjskiego...Traf chciał ,że przyjechał na przepustkę do rodzimego Gołębia.Dowiedział się o zaszłej sprawie...Odbył się sąd(chyba w Gołębiu?) .Dziedzica uniewinniono.Wtedy wojskowy ubrany w mundur rosyjski wyjął z pochwy szablę,i wykrzyknął:
"To za zabicie człowieka nie ma żadnej kary?Krew za krew!".I cięcieciem w głowę zabił złego pana."
(Dla ludzi gołębskich stał się on bohaterem.Zesłano go na Syberią.Do kraju już nigdy nie wrócił
lecz podobno po jakimś czasie ożenił się i uzyskał wolność...).

Opowieść dziadka Stefana
"Rozdział ziemi"

"Uwłaszczenie wygładało tak:ten kto obrabiał u dziedzica dużo pola,dostał od cara dużo ziemi,
a ten co obrabiał mało pola,dostał mało ziemi".(Tzn.dostali tę ziemię którą użytkowali).

Opowieść dziadka Stefana
"Szwedzi"

"W czasach wojny szwedzkiej ludzie w Gołębiu chowali się w jeziorze.Brali słomki i przez nie
oddychali pod wodą".

Zapis 13.04.2011

Opowieść dziadka Stefana
"Wojna rosyjsko-japońska"

"Jeden z moich stryjów brał udział w wojnie polsko-japońskiej".

Opwieść dziadka Stefana
"Który Bóg jest prawdziwy?"

"Rabin i ksiądz sprzeczali się ze sobą o to który Bóg jest prawdziwy:żydowski czy katolicki?
Postanowili wypróbować siły swych Bogów.Ksiądz przyniósł krucyfiks a rabin ".bożka z cukru".
Nocą kościelnemu zachciało się jeść.Z apetytem wrąbał całego "bożka z cukru".Zachciało mu się srać.Wysrał się więc na stół i odszedł.
Rankiem Żyd i ksiądz zdziwieni patrzą i niedowierzają swoim oczom.Posłali po służącego pracującego na parafii.Spytali się go czy czegoś w nocy nie słyszał.Ten zaś podumał i rzekł:
"Nocą przyszedł Bóg chrześcijański,zjadł "bożka z cukru",wysrał się i wrócił na powrót
do Nieba".

Opowieść dziadka Stefana
"O kobyle która wysiadywała jajka"

"Był raz gospodarz któremu kobyła nie dawała źrebiąt.Poszedł zatem do sąsiada spytać się jak on to robi,że jego kobyła ciągle ma źrebięta:co trzeba zrobić by i jemu się poszczęściło.
Sąsiad powiedział co należy uczynić żeby były źrebaki.
Za radą doświadczonego koniarza,gospodarz wziął zrobił na wysokim drzewie obszerne gniazdo z chrustu i gałęzi.Wymoszczył je trawą,pierzami i mchem.Następnie zaniósł pełną czapkę jaj kurzych do gniazda.Na samym końcu wziął kobyłę na ramiona ,wdrapał się z nią wysoko na drzewo i nasadził ją na jaja.
Minęły trzy tygodnie a tu nic.Zaniepokojony przywołał sąsiada i robił mu wymówki.
Aż tu kobyła się obruszyła i z gniazda wyleciało jajko.Spadło prosto na zająca kory spłoszony wyskoczył spłoszony zza krzaka.
-Oto źrebak!Łapaj go bo ucieka!-wykrzyknął niestrapiony niczym sąsiad"

Opowieść Spytka z Kępeczek

"Wielu z naszych służyło w wojsku carskim i brało udział w wojnie polsko-japońskiej.Widzieli oni dziwnych ludzi i opwiadali dziwne rzeczy.Mówili nam o "budyniźmie"(buddyźmie)

Opowieść mojego pradziadka Krześniaka(zmarł w latach 50ych XX wieku)
"Idą Ruskie"

"Na wieść o zbliżających się oddziałach Armii Czerwonej bardzo się ucieszył.Jego radość podzielało wielu starszych mieszkańców wsi.
-Ruskie idą.Będzie dobrze!Za cara ludziom żyło się dobrze.U nas zawsze pełno było słoniny.Jedliśmy do syta"

Opowieść mego ojca Romana(ur.1934 r.w Samwodziu koło Kozienic)
"Bomby i krowy"

"Kiedy padały bomby tatuś kazał mi przyprowadzić krowę z pola.Skakaliśmy w te miejsca
w których były wybuchy bo dwa razy w to samo miejsce nie walnie"

Opowieść mego ojca
"Biedni studenci"

"Przed wojną była straszna bieda.Studenci z Warszawy chodzili po prośbie i prosili gospodarzy o chleb"

Opowieść mego ojca
"Żebracy"

"Przed wojną po wsiach włóczyło się pełno żebraków.Na ogół szli do sołtysa i pytali się u kogo
mogą zanocować.Ten mówił do kogo mogą się wędrowcy udać.Gospodarz przynosił na środek izby snopek i na nim żebracy kładli się spać.A latem to sypiali po stodołach i obórkach...
I nie zdarzało się żeby któryś żebrak ukradł..."

Opwieść mego stryja Ryszarda(ur.1935 r.w Samwodziu koło Kozienic)
"Wściekły"

"Dawniej wściekłe psy tępiono.Chłopi je kłuli widłami.Zdarzało się że i ludzie byli wściekli...
Ludzie mówili jak to jeszcze przed wojną(I?) leciał od Dęblina wściekły człowiek.Zarzucili
na niego brony".

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 13.04.2011

Opowieść mojego ojca Romana
"Palteczko Rysia"

"Przed wojną mieszkaliśmy przez kilka lat w Warszawie.Tatuś nie miał roboty.Mamusia
zarabiała szyjąc i piekąc.Wynajmowała też wynajęte od właściciela mieszkanie kuzynom.
Mieszkali u nas Olszaki z Gołębia...-Rysiek,ty pamiętasz grubą ciotkę Olszakową która przyjeżdżała do nas do Kępeczek po wojnie?....Dzieci bawiły się zazwyczaj na ulicy.
Małego Rysia zaczepił pewnego razu nieznajomy pan:
-Chłopczyku jak masz na imię?
-Rysio.
-Rysiu ,ładne masz to palteczko, wiesz,tylko nieco przybrudzone.Ja jestem panem zajmującym się czyszczeniem ubrań.Mieszkam tu niedaleko,za rogiem.Zdejmij palteczko to ja je ci zaraz wyczyszczę i przyniosę.
Rysio zdjął palteczko i oddał panowi.
Stał zziębnięty i długo czekał...no ale pan gdzieś poszedł ".

Opowieść stryja Ryszarda

"-W czasie wojny stacjonowali koło wału Niemcy.Kręciło się też pełno Kałmuków.
Za dnia chłopi pracowali u Niemców.Nocą zaś szli do lasu.U każdego był schowany w stodole karabin.
Najgorsze to były te Kałmuki!Łapały kobiety i gwałciły.Dziewuchy i żony kryły się przed nimi.
Nie wszystkim się udało,niektóre zostały zgwałcone.Szły wtedy do bab i usuwały płody.
Niektóre po tym chorowały a dwie zmarły".
(Tj.nieprawda jakoby polscy mężczyźni pozwalali żeby ich kobiety rodziły małych Mongołów.
Woleli narazić ich życie niż przyjąć pod swój dach bękarta).

Zapis 13.04.2011

Opowieść wujka Józka,brata mamy
"Pracowity głupi"

"W Jaszowicach był jeden głupi.Miał fioła na punkcie przeskakiwania:płot przeskoczył,drzewko przeskoczył...a nawet ....-Ładna brama-zagaił.-No ładna-odparł gospodarz i -na chłopa wysoka.-Tak,a no to ja ją przeskoczę.Głupi się rozpędził ,złapał rękami u góry i przeskoczył...Ten głupi słynął na całą okolicę bo mało jadł a robił za trzech.Miał tylko
jeden warunek:trzeba mu było kupić cały bochen chleba który podczas przerw w robocie w całości zjadał.A słynął on z tego,że najlepiej roztrząsał obornik na polu.I ludzie go chętnie
do tej śmierdzącej roboty brali..."

Opowieść wujka Józka,brata mamy
"Jurny kosiarz"

"Koło Skaryszewa był chłop który kosił za trzech.Ludzie go chętnie najmowali do roboty.
On się godził robić ale zawsze stawiał jeden warunek:że wybierze sobie dziewczynę do odbierania.Stawiali tedy przed nim młode pannice a ten je łakomym okiem oglądał.No i wskazywał w końcu na jakąś:-Ta!
A robił w ten sposób.Całą długością kosił aż przeszedł z jednego skraja pola na drugie.Wtedy rzucał snopka na ziemię i kazał się na nim dziewczynie położyć.I tak ją chędożył...
Tak czynił po każdym przejściu pola z jednego krańca na drugi...A kosiarz był z niego przedni.
I babom się podobał bo był do wszystkiego zdatni".

Opowieść dziadka Edwarda Bilskiego (ur.1910 r.zm.2007r.)
"Kawaler który nie był w wojsku"

"Dawniej to ludzie patrzyli na to czy któryś był w wojsku czy nie.Mówili,że chłopaków z małymi
to do wojska nie biorą i za to nie chcieli wydawać swych córek za nieudaczników.
U bogatego młynarza Kusztala była córka na wydaniu.A ona się podobała młodemu Czubakowi który również był synem bogatego gospodarza.Ale on nie był w wojsku i to martwiło Kusztali...Postanowili sprawdzić młodziana.Zawołali go do komory,kazali zdjąć spodnie.Popatrzyli na jego przyrodzenie i uznali że się ...nadaje na zięcia.Tak wydali swoją córkę za młodego Czubaka!"

Opowieść mojej babci Olszakowej z domu Krześniak(ur.1913 r. koło Kozienic-zm.1990 r.)
"Dawne i nowe czasy"

"Nie daj Boże żeby się wróciło to co było przed wojną.(Czyli kapitalizm).Ale teraz jest dobrze.
Wszyscy mają pracę.Dobrze teraz ludziom(tzn.za socjalizmu)"

Opowieść dziadka Stefana
"Dawne i nowe czasy"

Dziadek Stefan co prawda chciał by Polska stała się wolnym państwem ale był też krytyczny
do czasów Polski przedwojennej.
"Dawniej to księdza trzeba było w rękę całować.Każdy się go bał.
A polskiego chłopa mieli za nic!Niemiec jak przyszedł do urzędu to mu od razu dawali krzesło
by siadł.A polski chłop stał w kącie i nie kazali mu się odezwać!"

Opowieść mojego ojca Romana

"Jasio Spytek był najsilniejszym chłopem na całą wieś.A jak pił mleko!Kazał nalać sobie szklankę mleka i jednym hautem ją wypijał.Był on jednak nieco głupi.Zrobił sobie skrzydła
z desek i postanowił że będzie się uczył fruwać.Wlazł na bunta,rozpędził się,zaczął machać
"skrzydłami"...No i jak nie grzmotnie na klepisko!Ale mu się nic nie stało!..."

Opowieść mojego dziadka Stefana
"Ujarzmienie psa"

"Był taki pies co strasznie rwał się do ludzi.Nie było na niego rady.
Jednemu chłopu przyszło na myśl by tego psa stłuc tak żeby więcej nie dokuczał ludziom.
Ubrał się w kożuch,w grube spodnie,naciągnął rękawice.I tak poszedł do tego psa.Tamten próbował go kąsać.Ale chłop ściskał mu łapy,kopał go i deptał po nim.Tak nauczył psa uległości wobec ludzi"

Moja opowieść (Jan Olszak ur.1963 r. w Przytyku niedaleko Radomia)
"Nasze kogutki"

"W naszej rodzinie zawsze był kłopot z kogutami.Każdy chciał zostawić innego kogutka.Wiele było kłótni z koguciego powodu bo młodych piejaków było przeważnie kilku albo kilkunastu.
No i którego tu wybrać by było najlepiej?
Babcia chciała by na przywódcę stada zostawić najładniejszy:takiego u którego jest
duży grzebień,pełne korale,który ma duży ,śliczny ogon i u którego są jaskrawe piórka.
Kobiety ,wiadomo,zwracają wielką uwagę na urodę i moja babcia chciała się pochwalić przed sąsiadkami.
No i zdarzyło się raz,że został przepiękny kogut.Cóż kiedy...wujkowy go dziobał ,zachodził na nasze podwórko...Nawet Jakuboskiego kogut przylatał!A nasz uciekał gdzie mógł,chował się po zakamarkach i dziurach!Robił nam wstydu na całą wieś!
Dziadzio przywiązywał największą wagę do tego by kogut był silny i bił wszystkie inne samce.
Były u nas i takie koguty!Był taki który prał koguta wujowego,ganiał koguta Ludwikowej
a Jakubowskiego kogut to bał się zbliżyć do naszego podwórka na 100 kroków.On był taki,że
nie ustąpił nawet indykowi!Walczył często z wujkowym indorem.Słaniał się na nogach,farba
mu ciekła z szyi a nie ustąpił.Taki był zuch!
Stryjo natomiast lubiał takich kogutków co najlepiej pieją.I co jakiś czas się trafiał taki...
Rankiem,przed wschodem słońca koguty wioskowe pieją.Odzywa się kogut Jakuboskiego,
kogut wujowy,Wałękowy,Szcześniaka i nasz....Pieje mocno ,głos ma ciepły ,donośny-długo
i przeciągle niesie się po rosie!O!To jest dobre.Taki kogut też jest dobry!"

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 29.06.2011

Dziuniek-tak się woła jeden wiejski piesek
'zrobione w try miga'-bardzo szybko
piorunem-szybko,prędko
"łaska pańska na pstrym koniu jeździ'
"napirzgało'
uświźgolone-utytłane,zapapłane
'latasz jak ten oberwaniec'
'nagabil mi dziewczynę'-naraił
obsraniec
zasraniec
"uśmiechnięty od ucha do ucha'
'nie pożywisz się u niego'-nie pomoże ci
'wielka kłótnia o nic'
'ze mną nie zginiesz'-taki niby jestem obrotny'
'będziesz tak czekał do usrany śmierci?'-w znaczeniu 'na coś/aż to się stanie'
'zrobione po łebkach'-byle jak
'-gdzie masz zeszyt?
-ni mum,w mlyko mi wpadło'(Mleczków)(Lata 70 te)
'ale to ma być zrobione a nie spierdolone'
'on się nie da lubić'-o człowieku
'da się lubić'-o człowieku
nieboskłon-horyzont
'psy dupami szczekają'-straszna wiocha,zadupie(Północne Mazowsze)
cupli się-złapali się do bitki
złapali się-do bitki
kindybałek-ciapciuch(Przytyk)
'dobrze żuchlij'-żuj,gamłaj(Przytyk)
'z prosiętmi'-z prosiętami(Radom/Przytyk)
'lata jak wściekły pies'-zły,rozeźlony
'nieźle dupę mu obrobił'-obgadał go
'zwymyślał ją od najgorszych'-naklął na nią,nagadał(b.częste)
'klął na czym świat stoi'
'coś waniajet'-coś śmierdzi
'jedziemy do miasta narobić ciasta'
'okazja czyni złodzieja'(b.częste)
'siedzi cicho jak mysz pod miotłą'
'kurwica mnie bierze'(b.częste'
'dobrutka się kończy'-coś dobrego,np.dobra praca(b.częste)
'złapał Pana Boga za nogi'-poszczęściło mu się
'ni z tego ni z owego'
'ni stąd ni zowąd'
'wielkie mi ceregiele'-prześmiewczo
wysokościowce-wysokie wieżowce
kapucha-pieniądze
'wara!'-nie rusz!zostaw!odejdź!(b.częste)
'pies waruje'-pilnuje
'matkę wpędzisz do grobu'-swym złym postępowaniem
'zwąchali się'-sprzymierzyli,zgadali
'spąchli się'-j.w.
'jakieś siupy'-przekręty,dziwne rzeczy
'ze świńmi już stoją'(Przytyk)
'dostał opieprz'
'dostał ochrzan'
'zaniemógł na dobre'-opadł z sił
'tylko wylatasz'-wylatujesz(Przytyk)
'wyskoczyła z gębą a później zbierała po dupie'-nie uszanowała a potem obrywała
przez obrażonych
'już nie wiesz z czym wyskoczyć'-albo z głupotą albo czepianie się
'masz tu soczku z kroczku'
'psia noga'-przekleństwo(głównie Powiśle)
rdzawiaste-rdzawe(Przytyk)
jem-im(Powiśle)
krzciny-chrzciny(Powiśle)
zadzior-zakapior/ten który zaczepia ludzi(b.częste)
'Allahu,przynieś mi cegłę z dachu'-prześmiewczo o muzułmanach(Zakrzew/z dzieciństwa:lata
70.siąte)
'wyścigówki'-np.chude świnie/kurczaki
'nie taki diabeł straszny jak go malują'
jakiejsiś-jakiś(Powiśle)
'dogryzłem ci,co?'
'siedzi jak na tureckim kazaniu'-nie rozumie niczego(stare)
'ciemno to przyjemno'
'ścimboli'-odkłada,gromadzi(Przytyk)
'brzydki też chce żyć'-tj.trzeba szanować każdego człowieka
dziumdzia-gderliwa kobieta
'taki chłop spod sikiry'-prosty,nieobyty
'jak to malowanie'-taki ładny
byczo-dobrze,fajnie
kawalerczak-młody kawaler
'patrzy wilkiem'
'ma wilczy apetyt'
'bity i kopany ktoś'-tj.utwierdzony w czymś

Zapis 25.10.2011

'toto taki niedorostek'-kurdupel;dzieciuch
'siła złego na jednego'-na kielicha
'chodźmy na jednego'
'dla chcącego nic trudnego'
'hurma tego była'
maciupeńki-malutki
'ani nosa nie wychynie'
wtranżala-je łapczywie
'ma pic i cyc'-zdrowa,jurna dziewucha
'proste jak dwunasta w nocy'
'zrobi to na święty nigdy'
'robił za frajer'-za darmo
'to trzeba głową a nie rękami'
'mają zajęciko'-zajęcie
pazibroda-takie danie
'gówno mata a się srata'-niczego znacznego nie posiadają ale się mają za coś wielkiego
'dam ci liści co się nimi dupkę czyści'
'koszula jakby wyjęta psu z gardła'-taka pomięta
'mam cię w dupie stary trupie'
'co on tak dziamie?'-szczeka
'on tutaj wszystkich rozstawia po kątach'-taki ważniak
'napchał sobie kabzę'
'synowie:-tato,chodź sprzedamy działki.
ojciec:-taak,a co zrobicie potem jak przetracicie pieniądze?
synowie:-jak to co?opieka'(Gaczkowice)
'gadasz jak niezdrowy'
pitrasi-gotuje
pichci-gotuje
spitralaj-uciekaj,odejdź
'kładę na to lachę'
betlej-grubas
'znowu żeby go nie wychujały'-nie wykołowali
'puszczone samopas'-np.dzieci niedopilnowane
'co się wcinasz?'
'nie wsadzaj nosa w nie swoje sprawy'
'by go w kozi róg zapędził'-taki sprytny
'dwie papużki nierozłączki;-tacy przyjaciele,zawsze razem
'jak pąk'-zdrowe,tłuściutkie dziecko
'Strefa Gazy'-tam gdzie jest napierdziane
'kalecy są złośliwi'
'syty głodnego nie zrozumie'
'zostawił ją na lodzie'
'wykorzystał i zostawił'
'dał mu porcję'-wygawor
'zrobił mu wygawor'
bulwa-gruba,nadęta kobieta
'dał drapaka'-uciekł
'leży jak łazarz'-niedołęga;brudas
pitek-konus,kurdupel
'kopnąć w dupę nie warto'-taki do niczego
'je mi z ręki'-taki oswojony(też człowiek)
zdechlak-słabeusz
mordziasty-o człowieku
trzęsidupa-tchórz
'widać rękę gospodarza'-zadbane

Zapis 25.10.2011

'wiesza na nim psy'
'dobrego słowa o nim nie powie'
'on jest całkiem nie do życia'
'łatwiej dmuchać niż huchać'
'ustaw się ze mną'-umów
'świętojebliwy'-na pokaz przesadnie pobożny a na dnie kawał drania
'podchorąży zawsze zdąży'
'ale żeby to miało ręce i nogi!'-sens
'to jest robione całkiem bez głowy'
'a gdzie głowa tu była?'-tak spartolona robota
'robione z głową'
'ma łeb na karku'-zaradny
'ni w ząb nie rozumiem tego'
ślepia,ślipia-oczy zwierząt
'dupa jak armata'
'ma dwie lewe ręce do roboty'-próżniak
'dobra mina do złej gry'
cybula-duży zegarek na rękę
'mizdrzy się do niego'
'umizguje się'
'robi u Helmuta'-pracuje w Niemczech
raźny-wesoły,zadowolony
'iść na sztych/sztycha'-prosto na skróty(Radom,Powiśle)
'na skróty,przez druty'
kuśki-iść na skos
'on już długo nie pociągnie'
Asfalty-Murzyni
'a co to?Baśka jest na każde wasze zawołanie?'
'weź pręcioszka i zbij mu tyłek'
'idę do domu -i nie mów o tym nikomu'
'zrobić przepierzenie'
'lubi labidzić'-narzekać,użalać się
'ale mu nawtykał'
'poroniony pomysł'
postrzelony-o kimś(b.częste)
'rób bo w dziób'
'pij bo w ryj'
'zrobił tak na oko'
'męczyciel świata'-człowiek z różnymi pomysłami zamęczający innych
'jesteś upierdliwy'(b.częste)
hajdabery-gruby ubiór
'zesrał się goły na środku stodoły'-głupoty opowiadasz
cienias-słabeusz
'on jest cienki z czegoś'-nie zna się
'pozamykał drzwi na cztery spusty'(b.częste)
'idź,bo jak puszczę bluzga!'
'szpilki nie wciśniesz'-taki tłok
'zesrasz się na rzadko'-nie wyjdzie ci
'leżą jak baranki'
'zagraj mu na nosie'
ciupi-pada drobny deszczyk
'bez wyjmania'-bez wyjmowania
'poniżej pępka rosła se kępka'
'po cholerę mam się nad tym głowić?"
'poluję na to'
'aż mi wyrczy'-przyrodzenie(huj do dziewczyn)(b.częste)
dziamot-dziamoczący pies
dziargot-dziargoczący pies
dziargota-piskliwie szczeka(mały piesek robiący raban)
'wyszła za chałupę,pokazała ludziom ...dukacika czerwonego austriacko-węgierskiego'(piosenka)
'handryczy się'-przekomarza;kłóci

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 29.04.2012

zamkłam,zamkłem
"kurcze bela"
"czuje się jak ryba w wodzie"-bardzo dobrze
"z kuńmi,z kurmi"(Powiśle)(bardzo częste)
"prosta dziewucha bez obycia"
sokory-odmiany topoli(Powiśle)
kocołują się-kręcą
szczecha-strzecha(Powiśle)
"śliz szed"-kra,odwilż na rzece(Powiśle)
"będziemy tu chlędli"-mokli,marźli(Powiśle)
"całkowicie skapcaniał"-opuściłsię,zćwoczał
forsiasty-przy forsie
"przebijanie adwentu"-w Gołębiu koło Puław był taki zwyczaj:w środku lub końcu adwentu chłopcy chodzili po gospodarzach z garnkiem popiołu-otwierali drzwi i wrzucali popiół do sieni
"idzie Grześ przez wieś"
zawczasu-za wcześnie(Powiśle)
"ja bym to rozgonił na 4 wiatry"-przegnał ,rozpędził(bardzo częste)
wyjściówki-spodnie,buty świąteczne
"dać jeść kotowi"(Przytyk)(bardzo częste)
maminsynek
racuchy,racuszki-rodzaj placków
sur-słaba,licha ziemia(Wolanów)
najsamprzód,najsampierw-najpierw(Powiśle)
"on się nadaje do chrzanu tarcia"-nie nadaje się,nie zna
"bez nikaki"-niewątpliwie,nie ma "ale"
"wstał dziś lewą nogą"-nic mu nie wychodzi
"będziesz jadł marcepany s suchej mietły"(Powiśle)

Garbus-był to wędkarz z Radomia.W latach 60 ych i 70 ych ciepłą porą roku przyjeżdżał motorem nad rzekę Wisłę.Garbus był niski,miał bardzo krótki tułów i wypukłego ,dużego garba na plecach.Lubił wypić.Ludzie miejscowi zapamiętali go jako bezczelnego złodzieja.Wieczorami właził w pola i podbierał ziemniaki oraz warzywa którymi się żywił.Wracał do miasta obładowany wiktuałami zebranymi z pól.

Zapis 29.04.2012

Zabiegała-Rozmowa o Zabiegale.
Mój ojciec kiedyś spotkał w lesie starszych państwa odpoczywających na polanie.Okazało się,że swego czasu gdy byli oni młodzi,jeździli do Kępeczek nad Wisłę ,skąd pochodzili mój ojciec i jego brat.Pan starszy ożywił się:"Był tam u was taki Zabiegała!"
-Kim był Zabiegała?Pochodził zza Wisły.Nie miał jednej nogi.Poruszał się o kulach.Był z natury złośliwcem.Jak tylko mógł od razu coś spsocił albo zrobił komuś szkodę.Najwięcej zapamiętali go wędkarze przyjeżdżający odpoczywać nad rzekę.Otóż Zabiegała śledził ruchy wędkarzy siedząc na wale.Kiedy zauważył,że nikogo nie ma na łowisku,schodził na dół nad sam brzeg po czym przywiązywał do linek drewno, albo plątał linki.Niekiedy chował wędki tak,że trudno je było odnaleźć.

Pałasz i pani Maria.Szczepaniki byli dziwakami.Mieszkali w Zakrzowie niedaleko Radomia.Pani Maria pochodziła z rodziny szlacheckiej.Wychowała się na Wołyniu w swoim dworze.Po wojnie los ją rzucił do Polski Środkowej.Tu poznała bogatego gospodarza Szczepanika za którego wyszła.Jej mąż szybko obumarł.Sama wychowywała syna.Janek ożenił się lecz wkrótce po tym żona odeszła od niego.Przez krótki czas pracował w GSie jako prezes ale narobił tam jakichś siupów,że go szybko zwolnili.To był krótki czas kiedy zajmował się pracą.Później już niczego w życiu nie robił poza paleniem w piecu,przynoszeniem do domu wodu i wynoszeniem zlewek.Najpierw wydzierżawił pola rolnikom.Pod koniec życia zajął się sprzedażą działek pod budownictwo.Był inteligentny,oczytany(czytał namiętnie kryminały).Uwielbiał sport.Był największym kibicem Wulkanu Zakrzew.Dzieciaki go nienawidziły.Przezywały go rycząc na cały głos:Pałasz!Pałasz!Czarodziej!Niektóre rzucały w niego kamieniami.On nigdy nikomu za to krzywdy nie zrobił.
Pani Maria również była zatwardziałą dziwaczką.Miała całkiem niezłą chatę na swojej placówce,jednak wolała mieszkać w Domu Nauczyciela.Nie byłoby w tym niczego dziwnego gdyby nie fakt,żę ledwo chodziła a mieszkanie nie miało żądnych wygód-ani wody ani ubikacji,ani centralnego.Kobieta ta chorowała na jakieś sprawy skórne.Strasznie brzydko pachniała.Rankiem wychodziła z domu i kierowała się w stronę swej posiadłości.Sała powoli stąpając jak cyborg.Za każdym krokiem robiła krótki odpoczynek.300 metrów jakie miała do pokonania robiła w pół godziny!Deszcz-pani Maria idzie.Śnieg-pani Maria idzie.
Wiatr-pani Maria idzie.Po południu wracała ze swej posesji.My grając w piłkę wołaliśmy:"Orient!Pani Maria idzie!".Staraliśmy się jej nie uderzyć piłką jednak dość często to się zdarzało.Gdy oberwała od nas pani Maria dramatycznie krzyczała"O Jezu!">Najgorsze było to jej wchodzenie na piętro.Zajmowała jej ta czynność z 15 minut.Krok do góry.Odpoczynek.Po co się tak męczyła?Miała przecież swój dom w którym z powodzeniem mogła mieszkać.

Jasio Rafalski-obecnie ma około 50 lat.
Gdy był dzieckiem prawie wcale nie przychodził do szkoły.Nie wiem czy cierpiał na jakieś lęki czy też jego mama nie puszczała go uczyć się by inne dzieciaki nie zrobiły mu krzywdy?Pojawienie się w szkole tego chłopca zawsze wzbudzało wielką sensację wśród gminu uczniowskiego.Wkrótce lotem błyskawicy szkołę obiegała wieść:Jasio Rafalski przyszedł!Kto mógł biegał oglądać tego dziwnego ucznia.Nic dziwnego,że po takim cyrku Jasio tracił zainteresowanie pobieraniem nauki.Jak wydarł na chatę-pół roku go w szkole nie widzieli!

Ludwik zwany Borsukiem.
Rodzina Ludwika sprowadziła się do Oblasu koło Przytyka z Pomorza Zachodniego.Dostała od leśnictwa do dyspozycji dom wraz z gospodarstwem i stawami.PO upadku komunizmu stali się oni dzierżawcami.Niestety nie byli w stanie spłacić należności tak że zostali wywłaszczeni i wyprowadzili się.Pozostał tylko Ludwik który nie chciał opuścić posiadłości.Mówił:"dali nam,to teraz to nasze!".Postanowił zasiedlić murowaną piwnicę znajdującą się po drugiej stronie dróżki.Miał tam nawet światło i telewizję!Siedział w piwnicy i w żaden sposób nie chciał z niej saię wyprowadzić niczym Drzymała z wozu.Do rodziny też się nie palił.Za młodu zatrudnił się w silikatach.Potem chodził po ludziach imając się różnych zajęć.Niestety nie chciało mu się robić nawet i tego.Pozarywał z gospodarzami a nie odrobił.Tu wziął 50 zł,tam 20 zł.I tak już zostało.Latem utrzymywał się ze sprzedaży grzybów a zimą z nielegalnego handlu drewnem.Znaczył swoje ślady butelkami po winie porozrzucanymi po lesie.Często spał pod chmurką.Kiedyś go spotkałem rano.Spytałem:"Ludwik ty tu spałeś całą noic?""Coś ty głupi!Już byłem z grzybami u Odrobińskich!"-odpowiedział.
Nie mył się miesiącami.Śmierdział na odległość.Nie chodził do nikogo pracować bo jak dumnie twierdził:"Nie jestem dziadem!Nie będę u nikogo pracować!"
Niekiedy wyglądał strasznie.Zapuszczony,w rozwleczonej,utytłanej błotem marynarce,brudny i dziki na twarzy.Wiedział,że się go niektórzy ludzie boją.Mówił:"Pełno dzisiaj narodu w lesie.Widzicie te panie?Chcecie żeby stąd "wypierdoliły"?-"Tak".Ludwik wskakiwał w las i kręcił się koło kobiet.Te po krótkiej chwili konsternacji,wyskakiwały stamtąd!
Ludwik zginął śmiercią tragiczną.W styczniu,w czas sowitych mrozów ,przewrócił się i złamał rękę.Trafił do szpitala.Nie wytrzymał tam długo.W samym letnim ubraniu uciekł i wrócił do swojej nory.Zmarł tam wkrótce potem z wychłodzenia i wyczerpania organizmu.

Sprytny Rysio
Rysio chodził do roboty na wieś.W pewnym miejscu psy wyskakiwały z jednego podwórka i niepokoiły chłopaka.Rysio raz nie wytrzymał i rzekł do właściciela niesfornych stworzeń:"Weź ich powiąż albo ja zrobię z nimi porządek!".Gospodarz nie usłuchał.Wtedy Rysio nakupił mięsa,posiekał je na drobno,a do środka nawrzucał szpilek,goździków i pinezek.Psy w męczarniach pozdychały.

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 02.08.2012

"wpadła jak śliwka w kompot"
"spierdaty/spierdalaty do chaty"(Powiśle)
"jak go spotkasz,daj mu w mordę ode mnie"(bardzo częste)
"mówił dziad do obrazu,a obraz do dziada ani razu"
"W czasie burzy piorun wpadł do chałupy i poraził dziecko.Gospodarz włożył siekierę do bali z wodą.Ale to nic nie pomogło,dziecko zmarło."(Przytyk)
"ze mną nie zginiesz"-że to taki oblatany
oblatany-sprytny,znający się na wszystkim(bardzo częste)
ciapałyga-gapa
"miga się od roboty"-nie chce pracować(bardzo częste)
"robi w pory"-boi się,jest przestraszony
"narobił w pory ze strachu"
"tak tańczy jak mu zagrają"-ktoś zupełnie bez znaczenia
"nie mam czasu podrapać się po dupie"-tak jestem zajęty
"fajnie się rozmawiają"-ciekawie rozmawiają
"gołą dupę do domu wziąłem"-(mój stary o mojej starej)-tzn.biedną,bez majątku
niemiluch-ktoś nieuprzejmy(bardzo częste o złym dziecku)
"jakby mu kto narobił w kieszeń"-źle się coś zdarzyło na jego niekorzyść;zszokował się
"dostaje wścieku dupy"-nie wie co z sobą zrobić,wariuje(bardzo częste)
"z tobą jest coś nie halo"-nie kumasz,jesteś głupi(Suwałki)
narwaniec/narwany-nerwus,szybko się denerwuje(bardzo częste)
"jak dziad odżyje to torbą zabije"-tzn.jeśli mu się polepszy to wzgardzi ludźmi którzy mu pomagali
"czuje się jak pies w ciasnej budzie"-źle
"szczena mu opadła"-stracił zapał gdy zobaczył ,że ktoś lepszy itp.
"lata mi to"-nie obchodzi mnie
"lata mi to koło dupy"
"bajdoli głupoty"
"zrobić picium"-picie
smyr-coś drobnego,np.drobne truskawki
"on jest homo nie
wiadomo"-nie wiadomo czy to normalny czy homoseksualista
"pomóc prosiątkowi"-prosiątku(Przytyk)
"szczypie się"-ogranicza wydatki(bardzo częste)
zapierdol-nawał pracy
speluna-pijacka knajpa
"a on taki nijaki"-słaby,nieciekawy(bardzo częste)
"nijaki chłopak/nijaka dziewczyna"
zblazowany-przemęczony piciem i hulanką
"ledwo cipi"
"możesz sobie pomachać palcem w bucie"-jesteś kompletnie bez znaczenia gościem
schowek-np.na narzędzia,śmiecie(bardzo częste)
"wyglądasz jak syn młynarza"-blady,nic nie opalony
"dorobił się kamienia i wody"-nie dorobił się;nie wyszło mu w życiu(bardzo częste)
"gdzie są te zakichane Strzyżewice?"
"nie wi co powiedzić,tylko w drugą stronę zawsze"-gada źle o swej rodzinie
"i go na kopach wynieśli"
"spłuka/opłuka"-spłucze/opłucze(bardzo częste)
"bez krępacji"-nie wstydź się,śmiało
wyjce-rockowi piosenkarze
"To było dawno temu.Na weselu podano danie z sałatą.Zaskoczony chłop stwierdził:"Co ja jestem królik?Trawę będę jadł?"(Powiśle)
"to tak jak o drogę się pytać jąkałę"-niepotrzebna sprawa
"jedzie na gapę"-bez biletu
"było tego od najebania"-bardzo dużo
"a co?ja to jestem na każde zawołanie?"-myślicie,że będę wam usługiwać?
"nie przelewało się u nich w domu"-było biednie
"to nie przelewki"-to nie błaha sprawa
przechwałki
"opierdala się"-leni
"stary opierdalacz"

Zapis 02.08.2012

trząchały-trzęsły
"a ten się nad nią wytrząsał"(bardzo częste)
"gdzie się to zapodziało?"-gdzie zginęło?(bardzo częste)
"człowiek na poziomie"
przymuł-przychlast
"inteligentni ludzie nigdy się nie nudzą"
"nie zawracaj mi gitary"
Pimpek-imię psa(dawniej bardzo częste)
"przystawia się do niej"-próbuje ją poderwać
dzieciuch-duży a dziecinny(bardzo częste)
zakosił-ukradł
'z życiem/róbcie to z życiem"-energicznie
"wybrał się"-kiedyś był nijaki ale wydoroślał,zmężniał(bardzo częste)
"zwiedziały się"
"rzadki jest"-słaby(bardzo częste)
kręt-cwaniak,kombinator
"młoda rura"-o dziewczynie
"stara rura"-o kobiecie
"stara dupa"-starszawa panna,kobieta
"coś tam klechci"-opowiada bzdury(bardzo częste)
"pusty łeb"-człowiek bez pomysłu,debil
gil-gówniarz
glut/gluciarz-szczyl,gówniarz
"obiło mi się o uszy"-coś o tym słyszałem
duperele-głupoty,błahostki
robol-pogardliwie o robotniku
fizol-pogardliwie o pracowniku fizycznym
psiorki-coś drobnego np.drobne jabłka,akcje małych spółek giełdowych
zabójczy-niesamowity
"zabójczo przystojny"
"zabiłeś mnie śmiechem"-prześmiewczo
lofer-łobuziak
lofruje-gdzieś lata
"stary truposz/trup"-stary samochód
"jestem samochodem"-przyjechałem samochodem(a ten ktoś mówi jakby sam był "samochodem")
"a jakże"-no,na pewno,acha(dawniej bardzo częste)
skórczybyk
skórczygnat
glamajda-ktoś kto glamie-słabo jje
glamie-słabo jje
"dopiero jak co poszedł"-niedawno temu poszedł(bardzo częste)
"stary ramol"
niedorajda-gapa,ciamajda
"ogacić chałupę"-w okolicach Radomia dawniej ocieplano chałupy głównie suchymi liśćmi
Kajtek-dawniej popularne zawołanie na małego psa
pijus-pjak,pijanica
"chla na umór"-solidnie pije(bardzo częste)
zamknunem-zamknąłem
"to nie na twoją głowę"-za głupi na to jesteś
"z niego kawał chama"(bardzo częste)
bumelant-leń
bumelka-nie robienie w pracy
"ale puchy"-pusto np.w szkole,kościele(bardzo częste)
"jest ze swoją dupą"-ze swoją dziewczyną
"bimba sobie"-nie przejmuje się,leni
"robi z łaski na uciechę"-od niechcenia by innych zadowolić;słabo(bardzo częste)
skóra-dziewczyna
"ale mu dowalił"-przygadał
"prykuje ją"-posuwa,rucha
"kluski lane"
schapał-zjadł
"najadłam się fasolindy"
"zamknij jadaczkę"
"pociąg już dawno temu odjechał"-spóźniłeś się z czymś;teraz już nieaktualne
"robisz jak ci zawierci/zaświdruje w głowie"
"czci na niej nie zostawił"
"zjechał ją"-zbeształ,skrytykowal
"zbeształ ją"
"aż ty,kurwa twoja mać"
"Bój się Boga,co ty robisz?"
"a pies cię zajebał"-rób co chcesz ja już o to nie dbam
"kładę na to/ciebie lachę"
"trzabyło zrobić palcówkę"-dziewczynie
"jedz zupę bo dostaniesz w dupę"
"głupie powiedzonka"-jak ktoś gada by przygadać
"głupie odzywki"-jak ktoś pyskuje
"ach te twoje odzywki"
"wcale niegłupi"-niezły
"nie przynudzaj"-nie smędź,nie mów smutów
smucisz-przynudzasz
"niech mamusia im zapowi"-przykaże,ostrzeże(bardzo częste)
"co cię ugryzło?"
"zejdź ze mnie"-nie krytykuj,nie obgaduj
"olał ją"
"ja to olewam"
"obrobić komuś dupę"-obgadać
"ja tu padam na pysk"-zaharowywuję się(bardzo częste)
"rupie w dupie"-aż za dobrze dlatego wybrzydzają(Powiśle)
"on jest jakiś głupi"-w sensie dziwny
"mur.beton."-tak na pewno(bardzo częste)
"murowane,że tak będzie"-gwarantowane
"rozpycniła się"-nabrała dumy(bardzo częste)
"czy tak czy srak,to musi być"
"on nagrywa robotę"-załatwia
"on nam naraja robotę/dziewczynę"-nagrywa
"to go rajcuje"-cieszy
pokancerowany-pokiereszowany,poraniony
"przyponaglij go"-ponaglij go(bardzo częste)
"droczy się z nim"-przekomarza
"gruby kręci śruby"
"wyłożył się na matematyce"-nie zdał(bardzo częste)
"leń śmierdzący"
"leń patentowany"
"wezmę i gdzie pójdę/wezmę i co zrobię"-dodawanie "wezmę"(bardzo częste)
"weź się"-odejdź,daj mi spokój
"prosty chłop bez (krzty) kultury"

Zapis 13.08.2012

Bobik-dawne imię psie
"a to jakim cudem?"
"zabujałem się"-zakochałem
"z mordą na mnie wyskoczyła"
"siebie wybiela,drugiego oczernia"
"iść w te pędy"-szybko,natychmiast
"odpalił mu 2 stówy"-dał np.za to,że mu pomógł
"ma niepoukładane w głowie"
"złapał go na lep"
"charsa się"-drapie(bardzo częste)
"czy ja muszę się wiecznie z tobą użerać?"
"żrą się"-ludzie którzy się nienawidzą
"szmalcowny facet"-nadziany,przy forsie
fest-dobrze,ładnie
"zrobione na fest"
"już ja mu nosa przytrę"
wywlekanie-odgrzebywanie starych zaszłości w celu zgnojenia przeciwnika;taki ktoś najgorsze wpadki swego wroga i jego rodziny przypomina i rozgłasza,np.o tym,że dziadek tegoż był żebrakiem i chodził po domach a ojciec leżał pijany koło płotu
"po co na wierzch tę sprawę wywlekła?"
"będziesz mi tu wypominki robić"
wypominki-przypominanie komuś tego,że źle postąpił albo że nie pomógł w potrzebie
wyrachowany-ktoś bez uczuć dbający wyłącznie o swój interes
"jedziemy do Chotczy tam gdzie się świat już kończy"(to powiedzenie jest związane z tym,że Chotcza leży skrajnie daleko od Radomia-w Ziemi Radomskiej)
"wzuj buty"-włóż,obuj
"zzuj buty"-zdejmij
zrzęda-maruda który innych się czepia
"dupa.sranie"-guzik z tego
"kto się łapie?"-kto to chce?kto chce w tym uczestniczyć?
"załapał się"(bardzo

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 13.08.2012

"siedzi w mamrze"-więzieniu
"siedzi w pudle"-więzieniu
"zapuszkowali go"-wsadzili do więzienia
usposobienie-charakter,natura
"dają się zrobić w balona"
jupa-ciemnica;rudera
"wdał się w ojca"-wrodził się(bardzo częste)
słodziczek-słodziak
słodziak-słodkie dziecko
"omijam go szerokim/dalekim łukiem"
oranka-świeżo zaorane pole
"każdą robotę zna"(bardzo częśte)
"zna się na robocie"
"zna się na sprawie"
"co on tak się odbił?"-od ludzi,grupy
"mają latać na żer"-chodzić na żerowisko
"on go na niego napuścił"
brudasy-ludzie z Południa
"jakaś niedoróbka"-wada,usterka
"droga pożal się Boże"-słaba
cielęta-głupki,tumany
rozrabiaka-łotrzyk
pierdzioch-mały motorek
"nie lukruj"-nie słodź
"fajny wózek"-ładny samochód
furmanisz-kierujesz samochodem
happy-dobrze,ładnie
superowo
osiemnastkowo
"nie ważna płeć,ważne uczucie"
"łysy,kup irysy"
"nowy fryz"-nowa fryzura
"mistrz drugiego planu"-prześmiewczo
"bez gwiazdy nie ma jazdy"
"coś mi się czkło"-coś jak bekło,odbiło
"niezły z niego herbatnik"-ciacho
"wyrobiła się"-nabrała kutury,ogłady (bardzo częste)
"zobaczysz,że ci minie ta trzęsiawka"-nadpobudliwość
"przebierała,wybierała,w końcu sama została"

Zapis 30.09.2012

'z byka spadłeś?'
odlotowy-niezwykły,bajerancki
'będą żyć po ludzku'
'a o co ci biega?'-o co ci chodzi?
'ma pomyślunek'-inicjatywę,potrafi coś opracować,zrobić(b.częste)
'zmyślny chłop'-ten co ma pomyślunek(b.częste)
'ten się rozbija a matka drży'
'ale mi figura'-prześmiewczo o kimś kto udaje ważnego
'grzeją ostro'-szybko jadą
'mózg staje w poprzek'-z szoku,fascynacji
'głupi jestem w tych sprawach'-nie znam się na tym
'ekstra odjazd/odjazdówa'-coś fascynującego
'Janki się zwaliły'-przyjechali do nas
wychodek-ustęp,ubikacja
płaksa-lubiący płakać
modzą-kombuniują,wymyślają(b.częste)
neptek-mały,słaby
'sztachnij się'-zaciągnij papierosem
'ledwo wiążą koniec z końcem'-tacy biedni
'słabo przędą'-j.w.
'widziałeś jak cię podsumował'-określił
'chodzące nieszczęście'-o człowieku
'raz się żyje'-nie ma co sobie żałować
"panie Dziejku'-takie powiedzonko
'rozumie piąte przez dziesiąte'-niewiele
'skolko ugodno'-ile tylko chcesz
gach-facet,amant
lufa-ładna dziewczyna
męczydusza-natręt
'na lganiance zajyncy kupi'-byle co(Wolanów)
'żeby im dupę miodem smarować i tak źle'-nie dogodzisz im
'bujaj się siwa'-ruszaj się,wio koniku(Powiśle)
'gówno a jak to się sadzi'-uważa się za nie wiem co a dziad
'nudy na pudy'
trajkotka-kobieta która szybko gada
'dopomina się swego'(b.częste)
'nie pociarachałeś się?"-pozacinałeś
pulcheryja-gruba kobieta
'Boże,ześlij bombę na tę trobę'
siapsiok-niechluj,nieelegancki,wypłosz(b.częste)
'poszła w dobre ręce'-np.mała kociczka do kogoś
'nie dorasta mu do pięt'-taki słaby
sfatygowane-zniszczone
'Romek,ty masz domek?'
'narobiły rumoru'-drżącego hałasu
'trzeba być człowiekiem'
'babie uszy'-gatunek grzybów jadalnych(Wolanów)
kowale-gatunek grzybów jadalnych (Zakrzew)
broją-rozrabiają
łazik-samochód terenowy
'wepśnie się'-wciśnie
'nie przywióześ?'-nie przywiozłeś?
ziebrzum-żebrzą
jebaka-często to robi z kobietami
ruchacz-j.w.
'wstyd się z nimi gdziekolwiek pokazać'-tak źle wyglądają albo źle się zachowują
srajwasy-gnojki(prędzej małej dzieci)
srajtki-j.w.
'i tak źle i tak niedobrze'
rebeka-gruba kobieta
"gruba jak beka/beka'-gruba kobieta
łazęga-łazikij,wędrownik;wędrówka
'uspokój się bo oberwiesz'-dostaniesz
'usiadł na dupie'-przestał podskakiwać;uspokoił się
rypa-dziewczyna przy kości;zdrowa
'o,o nie wisz czasym?'-akurat

Zapis 14.10.2012

Polski Motor czyli "Nasza szkapa":)

Zapis 20.12.2012

śtobryna-gruba baba
'pokazała pazurki'-o kobiecie
fafrać-brudzić,tytłać
Misiek-dawniej arcypopularne imię psie
'o ja pierdolę,naprawdę?'
'w ten sposób się na niej odgryzła'
'wstyd to kraść i z konia spaść'(Zakrzew)
'picie skraca życie'
'praca naród wzbogaca'
Lutek-Lucjan
'stanie im to jeszcze kością w gardle'
rozdół-wielki dół
'w piątek zły/dobry początek'-jedni uważają że źle w piątek zaczynać a inni odwrotnie
'picie bez zagrychy'-bez jedzenia(uważa się ,że ten sposób picia jest niebezpieczny bowiem ludzie szybko się upijają)
zagrycha-pożywienie spożywane podczas picia
udaniec,udany(b.częste o jakimś "dziwaku")
'udał się z tym'(b.częste)
życie kobyły według mego ojca:"żre,jszczy,sra,pierdzi,śpi"
"spadło to na niego jak grom z jasnego nieba'-niespodziewanie
'wygląda jak zdjęty z krzyża'-bardzo słabo,np.umęczony,schorowany
'gra w otwarte karty'-uczciwie
chała-lipa,kaszana
'zachychłane toto'-zmordowane pracą
'ciężki kawałek chleba'-np.o pracy
'robota mu się pali w rękach'-tak dobrze pracuje
'po coli to się w głowie pierdoli'
rozchodniak-toast przy rozchodzeniu się gości(Radomskie)
własne wytwory-produkty
"Przychodzi baba do lekarza.W rejestracji ją pytają:
-gdzie pani mieszka?
-W Wólce
-gdzie?
-W Wólce
-a co pani myśli,że tylko jedna Wólka jest na świecie?
-W Wólce Skaryszewski!'"(Radom.Lata 90 te)
'zaleca się'-próbuje ją poredwać(dawniej bardzo częste)
piprztak-pitek,dzieciaczek
"-Babciu,czy cieszyliście się ,że przyszła Polska?
-A skąd!Na palcach jednej ręki mogę policzyć tych co się cieszyli,że przyszła Polska"(tak mówiła swemu wnukowi moja prababcia odnośnie powstania Polski po latach niewoli)
"Rzecz się działa w czasie I wojny światowej.Pradziadek Bilski zebrał pewną ilość broni po potyczce Austriaków z Rosjanami.Ludzie się pytali,po co mu to?A on:-Przyda się jak będziemy się bić z Ruskimi'.A na to okolica:Bilski zgłupiał,do naszych chce strzelać!'(Szydłowiec-Radom)
pipek-maluch,dzieciaczek
pipciuś-zdrobniale(Zakrzew)
'co ty nie powis?"-prześmiewczo
mylśl-myśl(Zakrzew,Przytyk)
fifrak-brzydka,obdrapana tkanina
'kotka-trzpiotka'
wysiorzany-wydarty,wytarty sweter
suchy-też w znaczeniu chudy
suchelec-o kimś chudym
chuderlak-bardzo chudy
chudera-bardzo chudy
łazanki-kwadratowe kluski z kapustą i mięsem mielonym(Radom)
'podchorąży zawsze zdąrzy'
'skóra i kość ale gość'(Oblas)-prześmiewczo
'pleć pleciugo byle długo'
rozróba-draka,bijatyka(b.częste)
'a wiadomo co to za jeden?'
'Basia-zesrała sia'-(moje,po Powiślańsku)
psipsiocha-pizda(Przytyk)
'uważaj bo pogubisz zęby!'-bo ci przyłóżę
'uciekał aż się za nim kurzyło'
"-Aniołeczek co nie chodzi do kościoła.
-A ty diabełeczek co chodzi do kościoła."(Zakrzew,lata 70te)
"Do wójta przychodzi kobieta:
-Głosowałam na pana,to niech pan mi załatwi pracę!
Wójt:2000 głosowało na mnie,to każdemu z nich mam załatwić pracę?"(Przytyk,współcześnie)
'na twoje rozkazy to krowa puszcza gazy'(Zakrzew.Lata 70 te)
'Wstydzę się sąsiadów.Tak,wstydzę się sąsiadów,zwłaszcza jak drzesz mordę na mnie'

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 20.01.2013

uświnione-wybrudzone
zgrywus-jajcarz,kawalarz
'murarz z Boży łaski'-słaby
'kiedy wszyscy idą spać,nietoperz wychodzi na łowy'(sławne zdanie na lekcji biologii w liceum kozienickim w latach 50ych.Nauczycielowi się tak spodobało,że postawił uczniowi piątkę)
klucha-grubaska
'jemu w to graj'-pasuje mu(b.często)
'oby wam się układało'-życzenie
'łachy bez'-bez łaski;nie robisz mi łaski
'jeszcze przyjdziesz do mnie w łaskę'
'robi wszystko na hura'-bez zastanowienia(b.częste)
'gdzie mi to wkićkasz?'-wciskasz
'tak hapoli tą mordą'
'pokazówkę robi'-prześmiewczo o tym,że na przykład klnie na domowników-antypokazówka
'każdy idzie na swój rozrachunek'-np.dorosłe dzieci z domu
'on go przerobił'-wykołował;przekabacił na swoją stronę
zacharaszczone-zarośnięte krzewami
'zażegnał to'-załagodził b.częst,też w znaczeniu 'zażegnał ogień')
'śnięta ryba'-też o człowieku rozkojarzonym ,wiecznie pijanym
'chodzi jak śnięty'
puławianka-mała bułeczka z makiem
'zapraszamy na potańcówę'
śsie-ssie(Przytyk)
'właź do budy piesku rudy/wyłaź z budy piesku rudy'
'stare jak świat'-bardzo stare
'obrzucają się błotem'-wyzywają się od najgorszych
'lato jak satelita'-bardzo szybko
'teraz tak jest:idziesz do lekarza.mówisz co ci jest on ci wypisuje receptę.-wypierdalaj!'-krótka rozmowa
'krótka rozmowa'-szybka wymiana zdań najczęściej narzucanie swej woli przez kogoś
'oberek,polka i pogładzić'-dawna wiejska potańcówka
'będziesz chodzić jak w zegarku!'-dokładnie słuchać się
zgrywy-kawały,żarty
zaradny-dający sobie radę
'nie będę się zniżać do twego poziomu!'
'ale mu przywaliła'-dogadał
'ale przywala'-dogaduje
'dosłownie chlew'-o brudnym mieszkaniu
'w chlewie mieszka'-w brudzie,smrodzie
rzundziciel-ktoś kto wszystkimi rządzi
Pierdzieliński-ktoś tam,szara masa człowiek(Oblas)
miuncek-maruda,płaczek
miuncy-łka,pochlipuje,marudzi
naparzchał-napluł,nacharchał
'głupi mają szczęście'
'kto nie ma szczęścia w miłości ten ma szczęście w kartach'
'zwymyślal go'-nabluzgał na niego(b.częste)
'było tego co kot napłakał'-bardzo mało
'będę musiała iść na żebry'
'mo limo pod okiem'-siniaka,czarną gulę(Przytyk)
'co sie wścikosz?'-złościsz,denerwujesz
przyśturbała-przyczłapała;przyniosł
'przerżnołeś sprawę'
'a co una tako napucuno siedzi?'
'Zabawa chłopaków na Powiślu:kto mocniej pierdnie.Nagle jeden porządnie pociągnął.Jeden mu mówi:-Władek zesrałeś się.-Nie.-Zesrałeś się.Władek-a skund wis?'
'kto się tłumaczy ten jest winny'(Przytyk)
'każdy głupek wali w słupek'-w piłce nożnej
'do niego to nie,to jest szuja nad szujami'
'ktoby tam zwracał uwagę na twoje fanaberie?'-cudactwa

Zapis 08.03.2013

meta-miejsce gdzie nielegalnie sprzedają alkohol(jeszcze z czasów PRL)
'iść na metę'
'ciche dni'-gdy mąż z żoną się gniewają
'są ujajeni'-pozbawieni możliwości
'pilnuj swego synka skurwysynka!'
nabuzowany-napity
'ale się buzuje'-ogień
'aż mu wlazło w pięty'-tak mu dogadała
'na śmierć zapomniałem'
'i to już nie ujmał'-nie ujął(Goszczewice)
'będzie mnie strofował'
'co tak zęby suszysz?'-śmiejesz się
Łełun-prześmiewcze określenie chłopaka z okolic Przytyka:od 'łe łun'-'e on'-'ej ty'
'odwala frachę'-jakąś głupotę,przypał
'ale fracha'-dziwne ,głupie zdarzenie
'bredzisz pan jakbyś się opił'
'żal z dupy,żal w dupę'-oznaka skąpstwa:nie daje bo mu żal pieniędzy,nie używa bo mu żal pieniędzy
'ale hamie hamisko jeden'-(nie od 'cham' ale od 'hamie'-szczeka pies)
'daj cuksy'-cukierki
Nuny-takie przezwisko chłopaka
'ale mu wiązankę puścił'
'Ewka to jest taka dobra dusza'-życzliwy człowiek
'anglistów jest na pęczki'-pełno
ociupinę-troszeczkę
ciupek-maluch
'zrobił sobie kuku'-skaleczył się ,uderzył itd.
'mam na swoje obchody'-potrzeby(Przytyk)
'na chybcika'-szybko
'skąd ty miałbyś o tym wiedzieć cepie?'-niedouku,wsiarzu
'wścieku dupy dostaje'-wariuje,szaleje(np.dzieciak)
'co się modlisz nad tym jedzeniem?'-słabo jesz
'kto daje i odbiera ten się w piekle poniewiera'
'na wyciągnięcie ręki'-coś bardzo blisko
'ja już do tego ręki nie dołożę'-nie będę pomagać,doglądać
'wyjun lampkę,brysk mi w oko'
Andżej,Dżwi,Dżazga-większość tak wymawia gdy mówi prawdziwą gwarą w okolicach Przytyka
'każdy ma tam jakieś swoje przypadłości'-choroby,wady itd.
'skumał się z nim'
hryje-szuje
chlapa-niepogoda
wskoknął-wskoczył
'taka wyszczekana'-wygadana,potrafi odparować
'nogi za pas i do dumu'
'wilk wyszedł na łowy'-tzn.ktoś zaczął robić co lubi
'przeleciało jak z bicza strzelił'
'pierunami ciska'-klnie,przeklina(Przytyk)
'miałam takie pierapałki'-przeszkody,kłopoty(Wolanów)
'ham!ham!ham!'-szczekanie psa(to nieprawda,że tylko "hau-hau-hau" oznacza szczekanie psa )
'psy mogą przyhaltować'-policja może zatrzymać
'hap!hap!hap!'-szczekanie psa
hapie -szczeka
'hapie mordą'-o człowieku pieniącym się
'dziam!dziam!dziam!'-dziamanie/szczekanie psa
hamła/hamle-mamle i wywraca
'baf'-dźwiękoonaślodawcze psa
zapchajdziura-ktoś robiący trzeciorzędną robotę
'zażegnał sprawę'
'(buty) szerokie jak stopy łosia'

Zapis 18.06.2013

wyśrajbowane-napisane
"iść mimo'-obok
'iść mimo lasu/stawu'
kruk-gawron
'gdzie ten świkus jest?'
'taak,kupię to za wszy'-nie mam na to pieniędzy
'młody szczeniak był'-młody mężczyzna(Powiśle)
podgarle-podgardle(Radom)
'święty Józef przywiózł ciepła wózek'
'władowali pieniądze w błoto'
chabezie-chaszcze,chwasty(Wolanów)
'po trupach do celu'
'Gdzie mam te buty jebane?Gdzie ich pierdolnęłam?'(Przytyk)
'na śmierć to nie pomoże pieniędzy ćwierć'
'jeden pada na pysk a drugi tylko leży'
'o,jakiś ty głupi,kurwa'-nie dasz sobie przetłumaczyć
'do pinindzy to wy,a do podcierania dup to ja'-rozżalona gospodyni domowa
'jeszcze hałusita na mnie'-narzekacie
'mie martwij się'(Powiśle)
'koń zdycho-siano źre,chłop umiro-jeszcze chce'(Przytyk)
'zmieniła byś pościelę'
'trzeba nukać'-napominać
'on to taki niedomytek'
'bo on by się najadł tej surówki z octem i srał na trzeci zagon'
'wyglundosz jak łazarz'-nędznie,chorowito
'jest na wykończeniu'-umierający
'narobisz śmichu na całą okolicę'
'gada jak niezdrowy'
'-co słychać?
-a co widać!'(Powiśle)
'siedziało tam zakoprzałe'-zarośnięte brudem(o człowieku)
'nie ma o niczym zielonego pojęcia'-na niczym się nie zna
'Bogu się nie udała starość'-że starym jest źle
'wymodliłam go sobie'-żona o mężu
'prosty chłopaczyna ze wsi,czego wymagać?'
'golić się,mieć wygląd człowieka'
'chcesz kopala w dupala?'
'napatoczył się'
'suchy kwiecień,mokry maj,będzie zboże jako gaj'
glińdoła-partacz
'dostał pomieszania zmysłów'
'od zmysłów odchodzę'
'babę należy wysłuchać,a zrobić swoje'(Powiśle)
'zdrowa (jak) krowa'
kociak-kocię(Powiśle)
'ty to sobie możesz poruszać palcem w bucie'-nic nie znaczysz
'dała bym ci dała ale mama nie kazała'

Zapis 30.06.2013

pindyrynda-pinda-o kobiecie(Przytyk)
poczęstne-stypa(Powiśle)
'pani Basiu iść/pani Basiu zrobić'-niech pani Basia pójdzie,niech pani Basia zrobi(bardzo częste)(Przytyk)
'ale mi się rymło'-rymnęło
'pierdzikiel jeden'
'ho!ho!ho! jutero!'-jutro(Przytyk)
'pi razy drzwi'-tak mniej więcej
'pi razy oko'-j.w.
Becoki-uczniowie klasy B (Zakrzew)
'Piąta A wszystko ma,
Piąta Be wszystko chce'(Zakrzew)(Lata 70 te)
'w te i we wte'-w tą i w tamtą-w znaczeniu na okrągło,ciągle(Przytyk)
'w te i we wte mi o tym opowiadasz'-ciągle,na okrągło mi o tym opowiadasz(Przytyk)
'ty w te i nazad!'-ty taki owaki/jeden(Przytyk)
'otworzyły mi się oczy'-coś zrozumiałem
'mało się nie posraliśta z radości'
'mam cię gdzieś'
'już mam cię powyżej uszu'
'Jasiu oberwane ucho'(Odrzywół)
'już ja cię nauczę moresu'
'daj se z tym spokój'
łachmyta-obwieś,dziad
zawalił sprawę
'klepuś bajduś,daj mu rumu'-a co ty mi głupoty gadasz
'zesrał się ze strachu'
'najedliśmy się strachu'
'narobił w gacie'-ze strachu
'ja tu sobie żyły wypruwam a ty...'-a ty sobie bimbasz
'narwany/narwaniec'-nerwowy,gwałtowny(Przytyk)(b.częste)
poderwany-nadpobudliwy(Przytyk)(b.częste)
'Jasiu zielone ucho'
'rozmawia się z nim jak z głupim'-nie można się

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 30.06.2013

'z głupim rozmowa'-nie można się dogadać
'ja mu swoje a on swoje'-nie mogę go do swej racji przekonać
'a on znowu swoje(odczynia)'
'drugi Hitler'-ktoś bardzo zły
'(robi) jak kto głupi'
'chce,nie chce,musi'-nie ma wyboru
'wpadła mi w oko'-spodobała się(b.częste)
'trząsłem się jak w galarecie'-ze strachu
'diabli nadali'
słonce,łancuch-słońce,łańcuch(Skrzyńsko)(tam prawie wszyscy tak mówią)
trynkować-tynkować(Odrzywół/Powiśle)
brechtać się -śmiać
'i w brecht'-w śmiech
chochla-łyżka wazowa
cug-ciąg w piecu
deszczułka-deseczka(Powiśle)
franca-wrednias(Zakrzew)
kocmołuch-brudas
łachudra-obdartus,drań
łepetyna-głowa(radomskie z Powiślem)
'nadać się'-przyda się
'nadaje się na męża'
oglądnąć-obejrzeć
otwarli-otworzyli
pisak-flamaster
mazak-rodzaj flamastra
'pitoli głupoty'-opowiada brednie
'pitolisz?'-naprawdę tak jest?
platfus-płaskostopie
rozmaity-różny
siadnąć-siąść
siec-kosić,żąć(Przytyk)
skrobać-obok obierać(rzadziej)
'strachać się'-bać się
'ma stracha'-boi się
szablotka/szarlotka-jabłecznik
sznurówka-sznurowadło
wadzić się-kłócić
wychodne-wolne
'mam wychodne'
zamek-suwak
ziąb-chłód
umi,rozumi-umie ,rozumie
poszłem,zamkłem(też Powiśle)
'szuka zwady'-zaczepki
'to jo tego i żym nie słyszoł'(Przytyk)
'on się do tego nie nadaje'

Zapis 03.07.2013

bąbel-dzieciaczek,bajtel
'dał dupy'-nie wyszło mu,skompromitował się
'z byle gówna (robisz) problem'-przejmujesz się głupstwami
'w te i nazad'-ciągle,na okrągło
'spłukał się'-zgrał z pieniędzy
dziabać-rąbać
rąbnięty-głupi
'folgować sobie'-dogadzać,pozwalać na coś
gówniano-słabo
'lata jak wściekły'-taki zdenerwowany
'jak wściekły pies'-taki zły
rozwydrzony-nie słucha się,robi co chce
wystrachany-przestraszony
latawica-dziewczyna która ciągle gdzieś bryka(za chłopakami)
'trzyma ją za kapciorę'-za łono(Przytyk)
kapciora-wagina
'czekaj tatka latka'-szybko to nie będzie
'migdalą się'-całują,przytulają
niedojda-gapa
dziabnięty-podpity
'wdepne do ciebie'-wstąpię
'trajluje bez ustanku'-gada na okrągło
'ciągle nadaje'-mówi
'dwajścia/trzyjeści(dawniej częściej,teraz rzadko)
tachrać-nosić
targać-też w znaczeniu nosić
przytargał-przynióśł
'jak tyś to wtargał na górę?"
'rozeszło się po kościach'-minęło zagrożenie
'dostał wpierdol'-zbili go
'ty niebo widzisz i nie grzmisz?'
'gadu,gadu,a czas leci'
'ty dzbuku'-nieprzychylnie do chłopaka
'jest pod pantoflem'-rządzi nim kobieta
pantoflarz-uzależniony od kobiety
'nie da się z nim żyć'
'wyżywa się na innych'
'taki niewyżyty'
'lata jak poparzony'-np.ze zdenerwowania
'lata jak skadzony'-biega bo bardzo mu zależy,np.za dziewczyną
'on jak się dorwie do czego'-robi przez siłę
'urobiłam się po łokcie'
baba-ciapowaty chłop
'ululał się'-upił się i usnął
'leży taki ululany'
'upity w sztok'
podchmielony-podpity
wypity-podpity
'nie wstawiaj mi tu kitu'-nie gadaj nieprawdy
podcięty-podpity
'wal się'-odczep się
'zapala się szybko do roboty'
'a ten taki nienażarty/nienachlany'-pazerny
'ciągle mu mało'-pazerny,chce mieć jak najwięcej
'nie może się napaść'-ciągle mu mało,chce więcej i więcej
skapował-zrozumiał
'oskrobaniec jeden'-brudas,niechluj
cięty-ostry pies
'cięty na niego'-nie popuści mu,nie lubi go
'jak te dwa psy'-tak się nie lubią/walczą ze sobą
'robi wszystko na odwyrdkę'-na odwrót,inaczej niż inni
'rób jak Bóg przykazał'
'kręci z nią'-umizguje się do niej,próbuje chodzić
kręcioszka-dziewczyna niedobrej reputacji
'byle czego nie ruszy'-taki wybredny
rozparzyniec-nerwowy,poderwany
papłajda-ktoś kto się ciapie przy jedzeniu i brudzi
'kopnij się do sklepu'-skocz do sklepu
'jakby toto nigdy niczego nie widziało'-dziwi się czymś,nie wie jak się zachować
'je oczami'-tak bardzo głodna/tak bardzo tego pragnie
rozrabiaka-łobuziak
'jara się'-pali się
'najarał się na to'-nabrał chęci
'przypodchlebia mu się'-przymila
'robi z siebie głupka'-kompromituje się
namolny-natrętny
'wszędzie się wepcha'-człowiek przebojowy
'na bezczelnego'-nie patrzy na nic,idzie do przodu nie zważając na okoliczności
'wszystkie drzwi się przed nim otwierają'-taki ważny
'on wszystko może'-taki ważny
chlajus-pijak
picuś glancuś-prześmiewczo o eleganciku
'możesz mi to trochę przeciągnąć?'-przeprasować
'jeszcze cię tam nie było?'
'on sobie robotą rąk nie brudzi'-cwaniak/pasożyt
'nie skalał się pracą'-pasożyt
'nie obznajomiony z robotą'-nie zna się na pracy
'długo nie pociągnie'-długo nie pożyje
stary dzbuk-stary kawaler
'ma wysokie mniemanie o sobie'-egocentryk
'innych ma za nic'-nie szanuje innych
'dostało mu się'-ktoś go skrytykował
oberwał-został zbity
'uspokój się,bo oberwiesz'
wypierdek-wyskrobek,słabiak
'bez to,że'-dlatego,że

Zapis 17.09.2013

'łatwiej Słomianemu Jasiowi jak Złotej Kasi'
hapacz-hapiący pies,szczekający
'co wolno wojewodzie to nie tobie smrodzie'
'co wolno księciu to nie tobie prosięciu'
wywinął/wykręcił numer-coś spsocił
'kombinuj,nie kombinuj i tak wszystko na huj'-nie warto się wysilać
'wtrynił mi to'-wcisnął
'gorące jak słońce'
'jasne jak słońce'-też w znaczeniu 'oczywiste'
'żeruje na cudzym nieszczęściu'-o złym człowieku
'jak katarynka,ciągle to samo'-bez przerwy o tym samym trajkocze
'cierpi na różne przypadłości'-choroby
'fura złego na jednego'
'gołą dupą świeci'-biedny
'dziesięć rozumów zjadł'-że niby taki mądry
'wykibicował go'-ograł,oszukał
'zanudza go na śmierć'-np.ględzeniem
szczyny-coś głupiego,prostackiego
'trzyma się tego jak pijany płota'-jakiejś wersji
'-dlaczego?
-a dlatego,że mi się tak chce'
'kotka trzpiotka'
'kotka psotka'
'kukułcze jajo'-podrzutek;coś podrzuconego komuś by go zniszczyć
'służka wyjdź spod łóżka'(Przytyk)
'żar tropików'-bardzo gorąco
'podkręca się do niej'-chce ją wyrwać
'luks puks'-bardzo dobre
pocieszny-wesoły,dający radość
humorzasty-marudny
'gumowe ucho'-podsłuchiwacz
kanciapa-kantotrek
pakamera-kantorek
'farmazony waszeć opowiadasz'-głupoty
'pracujący łopatą'-prostak,fizol
'wypiął na nich dupę'-odwrócił się od nich,zbagatelizował
'wypiął się'-j.w.
pochlipojka-słaba zupina
'zupa gospodziana'-słaba zupa z gospody
'robisz z siebie pośmiewisko'
'cała wieś się z ciebie śmieje'
wykopyrtnął-zmarł
'co ty z dzieciaków moich debili robisz?'-myślisz ,że sobie nie poradzą?
'zagadała go na śmierć'
'groch o ścianę'-nic do nich nie dociera
'ja tu będę sobie głos zdzierać'-na próżno bo do nich nic nie dociera
'już niedługo wam się ta Ameryka skończy'-skończy się powodzenie,dobra praca
'połaszczył się na cudze'-połakomił
'jaja mu buja'-dziewczyna chłopakowi
'a bubusia,bubusia'-ululanie dziewczynki
'ryję ze śmiechu'-parskam ze śmiechu
'daje sobie w krok'-dziewczyna używa sobie z chłopakiem
'dostał małpiego rozumu'-wygłupia się
'marzenie ściętej głowy'-coś nierealnego
'Rysio was jeszcze przeskoczy'-będzie od was lepszy
'huj to w dupę strzelił'-poważna sprawa
'przecież on do końca taki normalny nie jest'
'a tam! a ,tam!'-nieważne,dam sobie radę(gdzie indziej mówi się 'oj!tam!oj!tam!)
'co tam!co tam!'-j.w.
'mysz się nie prześliźnie'-tak obstawione
złachał się-złachudrzył
'hocki-klocki'-jakieś machlojki,kombinacje
popijawa-bibka
'będzie miał wyżerkę'-naje się porządnie
'nie rusz to jest be'-'be' do dziecka w znaczeniu 'złe,niedobre'
'wszystkich przeskoczy'-taki zuch
'wszystkich zakasze'-będzie od nich lepszy
'on jest 'be'-zły,niedobry
'ale mu przysrał'-dogadał
'hopaj-siupaj'-hop-siup
'masz jakieś wąty?'-wątpliwości
'żyją na kocią łapę'-mieszkają ze sobą bez ślubu
kapucha-pieniądze
flota-pieniądze
szmal,szmalec-pieniądze,forsa

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 17.09.2013

'o,i tak będzie się naprzykrzał'
'jakie to zadufane w sobie skurwysyny'
Olszoki-dziwoki(tak moja mama mówi o mnie,ojcu i stryju)
'a on jest całkiem nie do życia'-nie da się z nim żyć
'nie jest to nikomu do szczęścia potrzebne'-jakaś rzecz,informacja,nauka
'niezgodliwy jest'
bezbzon-brzuch
bebech-brzuch
'papuga zielona :co ja to i ona'-o przedrzeźniaczu,naśladowcy
'piękna jak kwiat róży,tylko łeb za duży'
'dać głupiemu motor'-będzie wariował,na nic nie uważał
'nie bądź taki do przodu'-taki pewny,chętny
'jest do przodu'-pewny swego,robiący coś
'wiadomo co komu pisane?'-nie wiadomo co się może przydarzyć komu,ludziom
'on jest taki niewyględny'-słaby,mikry,nie ma wyglądu
'z drogi śledzie bo król jedzie'
'una taka zabidzuna'
'głupi to ma szczęście'
'co pomyśli to i na języku'
'czas goi/leczy rany'
'siedziała jak na szpilkach'-bardzo się niepokoiła
'pojechał do miasta się odchamić'(Przytyk)
'to trza nadrukować pieniędzy!bo skąd?'
'z dupy wezmę'-nie mam
'masz to jak na widelcu'
'-wiesz co?
-co?
-kura ogun mo'
'ma rogatą duszę'-o kimś
rogata dusza-o człowieku
chapsnąć-zjeść
'daj chapsa'-łakocia
harpagan-napaleniec
napaleniec-chętny,napalony
nawalony-opity

Zapis 26.09.2013

'Jadą ,jadą misie,śmieją im się pysie'

Zapis 20.10.2013

'dupa rządzi światem'-namiętności(Radom)

Zapis 23.11.2013

"pusty łbasty, ogoniasty,głuptasiasty"(chodzi o mojego psa jakby się kto pytał)(Olszak.Przytyk)

Zapis 08.12.2013

'kominiarz i leśnik to huj nie rzemieślnik'
'100 piczek i Moskwiczek'-powiedzenie z czasów PRL dotyczące pracy ginekologa.Mieli oni podobno dużo zarabiać .Moskwicz to samochód radziecki
żabka-klucz do gazu(Przytyk)
'coś wyniósł z domu'-czego się nauczyłeś w domu,jak cię wychowano
'w przyrodzie nic nie ginie'
'a jak się komu uda'-tak żyję jak mu się udaje
'wcielone zło'-o człowieku
'głupiemu tylko dać mówić'-w domyśle:a sam się skompromituje
'nie wierz zwierzęciu','zwierzęciu się nie wierzy'- dawniej na wsi powszechne przekonanie co do tego,że należy być ostrożnym w stosunku do udomowionych zwierząt i zachować ostrożność nawet wobec tych najbardziej łaskawych
'sam się wkopał'-tak głupio działał,że pogrążył siebie- 'a chciał dobrze'
'dać mu wolną rękę'-żeby robił bez presji
'picie skraca życie'
'kto pije ten żyje'
'od wódki rozum krótki'
'ona ma na niego taki wpływ jak ja na ciebie'-w znaczeniu:robi co chce,on się jej nie słucha
'on jest chłopak śląski:
w barach szeroki,
w dupie wąski'
'zapnij rozporek bo dziś nie wtorek(wtorek ma być 'dniem pedałów'-gejów)
'czuje się jakby mu kto narobił w kieszeń'-kiepsko,nie wyszło mu
'ludzie o pieniądze są w stanie się pozabijać'
'gdzie cimno tam przyjymno'
'na jedno to dobre a na drugie złe'-częściowo korzystne
jajeśnica-jajecznica(Radom)
munty-fusy po kawie
mymrok-łajdus,jebak
bykowiec-pejcz zrobiony z byczej skóry
'partyzanci chlewikowi'-w czasie wojny i tuż po niej bandy rabujące chłopom dobytek
'Jezus Chrystus jest tak samo realny jak Św.Mikołaj przynoszący dzieciom podarki pod poduszkę'-współczesne
'i tak źle i tak niedobrze'
'miele się'-mieli się
'W Przytyku żył nie tak dawno temu taki jeden mądry-głupi.Znał on bardzo dobrze historię,wiedział wszystko o wojnach,kto się bił i z kim oraz kto kogo zwyciężył.Któregoś dnia wybrał się on pieszo do Radomia po to by kupić gazetę.W obydwie strony 36 km.To się zdarzyło jakieś 40-50 lat temu.'
'W Przytyku żył nie tak dawno temu kaleka o imieniu Lutek.Jego choroba polegała na tym,że z ust ciekła mu nieustannie ślina.Chodził on w takim czarnym ,skórzanym kaftanie:śliskim na piersiach i brzuchu a zapinanym z tyłu.Śliny mu ciekły z ust na brodę,z brody niżej aż do brzucha.Chodził ciągle z taką flegmą na powierzchni kaftana.Był obrzydliwy.Wygląd miał w dodatku dziki.Jak dzieciaki go przezywały lub wyzywały stawał się groźny,biegał za nimi i wydawał takie dźwięki niedźwiedzia:mruczące i charczące.Kiedyś wybraliśmy się grupą do lasku na poziomki.Zajadamy się nimi na całego.Wtem patrzymy:Lutek tu chodzi."O,jejku,on tu już był'.Poziomki stanęły nam w gardle.'
'Ze 6-7 lat minęło jak umarła Jadzia Drabik.Ona w Przytyku i okolicy była nazywana babą-chłopem.Ubierała się po męsku,miała chód męski-sztywny i kanciasty,zachowywała się jak mężczyzna.Zapamiętałem ją jako stwór ubrany w średniej długości spódnicę,w skarpety aż do kolan,w męskiej kurtce i męskim berecie na głowie.Czy to latem czy zimą Jadzia nosiła czarne skórzane rękawiczki.W młodości miała męża z którym żyli pod jednym dachem przez kilka lat.Ale podobno nie była do końca kobietą i on od niej odszedł.'
'miał on całe staje do przejścia z kosą w jedną stronę'(Mniszek,Wolanów)
'ręce do góry,majtki w dół,pieniądze na stół'

'mam sieczkę w głowie'-pomieszanie
'pomieszanie z poplątaniem'-zamęt,skomplikowana sprawa
'chodzi w kratkę'-do szkoły,kościoła:raz pójdzie,raz nie pójdzie(bardzo częste)

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 18.12 2013

dziwa-niepochlebnie o dziewczynie
dziewuszyca-rozbrykana dziewczyna
'gadasz jak potłuczony'-głupoty
'ma inzor do ziemi'-wszystko wyklepie
pyplorz/pyplok-ględa
'odgryzła się'-odpowiedziała agresją na agresję,np.słownie
Romanek-tumanek
'-gdzie idziesz?
-w dupę srać ,za Maćkową gać'
"idę srać za Maćkową gać"
'usiadł na dupie'-przestał szaleć
'już ja cię usadzę'-uspokoję,że nie będziesz podskakiwać
'cały czas w kieracie'-mocno zaganiany,zapracowany
'ja do niego mówię a on Niemiec'-nic do niego nie dociera
'nie można być takim 'na nie'-trzeba coś akceptować
'-co tam słychać w wielkim świecie?'
chyrchol-kaszlący,chorowitek
chyrcha-pokasłuje
kaszlęga-kaszlący,chorowitek
kaszlęga-niedołęga=bardzo chorowity i słaby
'chce się wkupić w łaski'
chudzias-chudy
chudzielec-chudy
chudzina-mikry,słaby
Ciapek-dawniej częste nazwanie psa
Bobik-dawniej częste nazwanie psa
Burek-dawniej częste nazwanie psa
cichcem-po cichu
'gdzie tak ciokosz?'-biegasz,lofrujesz
'cimci-rymci,dała bym ci'
cipa-zniewieściały chłop
miluch-słodziak,małe dziecko
Czereśniak-wsiok
czerstwielec-wsiarz
'czerstwe teksty'-głupie wstawki,bajery
człapok-ktoś kto człapie
'on jest naiwny jak dziewczynka'
'tam się zadekował'-ukrył
źdźgnąć-dźgnąć
'ze lo niego to rynce popuchły'-że mu ręce popuchły(okolice Potworowa)
duka-słabo czyta
dumas-strasznie dumny

'Pewna dziewczyna napluła do studni.Wtedy z głębi wyskoczył zły pies i ją ugryzł w policzek'
( śp.babcia Staszałkowa urodzona około 1917 r.Oblas)

'Jak ktoś jest zły to(po śmierci) będzie psem'(tzn.po śmierci wcieli się w psa)(śp.babcia Staszałkowa.Oblas)

'Niedaleko od Młudnic znajduje się góra Czubatka.Tam kiedyś była świątynia.-Czy to był kościół?-spytałem.-Nie ,to była inna świątynia.I było trzęsienie ziemi.I świątynia zapadła się pod ziemię'(śp.babcia Staszałkowa.Oblas)

'Psy w radomskim uznawane są za zwierzęta nieczyste,diabelskie.Często nocą pojawiają się koło figur bądź krzyży.Są one białe.'

'Mój stryjek jechał motorem .Ludzie opowiadali,że koło 2 krzyży straszy.Była noc.Właśnie je mijał gdy z ciemności wyskoczył biały pies i zaczął szczekać'(Powiśle)(Lata 60te).

'Moja mama wracała nocą z pracy do domu.Ludzie powiadali,że koło krzyża straszy.Była już blisko gdy skądś pojawił się pies.Najpierw się wystraszyła ale potem go poznała i krzyknęła do niego:'Gułaj'.(Lata 60 te)

'Najczęściej straszy na krzyżówkach oddalonych od wsi'.

'Mój wujek wracał ze wsi do domu.Mijał krzyż znajdujący się obok lasu.Wtem zobaczył jak obok niego pojawiła się jasna zjawa.Szła za nim a potem weszła w krzyż.'(Lata 60/70te.Zadobrze).

'Nocą straszy koło figurek i krzyży.Jest to trochę dziwne zważywszy na szeroko rozpowszechnione mniemanie,że tam się znajduje postać Boga(lub Marii).Powinno być odwrotnie i katolicy powinni mniemać,że te miejsca są święte i bezpieczne bo bronione przez katolickie bóstwa.Jednak nie.Zło czai się pod krzyżem i koło figury.Wygląda to tak jakby diabły wybrały sobie za lokalizację miejsca święte dla katolików.'(Radomskie)

Zapis 05.01.2014

syry-stopy,skarpety
gziocha-latawica(o dziewczynie)
'rozhamrane/rozhamrolone'-powstrząsane,porozwalanre
'zrobiłam się na bóstwo'-tak gada kobieta która się upiękniła
'jeden huj'-wszystko bez różnicy :czy to czy co innego
Dunaj-imię psie(szlacheckie)(Oblas)
Bary-imię psie(szlacheckie)(Oblas)
lufa-ładna dziewczyna
lufa-dwója
pała-dwója
mazgaj-płaczek
mućka-krówka
'jak żeś wszedł między wrony,krakaj jak i ony'-dopasuj się do środowiska nawet jeśli nie czujesz z nim związku
opas-nieproszony gość weselny(Potworów)
zgaga-baba jędza
'skićkaj stąd'-uciekaj
'zabliźniła się rana'-zagoiła
'nie pasuje tak postąpić'-nie wypada(bardzo częste powiedzenie na wsi)
'nie przystoi tak postąpić'
brudasica-brudna dziewczyna nie lubiąca czystości
flura-brudas,kocmołuch
'trajdoli/trajdzi głupoty'-gada bzdury
tyka-wysoka dziewczyna
wińczak-flaszka wina
zyzol-ktoś zezowaty
zymbol-śmiejący się,szczerzący zęby
zyga-zła kobieta
skurwysyństwo-coś niedobrego
bawidamek-filut
beksalala-płaczek,beksa
becoch-płaczek
bufetowa-taka funkcja w gospodzie
śmieszot,śmieszota-śmieszny człowiek
śmiesznota-coś śmiesznego
'szybko się zabrał'-umarł
'jakiś ty głupi,mając do wyboru kilka możliwości zawsze wybierzesz tą najgorszą'
niedojda-gapa
ciaparajda-ciapa,gapa
fujara-gapa
trąba-gapa
niezguła-gapa
'wójt i cała gromada już o tym wiedzą'-nie da się ukryć wiadomości(bardzo częste)
wykopyrtnął-zmarł
'głupka z siebie robisz'
'wydurniasz się'
'czułem się jak zaszczuty pies'
'w porządku facet'
uparciuch-upart/uparte dziecko
niemotka-ciapa,nierada
'nie będę brudnymi buciorami wchodził w cudze życie'
debeściak-bardzo dobry
lebiega-gapa,niedojda
'-co żeś taki smutny?
-a z czego mam się cieszyć?'
'ale toto mizerota'-chudzias
nalewaja-grubas,klucha
nalany-tłusty na twarzy
niestatek-nierozważny,filut
ciamajda-gapa
'postawił go na piedestale i go wielbi'-ktoś kogoś przesadnie szanuje
prochol-wrednias
'cabas go'-złapać
capsnąć-capnąć,złapać
'to wszysto pryszcz'-coś nieważnego
'nieźle mu dupę obrobiła'-obgadała
'wygaduje niestworzone historie'-np.o kimś
'i dupa blada'-nie wyszło
przycupnąć-przykucnąć
'proszę księdza,ja nie kłamię,wykradałam cukier mamie ale jeszcze trochę się poduczę i wykradnę księdzu klucze'-taka niby spowiedź
'jasny gwint'-takie przekleństwo
rogata dusza-o kimś dość złym
'robi za zawalidrogę'-przeszkadza,dezorganizuje
'gołodupki,hop do kupki'-prześmiewczo o braterstwie proletariatu(z czasów PRL)
'ale masz łeb zryty'-jesteś głupi albo gadasz głupstwa
'masz nierówno pod beretem'-j.w.
'jest na rencie'-powinno być 'pobiera rentę'(tak jakby siedział 'na rencie')

Zapis 20.01.2014

'coś i on nie wygląda najlepi'
dupowaty-gapowaty
kapcan-zgnuśniały chłop,zaniedbany
'o,żebyś się czasem nie zesrał'-za bardzo wierzysz w swoje siły
starsi-rodzice
'a on taki zawsze ledwo ciepły'-słaby,bez energii
'ja bym się zesrała ze strachu'
'ja nie mam go za normalnego'
uclało-ocalało,ostało się
'jak żeś zdrowy to się ciesz'
'zaciukali go'-zabili nożem
'zwymyślał mnie'-zbluźnił
'ame dame,ame dame,ame dame Klemetyn'-przerobiona piosenka psa Hackelberego(o may darling Klementin)(Oblas.Lata 70 te)
chepek-ciulek
gołębi kolor
stalowy kolor
'przepadam za nimi'-bardzo je lubię
'dobry zwyczaj-nie pożyczaj,jeszcze lepszy-nie oddawaj'
'cicho bo przyjdzie Ździcho i rozwali towarzycho'
'cisza w rodzinie bo jedno zginie'
'co ty poczniesz beze mnie'-matka do syna starego kawalera
'co ty poczniesz jak mnie nie będzie?'-j.w.
malowanka-dziewczyna przesadnie sztafirująca się,strojąca się
wysztafirowana-wymalowana
odwalona-ładnie ubrana,umalowana dziewczyna
wykiwał go-ograł,oszukał
wykołował go-j.w.
'posolić,popieprzyć i za okno wypieprzyć'-o jedzeniu
zapieczone jaje-ktoś chorowity(Radom)
'grzesznego parzy'-przy oparzeniu
pocieszny-zabawny
'trza go ujaić'-żeby nie podskakiwał
pociechy-dzieci(Powiśle)
'ludzie patrzą'-nie rób czegoś głupiego bo ludzie obserwują
damulka-udająca dobrze wychowaną ale infantylna
piękniś-ładny chłopak
strojniś/strojnisia-lubiący się stroić
odwalił się-ustroił ładnie
trefniś-błazen
'dostał mantówe'-oberwał od ojca
'ledwo cipi'-ledwo żyje
lice-lejce
'nie przedrzeźniaj mnie'-celowo nie mów,nie rób tego co ja
wymoczek-słabeusz
'nie uchodzi tak robić'-nie wypada
świński ryj-ktoś wyjątkowo nieszczery,cham
utyskiwać-narzekać
'pomstuje na niego'-uważa,że robi jej krzywdę
japacz-ktoś z paskudną gębą(długą)
zwidy-przewidzenia
'muszę się obrobić'-wykonać prace
mich-grube dziecko
niezgraba-fajtłapa,niezgrabny
fajtłapa-gapa
nierada-niezaradny
pierdoła-ciapowaty,gapa
noga-nie zna się na czymś
(on jest noga z matematyki-nie radzi sobie z matematyką)
nożownik-łobuz posługujący się nożem
nienawistnik-ktoś kogoś lub czegoś nienawidzący
zawistnik-ktoś czujący do kogoś lub czegoś zawiść
'baju baju,będziesz w raju'-głupoty prawisz
'baju bongo,będziesz w Kongo'-j

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 20.01.2014

'co to jest żeby być brudasem?'-częste powiedzenie "co to jest żeby ...być takim lub innym'-w znaczeniu:należy tak nie czynić(Przytyk)
'co to znaczy,że nie wiesz?'-j.w.
'będzie się czołgał a będzie obrabiał pole'-stary dziadzio lubiący pracować na polu bez umiaru
patrzy wilkiem-źle
'źle mu z oczu patrzy'-wygląda,na złego
'jak to się odstawiła'-ładnie wyszykowała
raptus-ktoś gwałtowny,szybki
prędkus-j.w.

Zapis 21.01.2014

'co to nie ja?'-prześmiewczo o kimś kto ma się za kogoś wielkiego
'o, jaki to ja nie jestem?'-j.w.
gówniane-słabe,niedobre
'o i nie wisz czasym?'-co ty nie powiesz?gadasz głupoty
'myślołby kto,że prowda?'
'co dwie głowy to nie jedna'
'skół mu mordę'-że już nie podskakiwał
'nikt do mnie nie podskoczy'-że to taki silny jestem,ważny
'a bodaj cię'
'bodaj byś pękł'
'było,minęło'-nie ma co do tego wracać co już przeszło
'palec się gnoi'-nie chce się zagoić
'czekaj tatka latka'-nierealne,zbyt długo trzeba czekać
'tiu,tiu,tiu'-hej!hej!hej!-do dzieci albo -gadasz głupotki
'ja tego nie trawię'-nie akceptuję
wyrachowany-sztuczny,myślący tylko o zysku
ćwiel-fajtłapa(Przytyk)
'wszystko na mojej głowie'-ja o wszystkim muszę myśleć(dosłownie biorąc śmieszne powiedzenie:jakby wszystko było na głowie)
'cały dom na mojej głowie'-zajmuję się domem:sprzątam,gotuję itd.(dosłownie biorąc śmieszne powiedzenie:jakby dom był na czyjejś głowie)
frykasy-smakołyki
'ludzie mają takie kury,cabany takie'-wielkie,tłuste
'co ty tu wyczyniasz'-rozrabiasz
'stawałam na głowie'-bardzo się starałam
'ale mnie poniosło'-tak się zdenerwowałem,zaperzyłem
świrgoł-ten co głupoty opowiada
'świrgoli głupoty'-opowiada bzdury
'czuje do niej pociąg'-podoba mu się
'ten czajnik to ma obłędny'-dziwny,ciekawy
'obłędny ktoś/obłędne coś'-niezwykłe
'czgo to ludzie nie wymyślą?'
Pimpek-daawniej niezwykle popularne psie imię
'pimpuś sadełko'-o małym dziecku
'dawniej na Powiślu ludzie po obiedzie leżeli 'żeby się sadło zawiązało'
bezmózgowiec/bezmózgi-głupiec
mózgowiec-inteligentny,mądry
'nie martw się na zapas'-żyj chwilą obecną,nie myśl o przyszłości
'a on taki nieprzyjemny'
'obcina wzrokiem'-przypatruje się komuś
hamle-przeżuwa
'żeby przytrzeć mu nosa'-żeby się nie sadził
liżydupa-usługujący komuś,podlizujący się
lizus-ten co się podlizuje(np.do nauczycielki)
'podlizuje się'-przymila do kogoś,prawi mu komplementy(np.nauczycielce)
'-i co tam jest?
-nic.dupka.dupka srająca'-nic ciekawego
pazer/pazerniak-pazerny
'ma mocną głowę'-może dużo wypić
Mosiek-Żyd
moch-gbur(Powiśle)
'nie mów hop póki nie przeskoczysz'-nie bądź tego taki pewien
picer-bajerant,kłamca opowiadający niezwykłe rzeczy o sobie(Zakrzew)
piszczołka/piszczołeczka-chudzina,mizerota
patyk-chudzielec
chudzias-chudzielec
'chudy patyk'-chudzielec
'chudy jak patyk'
'idź bo jak ci urżnę plaksa '-zbiję cię
pochlipojka-słaba zupina
pociotek-dalszy kuzyn
'znają się jak łyse konie'-bardzo dobrze
'stawia stopnie po uważaniu'-nauczycielka stawia stopnie niektórym dobre nie dlatego,że dobrze umieją lecz dlatego,że ich lubi,zna ich rodziców
'misio-pysio'-o małym dziecku
'a głupiutka była strasznie'-tępa,naiwna
'gada półgębkiem'
'jestem podminowana'-poddenerwowana
rozruba-bójka,zadyma
zblazowany-zmęczony,przepity
rozanielona-wesoła,szczęśliwa
'długo jeszcze będziecie się z tym pierdolić?'-robić to
'kupy wyłażą z dupy'
'hrabia przez ce-cha "ch"'-ktoś niskiego pochodzenia udający nie wiem kogo
gryzipiórek-pisarz
'nie zawadzi sprawdzić'-nie zaszkodzi sprawdzić
'sprawuj mi się tam dobrze'-zachowuj się
'jest ze skazą'-ma wadę
sraczkowaty kolor-jaskrawo pomarańczowy,żółty
'on już ma to obstukane'-załatwione
'ma pod sobą takiego brudasa,że świat nie słyszał'-tj.brudne ubranie
'że świat nie słyszał'-częste powiedzenie

Zapis 22.01.2014

'o,a ile się uśtyrbie'-upacuje
'podsiąkłe powietrze'-wilgotne i zimne
posiąkłe powietrze-wilgotne
synek-chłopczyk
'powiedz to krótko,węzłowato'
'tysiąc pięćset sto dziewięćset'-nie wiadomo ile
'śpi jak suseł'
'śpi jak zabity'
'śpi snem kamiennym'
spóźnialski-ten co się spóźnia
zapominalski-ten co zapomina
wozak-furman
obczaił-obejrzał
wyluzuj-nie bądź taki spięty
'loto,skoko'-wszystko robi ponad siły
'ten cham zafajdany'
szczupok-chudzielec
'raz się żyje'
'mnie jest wstyd przed ludźmi,że u nas tak jest'
rzygowiny-coś głupiego
młody żonkoś-świeżo upieczony mąż
krzykacz-na wiecach,zebraniach krzyczy,gardłuje
'lubi się udzielać'-pomaga,chodzi na spotkania itd.
wszędobylski-wszędzie wlezie
wszędzie bywały-znający różne okoliczności
'wszędzie nosa wściubi/wsadzi'
'nie wsadzaj nosa w nie swoje sprawy(bo ci go przytną)'
'on taki niewyględny'-nie mający prezencji
bydlak-drań
bydle-j.w.
tyra-mocno pracuje
sterany życiem-zniszczony
'i tak,i tak,a bo co?'
kacłęb-nieużyczliwiec
'co ma wisieć,nie utonie'
'mieszkanko ciasne ale własne'
'trza się zbierać do domu'
'wziął nogi za pas'-poszedł
cizia-miła kobieta
'robi tak tylko z doskoku'
'dylu,dylu na badylu'
'a on swoje'
'istne zatrzęsienie'-bardzo dużo
'jesteśmy w domu'-właśnie o to chodzi/u nas też to jest

Zapis 17.04.2014

'mam ciebie serdecznie dość'
'jest jakiś nie swój'
'jest nie w sosie'
'nie ma co do gęby włożyć'-bieda
'i za co to kupię?za wszy?'-nie mam na to pieniędzy
'zwąchali się'-spąchli,zakolegowali
'będzie się musiał przed nim płaszczyć'-bo tamten ważny a on nikt
'powoli bo mnie dupa boli'
'nie ważne co się mówi,nie ważne o czym się mówi,ważne jak się mówi'
'a jakoś się żyje:roz lepi,roz gorzy'-standardowa odpowiedź na 'co tam słychać?'
'w porządelu jak w burdelu'
'nikt cię o zdanie nie prosił'-nie wtrącaj się
'zawsze musi wtrącić swoje 3 grosze'
'ty tu nie masz nic do powiedzenia'
'żegnaj Gienia,świat się zmienia'
'to są niepozbyte,to są chamy'
'ta?a skąd brać na to pieniądze?'
'ile to było z tym zachodu'-problemów
'Karolek pokazał różki'-że nie jest znowu taki aniołek
'cuda niewidy'-prześmiewczo 'rzeczy niezwykłe'
'bajery,rowery'-jakieś ciekawe sprawy
'ucz się ucz bo nauka to potęgi klucz'
'panie Stefanie,panie Stefanie,komu lepi stanie?komu lepi stanie?czy panu po mliku czy mnie po śmietanie?czy panu po mliku czy mnie po śmietanie?'
Niusia-od jakiegoś imienia
Nenek-od jakiegoś imienia
'była ale się zmyła'
'z faktami się nie dyskutuje'
'jeszcze nie przyszły te Pelaśki?'-kobiety(Goszczewice)
'wszystko na jedno kopyto'-np.śpiewa ciągle tak samo
'ma diabła za skórą'
'diabeł w ludzkiej skórze'
zberewił się-stał się zły,nieposłuchany
zbiesił się-j.w.
'witamina C:nie pomoże i nie zaszkodzi'-o równym choć nie znaczącym człowieku(Przytyk)
'kryłżoł'-krępy
'misio Yogi co ma zawsze brudne nogi'
'Kosi,kosi łapci,pojedziem do babci.Babcia da nam sera,dziadek kawalera'-usypianka dla małej dziewczynki
kluski leniwe
kluski lane
'ma trochę oleju w głowie'-niegłupi
'szarpnął się za kieszeń'-kosztowało go to
'wozi drzewo do lasu'-robi coś absurdalnego,sprzecznego z rozumem
'im głębiej w las tym więcej drzew'
chabanina-słabe mięso
'robisz z siebie pośmiewisko'
'puszczony samopas'-bez kontroli,robi co chce,np.dziecko
"Monika w majtki sika'
'żyje jak marchewka'-człowiek w śpiączce po wypadku itp.

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 27.04.2014

'szumi dokoła las,dziadek na babkę wlas'(zakrzew.Lata 70 te)

Zapis 14.05.2014

'spaliła bym się ze wstydu'-gdyby zrobiła coś niewłaściwego
'korona ci z głowy nie spadnie'-jak to zrobisz
'ma 6 gąb w domu do wyżywienia'-6 osób
'bywały w świecie'-obyty
pieśnieczek-piesek(zdrobnienie z Powiśla)
'aż się proszą żeby je wziąść'-piękne kwiaty np.
wstydzioch-nieśmiałe,wstydliwe dziecko
'umęczy siebie i innych'
chachura-zuch,szczęsciarz(Przytyk)
'za chude masz uszy'-nic nie znaczysz i tego nie zrobisz
'-proszę!
-prosi to sie świnia'
ciaptałęga-niedołęga=wyjątkowy gapa
'nie cuduj światem'
'rób to po Bożemu'
cudaczyć-dziwnie robić
'od cudu i trochy'-bardzo dużo czegoś
fruwa-gdzieś chodzi po domach(o kobiecie)
gmyrek-fachowiec rozlaga,dłubek
'on taki śpiący rycerz'-ciamajdowaty,rozkojarzony
'-co?
-hujów sto!'
'hamnoł coś'-zjadł
'zrób (h)am'-łyknij(do dziecka)
'jedna by drugą sprzedała za garść gruszek'-o fałszywych przyjaciółkach(Przytyk)
wstręciuch-ktoś obrzydliwy
'jest uziemiony'-tzn.ktoś go utemperował
'on już nie podskoczy'
'kogo licho niesie?'
'w duszy mam to'-mam to gdzieś
'-jak jest?
-średnio na jeża'-tak sobie
'pozadzierał z każdym'-skłócił się
'była panna Przeździecka co była bez dziecka'(Warszawa.Lata 80 te)
smotruch-brudas
wysmotruchany-ubrudzony
Kokosialek-zdrobnienie dla dziewczynki(od imienia Gosia?)(Radom.Lata 60/70.)
"zawsze się coś uspyra'-uzbiera,zarobi
spyra-ciuła
trajkota-szybko gada
trajkotka-gadająca szybko kobieta
'mnie sie to podobuje'-podoba
'ułagodził sprawę'
'jest pocieszny'-zabawny
'ma z niego pociechę'-rodzic z dziecka
'wścieku dupy dostaje'-wariuje,wygłupia się
'po ile stoją kury?'-w jakiej są cenie?
'po ile chodzą(schodzą)kury'-w jakiej są cenie
'ceni się'-ktoś ma duże mniemanie o sobie
'ma gębę jak dupę niemowlęcia'-przesadnie gładką(o mężczyźnie)
Dziubel-przezwisko od nazwiska Wróbel(Oblas)
grajdoł-dziura
'żyje w swoim świecie'-jest odizolowany od rzeczywistości
'rzuca mięsem'-klnie,przeklina
'jak to sie przekryńcił'-zmienił poglądy
'przekręcił się'-zmarł
'o,samo mi z nieba skapło'-przeczenie:wcale mi tak łatwo nie przyszło
'nic tak życia nie upiększa jak samara coraz większa'-żartobliwie brzuch
'zdym sweter'-zdejm
'jak ich pogonię to będą kapcie zbierały'
'żeśmy się tak rozmawiały jak gęś z wodą'-nie mogłyśmy się porozumieć(Przytyk)
'trzymam na czarną godzinę'-pieniądze na wypadek złych okoliczności
zero-ktoś bez znaczenia
takie nic-o człowieku
'bałachy opowiada/bałachuje'-niestworzone historie(Przytyk)
bałach-zmyślona historia(Przytyk)
'-ja chcę zostać biznesmenem(dzieciak)
-a daj ci Bozę(dorosły)'
'powiedział co wiedział'
'ele mele dutki,gospodarz malutki,gospodyni garbata a córeczka smarkata'
'fryga/dziewczyna jak fryga'-zgrabna,sprytna
'gdzie chłop nie może tam babę poślę'
'baba z wozu,koniom lżej'(stare:chodzi o furmankę)
'szczypie się'-nie daje pieniędzy
uszczypliwy-docinający innym
'co po wielkiej stodole jak pusta?'-chodzi o człowieka robiącego wrażenie ale nic nie potrafiącego robić(Radom)
tyfus-uszczypliwiec,chamisko(Radom)
'vipy jeżdżą nad morze a plebs na działkę'(Radom)
groszorób-pogardliwie o ciułaczu
dzieciorób-pogardliwie o mającym dużo dzieci
'-dlaczego?
-dla gówna psiego'
'z gówna bicz ukręci'-taki zaradny
'poszła w mańdu'-gdzieś daleko
'idź w mańdu'-spadaj(Przytyk/Zakrzew)
-'nie mogę leżeć,nie mogę spać
-a wysrać się możesz?'-ktoś narzeka na zdrowie a tu docinka
dupa Jasio-gapa

Zapis 26.07.2014

'chuja buja'-dziewczyna chłopu;nic nie robi
'wsadził rurę w moją dziurę'-penisa w waginę
'no to po maluchu'-przy piciu wódki
'no to lu'-przy piciu wódki
'po zubelku'-przy piciu wódki
'powiedział mu to prosto w oczy'-w twarz
'poruszył niebo i ziemię'-zrobił wszystko
'nie ma zimy,nie ma lata'(Powiśle)-jeśli słaba zima to i słabe lato
'od świętej Anki zimne noce i poranki'
'umarłego by zbudził'-taki hałas
'z jaki paki?'-z jakiego powodu?
'jest głuchy jak pień'
'powiedz szybko:stół z powyłamywanymi nogami'
szczoch-małe dziecko/gówniarz
sroch-j.w.
'wyłaź (właź do) z budy piesku rudy'
"Michał 3 dni zdychał'
'to jest wielkie G'-do niczego
'jako tako'-tak sobie
'wtedy do pokuty kiedy śmierć u dupy'-a tak nie myśli o Bogu -ale też w innych znaczeniach,np.nie dbał o zdrowie póki nie zachorował poważnie
'jak trwoga to do Boga'
fagas-gach
mundrol-przemądrzałek
pałyga-suche pole(Sukowska Wola)
sopki-mokre pola(Sukowska Wola)
'zysku tyle co w pysku'-słaby biznes
'-widziałeś może żmiję w lesie?
-tak,pytała się o ciebie'-żartobliwa odpowiedź(forma"pytał/a się o ciebie" bardzo częsta)
Hamburgery-Amerykanie
chłystek/chłyściol-szczyl/ktoś niepoważny
ejszorta-tak jest(moje własne słowo wymyślone przeze mnie-czy to wpływy tureckie?)
'nie dziw się bo zostaniesz dziwką'
'mam cię w dupie stary trupie'-dziewczyna nie chce starego kawalerczaka
'ciąć!'-w skrócie "cicho bądź!'
pryszczol-pryszczaty nastolatek
'nie ma tego złego co by na dobre nie wyszło'
Czarnuch-murzyn
czarnula/czarnulka-dziewczyna o czarnych włosach
'gołąbki nie wpadają same do gąbki'-trzeba się dużo natrudzić by coś osiągnąć
'zażywny staruszek'-żwawy,rześki
'przyłatwił go'-złapał na czymś
'nos w sos!'-cicho bądźcie!
wygłupy-wariowanie dzieciaków/młodzieży
wygłup-jakiś niepochlebny występek
przypał-jakieś kompromitujące zdarzenie
'powiedział tak,że aż mu w pięty wlazło'-strasznie mu dogadał
'nie płacz,nie płacz,dam ci pepłacz'-gdy ktoś płacze to się tak mówi(Powiśle)
'płacz jałosiu płacz,dam ci grosiu ćwierć'-gdy siostrzyczka płacze tak jej braciszek dogaduje(Powiśle.Lata 60/70.)
'ma więcej szczęścia jak rozumu'-o kimś nierozważnym któremu się udaje
'zawsze spada na cztery łapy'-jak kot taki obrotny ,że potrafi wywinąć się z każdej opresji
'robi coś/sprząta po łebkach'-tak byle jak
ciesielka-ciesielstwo
dąbal/dębal-rosły chłop
dandys-nicpoń,bawidamek
'lubię gdy mam w czubie'-gdy jestem podpity
'każdy sobie rzepkę skrobie'-każdy myśli tylko o sobie(Powiśle)
'szyte grubymi nićmi'-jakieś niezbyt przekonywujące argumenty
'bojący dudek'-bździuch,ktoś bardzo strachliwy
'dupnął go'-złapał
'co się nie najesz to się nie naliżesz'-nie oszczędzaj tak
'tutaj jest ten jego rozpiździak'-zagracone podwórko
dziubdziuś-niuniuś
'pogoda butelkowa'-niepogoda
'nie śpij bo cię okradną'
pałatka-płaszcz bez rękawów
'ma szmalec'-pieniądze
'szmalcowny facet'-z pienięzmi
przefiukał-roztrwonił pieniądze na głupoty(Powiśle)
decha/deska-dziewczyna bez biustu
'jest w dechę'-dobrze
'nie dawaj się bidzie'-nie poddawaj się,walcz o swoje
dżaga-ładna dziewczyna
'nie dłub w nosie boś nie prosie'
'zdrowy jak rydz'
'na prostej drodze się wywróci'-wyjątkowa niemota
'nieszczęścia chodzą parami'-często gdy kogoś dopadnie nieszczęście to zaraz potem znowu coś niemiłego
'czort go znajet'-kto go tam wie
budrysy-psy
'jakby kij połknął'-speszył się ,zaniemówił

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

Zapis 22.10.2014

'Polaki to pijaki'
'jak się człowiek wysra to od razu się lepiej poczuje'
wiercipięta-ktoś kto się wierci
'zamknij rozporek bo dziś nie wtorek'
wtorek-dzień pedałów
'wyniósł to z domu'-zachowanie,nawyki
smoli-pije
'nauka nie poszła w las'
'do bitki i do wypitki'-chwat
'nikt po tobie nie będzie płakał'-bo nie byłeś zbyt dobrym człowiekiem
'został sam jak palec'
'podzielmy to po równo:mnie wszystko a wam gówno'
'ranek-panek'
'to są skutki picia wódki'
'pierwsze śliwki robaczywki'-początki bywają niefortunne
'Pietia Golas'-Pitagoras
'Bałam się.Obce chłopy w lesie były.Darły się.Tych naszych głupców to ja znam'
'to dzisiaj ładnie połuczyłeś'-zarobiłeś
'ma czarno za paznokciami'-maje jakieś przewinienia
'obiecanki,cacanki a głupiemu radość'-nie wierz w jakieś obiecywanie
'goły jak święty turecki'
'siedzi jak na tureckim kazaniu'-nie rozumie niczego
'-która?
-łysa,bura'
'komunista dupą śwista'
'zrobił mu niedźwiedzią przysługę'-niby chciał dobrze a pogorszył czyjąś sytuację
'tęcza,pocałuj w dupę starego Niemca'
'psia noga!'-przekleństwo
powsinoga-lubiący gdzieś chodzić po ludziach
'proszę,proszę zdjąć kalosze'
'głupiego gadanie'-jakieś brednie
'koło na wesoło'-organizacja
'pani Basiu,siadaj!'
bida-słabeusz
'bida,stoi dzida'
'rządzi kurwa i złodziej'-nieporządek w kraju,gminie etc.
'Tam kole młyna,kąpała się Maryna.Zawołała pana Jana żeby wsadził jej banana'
'Witasek,kutasek'-o nazwisku Witasek(Oblas.Koniec lat 60 tych)
'uważaj bo jak cię łotnę!'-uderzę(Zadobrze koło Jedlni Kościelnej)
'uważaj bo jak ci wignę!"-kopnę(Zadobrze koło Jedlni Kościelnej)
wiga-wierzga koń(Powiśle)
'dzisiaj żyjesz,jutro gnijesz'-życie szybko mija
'żyć się odechciewa'-tak się źle dziej,złe warunki
'jak się nie będziesz uczył to będziesz tłukł kamienie'(dawniej tłuczono kamienie polne)(Wolanów)
'ni go w dupę,ni go w oko'-jakoś nie pasuje to
'chłopak na opak'
'przepraszam,gdzie tu mieszka weteryniarz?'(nagminnie w Przytyku)
'tak on jest cham i w ogóle zero kultury'
'a on taki wiecznie niezadowolony'-o kimś komu trudno dogodzić
'o to-to'-potwierdzenie
'był las nie było nas/nie było nas,był las'
'jak sobie pościelesz tak się wyśpisz'
'gdzie chleb tam ojczyzna'
'wyjechał za chlebem'
'aż piszczy do tego'
'szynka z Murzynka'-słabej jakości wędlina
'skrzyżowano mola z mendą i nazwano go Molendą'-o nazwisku Molenda(Radom)(Lata 80 te)
'Frączek bez rączek'-o nazwisku Fraczek(Radom)
'Romciu,chodź do domciu'

Zapis 02.11.2014

"-Co?
-Nic.
-Pocałuj babę w cyc.Baba cyca nie żałuje niech ją Janek(Grzesiek etc.) jeszcze raz w cyca pocałuje"(Bardzo,bardzo stare.Znam to od lat 70ych)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Całość zapisów wzięta z tematu:"Prawdziwy Jezyk Slowianski-Mowa Radomska"

-pierwszy zapis z 02.06.2005

forum.gazeta.pl/forum/w,29088,24393275,24665617,Re_Prawdziwy_Jezyk_Slowianski_Mowa_Radomska.html
-ostatni zapis z 02.11.2014

forum.gazeta.pl/forum/w,29088,24393275,155353199,Prawdziwy_Jezyk_Slowianski.html

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

'-wszystkie Janki są głupie.
-skąd wiesz?
-bo sama mam męża Janka'(Radom.Rok 1994)
bawidamek-fircyk
wywłoka-ladacznica
'psa z budy by nie wygonił'-taka zła pogoda
'nikt cię o zdanie nie pytał'
'wbity w ambicję'-(przez rodziców)
'on nie wie na jakim świecie żyje'-nie ma pojęcia o dzisiejszych czasach
'siki świętej Weroniki'-słaby trunek
'-a gla,gla,gla,a gla,gla,gla'-gdy ktoś dużo mówi,krzyczy to mu się tak odpowiada(Przytyk)
gloria-wysoka dziewczyna
'czego szczekasz?czego szczekasz?'-czego się mnie czepiasz?na mnie drzesz?(chodzi o "szczekającego' człowieka)
'szalejuś się najadł?'-że głupoty wyczyniasz
szalej-wariat,rozrabiaka
'kto się z tobą liczy?'-w domyśle:jesteś bez znaczenia
angielska pogoda-niepogoda,deszcz
'duży,kąpie się w kałuży'
hepek-lubiący szczekać pies
'Olszakowa,stara krowa'
goguś-elegancik
'już nam się to przejadło'-znudziło
'jest lepszy w sraniu na odległość'(najlepszy w sraniu na odległość)-prześmiewczo kimś kto rżnie zucha a nic nie potrafi(Przytyk.Lata 80 te)
'najlepsza baba to własna graba'-chodzi o samogwałt
graba-dłoń,ręka
'dobry dziadek gdy zasadzi sadek'(Oblas)(sens:dobry dlatego,że sad późno rodzi -przynajmniej dawniej tak było bo teraz to są inne odmiany drzew owocowych)
'zmiana furmana'-kierowcy ale też i kierownika etc.
'to inna para kaloszy'-coś innego,inna sprawa,reguła
'każdy but z innej parafii'-każdy inny,nie do pary
'nie z mojej parafii'-obcy,inny
stare próchno-o starej kobiecie
sypie się-starzeje się
'sypie się'-ma stosunki z chłopakami
'będziesz zbierał kalosze'-tak cię pogonię
'i święty Boże nie pomoże'-nic nie pomoże
mordobicie-bójka,rozruba
ciemnota wsiowa
'cacy,cacy,buch po glacy'-przy głaskaniu głowy a potem uderzenie
drobiazgi-dzieci
'ty mnie pomożesz,ja tobie'
'uwaga!uwaga! bo jedzie łamaga!'-przy jeżdzeniu rowerem,motorem(Lata 60 te)
'z drogi śledzie bo król jedzie!'-przy jeździe rowerem,motorem(Lata 60 te)
'w grudniu,po południu'
tatałajstwo-dziadostwo
'na co?po co?i jak?'
'a na co ci to wiedzieć?"-po co się tego uczysz kiedy do życia to nie jest potrzebne?
'co ci po tym jak nic po tym?-po co się o to starasz gdy z tego nie ma pożytku?
'masz sieczkę w głowie'-głupoty
'chodzi spać z kurami'-wcześnie
'ty ośle dardanelski'-(Zakrzew.Lata 70 te)
wtrąbił-zjadł
'i Nieboja wilcy zjedli'-znaczenie:co z tego,że się nie boisz gdy i tak może cię coś złego spotkać(Gołąb.Powiadał Stefan OLszak z Gołębia koło Puław urodzony w 1910 r.)
'teraz no to cóz'-teraz już nie,przeszło,nie w porę(Oblas.Lata 80 te.Dziadek Staszałek nie pojechał do kościoła na sumę.Tak się składało,że jego syn jechał do kościoła na czwartą.Spytał się ojca czy chce z nimi jechać.A dziadek odpowiedział:'teraz no to cóz'.Na to jego syn:"Tak,teraz no to cóz'-w znaczeniu,że jakby bardzo chciał toby pojechał)
Wim-Pim-Pim=przerobione nazwisko pewnego Wietnamczyka(tak nazwały kobiety z gospody kawalera z Wietnamu który kręcił z Dzidzią Nowakowskiej-z tego powodu,że jego nazwisko było dziwne i egzotyczne-przy czym się śmiały,że nie wiem.Lata 80 te.Przytyk)
'jeśli swędzi cię psipsiocha to najlepszy poseł Socha'-(kurwik z czasów pierwszych wolnych wyborów samorządowych.Startował wtedy facet o nazwisku Socha)(Przytyk.Rok 1989)
'wygram na fujarce'-tzn.nie wygram
pracyż-bardzo pracowity(Powiśle)
'za grosz nie masz rozumu w głowie'
'masz rupie w dupie'-za dużo wymagasz
'to nie jest sprawa życia i śmierci'
'sprawa życia i śmierci'-coś arcyważnego
niepozbyty-ktoś natrętny do kogoś ciągle chodzący
psiąt-pięćdziesiąt
urawniłowka-zrównanie wszystkich(z czasów ZSRR)
ciupi-drobno pada
'leje jak z cebra'-porządnie pada
mamałyga-taka potrawa
'za rękę go nie złapałam'-nie wiem czy to on ukradł,zbroił
'i w drugą strone pierdolone'-teraz inaczej głosimy;teraz w drugą stronę od końca robimy(Przytyk.Lata 80 te)
'do pięt mu nie dorastasz'-on lepszy
'pokaż mu co i jak'-co należy robić
'rozkaz nie gazeta'(Oblas.Lata 60 te)
'bawoły za stoły!idzta chamy!idzta'(te słowa padły na weselu z okolic Przytyka.Lata 80 te)
dziadyga-staruch
'taką dolę ja chramolę'-nie chce takiego losu który mnie spotyka
srajtyngiel-małe dziecko(Oblas)
'idą łeb w łeb'-rowno
'zdrajca,powiesić go za jajca'
słomiany zapał-krótkotrwały
'jak masz łeb i huj-kombinuj'-radź sobie w życiu(Przytyk)
menelik-menel(dawniej mówiło się menelik)
koszłki,opałki-głupoty
'hulaj dusza,piekła nie ma'
'po kiego grzyba?'-po co?
'dumny jak paw'
'siedzi w pierdlu'-w więzsieniu
'głową muru nie przebijesz'-za słaby jesteś w tej sprawie
'wali głową w mur'-chce czegoś ale to bez sensu
'w kozi róg by go zapędził'-taki sprytny
'czystej wody...wariat,mędrzec'-prawdziwy
'skacze z kwiatka na kwiatek'-mężczyzna kobieciarz albo ktoś niestabilny
'ale Meksyk'-nieporządek,bałagan
'ledwo łazi'-słabo chodzi;dziadek bez sil
'on tam nie nabędzie'
'zawrócił jej w głowie'
wstawka-nawijka,bajer;rozpoczęcie rozmowy
'metr pięć w kapeluszu'-kurdupel
'i co tam ciekawego na linii frontu?'-np.w czasie wyborów
'stary,pierdział w gary'
'sie masz z rana dupo obsrana?'-cześć do dziewczyny(Przytyk)
'opsa,pana dropsa'
'lubisz dropsy?chodź na boksy'-(Oblas.Lata 60 te)
'wszystko mi z rąk leci'-z zamyślenia,niepokoju
ściernisko-rżysko(Przytyk)
'rządasz szacunku,dawaj go sam'(Przytyk 2014)
'oskarżają,że źle pracował,że woda była mało mokra'(Przytyk 2014)-głupie czepianie się człowieka(wójta)
'Olaboga!Zima idzie,dzieci butów nimają,ja w starej sukience chodzę,cukier podrożał we wsi i jesce wójt podobno terror stosuje'-prześmiewczo o tych którzy mówią,że w gminie(Polsce) jest źle(Przytyk 2014)
popijawa-bibka
'nawet jakby się ludziom dupę smarowało miodem to i tak będzie źle'-ludziom w żąden sposób się nie dogodzi(Przytyk 2014)
'zmiękła mu rura'-już nie jest taki butny;pewny swego
gdzieś wsiąkł-zginął
'nabił kabzę'-zarobił,wzbogacił się
'chciałaby dusza do raju'
'-kupię za co?
-za kobyle caco'(b.stare)
'siedzi na garnuszku mamusi'-mama go utrzymuje
'chłop ze wsi wyjdzie ale wieś z chłopa nigdy'(Przytyk 2014)
chodzić'od Anniasza do Kasjfasza'-od jednego do drugiego
stary grzyb-stary chłop
'łatwo przyszło,łatwo poszło'
'zęby na tym zjadł'
'głodny jak wilk'
'zobaczymy demokrację jak świnia gwiazdy przy pełnym korycie(Przytyk 2014)
'a bo jo ci wim?'-nie wiem
'a bo on mnie bije'
'-a bo on sie bije.
-jak siebie bije to ciebie nie boli'-w znaczeniu on bije
'niemieckie,zdradzieckie'
'cześć dziewczyny z Kościerzyny i chłopaki z Nagasaki'(Toruń.Lata 80 te)
siubiela-duża koszula,bluzka(Radom/Przytyk)
rozparzony-nadpobudliwy,poderwany
'chłopcze,płaskoskostopcze'
'jadą,jadą,jadą,mają dupę gniadą'(Przytyk)
trzęsiłapa-tchórz:bardziej w sensie boi się zaryzykować
'bujda na resorach'-jakieś kłamstwo
'daj gryza'-poczęstuj(szkolne.Lata 80 te)
'jeszcze się taki nie narodził coby wszystkim dogodził'(Przytyk.Lata 80 te)
'dziesiąta woda po kisielu'-dalekie pokrewieństwo
obsraniec-gówniarz;niepoważny
'patrzy się jak wół na malowane wrota'
wołek-wolny w pracy
'spadło to na mnie jak grom z jasnego nieba'-niespodziewanie
'przyszła koza do woza'
'dostał wciry'-zbili go
baranglarz-(moje własne słowo:mówię tak do psa:w sensie głupol)

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

'robią to na ładne oczy'-po uważaniu dla kogoś
wunchol-wąsaty
'jak cię złapię za orzydle'(Lata 70te.Przytyk)
'nie chodź Madziuńka do lasa.Bo tam leśniczy woła i krzyczy.Nie chodź Madziuńka do lasa'(Oblas.Lata 70te)
'siedzieliśmy jak te Turki'-gapy
funferencja,funferyncyjum-konferencja
fąfel-kumpel
'ona jest odciajna'-bystra,daje sobie radę
odciajniły-coś zrobiły ciekawego(Przytyk)
Fim-imię psa(Lata 50te.Powiśle)
Lalka-imię suki(Oblas.Lata 60/70te)
Gułaj-imię psa(Oblas.Lata 60te)
'życe ci życe żeby ci urosły wielkie cyce'(Lata 70te)
'winszuje,winszuje i winszować nie przestanę aż cukierka dostanę'(Lata 70te.Powiśle)
'jak sie ożeni to sie odmieni'
Pimpek-dawniej bardzo popularne psie imię
Ciapek-dawniej bardzo popularne psie imię
Burek-dawniej bardzo popularne psie imię
Bursztyn-imię psa(Lata60/70te)
Murzyn-imię psa o czarnej maści(Lata 70te)
Pikuś-imię psa(Lata 70te)
Finek-imię psa(Lata 70te.Powiśle)
Granicha-imię krowy(Lata 70te.Przytyk)
Cztula-imię krowy(Lata 50te)
Łatek-imię psa(Lata 50te.Powiśle)
Sunia-imię suki(Lata 50te.Powiśle)
Listek-imię psa(Lata 40te.Gołąb koło Puław)
'z tamty struny od kalesun wyloz taki jak salcesun'
'i śmy se tak leżeli w ty osrany pościeli'(Lata 60te)
'za dziękuje to sie nic nie kupuje'(Lata 70te)
Bura Suka-imię dzikiej suki(Przytyk.Lata 90te/XXI)
Rudzia-imię suki(XXI wiek)
Bińko-imię prosięcia(Lata 70te.Powiśle)
'na naszym podwórku ładnie słonko świeci,w naszym domu jest fabryka do robienia dzieci'(Lata 50te)
'kto ma pszczoły ten ma miód,kto ma dzieci ten ma smród'
'ligaj na ławie.ligaj pókim dobry'-ojciec do syna(Lata 40te)
'spokojnie jak na wojnie'
'kto późno przychodzi sam sobie szkodzi'
'komu w drogę temu czas'
damessa-dama,pani
'skarżypyta od kopyta,język lata jak łopata'(Lata 60te.Oblas)
'księżyczku drogi powiedz Mikołajowi żeby zesłał nam wstążeczki i koraliczki'-prośby polskich dziewczynek do księżyca(Lata 50te.Soszyn koło Wolanowa)
'Moja mama miała kilka lat.Marzyła o tym by rodzice kupili jej torebeczkę z lustereczkiem.Podczas wakacji cały czas pielęgnowała szkółkę leśną.No i rodzice w podzięce zakupili jej upragnioną torebeczkę z lustereczkiem'.(Lata 50te)
'Józio gdy zdał do liceum dostał w prezencie od rodziców kapotę.Wkrótce się okazało,że jest ona babska bo ma zapinanie na prawą stronę.Józio wstydził się w niej chodzić.Na szczęście jego wujek był szewcem i mu guziki przeszył na właściwą stronę'(Początek lat 60tych)
'pan karze,sługa musi'
'zapił się na śmierć'
'pije na umór'
wynalazki-rodzaj kombinowanych alkoholi
'piskorz co się ciskorz?'-co podskakujesz?
'byłabym zakonnicą gdybym nie miała pod spódnicą'
'malarz co się przypierdalasz?'
'ciemno to przyjemno'
'ciemno jak u Murzyna w dupie'
'idziemy do domu i nie mówimy o tym nikomu'
hamra-drapie,przewraca
mamra-grzebie
'latał za nią jak pies za suką'
'likorz co się wścikosz?'-lekarz co się wściekasz?
'nagonka na jelonka'
'hocki-klocki'-przekręty
'hop-siup!zmiana dup'
'miłość jest ślepa'
'szukać igły w stogu siana'
'odchodzi od zmysłów'
hurtać-machać z grubym poświstem
łupiny-obierki po ziemniakach
skrobiny-obierki po ziemniakch
obierki-po ziemniakach
'dorobił mu gębę'
'wygląda jak z krzyża zdjęty'-bardzo źle
ciapuch-gapa
ciapok-gapa
'robi za damski huj'-za darmo
szwabacha-pogardliwie: język niemiecki(Górnoślązak.Powstaniec.Lata 70te)
'żyje jak pchła w dupie'-słabo
'chłop jak szkop,jaja jak orzechy'(Zakrzew.Lata 70te)
'dostał kopa od życia'
'-jak się nazywa czeski Wałęsa?
-Szwendaczek'(Radom.Lata 80te)
'on ma końskie zdrowie'
czyścioch
brudasica
pierunica-łobuziara
'Jacek ,placek na oleju,matka krzyczy:stój złodzieju'(Oblas.Lata 60te)
'nie ma co do gęby włożyć'-biednie
flota-pueniądze
'o ja cie pierdole'-o jejku
'samemu to się można zesrać'
Oświęcim-strasznie chudy człowiek
'wygląda jak z Oświęcimia'-strasznie chudy
'nie chcę być mu kulą u nogi'
Osrałek-prześmiewczo Oskarek
'cyce jak donixe'-bardzo duże
Śpiąca królewna-rozkojarzona,ciapowata
(mały)królewicz-rozkapryszony syn
'pogadamy o starych Polakach'
'ma lisie pazury'-długie panokcie
'Tereska ,ty taka dziewczyna jak świca i kulawego se wziełaś'
'rozgiełdana koszula'-rozchełstana,rozpięta(Powiśle)
'kto ci takich głupot o mnie naopowiadał?'
'grabisz sobie u mnie'
'weszła na mój temat'-zaczęła o mnie mówić
'ona z sekretarzową na bakier jest'
'a wiesz,że żyjesz?'-do kogoś mało rozgarniętego
'wiedzą,że żyją'-dobrze im jest
'ence,pence,w której rence?'
świński blondyn-chłopak o bardzo jasnych włosach
'z gówna robi problem'-z byle powodu
'bredzisz jak chory w gorączce'-gadasz głupoty
'striptiz dla ubogich'-chała
wisielczy humor
'pocałujta w dupę wójta,w dupę wójta pocałujta'-nic nie zdziałacie
wcielony diabeł-o złym człowieku
rypa-niezgrabna dziewczyna
'obraz nędzy i rozpaczy'
tatałajstwo-dziadostwo

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

'-czemu?
-bo nie ma dżemu'
'przy kości'-grubej budowy
'poza nią świata nie widzi'-tak ją kocha
'chodzi o lasce'-podpierając się laską
'gęba mu się chacha'-cieszy się
'świrgoli głupoty'-gada bzdury
świrgoł-głupio gadający
'towarzysze:po dysze,towarzyszki:po dwie dyszki'(Lata 70te)
sracz-wiejski WC
ustęp-wiejski WC
wychodek-wiejski WC
ubikacja-WC
'mnie to się nie tęskni za zimą'(Powiśle)
'wieje ,mało łba nie urwie'
'poszedł w taką bidę'-w taką zła pogodę
bida-też bardzo zła pogoda
'a pan młody nie w lesie,nie w lesie i pół litra przyniesie,przyniesie'-przyśpiewka weselna
'gorzka wódka,gorzka wódka,trzeba ją osłodzić,młody młodą pocałuje,nie będzie im szkodzić'-przyśpiewka weselna
'serce mi się kraje'-z żalu
'co to nie ja'-jaki to niby ważny
'-gdzie?
-w dupie u panny Peci'(Powiśle)
'ja muszę całe życie łagodzić bo by się trzebabyło pozabijać'
'ale żeśta odczyniły'
'daj cuksa'-cukierka
'daj się sztachnąć'-daj papierosa
'nie wiadomo jak się do niego odezwać'-taki zawsze niezadowolony
'wylizał się z tego'-wyzdrowiał np.z ran
pinknioch/pinkniocha-ładny/ładna(też prześmiewczo)
'czuje sie jak pączek w maśle'
'mosz-nie ciesz się,nimosz-nie smuć się'(Oblas.Lata 70te)
'nic nie robić,nic nie bedzie'(Gulin)
'to nie moja działka'-specjalność
'na świętego Grzegorza poszła zima do morza'
'nie wylewa za kołnierz'-lubi wypić
'już po świnty Bobce ,nie chodzi sie w copce'
'-smakowało ci?
-a zjy sie'(Powiśle)
syfiarz-brudas,śmierdziel
syf-bród,smród
'u bogatego sie nie pożywisz'
wroniak-pisklę wrony
'zabijają się o nie'-o jakieś produkty
staroświecki-staromodny
'łatwo przyszło,łatwo poszło'
'robi za frajer'-za darmo
'co sie martwisz?co sie smucisz?ze wsi jesteś,na wieś wrócisz'(Lata 70te)
'siedzi jak trusia'-cicho
'siedzi jak mysz pod miotłą'-cicho
trucha-człowiek lękliwy
'glut/gil do pasa'-zaniedbane dziecko
'spadaj glucie'-gnojku
gil-gówniach,smark
glut-gówniarz;smark
psiupsitka-dziewuszka
'milion pięćset,sto dziewięćset'-ileś tam
rozeźlił się-zdenerwował
rozzłościł się-zdenerwował
rozeźlony-zły,zdenerwowany
rozlaga-ślamaza,ktoś wolny
wolny-też w znaczeniu rozlazły,powolny
gnuśny-leniwy
nudziarz-nudzący(np.opowieściami)
'zanudza opowieściami na śmierć'
'nudy na pudy'
kajtek-kurdupel
Kajtek-imię niskiego psa
kalapita-Syrenka(samochód)
'dupa jak ćwierć'-gruba
'dudni woda w studni'
siajnoga-koślawiący do siebie nogami
język teściowej-kwiat doniczkowy z kolczastymi liśćmi(Powiśle)
'poszły owce na manowce'
'zeszedł na manowce'-na złą drogę
pchlarz-zapchlony pies
'weź stąd tego pchlarza'-zapchlonego psa
'chodź po dobroci'
'nie po mojej myśli'
'tobie nikt nie dogodzi'
'ciotka Klotka'
nabzdyczył się-nadął,napucył
'w nogę mi coś wlazło'-mam ból w nodze
'-jak się czujesz?czy nie charchasz?czy nie plujesz?'(Zakrzew.Lata 70te)
'pies ją trącal'
'zuch do roboty'
'jest jak jest'
'-jak jest?
-a jak ma być?'
'co ma być to bedzie'
'jeszcze sie tak nie zdarzyło żeby jakoś nie było'
'ja bym jej z tym pięknym domem i samochodem nie chciał'-taka brzydka
'za wszy to kupię?'-nie mam na to pieniędzy
'to wina Stalina'
'po kiego grzyba?'
drągal-wysoki chłop
'zuch za dwóch'
'upadłeś na głowę'-zgłupiałeś?
'śpi na pieniądzach'-taki bogaty
'głupi jak but'
'nie martw się na zapas'
'minęły te czasy,że się człowiek go bał.tupał nogą,latał jak wściekły pies'
'przecież ja nie będę go po dupie lizać'-usługiwać mu
'jest przy nadziei'-w ciąży
'Rysio myśli,że cały świat się wokół niego kręci'
'pulta się'-rzuca,mądrzy
'minę miał jak na skazaniu'
'wypłakuje za nim oczy'
'lecą latka'
'co tak labidzi?'-narzeka,rozpacza
chlapa-brzydka pogoda z błotem
chlapie-pada
obgrubni-gruby człowiek(Wolanów)
jajeśsznica-jajecznica(Radom)
'ty jucho'-do dziecka standardowe dawniej powiedzenie(Wolanów)
'wszystko na moich karbach'
'sprząta frugi'
'o tym po tym'
'niech się wali ,niech się pali a my będziem tańcowali'
'zaproszenie mam pisać?'-dlaczego nie przychodzisz?
zmechacił się-np.sweterł
'Romanek,tumanek'
kambur-wielki kamień
'możesz mi do dupy nagwizdać'
'ja sprzedołem,rozebrołem'(Powiśle)
stłuszcz-stłuc(Odrzywół)
'podchorąży zawsze zdąży'
włoszczyzna-warzywa
grzebułki-jaskółki brzegówki(Powiśle/Radom)
'kobyła nie chciała się ustanowić'-zaźrebić
liszaj-gąsienica;rodzaj krosty,wysypki(Zakrzew)
stary pryk-stary chłop
'o święci pańscy'-o jejku(Powiśle)
'wyskoczyła na mnie z mordą'-zaczęła się na mnie drzeć(okolice Radomia b.popularne)
'-a co mam robić?
-pluć,łapać i po dupie się drapać'
'Agnieszka łaskawa wypuściła skowronka z rękawa'(Powiśle)
'Józek przywiózł ciepła wózek'
'jest a jakby go w ogóle nie było'-taki cichy
'ja jestem jakby uwiązany na łańcuchu,nie można mi na dwór wyjść'(Powiśle)
'łaska pańska na pstrym koniu jeździ'
'koniec świata za dwa lata'
'licho nie śpi'
fiutać-gwizdać
przefiutać-stracić pieniądze
fiut-przyrodzenie;chłopak niepoważny
'wszyscy się z ciebie śmieją'
'aż mu wlazło w pięty'-tak mu przygadała
'chciał dać dyla'-uciec
'droga przez mękę'
sipa-duża szufla łopata

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

...................................

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

.....

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

'jedno oko na Maroko a drugie na Krym'-o zezowatym
mucek-mruk,buc
miuncek-płaczek
murek-mruk
'jak się ma na śmierć,nie pomoże i pieniędzy ćwierć'
'gadasz jak niezdrowy'
'matka i ojciec na niego pracują'-leń
'nic tylko usiąś i płakać'-takie nieszczęście
nierób-prózniak
'chcesz się napić lampkę wina?'-kielich wina
'ni to pies ni wydra/coś na kształt świdra'
'wiatr go przewróci'-taki chudy i słaby
'on jest chory na wory'-symulant
'kto się bawi w berka,palec pod cukierka.wszystkie kury w kurniku?'-przy zabawie w berka(lata 60 te)
historjaja-historia(Mleczków lata 70 te)
zawiany-podpity
wstawiony-podpity
psisiaś?-przyszłaś?
'ma pic i cyc'-zdrowa dziewczyna(lata 70 te)
'szlachcic herbu grabie'-prześmiewczo o kimś plebejskiego pochodzenia
'bachorek kurwiny'-o dziecku pozamałżeńskim
inżyny-jeżyny(Zakrzew)
ciamra-mlaskas
'w kapelusie'-w kapeluszu(Przytyk)
'wykapany ojciec'-podobny do ojca
'jakby kto skórę zdjął z ojca'-tak syn podobny do ojca
'to jest mój chleb powszedni'
'to jest mój chleb'-praca,zarobek
'o Królu na niebie!'-o jejku!
zaniemógł-rozchorował się
'i na jedną nóżkę!i na drugą nóżkę!'-przy piciu
'idę na grzebki'-do sklepu?
'zapija smuty'-pije z żalu
'wali smuty'-gada smutne rzeczy
'nie przynudzaj'
'-ja myślę,że...
-ty tu nie jesteś od myślenia!'
'kolacja z obiadem za jednym przysiadem'-jeden duży posiłek
'na początku lat 50 tych wznoszono w Kozienicach okrzyki:Stalin!Bierut! a ludzie po cichu:Stale bieru'(Kozienice lata 50 te)
'patrzy się jak wół na malowane wrota'-zdziwiony,zaciekawiony(Lata 70 te)
'wołami go z domu nie wywiedziesz'-taki mruk,odludek
'zaszył się w domu'
'co rok prorok'-co roku nowe dziecko,o wielodzietnych
'robisz z siebie głupka'
'zrobił mu psikusa'-żart
psotnik-rozrabiaka
psuj-o kimś co niszczy,psuje
Puszek-imię psie(Cerekiew lata 70 te)
'pan rozpędek'-popędliwy ktoś
raptus-ktoś gwałtowny,szybki
rumpel-stary grat
'zalany w trupa'-bardzo pijany'
'zapruty w trzy dupy'-bardzo pijany
'cisza przed burzą'-spokój po którym wybuchnie jakaś afera
'prawda w oczy kole'-prawda jest niewygodna
'picu,picu na księżycu'-opowiadanie głupot(Zakrzew lata 70 te)
Bobik-dawniej popularne psie imię
'skończy ci się dobrótka'-szczęsliwe życie,dobra praca
'sirota Boża'-oferma
'(Skory) do bitki i do wypitki'-zuch chłopak
'chętny do roboty'-lubiący pracować
'robota się go nie ima'-leń
robotny-pracowitny
'daj skręta'-skręconego papierosa
'wygląda jak z krzyża zdjęty'-bardzo źle
'i jest się o co bić?'-macie powód do zatargu?
'chodź na słówko'
'loto jak fryga'-zdrowo
'dziewczyna jak fryga'-zgrabna,sprytna
'co porabiasz?'
'i tak będziemy siedzieć o suchym pysku?'-zdałoby się coś wypić
'samotny jak palec'
'to woła o pomstę do nieba'
zacharapcił-zabrał
'uciergały się'-umęczyły(Radom)
zaliba-osłona(Wolanów)
'kto nie słucha ojca,matki to ten słucha psiej kołatki'-schodzi na złą drogę(Lata 60 te)
'że też człowiek musiał się z taką małpą ożenić?"-rozżalony małżonek
'odwalił kawał dobrej roboty'-zrobił dobrą robotę
'dał mu niezły wycisk'
'młody(młodość) ,musi się wyszaleć'
'wycyckał go'-oszukał
'zbożny cel'
'zbija bąki'-leniuchuje
'próżny zbytek'-niepotrzebne pokazywanie się z bogactwem
'nie wybiegaj przed szereg'
'stanęły na nogi jak ona zaczęła pracować'
'on ich postawił na nogi'-wyciągnął z biedy,że zaczęło im się dobrze wieźć
'gada co mu ślina na język przyniesie'-głupoty
'Sedes z Ebonitu'-"filozof" grecki(Przytyk lata 70/80 te)
'z kim przestaje takim się staje'
'on jest mądry jak pięciu głupich'
'kogo Bóg kocha tego doświadcza'-różnymi złymi zdarzeniami
'no,macie nową maszynkę do zabawy'-nowy sprzęt
'wie tyle co i zje'-mało
'zęby sobie na tym zjadł'-bardzo to poznał
'złorzeczy mu'-przeklina go
'czepia się jak rzep psiego ogona'
powichrowany-powyginany,poskręcany
'nie piskaj!'-rób co każę bez sprzeciwu(Przytyk)
'rudy wrednias'-w przesądach rudzi są wredni
'głupszemu trzeba ustąpić'-trzeba ustąpić komuś kto jest nielogiczny a trzyma się swojej opinii
'cisza w rodzinie bo jedno zginie'
'nudny jak flaki z olejem'-o kimś,film itd.
'lepszy rydz jak nic'
'ma Boga w sercu'-dobry
'a pan młody nie w lesie,nie w lesie,nie w lesie i pół litra przyniesie,przyniesie,przyniesie,bęc'-popularna przyśpiewka weselna w Radomskim
przepojka-przepitka(przy piciu alkoholi)
'odgryzła się'-dała odwet,oddała(o kobiecie)
'ma kota (w głowie)'-głupi
'trajlum-bajlum'
'cimci-rymci,dała bym ci'(Przytyk lata 60 te)
'wpierniczam pączki'
'o co też temu chodzi?"
'praca naród wzbogaca'-slogan z epoki PRL
'co to za dziewczyna bez dupy i cycków?'-dziewczyna musi tu i tam mieć
'sucha dupa'-o dziewczynie mającej płaską dupę;chudej
'gruba dupa'-o grubej dziewczynie
'głupia dupa'-niemądra kobieta

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

'to był jakiś obsmarkaniec'-ktoś nieważny
'szczęście sprzyja lepszym'
'drzwi zamknione'-zamknięte
'pokochaj babcię'-przytul się policzkiem do babci
jazgot-szczekanie psów
'liże się z nim'-całuje
'młode toto,głupie'
gziocha-dziewczyna latająca za chłopakami
latawica-j.w.
'wyschnie wszystko na wiór'-taka susza
'i tak źle i tak niedobrze'
'jest przy nadziei'-w ciąży
'jakie nie bądź'-jakiekolwiek
'gdzie nie bądź'-gdziekolwiek
psie grzyby-trujące
'gęby nie ma do kogo otworzyć'-żyje sam
wydobrzała-podleczyła się
'ogona jej potrzeba'-chłopa
'hurma jest tego'-bardzo dużo
'cięty pies'-szczekający
'ni przypiął ni wypiął'-nie pasujący
'gdzie drwa rąbią,tam wióry lecą'
'dam ci soczku z kroczku'
'nie pindrzyj się'-nie strój,elegantuj
'zalewa robaka'-pije
'pije na umór'
'lubię gdy mam w czubie'-gdy jestem pijany
'pieniądze nie śmierdzą'
'żadna praca nie hańbi'
przegoniło go-miał sraczkę
'poszedł do budy'-przeganiać psa
'buda'-przeganiać psa
'tu nie Afryka drzwi się zamyka'-jak ktoś nie zamyka drzwi
popijawa-bibka
zmogło mnie-osłabłem/upiłem się
'-jak żyć?
-dużo jeść,dużo pić'
pieśnieczek-pieseczek(Samwodzie.Lata 70-te)
wieprzocek-młody wieprzek(Kępeczki.Lata 70-te)
prośniaczki-prosięta(Samwodzie.Lata 70-te)
'od ściany-garniec śmietany,od brzega-kawałek chleba,w środku-gówno po kotku'-kto gdzie śpi(Oblas.Lata 60-te)
'o moj Boziu (kochany)'-o jejku
'w imię Ojca i Syna'-naprawdę
'przeżegnaj się'-potwierdź,że mówisz prawdę
'trzymaj fason'
'jak Bogackiego'-naprawdę(Lata 70-te)
'jak Boć(dź)kę kocham'-naprawdę(Lata 70-te)
sipa-duża szufla łopata
'chodzi jak struty'-zy,smutny
'wypierdaty do chaty'-idź do domu(Powiśle)
'siemano Romano'-cześć Romek(Lata 80-te)
'trzeba z czegoś żyć'-coś mieć,robić
'bądź mądrym,pisz wiersze'-nie wiem
szponka-cienka deseczka(Powiśle)
'-ja to się sama boję wyjść na pole.
-ee,stara baba,będzie ją kto łapoł'
'robota śmieszniejsza od kota'-prosta,lekka
'bilet wstępu do ustępu'(Zakrzew.Lata 70-te)
'Romanek tumanek'
ustęp-drewniana ubikacja
bardacha-ubikacja(Zakrzew.Lata 70-te)
sracz-drewniana ubikacja
wychodek-drewniana ubikacja
'obija się'-leniuchuje
'zbija bąki'-leniuchuje
'zdrowia nie kupisz'
zminda-sekutnica
'urządził mi karczemną awanturę'
'ma długą kifę'-długiego nosa
'pi razy oko'-tak ogólnie
'pi razy drzwi'-tak ogólnie
'jedziemy do Zakrzewa,narąbać drzewa'
'niedaleko Zakrzowa zmarła Mańka teściowa,pięknie ją pochowali i długo nad nią płakali'
'hopsa-sa!hop-sa-sa!pojedziemy do lasa!do lasa!'
'jedziemy do lasu narobić hałasu'
'pojedziemy do boru,narobimy rumoru,pojedziemy do lasu,narobimy hałasu'(Oblas.Lata 70-te)
'mała chatynka'-mały domek
'Anka Krupa,niezła dupa'
'ile on mnie ukrzywdził'-np.mąż żonę
'zimna woda,zdrowia doda'
'i to wszystko dało w łep'-skończyło się,nie wyszło
'ten kudeł'-kudłaty
'ście są doma?'-jesteście w domu(Przytyk)
kotesy-koty
kotesiarze-koty
'na cos trzeba umrzeć'-nie ma tak,że się umiera ot tak
bacysto-babka(Przytyk)
babzdra-babka(Przytyk)
męt-menel,kryminalista
fus-menel,margines społeczny
'taniec nawalaniec'-gdy tańczą i biją się
nawalanka-bójka
'nie masz rozumu za grosz'
'chodzi o głodzie i chłodzie'(bardzo stare)
'ciepło aż się pod nosem skrzepło'(bardzo stare)
zawiany-podpity
wstawiony-podpity
pokraka-niezgraba
koślawiec-krzywo chodzący
ropucha-gruba,brzydka dziewczyna
kurwiszon-kurwa
żaba-brzydka dziewczyna
'topola się obłumała'-złamała
zołzazła kobieta
'wysokie chłopisko'-wysoki
ponurak-ponury człowiek
'jakby spuścił ich ze smyczy'-tak się cieszą,wariują
'dzieci spuszczone ze smyczy'-dano im swobodę
'rowery,bajery'-ciekawe rzeczy
'cuda,niewidy'-dziwne rzeczy(bardzo stare)
'-i jak?
-na wznak'
'baba jak piec'-potężna
'aby pirzgało'-tak robili
papiórek-papierek
'gada od rzeczy'-głupio(bardzo stare)
beksalala-beksa,płaczek
prochol-wrednias
prosie-brudas(bardzo stare)
'daj se z tym spokój'-przestań się w to angażować
'weź se na wstrzymanie'-nie rób tego
'stary pryk'
'stary grzyb'
'stary pierdziel'
bycok-stary kawaler
'byczy się'-leniuchuje
'leży bykiem'
'co ty zrobisz jak mnie zabraknie?'-matka do syna
'ma taką przypadłość'-wadę,chorobę
'tu sie nie trza śmiać,tu trzeba płakać'-to nie jest śmieszne,wręcz odwrotnie
'nie daj Boże'
'nie daj Boże żeby się to stało'
'obraz nęzy i rozpaczy'
'klucze gdzieś zapodziała?'-zgubiła(Przytyk)
'chcą się go wyzbyć'-pozbyć
niepozbyty-ciągle do kogoś chodzi chociaż go nie chcą(Przytyk)
złapał trypla-chorobę weneryczną
'silny jak tur'(bardzo stare)
'niech żyje nam Tymiński Stan'
'wpóścił go w maliny'-wykołował
'wpóścił go w kanał'-wykołował
zmora-strasznie chuda dziewczyna o chudej twarzy
Mungoł-wredny człowiek
'i będzie mu tak ziugać'-dawać kuksańce/dogadywać(Przytyk)
'żandarm baba'-twardego charakteru
'zabrał się/z tego świata'-umarł
Pimpek-dawniej bardzo popularne psie imię
kicha-chała/nie wyszło
kociara-lubiąca koty
psiarz-lubiący psy
szmaciarz-dziad
łachmaniarz-dziad
'stary łach'-stary dziad
'nie masz ani krzty rozumu'
'jak cie palne to wylecisz na Krochmalne'
fałszywiec-ktoś fałszywy
obrzydliwiec-ktoś sprośny
'boli mnie krzyż'-kręgosłup
'leży krzyżem na ziemi'
'leciałam z pracy do domu jak pies z wywalonym jęzorem'-szybko do dzieci
'będzie na łańcuszku Jarusia'-podporządkowany Jarusiowi
'nawet w takim głupim Przytyku'-w znaczeniu mało ważnym,znaczącym
'trzepie kase'-zarabia
'bez liku/i trochy'-bardzo dużo
zlisił się-stracił zaufanie
zbiesił się-j.w.
'żyje jak lord'-bardzo dobrze
'lży go'-wyzywa go
'póścił bluzga'-zakłął
'-dlaczego?
-dla gówna psiego'
'nimożno tak czynsto prać,ciuchy się niszczą'(Powiśle)
'robi do niego maślane oczy'-kokietuje go
'wścieku dupy dostaje'-wariuje dzieciak
'prymitywy do potengi entej'
'-jakie?
-srakie,byle jakie'
służbówka-rodzaj wynajmowanego lokalu
'tak ją mymlą'-np.kotki przy ssaniu cyca/mymle włosy
młodzik-młody mężczyzna
młódka-młoda kobieta
mucek-mruk
mycać-dotykać
'mycać-pycać'
'nie wie na jakim świecie zyje'-jest odrealniony
'może wódki z nim wypili/wychlali'-dobrzy kompani
'ociera się tu i tam'-nabiera znajomości,doświadczenia
'bywały w świecie'
kapieje-traci siły-bliski śmierci(Przytyk)
'znający to i owo'
'obeznany z sytuacją'
'nie jedno widział,nie jedno słyszał'-ktoś mający wiedzę,otrzaskany
'nie jedno wie'
'wie to i owo'
'był tu i tam'
'jedno wie'-zna się na jednym a poza tym gapa
'nawet się listek nie ruszy'-nie ma wiatru a tu gorąco
'idą w dobre ręce'-np.kocięta,szczenięta przy wydawaniu

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

paraliż-wyjątkowa oferma
paralityk-j.w.
'nie wpieniaj mnie'
piękniś-prześmiewczo o ładnym chłopaku
trefniś-lubiący się pindrzyć
czyścioszek/czyścioszka
czyścioch-lubiący czystość
pikawa-serce(Radom)
'tak się zaniedbał'-o człowieku
'idźcie z tym w krzaki'-to się do niczego nie nadaje
'idźcie w krzaki na maślaki'-j.w.
plądrować-przeszukiwać
Pisiory-Pisowcy
'pitulitu na patytu'-głupoty prawisz
pitoli-gada głupoty
pitoli-źle gra muzykę
'dyszy jak pies Pluto'-bardzo
'luksusa se wzięłaś'-dobrego męża(Kępeczki lata 70-te)
pokrzywka-wysypka
prędkus-szybki,gwałtowny
prosiak-grube dziecko
'za wysokie progi jak na moje nogi'-nie mam takich możliwości by tam być/to osiągnąć
'to co mam zrobić?utopić się?'
'pracuj,garb ci sam urośnie'
psiarczyk-ktoś niepoważny
'do chrzanu'-złe
'schrzanił robotę'-spartolił
'chrzani głupoty'-gada bzdury
'stokrotne dzięki'
'głowy bym sobie nie dała uciąć'-za niego/że to prawda
'daję głowę'-za niego/że to prawda
szczenna-suka w ciąży
źrebna-kobyła w ciąży
cielna-krowa w ciąży
'sama rama'-rower po "japońsku"(Lata 70-te Zakrzew)
raniuszek-wstający rano
ranny ptaszek-wstający rano,przychodzący rano
'coś się tak zranił?'-rano przyszedł
'ranek ,panek'
'rankiem,pankiem'
obratno-odwrotniezramolały-zniedołężniały
stetryczały-zniedołężniały
'na mój rozum to jest źle robione'-według mnie
'to nie na mój rozum'-skomplikowane
'to nie na moją głowę'-j.w.
'zmiękła mu rura'-stracił rezon
'nagadała mu do słuchu'-niemiłe rzeczy
'wykuł na blachę'-bardzo się czegoś wyuczył
'a o co tymu chodzi?'-nie rozumiem jakie ma intencje
'hopaj-siupaj'-hop-siup
'ludzie psioczą'-źle o kimś mówią
szalej-wariujący,rozrabiający(b.częste)
'jakby się szaleju najadł'-tak wariuje
szczoch-dziecko
sroch-dziecko
hryja-rozruba
'tyle o ile'-tak trochę
'jako tako'-tak sobie
'pałką mam ci przetłumaczyć?'-żebyś zrozumiał
'przedpotopowe meble'-bardzo stare
'babskie gadanie'-głupie
'kupił za psi grosz'-tanio
'-jak byś musiał (to byś to robił).
-panowie nie muszą'
'towarzystwo od kielicha'-znają się ze wspólnego picia
pakamera-mały kącik,pokoik
kanciapa-j.w.
'-ja bym tam tylko przeszkadzał'-wytłumaczenie leniucha
'zrobić tak od oka'-by ludzie widzieli
'od oka,od ludzi'-j.w.
kańdoł-duży brzuch(Kępeczki koło Kozienic)
'głupszy niż ustawa przewiduje'
'nie słuchaj bo się zgorszych'-o jakichś seksualnych sprawach
gotowiec-rodzaj ściągi
'wychodzi z siebie'-strasznie się złości
'udaje,że żyje'-słabo żyje
'jakby go wcale nie było'-taki cichy,niezauważalny
"żywy trup'-tak słabo wygląda
'a no tak zostawić?'-trzeba pomoć
zasusza się-chudnie
zasuszona babcia/zasuszony dziadek-wychudzeni ze starości
'na siłę kogoś uszczęśliwia'-choć ten nie chce
'pilnuj tego jak oka w głowie'
'chodzi jak na szczudłach'-słabo
'dajże spokój'-w znaczeniu :przestań się kłócić(Przytyk)
'narączko/naręcze drzewa'(Przytyk)
'klepuś bajduś daj mu rumu'-prawi głupoty
wierszokleta-poeta
'jest na bani'-podpity
'brak mu piątej klepki'-głupi
kokocha-mała,towarzyska dziewczynka(Przytyk)
'rozkokosiła się'-dziewczynka ośmieliła,zaczęła bawić,gadać(Przytyk)
'szczotka zmiotka/zmiotka'-rodzaj szczotki(Przytyk)
rozlazły-powolny
rozleziony-powolny
'na gówno mówi papa'-z demencją,nie rozumie co się dzieje
'zgoda buduje,niezgoda ruinuje'(bardzo stare)
'idziemy na chatę'-do domu(Marianowice.Lata 70-te)
"co ty robisz?życie ci niemiłe?'
'życie mi zbrzydło'
'opowiada koszałki-opałki'-głupotki
'czeka na to jak na zbawienie'-bardzo tego pragnie
'podwinęła mu się noga'-coś mu się nie udało
młot-matoł
'wyłożył się na fizyce'-nie zdał fizyki
'on tu jest spalony'
'nie ma co tu miejsca szukać'
'pali za sobą mosty'
'przyjdziesz ty jeszcze do mnie w łaskę'
'morzy się'-głoduje,nie je
'zamorzył się'-długo nie jadł
wunchol-wąsaty
'do przystanku dwa kroki'-blisko
'mam sklep pod nosem'-blisko
'masz to jak na widelcu'
'samemum widzioł'-sam widziałem
'na wyciągnięcie ręki/dłoni'-blisko
'chciał mu się przypodchlebić'-przymilić
przypodchlebiać się-przymilać(Przytyk)
'kto jest od wszystkiego,to jest od niczego'-kto niby na wszystkim się zna to niczego dobrze zrobić nie potrafi
żyniadło-penis
żynioc-ten kto się chce ożenić
'zdatni do żyniacki'-nadaje się na męża(bardzo częste)
'coś takiego,koleżanko i kolego'
'wystrojone od tradajca'-dziwnie(Przytyk)
'ani żym sie i nie obejrzoł'-jak to się stało
'ani się nie obejrzysz'-jak to przeleci
grubianin-bez ogłady
gruboskórny-j.w.
obcesowy-j.w.
'podpora rodziny'
'spadaj stąd,śmieciu'
'nie bój się,nie zjem cię'
'nie zjedzą się'-nie wstydź się
ćwierćinteligentne-pogardliwie o inteligencie
'gdzie się chamy przed pany pchata?'-musi być porządek,"gorsi" muszą być z tyłu
'główka jak makówka'
'jak ja go pogonię to gówno i fraki po nim zostaną'(Kępeczki)
'guzik mnie to obchodzi'-niewiele mnie to obchodzi
'guzik z pętelką'-nic ważnego
"chojna'-przekleństwo
'zdychaj pod płotem'
'chcesz zdechnąć pod płotem?'-żeby ci nikt nie pomógł
'na mądrej głowie włos się nie trzyma'-o łysych
'jak ja nie przyłożę do tego ręki to nic nie będzie'
'umizguje się'-zaleca
'miźgoli się'-j.w.
'chwila,moment'-zaraz
'ty mi się tu nie mądrz,nie podskakuj,siedź na dupie i przytakuj'(bardzo stare)
zomorek-bardzo chudy(Przytyk)
'stoi nad grobem'-bardzo ktoś stary
'syn młynarza'-blady,jasny,nieopalony(bardzo stare)
'nie rób z siebie idioty'
'robisz z siebie idiotę'
'robisz z siebie pośmiewisko'
'przeginto w pół'-przygarbiona(Przytyk)
'chodzi taka przeginto'(Przytyk)
'chodzi przyginto do ziemi'-przygięta do ziemi,tzn.zgarbiona(Przytyk)
'połumało mnie'-bolą mnie kości,korzonki
'rozbija się nowym samochodem'
'jedzie na złamanie karku'
'sadzi susy'
'fajna gromadka'-gromadka dzieci
'boczy się'-złości,gniewa(Przytyk)
buczy-płacze
'na przyjściu pola i(do) lasu'-u styku pola i lasu(bardzo stare)
'na przystawaniu pola i(do) lasu'-j.w.(bardzo stare)
'ma cztery roki'-cztery lata
'dziesięć lat do tyłu'-dziesięć lat temu(Przytyk)
'na dziesięć lat naprzód'-na dziesięć przyszłych lat(Przytyk)
'naumyślnie to zrobił'-celowo
niemot-niemota,gapa
'nie zbawi cię ta godzina/dzień itd.'-poczekaj,nie śpiesz się
'nie masz się do czego śpieszyć'
'tyli świat'-kawał drogi/gdzieś bardzo daleko(Przytyk)
'buzia jak 5 minut'-drobna
'dostanie wpierdol'-zbiję go
'świnia bez honoru'-o człowieku
"Bóg wie kiedy'-nie wiadomo kiedy
'to nie jest takie hop-siup'-to trudniejsza sprawa
'wygarnęłam mu co o nim myślę'
'śpi snem sprawiedliwego'-spokojnie
'śpi jak zabity'-mocno
'bez ogłady'-nie umiejący się zachować
'wyłóż karty na stół'-powiedz o co ci chodzi
'nie wtrącaj się w nie swoje sprawy'
'opowiada niestworzone historie/rzeczy'
'mam ochote na Dorote'
'dałam mu wygawor'-powiedziałam mu o nim
uspyrał-zgromadził pieniądze(Przytyk)
'ustawił dzieci'-znalazł im pracę,stanowisko,dał start w życiu(Przytyk)
'ustawił cała rodzinę'-j.w.(Przytyk)
'robi to za plecami'-tajnie,niejawnie

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

www.youtube.com/watch?v=ajTZzqQFOm0
www.youtube.com/watch?v=HwK3JohrLRM
www.youtube.com/watch?v=n3bGo7837yA
www.youtube.com/watch?v=QMrON3O7qwU
www.youtube.com/watch?v=2LfHcQu477g
www.youtube.com/watch?v=EP-3LVoF4gY
www.youtube.com/watch?v=VH8MPV0T1n4
www.youtube.com/watch?v=izqfnC2sOP0
www.youtube.com/watch?v=1kklMp-jybs
www.youtube.com/watch?v=XPBjomG6fWQ
www.youtube.com/watch?v=GeNS1bkR6Qs
www.youtube.com/watch?v=F-lMgL5PWFk
www.youtube.com/watch?v=XcgCHzgjNiM
www.youtube.com/watch?v=JInFD2yQ1xM
www.youtube.com/watch?v=QHPmeN0caCA
www.youtube.com/watch?v=-VQJU-1tcks
www.youtube.com/watch?v=bL8Jj8z-M3Y
www.youtube.com/watch?v=n7IsQbWKDco
www.youtube.com/watch?v=RXN3slGQHPk
www.youtube.com/watch?v=Quy6wqXftms
www.youtube.com/watch?v=4bDy0VaZFkk
www.youtube.com/watch?v=XPBjomG6fWQ
www.youtube.com/watch?v=w2uIs2nMQVs
www.youtube.com/watch?v=4innPHMKJOM
www.youtube.com/watch?v=cwP9KxuIgcg
www.youtube.com/watch?v=Q8iPDCNvxz4
www.youtube.com/watch?v=FJ0cC2UeWH4
www.youtube.com/watch?v=K60QGrYBLJw
www.youtube.com/watch?v=RdKEgXB1I0Q

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

www.youtube.com/watch?v=TqZv4n9JZM4
www.youtube.com/watch?v=PjFS_b4dNoY
www.youtube.com/watch?v=dz-gx1Tb-5I
www.youtube.com/watch?v=dYSyC92O-oE
www.youtube.com/watch?v=A3YlYECrhbI
www.youtube.com/watch?v=CX2FchloVb4
www.youtube.com/watch?v=PzbFDnYlaQc
www.youtube.com/watch?v=pn1XUILIKp0
www.youtube.com/watch?v=L4PA_IwpOu4
www.youtube.com/watch?v=UbQaRBdn0Uc
www.youtube.com/watch?v=w0qrQfzFoSM
www.youtube.com/watch?v=X__grpsoQ2A
www.youtube.com/watch?v=Q5S2KoaEhcI
www.youtube.com/watch?v=xyZt-tuDHHo

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

'spod sikiry'-cham nieobyty
'ty wiesz jak ludzie żyją?'
'jak nie pałką go to kijem'
pacan-dureń
pachoł-sługus
'pachołkuje mu'-służy
'palma mu odbija'-wygłupia się
'jak pech to pech'
'to trzeba mieć pecha'-żeby coś takiego się stałó
młodzieżówka-młoda dziewczyna
'to betka'-coś łatwego
"Bóg zstąpił na ziemię'-prześmiewczo o kimś/czyjejś działalność/że taki niby ważny
głodomory
'tańcowały dwa Michały,jeden duży,drugi mały'
'idź stąd piekielniku jeden'-nie gorsz towarzystwa
'z piekła rodem'-ktoś zły/jakaś zła działalność
'będziesz się smażył w piekle'-bo źle postępujesz
'nie wiem co mnie podkusiło?'-żeby coś zrobić
'nie kuś losu'-lepiej zachowaj ostrożność
'skusił się na nie'-zechciał je i np.kupił
'korci mnie żeby...'
'nie wiem co mnie podkorciło?'
'będziemy głosowali'-głosować(pomieszany czas przyszły z przeszłym)
'ażesz ty'
'aż ty'
'oż ty'
'pięć groszy bym nie dała,że on to mówił'
ciort-mały łobuziak
'czort go znajet'-kto go tam wie
'chłop po studiach a taki głupi'
'grubymi nićmi szyte'
'ja nic nie wiem,ja nic nie wiem'-nie pytajcie się mnie o to
'moje nogi pachną cudnie,rano,w wieczór i w południe,pachną cudnym aromatem jak ten ser szwajcarski latem'
'jakby się tak dało cofnąć czas'-zrobiłby inaczej
'czasu nie da się cofnąć'
'było,minęlo'
'nie ma po co do tego wracać'
pusion-pucołowaty niemowlak
'moje pychole/pycholki'-dzieci
'no i z czego to głupie sie śmieje?'
'sypnij groszem a na pewno się uda'
'Pan Bóg nierychliwy ale sprawiedliwy'
'rychło w czas'
'jak bedziesz robił jak ja ci mówie to wszystko sie udo'-powiedzie
bezmózgowiec-debil
'a żebyś wiedział'
'powiedziałam mu co o tym myślę na odchodne'
'na odchodne'-gdy się ludzie rozchodzą
pomerdany-głupi
pąk-grubiutkie dziecko
'-powaga?
-powaga.'-mówię prawdę,nie żartuję
'jeden drugiego wart'-obaj do niczego
'synek skurwysynek'-łobuz
'mołczać'-milczeć
'zamknąć mordy!'
'zamknij gębę bo ci mucha wpadnie'
'jest na wykończeniu'-bliski śmierci
'rozumie piąte przez dziesiąte'-niewiele
'wie,że w kościele dzwonią ale nie w którym'-coś trochę wie ale nie do końca
'wyszedł na ludzi'-młody stał się godnym dorosłym
'będą z niego ludzie'-z młodego
'wyprowadził/wywiódł go w pole'-nabrał
'nabrał wody w usta'-nie chce odpowiadać
'wystawił go do wiatru'-nabrał
'jak ktoś jest do ludzi to i ludzie do niego'
'rączek sobie nigdy nie pobrudził'-leń
'-po co?
-po to żeby nie wpaść w błoto'
'dobra partia'-dobra kandydatka na żonę/kandydat na męża
'od stóp do głów'-w całości
'robota to głupota'
'pojedziemy do Chotczy tam gdzie się świat już kończy'-(Lata 80-te.To powiedzenie w radomskim wzięło się stąd ,że Chotcza leżała na samym skraju województwa radomskiego)
'z rańca'-z rana
'był jedną nogą na tamtym świecie'
'gdzie mi się wpierdaszasz?'
skołowaciał-stracił rozeznanie
'zaniedbał się'-człowiek przestał dbać o siebie
'zaniedbał sprawę'
rypa-gruba,niezgrabna dziewczyna
'puste łby'-głupki
'pusty łeb'-głupek
Romaldek-od imienia Romuald
'stary rumpel'-stary grat
'daj mi święty spokój'
'niech cię ręka boska przed tym broni'-żebyś to zrobił/żeby to się stało
'strzeż cię przed tym Panie Boże'-żeby cię to spotkało
'nie daj Boże'-żeby to się stało
'daj Bóg żeby'-to się stało
'ugotuje się we własnym sosie'
'ale jubel'-heca
'niezły jubel'-zabawa
'udało się,że fest'
'przyponaglij go'-ponaglij
'wykończą mnie te twoje zachcianki'
'umarł na moich/naszych oczach'
'gęba na kłódkę'-nie rozpowiadaj o tym
'ani pary z ust'-nie mów o tym
'wdał się w ojca'-z zachowania
'zuch do roboty'(bardzo częste o dobrze pracującym)
'szaleje na jej punkcie'
'urwanie głowy'-jakieś kłopoty
'ja nie przeliczam wszystkiego na pieniądze'-dla mnie liczą się też uczucia
ordynus-cham,gbur
'szlaja się'-łazi,włóczy
'gdzie sie toto szlaja?'
'szlaja sie po nocach'-gdzieś łazi,używa(b.częste)
'wloz jak świnia do koryta'-po brzydkiej kampanii wygrał
koryciarze-samorządowcy myślący tylko swym zysku
ciągnie-korzysta z czegoś
'ciągnie do siebie'
'wilka ciągnie do lasu'-każdy ma swe przyzwyczajenia
'zrobiłam rewolucję w domu'-np.zmieniłam meble
'weź go za łep i przyprowadź'
'padam na pysk'-tak ciężko pracuję,staram się dla rodziny(to kobiety tak gadają)
'siać można rzepę'-na skórze gdy ktoś strasznie brudny(b.stare)
'bij chama i patrz czy żyje'
'ja mam usranie kapelusza'-dużo zajęć
'szkoła dla matoła'
'robota mu się pali w rękach'-tak dobrze pracuje
'aż mu się ręce palą do tego/roboty'-tak bardzo tego chce
'ma zapał do roboty'
'pali się do tego/roboty'
przebój-o człowieku zuchu
'przebojem przez świat'-z siłą,rozmachem
'żałoba po kocie'-prześmiewczo o noszonej żałobie po dalszym krewnym
'znaczy tyle co i nic'
'nogi mu się same rwą do tańca'
'tajemniczy Don Pedro'-ktoś nieznajomy
'trzymają go pod pierzyną'-rodzice przesadnie dbający o dziecko i nie pozwalający mu na swobodę(b.stare)
'kawa z rana jak śmietana'
'byłam zapomniała'-zapomniałam
'trzyma się tego rękami i nogami'-tak bardzo tego chce/trzyma się tej wersji
'po co po próżnicy gadać?'
'oszkaowały cię'-obgadały,osądziły od czci i wiary
'giń,przepadnij siło nieczysto'
obżartuch-żarłok
'w parafii Brzeźnica koło Kozienic był kiedyś ślub Sarny z Wilkiem.Cała okolica się śmiała.'
wykitował-zmarł
szur-miejsce na Wiśle gdzie się zapada w piachu(Kępeczki koło Kozienic)
smotruch-brudas
usmotruchany-ubrudzony
skakaju-skaczą(Kępeczki koło Kozienic)
'on jest na przyczepkę'
ruż-rusz
'robi z łaski na uciechę'-niechętnie(b.stare)
'nie ma szacunku dla siwizny'
'że też ziemia takiego nosi?'
'myśli,że cały świat się wokół niego kręci'-egoista
'jedziemy na wygibus'-dyskotekę/zabawę(Lata 70-te)
'weź zrób/przyjdź/przynieś'-dodawanie czasownika "wziąć"do czynności(Przytyk)
'wezmę i przyjdę'-przyjdę(Przytyk)
'wziołem i przyszedłem'-przyszedłem(Przytyk)
'w zeszłem roku'-zeszłego roku(Kępeczki kołó Kozienic)
'ma dwie lewe ręce(do roboty)'-nie potrafi pracować/próżniak

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

'wzdycha do niej'
jem-im(Kępeczki koło Kozienic)
pięknoduch-ktoś uwznioślony
kawęka-kwęczy
'kwęczy,jęczy'-jest mu źle
'stary jak świat'
'obraził się na cały świat'
'chce naprawić świat'
warły-napierały
myszkuje-przeszukuje
'gęba jej się nigdy nie zamyka'-gadatliwa
gadaśna-gadatliwa
'o święci Pańscy'-o jeju(Kępeczki koło Kozienic)
bąba-gruba kobieta
'popatrzyła na niego jak na głupiego'
bębas-dzieciaczek
'zalewa robaka'-pije
'jestem na każde twoje zawołanie'
'jestem jak zdechła'-zmęczona
zdechlak-słabeusz
'zwyzywała go'-klęła na niego
'nawrzucała mu'-naklęła na niego
ćlamie-mlaska podczas jedzenia(Przytyk/Kozienice)
plumpie-woda
łotrzyk-łobuziak
łoter-łobuz
żurek-żur
'ma fach w ręku'
'na pół gwizdka'-tak trochę
'to jest niedopowiedzenia'
'matka/ojciec się w grobie przewraca'-tak źle postępujesz(b.stare)
'wpędzisz matkę do grobu'-swym złym postępowaniem
'głowa już nie ta'-o starym
'kto nie ma w głowie ten ma w nogach'
Bukol-przezwisko Bukowskiego
'siedzi w mamrze'-więzieniu
'siedzi w kiciu'-w więzieniu
'mieli ozorem'
'dziewczyna jak malina'
'stary dzbuk'-o starym
margolka-dziwczynka(Radom)
'złapać wilka'-mieć hemoroidy(Przytyk/Kozienice)
zgaga-podła kobieta
'ja się na świat nie prosiłam'
'a idź w pierony'(b.stare)
'a niech cię diabli wezmą'
łajza-brzydko o człowieku
Ameryka-też coś dobrego,bogactwo
'mają tu Amerykę'-żyją bogato,dobrze
niedorajda-gapa
'nie jesteś z cukru,nie roztopisz się'-o kimś kto się boi deszczu
'prychni się'-stroi,maluje
'panni się'-zachowuje jak panna
pannica-młoda panna
'zbzikował na starość'
bzikotanie-przy cięciu krajzegą drzewa
'bzi!bzi!bzi'-odgłosy przy cięciu drzewa
'wyszedł z domu jak stał'bez majątku,wyposażenia opuścił dom
'wyszedł z domu w czym stał'-nieubrany
'więcej moja noga tu nie postanie'
'zabieraj stąd swoje manatki i wynoś się'
'uprzykrzył mu życie'
'będzie się tu naprzykrzał'-przeszkadzał
'oni byli skazani na siebie'-tak pasowali do siebie/nikt ich nie chciał
'byli skazani na siebie'-nie mogli liczyć na pomoc
'-co?
-nic.
-pocałuj babę w cyc,baba cyca nie żałuje niech ją (Janek) jeszcze raz w cyca pocałuje'(Zakrzew.Lata 70-te)
'nie ma to jak w Rzymie,jeden robi,pińciu drzymie'(Zakrzew.Lata 70-te)
'nie ma jak w Opocznie,popierdoli i odpocznie'(Zakrzew.Lata 70-te)
'z tamtej strony Wisły leciał zając ścisły,jaja mu się chwiały a dziewuchy się śmiały'(Zakrzew.Lata 70-te)
'powiedz szybko:napisz gdzie leżą Włochy'-na pi-dzie leżą włochy(Zakrzew.Lata 70-te)
'ni do rytmu,ni do taktu,wsadź se ch...a do kontaktu'(Zakrzew.Lata 70-te)
'skąd ty to wziąłeś?z sufitu?'
'trzyma się maminej spódnicy'-niezaradne dziecko
'miałam cię za kogoś mądrego'
'wygląda jakby miał jutro umrzeć'-bardzo źle
'myśląl,że on jest nie wiadomo co/kto'-a tu okazało się,że nie
'Rusos sie jak Denis Rusos'(Lata 70-te)
'jechać na waleta'-bez uzgodnienia wcześniejszego
'o żebyśta się nie zesrały'
gicoł-wrośnięty w owoc korzeń(np.u pomidora)(Radom)
'-byłeś kiedyś u mnie?
-a nie było okazji'
'gra w piki daje wyniki'
Poldizer-od imienia Poldek(Leopold)
'myślisz,że samym powietrzem się żyje?'-trzeba pracować,zarabiać
'bida,stoi dzida'(Lata 80-te)
'jak te cigry'-takie złe dziewczyny(Przytyk)
śmocyngiel-od śmok(Oblas)
ćwocyngiel-od ćwok(Oblas)
Cztula-imię krowy(Lata 50-te)
Granicha-imię krowy(Lata 80-te.Przytyk)
rozparzyniec-nadpobudliwy(Przytyk)
'on ich zawstydził'-zrobił lepiej
'ile ja się przez ciebie wstydu najadłam'
'wstyd mi przed ludźmi'
wstydzioch-wstydliwe dziecko(Przytyk)
'wstyd się przed ludźmi na oczy pokazać'
'nie pokazuj mi się na oczy'
'żebym ja więcej twojej gęby nie musiał oglądać'
'wyjdź i nie wracaj'
'żeby więcej moje oczy nie musiały ciebie oglądać'
'dokuczyło mu życie'
'a-o-i-e-o'-wykrzyknik oznaczający 'tak sobie','nie za bardzo'(Przytyk)
'a- o'-a patrz
'o'-patrz oto to
frykasy-delikatesy
'fruwaj mi stąd'
'fuksem mu się udało'-jakimś szczęśliwym zdarzeniem
'dał mu fangę'-zadał mu cios w twarz
'glanc papier'-papier ścierny
gleńda-ględa,ten co ględzi
'coś ty taki oklapnięty'
'chodzi po prośbie'-dawniej dziady chodziły od domu do domu(b.stare)
fatałaszki-ciuszki
'to on pociąga za sznurki'
pyskol-pyskate dziecko,nastolatek
'odciajana dziewczyna'-zuch(Przytyk)
'hybaj'-bierz,rzucaj
'inny świat'-inaczej niż było/inaczej niż gdzieś
'będziesz grubszy jak szerszy'-jak będziesz dużo jadł
'ma żarcia do rozparcia'
'nie można z gęby robić dupy'-trzeba być słownym
'uśmiałem się do rozpuku'
glamajda-słabo jedzący
'tyle tego co i nic'
'tyle znaczy co nic'
'złamanego grzyba nie ma w lesie'
'twoje gadanie znaczy tyle co i nic'-on i tak nie słucha
'ty tu nie masz nic do gadania'
'jakbyś gadał do ściany'-on i tak robi co chce
modluncy-fanatyk katolicki,PISowiec
bozia-przesadnie grzeczna,cicha
'ta to taka bozia'
pobożnisia-pobożna kobieta
modlnisia-często się modląca
modnisia-modna kobieta
'złamanego grosza nie wart'-o człowieku

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

'(Janek) ma łep jak sklep a w nim same puste półki'(Zakrzew,lata 70 -te)
na!-masz(dawniej podając psu jeść mówiło się tylko "na")
'nie wiedziałam o Bożym świecie'-byłam w szoku/bałam się strasznie
'żyje o chlebie i wodzie'-słabo się odżywia/żyje biednie
kościółkowy-ktoś bardzo religijny
doktorostwo-małżeństwo lekarzy
'zecwónił się'-napierdział(Zakrzew)
'bydle z obory'-wyjątkowy cham nie znający zasad postępowania(Przytyk)
'były ale się zmyły'
'była w siódmym niebie'-bardzo szczęśliwa,zadowolona
'żyć,nie umierać'-tak dobrze
'niezły kipisz'-zamieszanie,bałagan,zadyma
'są ście doma?'-jesteś/jesteście w domu(Przytyk)(b.częste)
'co nagle to po diable'
'nosem ziemię podpiera'-taki zgarbiony
'ma sto odmian na godzinę'-o kimś
'a kto za nim trafi?'-wiadomo to czego on chce?
'kot chodzi swoimi drogami'
'Kasia Szewczykowy'-Kasia Szewczykowej
Benia/Beńka-od imienia Bernadetta
'traktor związany sznurkiem'-rozlatujący się
'nawali chłopu do kosy'-da mu dużo jeść(jakby miał kosić i potrzebna mu była siła)
'jedzie mi tu czołg?'-palcem ściąga się skórę pod okiem i pokazuje;w znaczeniu:co za bzdury gadasz?
'nie dajesz mi żyć'-prześladujesz,kontrolujesz
'on jest zupełnie bez życia'-nieruchawy,powolny(też o dziecku)
'z życiem!z życiem!'-okrzyk przy robocie/ćwiczeniach nawołujący do energicznego wykonywania
'co tak waniajet?'-śmierdzi
'tfu!tfu!na psa urok!'-przy złym obrocie sprawy albo żeby się to nie stało(b.częste)
'papuga zielona,co ja to i ona'-gdy ktoś kogoś naśladuje
'kot zawsze spada na cztery łapy'-że to komuś się zawsze udaje
'nie dziel skóry na niedźwiedziu'
Dzidek-od imienia Zdzisław
'baby do garów!'-konserwatywne podejście(b.częste)
'w kapelusie'-w kapeluszu
goguś-strojniś,elegancik
cichcem-po cichu
fanfaron-ktoś przesadnie ekspresyjny
'pracuj,garb ci sam wyrośnie'(b.stare)
'dorobił się garba'
'to nie przelewki'-poważna sprawa
kupi/kupij-kup(Przytyk)
'je oczami'-gdy bardzo głodny(b.stare)
'jest w rozjazdach'-gdzieś jeździ
'trza do niej wchodzić po drabinie'-taka wysoka dziewczyna
'gryzie ziemię'-od dawna jest pochowany/jest zmarłym
'chodzi jak ta ślaja'-brudas
łamignat-siłacz
'łamie mnie w gnatach'
'co on sobą reprezentuje?'-nie ma żadnych umiejętności/jest nikim
'też utruł jej życie'
chom-chytrus chomikujący coś(Przytyk)
chomikuje-gromadzi dobra i kryje przed drugimi(np.dziecko słodycze)
'nie na wodę'-gdy ktoś kichnie-chodzi o kielicha(b.stare)
'na cudzej krzywdzie się wzbogacił'
'na cudzej krzywdzie jeszcze nikt się nie wzbogacił'
mazgaj-płaczek
'mazgai się'-płacze
'jak już chcesz to mnie bierz'-dziewczyna do chłopaka
'dzik,nie umi sie zachować'-o dziecku,dorosłym
'on taki niewyżyty'-rozrabia,wariuje
'wyżywasz się na mnie'
obłąkany-głupi
'miała z nim krzyż pański'-kobieta ciężkie życie z mężem
'ja mu swoje a on swoje'-nie mogę mu przetłumaczyć
'wziął dupę w troki'-poszedł(b.stare)
'niezła z niej była pierdolnica,kto mógł to właził'
'nikomu marnego słowa nie powiedział'(b.stare)
'skok w bok'-tzn.facet z inną niż żona kobietą(b.stare)
'nie bądź taki do przodu'
bida-bieda/zła pogoda(śnieg,deszcz)/słaby człowiek/wojna lub jakaś inna zawierucha(Przytyk)
'bida,stoi dzida'(b.stare)
'co użyjesz to twoje'
'użyjesz jak pies w studni'
'pindrzy się'-stroi,elegantuje
'ten wiecznie napucony'-zawsze niezadowolony
'wiecznie zły'-zawsze
puca-pucołowata dziewczyna
'pucy się'-jest zły na kogoś
oflim-brudas
fliomon-brudas
szwankuje-niedomaga/zepsuło się
'dostał wpierdol'-zbito go
'wydrapała by oczy'-komuś kto krytykuje jej męża,syna
'nie sięga mu do pięt'-taki gorszy od niego
'nie da sobie nic powiedzieć(że źle robi)'
'wypłakuje za nim oczy'
'a przegonić to'-kogoś
'a rozgonić to'-np.jakąś parę zakochanych
'z nim się wdać w konszachty'-można na tym źle wyjść
'jak go pogonię to będzie za sobą kapcie zbierał'
'uciekał aż się za nim kurzyło'
'ni go w dupę,ni go w oko'-nie wiadomo jak z nim postępować(b.stare)
'tej nie,tamtej nie,tylko trzeba mu królewny'-wymagający kawaller
'taka zbieranina'-różni ludzie zgromadzeni
'za Boga Ojca bym się tego nie podjął'-oznacza coś trudnego
'głupszemu trzeba ustąpić'-np.w czasie sprzeczki(b.stare)
'trąbią w tą samą tutkę'-mają ten sam cel/popierają się
'opił się jak bąk'
identyko-identyczny
'już ón go wyprowadzi'-sceptycznie
'wyprowadził go na ludzi'
'robisz z siebie głupka'
'marcepany z suchej mietły'-słabe jedzenie(Kępeczki koło Kozienic)
'gra jak cajmer'-nie znam znaczenia(Przytyk)
'-czy to prawda,że białe koguty są silniejsze od czerwonych kogutów?
-idź do nich i się zapytaj'-(częste takie odzywki)
'o święci Pańscy!'(Kępeczki koło Kozienic)
'wtrącił swoje trzy grosze'-powiedział coś w rozmowie
'długo się nie nacieszył życiem'
'cieszy się dobrym zdrowiem'
'zwykły zjadacz chleba'-przeciętniak
'to mój chleb powszedni'-coś zwykłego
'ma fisia'-głupi
fiśnięty-głupi
'ma kota w głowie'-głupi
fiuknięty-głupi
frymaczy-wybrzydza
'kupili wy mnie chleb?'(Przytyk)
'mnie sie on widzi'-podoba(Przytyk)
'jestem chora,idę do doktora'
'chciałaby dusza do raju
niedźwiedź-ktoś ociężały
'golnij!'-wypij kieliszek wódki
pomerdany-głupi
gorączka-ktoś nadpobudliwy
'nie gorączkuj się'-denerwuj
'tobie sie zdaje,że wszystko samo z nieba spada?'-że nie trzeba pracować?
'przeprasza,że żyje'-ktoś niepewny(b.stare)
'udaje,że żyje'-ktoś słaby,niepewny
diabeł-o człowieku
'diabeł wcielony'-o człowieku
'ón taki mundrol i dał się wykołować'
nalewaja-grubas,tłuścioch(okolice Radomia)
'jedziemy z tym koksem'
'ma głowę w chmurach'
'a pozdrowić tam Mirka'-pozdrów
'płaczka żydowska'-wyjątkowy beksa(b.stare)
'siednij se'-usiądź(Przytyk)
'patrzaj go'-popatrz jaki cwany(Przytyk)(b.stare)
papłajda-ten co się paple przy jedzeniu
'ciaparajda-niedorajda'-wyjątkowa gapa
niedorajda-gapa
'umarłego by zbudził'-taki hałas
'blady jak trup'
'blady jak ściana'
bledzioch-blady,słaby
pulpet/pulpeciarz-krągły na twarzy
'nie myśl tyle bo cie zjedzą motyle'
'szed Grześ przez wieś'
'czysto,można jeść z podłogi'
'myjcie się dziewczyny bo nie znacie dnia ani godziny'(b.stare)
'umęczy siebie i innych'-o przykrym człowieku
'najlepsza gęsina jest na świętego Marcina'
'pierun nagły'-coś złego
'Niebo(Boże),widzisz i nie grzmisz?'-jakby echo kultu Peruna
'chciwość ludzka nie zna granic'
'zalany w trupa'
'ale się go użałował'-nie użałował się,że mu się krzywda stała

Słownik mowy radomskiej

[olszak-przytycki]

'prosze,prosze,zdjąć kalosze'
'jak długo mam jeszcze znosić twoje humory?'
humory-różne negatywne nastawienia
'jest przystojny,że śmiech'
'oj,dopiero mecje'-też mi coś(Kępczeki koło Kozienic)
zmechacony-np.sweter podniszczony
'jak żeś głupi,niech ci dupa marźnie'-skoro się nie ubierasz
'poprawiła się'-przytyła
'poprawiła się...na wadze'-prześmiewczo
'dupa,wiecheć,karuzela'-nonsensy(Przytyk)(bardzo stare)
'nic dziwnego,koleżanko i kolego'
'jesteś nie syn dla mnie'-źle postępujesz,wyrzekam się ciebie(Kępeczki koło Kozienic)
suchy-też w znaczeniu szczupły(Przytyk,Zakrzew)
suchelec-chudzielec,ktoś przesadnie szczupły(Przytyk,Zakrzew)
'oddasz mi to na święty nigdy'-nie ma widoku,że to kiedyś oddasz
'pocałujta w dupę wójta'-nic nie wskóracie
'pocałujta w dupę wójta,w dupę wójta pocałujta i niczego sie nie bójta'(Przytyk)(b.stare)
'chudy jak patyk'
patyk-ktoś bardzo chudy
szczapa-bardzo chuda dziewczyna
'jakby skóra z ojca zdarł'-tak syn podobny do ojca(Przytyk)
'udaje nieniwiniątko'-a coś przeskrobało(Przytyk)
'ma swoje za uszami'-dużo nabroił
'jakie toto podłe a udaje aniołka'
'to jest Sodomia i Gomoria'-jakieś zgorszenie
'słuchaj uchem a nie brzuchem'
'z innej gliny ulepiony'-ktoś o zupełnie innym charakterze,usposobieniu
'spracowane ręce'-zniszczone pracą
lizus-ten co się podlizuje
'podlizywać się'-przymilać do kogoś,np.uczeń do nauczyciela(Przytyk,Zakrze)
'siedzi,gęby nie otwiro'-małomówny
'jakby mógł to by mu wlazł w dupę'-tak go hołubi,tak mu jest oddany(Gaczkowice)
((Pewien chłop z Gaczkowic był zdegustowany,że jego pies zamiast gryźć drugiego psa,okazywał mu swą poddańczość i tak o nim powiedział))
'świrgoli głupoty'-gada bzdury
'co on tam świrgoli?'-bajdurzy
'drze się aż się cała chałupa trzęsie'-wydziera się
'babcia Staszałkowa stała przed telewizorem i rozmawiał z nim.W końcu tak prezentera w telewizji podsumowała:jakiś ty mądry.Skund ty o mnie wszystko wisz?'(Oblas.Lata 80-te)
-dla niego to jak splunął'-żaden problem,nie przejmuje się tym
'Zły człowiek po śmierci urodzi się jako pies'(Staszałkowa,lata 70-te)
'Kiedy na podwórko mojej babci Stefanii zaczął przychodzić nie wiadomo skąd jakiś piesek,powiedziałem jej o tym.Babcia rzekła:'O,dziadek'-znaczy jej zmarły mąż pojawia się pod postacią psa(Kępeczki koło Kozienic)
'każdy głupi to potrafi/wie'-takie to łatwe
'robi wszystko na odwyrdkę'-inaczej niż wszyscy(Przytyk)
przypadłość-wada,choroba
'kup mi ciapy to cię będę lubił itp.'
niepozbyty-ktoś nachodzący kogoś wbrew jego woli(Przytyk)
'ani się go pobyć'-nie wiadomo co robić by przestał z nami być
zbytek-bogactwo,luksus
'próżny zbytek'-niepotrzebny luksus
'co ona w nim widzi?'-według ludzi jest on przeciętny albo nawet brzydki a dziewczyna na jego punkcie szaleje
'nauczyciel z boży łaski'-ktoś "z boży łaski'-słaby
'w nocy,o północy'-w znaczeniu 'bardzo późno' np.ktoś budzi kogoś
zagramaniczny-zagraniczny
'pokorny jak baranek'
'zawołała Jurka żeby wsadził jej ogórka'
'z niejednego pieca chleb jadł'-obyty,obeznany
'nigdzie długo miejsca nie zagrzeje'-ktoś niestabilny,np.często zmienia pracę(bardzo stare)
'idę się utopić.
-a to może ci pomóc?'-"braterska" przysługa
'po trupach do celu'-ktoś bezwzględny myślący o swoim zysku
'dzieci mu włażą na głowę'-nie szanują go,nie słuchają się
dno-coś kompromitującego,beznadziejnego
dostani-bogaty,zamożny
'stoły się uginają od jedzenia i picia'-takie bogate przyjęcie
'idzta,pijta,używajta,a na stoły nie rzygajta'-na przyjęciach(Przytyk)(b.stare)
wypieki-ciasta,placki
wypieki-czerwone kolory na policzkach
'na wierchu'-na górze,szczycie(Wolanów)
'ma feler'-wadę
felerny-zły,z wadą
'o mały figiel(aby się to stało)(Przytyk)
'mało co (aby do tego doszło)(Przytyk)
fruwa-gdzieś chodzi po domach np.kobieta
'fruwaj stąd!'-uciekaj
fizol-pracownik fizyczny,prostak
furiat-gwałtowny,szalony
'wpadł w furię'-zdenerwował się
'aj,cwaj,draj,wypieprzaj'-po niemiecku
'robi gembe'-jest niezadowolony
'dla chcącego nic trudnego'
'powinieneś ją po rękach całować'-z wdzięczności
'na rękach ją nosił'-taki był dla niej dobry
'nie umi zagadać'-nie potrafi w towarzystwie podjąć rozmowy
'nie pogadasz'-taki ważny
'czy oni nie mają rozumu?'
'siedzi śmierno'-cicho,pokornie(Przytyk)
'siedzi cicho jak mysz pod miotłą'(Przytyk)
'nie da sobie przetłumaczyć'-że źle robi
'opycha się'-dużo je
'jest co opchnąć?"-zjeść
'raj na ziemi'-bardzo dobrze
'żyją jak w raju'-tak im dobrze
'pojechał w ciemno'-bez przygotowań,uzgodnień
obarżony-obrażony(Przytyk)
'wzięła go na ładne słówka'
'jebut o lód'-przy upadaniu na lód
'tu się zgina dzió pingwina'
'ulega mu jak wrzodowi na dupie'(Przytyk)
'gówna nie tykaj'-np.nie kontaktuj się z nieodpowiednim człowiekiem(Przytyk)
'chłopak na opak'-robi inaczej niż inni(Przytyk)
'gada po wsiocku'-wiejsku,gwarą(Radom)
'i klops'-nie wyszło
'jaja jak berety'-śmiechy
'wzuć buty'-obuć,założyć(Przytyk/Kępeczki)
'zzuć buty'-zdjąć(Przytyk/Kępeczki)
latawica-dziewczyna nieskromna,rozbrykana(Przytyk)
'liznął trochę(czegoś)'-nauczył się
lofer-łobuziak
lofruje-biega,łobuzuje
'do luftu'-słabe,do niczego
chychro-pracuje ponad siły(Przytyk)
'schuchroł sie'-zmęczył(Przytyk)
'psy na lata sie nie gryzą'(Zakrzew)(chodzi o to,że w czasie bójek walczyli ze sobą chłopcy w różnym wieku.I na zarzut,że ktoś jest starszy albo młodszy -takie powiedzenie)(Lata 70-te)
'-co tak rży?'-co tak rżysz?śmiejesz się(Przytyk)
chychle-pracuje ponad siły(Przytyk)
'stul pysk'-zamknij się
niuch-węch
wyniuchał-wywęszył
Makaroniarze-Włosi
Żabojady-Francuzi
'poszła sie dowiadać'-dowiadywać(Przytyk)
'twoje achy i ochy'-narzekania(Przytyk)
'idę się załatwić'-wysrać(radomskie)
Guniuś-przezwisko mojej mamy z lat 50-tych(w znaczeniu szybko pracująca,zabiegana)
'dawniej wszyscy w naszym zakrzewskim pobudynku kładli klucz pod wycieraczkę.przecież każdy mógł te drzwi otworzyć'(Zakrzew lata 70-te)
'zasie on powiedział'-zaś(Przytyk)
'trzabyło mu nasadzić kijów'
facet-mężczyzna
facetka-kobieta
'pierwszy z brzegu to zrobi'-takie to łatwe
'tęknął lód'-pękł częściowo i wydał charakterystyczny dźwięk
'szamotanie się w sieci'-dramatyczna próba wyrwania się z beznadziejnej sytuacji
'pomieniały się'-pozamieniały(Radom/Kępeczki)
'tak mnie sponiewierał'-źle potraktował
'moje portki'-mój mąż
'moje portalki'-mój synek,wnuczek
'stara pudernica'-o leciwej elegantce(Przytyk)
przylepa-miłe dziecko lubiące towarzystwo dorosłych(Przytyk)
'stare próchno'-o kobiecie
'sypie sie'-o starej kobiecie
'sypie sie'-puszcza o młodej
'stara prukwa'-o starej kobiecie
'stary pierdziel'-o starym chłopie
łajza-źle o człowieku
łajdus-w znaczeniu puszczalska/kurwiarz(Kępeczki)
'łajdaczy się'-kurwi
łajdak-źle o człowieku
łajdastwo-coś złego
'ście że gdzie byli?'-gdzie byłeś grzecznościowo(Przytyk)
'ście co robili?'-co robiłeś grzecznościowo(Przytyk)
rybaczy-łowi ryby
'łapie ryby'-łowi ryby(powszechne dawniej(teraz?) w radomskim)
'co złapałeś?'-jaką rybę złowiłeś?
'narobił rabanu'-hałasu
rupiecie-graty
'stary rupieć'-np.stara baba
rączka-uchwyt(powszechne w radomskim)
'siąpi deszcz'-drobno pada
'nie przymulaj'-nie nudź(Przytyk)
przymuł-prostak(Przytyk)
'skićkaj stąd'-uciekaj(Zakrzew,Przytyk)
'wygląda za nim'-dziewczyna wypatruje chłopaka stale(Przytyk)
'chodzi jak struty'
'nie ta matka która urodziła ale ta która wychowała'
'rosną jak na drożdżach'-bardzo szybko,np.dzieci
'rosną jak grzyby po deszczu'-bardzo szybko
'gaszą ogień ogniem'-robią coś bez sensu
pyskówka-chamska wymiana zdań
'każdy jest kowalem swego losu'
'postawił się okoniem'
'on już jest wesoły'-podpity
zmyślny-dobrze pomyślany,fantazyjny(Przytyk)
zwada-spór,kłótnia
'wadzi sie z kim'-spiera,kłóci
'zwymyślał mnie'-skrzyczał brzydko(Przytyk)
'tylko dziada i baby tu brakuje'-wszytkich pełno(Przytyk)
mizerota-słaby,chudy(Przytyk)
'to nie na twój rozumek'
'to nie na moją głowę'
'mądrzejsi nie wiedzą'
'idź ty stary zbereźniku'-o tym kto opowiada sceny erotyczne(Przytyk)
'zberewił

Radomskie a Sądeckie

[olszak-przytycki]

Podobieństwo radomskich gwar do gwary sądeckiej:

am, alem – skrót od ale jestem(u nas tylko alem)
ancykrys – urwis, antychryst(u nas ancykryst)
ancymon – gagatek
ano – tak(raczej w połączeniu z tak:ano tak)
babka – małe, kwadratowe kowadło
badziewie – dziadostwo
bajzel – nieporządek, rozgardiasz
bardzi – bardziej
bety – prześcieradła, pidżamy, ubrania(Powiedzenie"wziął go za bety")
bez – przez
bojcyć – mówić głupoty, plotkować(u nas bojcować)
bojki – plotki, pomówienia
bojcor – plotkarz(u nas bojcorz)
bojcora – plotkara
borgować – kupować na kreskę(u nas kupować na borg)
buc – cham
buceć – płakać
charmider – bałagan w domu
chichrać sie – śmiać się
chlyw – bałagan
chłopy – mężczyźni
chrust – faworki
chryja – brzydka twarz, gęba; ale chryja → ale awantura(u nas to drugie)
chyrlok – chorowity człowiek
chyroć, chyrloć – kaszleć(u nas to drugie)
ciaparajda – nieudacznik
ciskać – rzucać
ciugnik – traktor
ciupać – rąbać, pot. szybko dokądś jechać
ciutki – troszkę(u nas ciutke)
coby – żeby
corny – czarny
cudok – dziwak
cudować – robić głupie rzeczy
cwortek – czwartek(właściwie źśdźćwortyegk)
cygonić – kłamać
dej ze – daj!
doktor – lekarz
druślok – cedzak
durnowaty – durny
durok – dureń, idiota
dwajścia – dwadzieścia
dziopa – dziewczyna(u nas dziaba)
dzwonek – karo w kartach
e ta! – jak to(u nas etam)
eno – ale dlaczego nie?(eno raczej w połączeniu:eno nie rób tego)
fajrant – przerwa po pracy
felerny – nieudany
fojka – papieros
gira – stopa
glizda – dżdżownica
godać – mówić
godoć – mówić (gmina Bukowsko)
gorunc, goronc – upał
gościeniec – droga
grot – stara maszyna
gumjoki – buty na deszcz
gumofilce – buty na deszcz
guzdrolić sie – robić coś powoli( u nas guzdrać się)
halastra – banda
Hanes – Ślązak(u nas Hanys)
harować – ciężko pracować
hebel – strug
hloć – pić alkohol
hulać – szaleć, tańczyć
idze, pójdze – idź, pójdź(idźze,pójdźze)
ino – tylko
inaczy – inaczej
ino-ino – niewiele
isceć – sikać(jscyć)
jarzyny – włoszczyzna
jo – ja
jojcorz – żartownik
jazgot – hałas
jazgotać – drzeć się
jupek – walet(jopek)
kamrat – przyjaciel
kartofel – ziemniak
kawalyrka – młodzi mężczyźni
kifor – nos(u nas kifa)
klamoty – sprzęt domowy
klepać – prostować ostrze kosy na babce przy pomocy młotka
klopsy/klops – (=sznycel)/kotlet mielony, gotowany
kopocka – kopaczka
krzesno – chrzestna(mało kto tak już mówi)
krzesny – chrzestny(mało kto tak już mówi)
kudły – włosy
kufajka – kamizelka
kukać – podglądać
kurze stopki – pierwiosnki
letko – lekko (gmina Bukowsko)
lewus – krętacz, oszust
leźć – iść
lura – słabo zaparzona kawa, herbata
łajza – włóczęga
łepetyna – głowa
łokulory – okulary
łosiem – osiem(łosim)
łyskać – błyskać, np. Sie łysko, idzie burzo
macher – krętacz, kombinator
machlojki – oszustwo
magistrat – budynek rady miejskiej
mjetła – miotła
mjosto – miasto
mlycorz – mleczarz
mlykło – mleko
młucka – mielenie( u nas młocka)
młódka – młoda dziewczyna
mńyj – mniej
Moja – żona, narzeczona, dziewczyna
Mój – mąż, narzeczony, chłopak
mysza – mysz
na glanc – na błysk
na obkoło – na około
naroz – nagle
nimo – nie ma
oglądnąć – obejrzeć, ocenić
osełka – ostrzałka do kosy
paka – więzienie, rodzaj wozu konnego do przewozu sypkich materiałów, ziemniaków etc.
pagłorek – niewielka góra
pastyrka – karabińczyk, także msza o północy w Boże Narodzenie(u nas tylko to drugie)
pjyrwy – najpierw
podła – słaba (gmina Bukowsko)
pomału – wolno( w okolicach Przytyka pomalu)
popiółka – popielniczka(popiołka)
pastuch – drut z przeplywającym małym prądem
późni – później
pumagier – robotnik, pomocnik(pomagier)
prasnąć – uderzyć
psikać – kichać
racuchy – placki na cieście naleśnikowym, z pokrajanymi jabłkami
roz – raz
rychtować – przygotowywać
rynek – centum miasta
se – sobie
sekator – przecinak
sień – przedpokój
sklepowa – ekspedientka
smaki – ochota na picie alkoholu(u nas mam smaka)
spłoziroć – przyglądać się
stenkać – jęczeć
straśnie – bardzo
suma – gł. msza w niedzielę( u nas msza w południe)
syr – ser
syry – śmierdzące stopy
syrwotka – kwaśne mleko
Swoja – żona, narzeczona
Swój – mąż, narzeczony
szajs – zbędne przedmioty
sznycel – kotlet mielony, smażony
Szwab – Niemiec (narodowość)
ślałf – wąż ogrodowy( u nas szlauch)
ślamazora – flegmatyk, niezguła
ślizgawica – gołoledź(u nas w znaczeniu bardzo ślisko,szklanka na szosie)
ślypja – oczy(ślepia raczej mają zwierzęta)
śpitol – szpital
śtychówka – szpadel
śtyrdziści – czterdzieści
śtyrnoście – czternaście(źśdźtyrnoyźdźściye)
śtyry – cztery
śufla – łopatka
śyc – kosić
śyckornia – kosiarka, dawniej urządzenie do robienia sieczki na paszę
świynconka – wielkanocny żurek z kiełbasą, chrzanem i jajkiem na syrwotce( u nas to co było poświęcone w kościele przez księdza)
śwogier – szwagier(albo śwugier)
teros – teraz
troski – trochę
tys – też
uwidzieć – zobaczyć
waserwaga – poziomica
warśtot – zakład usługowy, firma
wartki – szybki
werdepy – nierówna powierzchnia(wertepy)
wihajster – uchwyt
winkiel – róg
wino – pik (w kartach)
wiracha – cwaniak(wiracha albo częściej wiraszka)
wjyrch – szczyt góry( u nas najwyższa część)
włucyć – bronować pole
wypucowony – czysty
wyzymoć – wykręcić(wyżymać np.pranie)
zacirka – kluski z mlekiem, również z kwaśnym
zadziorny – butny, porywczy
zawjyroć – zamykać
Zielone Świontki – św. MB Zielnej
zryć – jeść
zygoć – drażnić(zygać komu lub zyg!zyg!)
A sie zaniesło → Zbiera się na deszcz(Ale sie zaniesło)
Ale zacino → Ale ulewa
Bedzie! → Może być. Wystarczy.
Cosik sie mi zdo… → Wydaje mi się, że...(Cosi mi sie zdo)
Eno! → Ale dlaczego?
Łazić po chołpach na bojki → włóczyć się i plotkować
Mi sie widzi… → Uważam, że…
Mom smaki. → Mam ochotę się napić wódki(mam smaka)
Pierunem! → Szybko! Raz dwa!
Po kjego corta! – zwrot, w rodzaju po jaką cholerę itp.(po kjego ciorta)
Sypi śniegjom. → Ale śnieżyca
To jo juz leco. → To ja już jadę (idę)do domu
w dyrdy… – w pośpiechu, od dyrdać – potrząsać częścią ciała(lecę w dyrdy)
wy – zwrot grzecznościowy do osób starszych, szanowanych, gości itp.
za wcasu – Za wcześnie, Za szybko itp.
zajechała kawalerka – określenie, odnoszące się do młodych chłopaków, odwiedzających dziewczyny

Radomskie a Sądeckie 2

[olszak-przytycki]

210 podobieństw na 560 zwrotów i słów=37,5%

pl.wiktionary.org/wiki/Indeks:Polski_-_Gwara_s%C4%85decka

Radomskie a Warszawa

[olszak-przytycki]

absztyfikant -adorator
aligancki -elegancki(alegancki)
bajzel -niedbały dobytek
budrys -towarzysz, kompan(u nas w tylko w znaczeniu pies)
borciuch -brudna, zaniedbana, nieszanująca się dziewczyna( u nas ogólnie brudas,fleja)
biba -inaczej popijawa, libacja( u nas bibka)
być na bani -być pijanym
bardacha -ubikacja , toaleta; również bajzel, bałagan(u nas tylko to pierwsze)
burak -obelżywie - wieśniak, cham
buchnąć
ukraść, zabrać; są także wulgarne określenia : podpierdolić, zajebać, zapierdolić ( to pierwsze oznacza także donieść na kogoś, oskarżyć go)
bajerant -mężczyzna przesadnie dbający o wygląd, modniś , ale i oszust, naciągacz(u nas w zupełnie innym znaczeniu:ten co bajeruje dziewczyny)
cham -obraźliwie o kimś, człowiek bez wyższego wychlapania, bez ogłady towarzyskiej, np. Ty chamie z Grójca!
chawira -mieszkanie
chłam -coś bezwartościowego - baledra
capić -śmierdzieć , przykł. : capi jak fajans
cymes -wspaniały, perfekcyjny
cynk -znak , wiadomość, ostrzeżenie (z gwary przestępczej)
cieć -Dozorca
cykoria -strach
ciota -menstruacja( u nas w drugim znaczeniu pedał)
draka -awantura
dycha -10 złotych
dola -Część łupu, zysku z rabunku itp. Dawać dolę - dzielić się zyskiem z przestępstwa
działa -część czegoś , mam działę , idę do działy
decha -dziewczyna z małym biustem
drapak -miotła
dygać -bać się ,,nie dygaj małolat choćbyś ważył 10 deko"
futrować -jeść , futrować bandzioch , jestem nafutrowany
forsa -pieniądze, przy pieniądzach , bogaty
farmazon -kłamstwo, oszustwo,coś nierzeczywistego
frajer -osoba mało obyta, nowicjusz( u nas w innym znaczeniu:ten kogo można łatwo oszukać)
flota -gotówka ( Choć z kieszeni znikła flota... -Grzesiuk)
flądra -Obelżywie o kobiecie, która nie potrafi utrzymać porządku.
fart -szczęście, szczęściarz, szczęściara
granda -pot.awantura, awanturnik , ale i w gwarze przestępczej rozbój , rozbójnik
glina -policja, policjant
gul -grdyka , dać po gulu - pić wódkę( u nas gula)
graba -ręka; fundować grabulę - podać rękę, zabieraj graby - zabierz ręce
glancować -Polerować, czyścić
Gałgan -szmata, lub patrz: Łapserdak
glany -buty
gumowce -kalosze
Granda -1. Awantura 2. Szemrane towarzystwo, banda łobuzów
habeta -podstarzały koń dorożkarski a właściwie klacz
harpagan -człowiek chciwy, pożądliwy , pies na ...
jarać -palić, np. jarać szluga, zajarać szluga = palić, zapalić papierosa
jabol -tanie wino; jabcok to także określenie chłopa, człowieka ze wsi (u nas tylko pierwsze)
jubel -święto jubileusz, urodziny (u nas 'ale jubel'-w znaczeniu dobra zabawa)
Kapsle -Popularna gra podwórkowa, polegająca na zbijaniu kapsli, albo pokonywaniu kapslem ścieżki, ówcześniej narysowanej kredą na przy podwórkowym boisku/placu.
Kapsel -Pionek do gry w kapsle wykonany z kapsla po piwie. W skład budowy kapsla, wchodziły, folia, flaga i poduszki, wykonane z oderwanego kawałka plastiku z dna kapsla.
kukać -patrzeć, rozglądać się, obserwować
kipisz -rewizja w mieszkaniu przeszukanie walizki lub torby; też bałagan(u nas tylko w znaczeniu bałagan)
kryminał ( czytaj kreminał ) -więzienie, zakład karny
kapucha -pieniądze
klapa -koniec interesu, przedsięwzięcia
kimać -spać, drzemać ( także: kimono - np. uderzyć w kimono = zasnąć kimka = drzemka
kołomyja -zamieszania bez większego celu
klawo -dobrze, w porządku, jest klawo - jest dobrze, jest OK
Kapować -Donosić (np. na policję), też patrzeć, rozglądać się
Kapewu (?) -Zrozumiano (?)
klempa -wredna, niesympatyczna kobieta
kozak -zuch
krawężnik -pogardliwie policjant lub milicjant
katana -kurtka
kosa -nóż
kinol -nos
koło -1000 zł np. dwa koła = 2000 zł
kit -kłamstwo, np. - bez kitu = naprawdę
Konował -lekarz,weterynarz
Lipa -jest beznadziejnie,kiepsko
lebiega -łamaga, fajtłapa
limo -oko (przestarzałe)( u nas w znaczeniu siniak koło oka)
larwa -lekka obelga - to o złej kobiecie
melanż -towarzystwo męsko-damskie w celach ankoholowych
micha -twarz (nie fikaj bo w miche zarobisz)
meta -miejsce nielegalnej sprzedaży alkoholu (po zawyżonej cenie) dla wtajemniczonych, często mieszkanie prywatne, brama, wskazany adres
mamer -więzienie, iść do mamra ( iść do więzienia)
Morowo -Fajnie, równo
menel -pijak, włóczęga( u nas dawniej był menelik,teraz menel )
maliny -miejsce odosobnione i zasłonięte, gdzie może dojść do niespodziewanych okoliczności lub też wypuszczenie kogoś na manowce(wpuścić kogoś w maliny)
nachalny -(ros.) o kimś, bezczelny, pozbawiony skrupułów, np. nachalny chamuś
na bani -pijany
nawalanka -dwa znaczenia : 1. zepsuta, nieudana robota 2. bójka, awantura( u nas tylko to drugie)
omnibus -madrala, mądraliński
pomyślunek -mańka, główka, rozum( u nas w znaczeniu umiejący coś wymyśleć)
Pikuty -Gra podwórkowa polegająca na narysowaniu pola gry w kształcie koła, podzieleniu go na równe kawałki odpowiadające ilości graczy i przy pomocy noża wbijanego w pole gry, odkrajaniu pola przeciwnika.
puszka -zakład karny lub więzienie
patrzałki -okulary
pakamera -kanciapa, melina, miejsce organizowania imprez także więzienie
rejwach -Tłok, duży ruch, również zamęt, chaos
rąbnąć -ukraść coś lub uderzyć kogoś
rolować -oszukać, ale i postawić kogoś np. swoim działaniem w trudnej sytuacji
skubany -z pewnem podziwem o osobniku zuchwałym
też kradziony (skubnąć - ukraść, oskubać - okraść)
Szmal -Pieniądze
starszy -kelner, kierownik sali (Panie starszy, Panie Ober) albo ojciec
Serwus -Powitanie -Czołem chłopaki! -Serwus!
szurać -Prowokować do awantury, być zaczepnym
sikor -zegarek naręczny( u nas też scyzor)
szantrapa -obelżywie o kobiecie(siantrapa-odnosi się do każdej fajtłapy a nie do prowadzenia się)
szmondak -łajza, niepewny moralnie(śmondak)
sztorcować -Krzyczeć na kogoś, doprowadzać go do porządku
szlug -papieros, kopsnij szluga -poczęstuj papierosem
szama -jedzenie, szamać=jeść
szumowina -nieciekawe towarzystwo( u nas w znaczeniu pojedynczego człowieka:rozrabiaka,warchoł)
trefny -niebezpieczny, ryzykowny, kradziony
truknąć -powiedzieć coś , przekazać informację
wiracha -człowiek śmiały, wyróżniajacy się odwagą i przebojowością nie bojący się nikogo i niczego
wisieć -być winnym komuś coś ( wisi mi kasę - jest mi winny pieniądze) lub lekceważyć kogoś , coś ( wisi ( zwisa) mi to - mam to w nosie - nie przejmuję się tym)
wihajster -element, którego nazwy nie znamy( to narzędzie)
winkiel -róg (stać na winklu - stać na rogu, skrzyżowaniu)
zyzol -zezowaty
zacharapcić -zabrać, podebrać - lżejszy ciężar gatunkowy niż kradzież
zakapior -osobnik uparty, skory do awantur ( u nas bardziej zabijaka)
zgred -ojciec
zgred -starszy mężczyzna, ale jeszcze w sile wieku
zieleniak -bazar warzywno-owocowy lub też tego typu stoisko sprzedażowe
zapychać -iść; np zapychać perpedes - iść piechotą
zryta -źle funkcjonująca - y. Przykł. zryta bania , zryty mózg - o osobie odbiegajacej od normy, nienormalnej
zakapior -człowiek szukający zaczepki, uparty, zawzięty i twardy , ale także chuligan, łobuz
zasraniec-gówniarz
zawiasy -wyrok w zawieszeniu Przykł. ,,Wyłapał trójaka w zawiasach"

Radomskie a Warszawa 2

[olszak-przytycki]

barachło -staroć, rupieć, chłam
blaga -kłamstewko
bujaj się -Odczep się
bajera -nawijka( u nas bajer)
becelować -płacić(becylować)
browar- piwo
brajdak -brat(brejdak)
bryle -patrzałki vel. aparat korygujący wzrok lub też chroniący przed światłem słonecznem
badylarz -podwarsiawski uprawiacz warzyw (posiadacz szklarni i badyli do podpierania roślinek)

132 podobieństwa na 384 wyrażenia i słowa=34,375%

gwara-warszawska.waw.pl/index.php/slownik/Z

Radomskie a Kraków

[olszak-przytycki]

abo – albo
akuratnie – porządnie np. coś zrobić
alem – skrót: ale jestem
ancykrys – piekielnik(ancykryst)
ancymon – urwis
baba – 1. kobieta; 2. straganiarka
badyl – wyschnięta, gruba łodyga lub gruby patyk
bania – głowa
baniak – kanister
bebechy – narządy wewnętrzne
beretka – beret
bitki – kotlety z wołowiny
bojcora – plotkara
bojcorz - plotkarz, człowiek z bujną wyobraźnią
bojcyć – plotkować
bojka – plotka
borg – kredyt
brechtać – śmiać się
buchnąć – ukraść
bzdyczyć się – gniewać się(nabzdyczyć się,siedział nabzdyczony)
certolić - robić coś wolno, być nadmiernie ostrożnym
chała – dziadostwo, byle co
chałat – fartuch
chichrać się – śmiać się
chlapa – na ulicach rozmoknięty śnieg pomieszany z błotem w trakcie odwilży
chlasnąć – uderzyć(chlastnąć-w znaczeniu uciąć)
chochla, chochelka – łyżka wazowa
charknąć – wypluć flegmę(charchnąć)
chrust – faworki
chytać – chwytać
cieć – ochroniarz, odźwierny, osoba wpuszczająca osoby i samochody na posesję, najczęściej na teren firmowy
ciućmok- niedorajda
ciupać – rąbać siekierą
cudować – wydziwiać
cug – ciąg w piecu do komina
cyganić – kłamać
ćmić – opowiadać bzdury lub palić papierosy(tylko to drugie)
deszczułka – mała, cienka deska
drobić – kruszyć(rozdrabniać np.kluski)
drożdżówka – niemal każdy rodzaj słodkich bułeczek, przeważnie z dodatkiem owoców, maku, czekolady lub słodkiego sera
druszlak – durszlak
drzewo - drewno
dwór – budynek, w którym mieszkała szlachta, grupa ludzi wokół księcia/króla
dychnąć – odpocząć(oddychnąć)
dziopa, dziołcha – dziewczyna(dziaba,dziołch słyszałem w okolicach Skaryszewa)
drzyć – krzyczeć
dzyndzel – coś wystającego, np. drobny uchwyt, przedmiot jak tasiemka czy guzik
dźwigać - podnosić
farfocel - fus
flaszka – butelka wódki (częściej niż w innych regionach)
franca – złośnica, cholera
fuceć – sapać(w znaczeniu fuczeć na kogo)
giry – nogi
git – jest dobrze, super
glanc – błysk
glaspapier - papier ścierny
glizda – dżdżownica
gnojówka – płynna część obornika
gorąc – upał
gościniec – droga (główna droga na danym obszarze)
grysik – kasza manna
gumofilce, gumjoki – buty na deszcz
guptok – głupek (pozytywnie nacechowane)(głuptak nie jest pozytywnie nacechowane)
guzdrać się – robić coś powoli
"hajs" - pieniądze
huncwot – łobuz
idźże, weźże (wym. także: idze, wejże) – daj spokój, nie gadaj głupot itp.
ino – tylko, lecz
iść na dyskotekę – iść do dyskoteki(to gdzieś mówią iść do dykoteki?)
iść z buta – iść piechotą
jama – dół
japa – buzia (z odcieniem pogardliwym)
jarzyć – rozumieć
jarzyna – włoszczyzna
kantar – uzda dla bydła
kapa – narzuta na łóżko
kapka – kropla, odrobina
kartofel, kartofyl - ziemniak
kaszkiet – czapka z daszkiem
kapusta kiszona – kwaszona kapusta
kiszone ogórki – kwaszone ogórki
klajstrować – lepić, kleić
klamoty – duże niepotrzebne, przeszkadzające przedmioty
kocmołuch – brudas
korci mnie – mam ochotę
korki – bezpieczniki
kosztować – próbować np. coś do jedzenia
kraj – brzeg
krawatka – krawat
kufajka – kapota
kumora – komora, rodzaj spiżarni
kurdupel – człowiek niskiego wzrostu
kuknąć – podglądać
kuśtygać – kuleć
kutas – pompon
lyź – iść(lyźć)
łachudra – obdartus
łepetyna – głowa
masa - bateria,ogniwo galwaniczne
mazgaj – płaczek, mięczak
menel - bezdomny, pijak.
metr – miara wagi: 100 kilogramów
miednica – duża misa
mikrus – ktoś mały, niski, np. dziecko
mitręga – strata czasu
nadać się – przydać się
nafutrowany – najedzony
najsampierw – nasamprzód
no – końcówka dodawana do czasowników stosowana w podobny sposób do partykuły wzmacniającej „–że”, a także w prośbach mniej grzecznościowych (pomiędzy znajomymi), np. skoczno mi po obwarzanka
na miasto – do miasta
na śtorc – pionowo, na stojąco, wyprężony
obuć – założyć buty
ocyganić – okłamać
odcisk – nagniotek
odsapnąć – odpocząć
oglądnąć – obejrzeć
osełka – ostrzałka do kosy
otwarli – otworzyli
pacan – głupiec
paniusia – dama
parasolka – parasol
pierdzielić - gadać bzdury
pisak – flamaster
pitolić – mówić rzeczy niedorzeczne
platfus – płaskostopie
plewić – pielić
plucha – słota
płachta – duży płat grubego materiału służący do przenoszenia czegoś
pomóż – postać bezokolicznika czas. „pomóc”: Chodźże, musimy mu pomóż(u nas pomóżcz)
popiołka – popielniczka
podomka – damskie długie okrycie do chodzenia po domu, niedbały strój domowy
pomału – wolno(albo pomalu)
pomagier – pomocnik
prasnąć – rzucić się na ziemię, uderzyć
przykrzyć się – nudzić się
przylepiec – plaster opatrunkowy
ptyś – ekler
raić – swatać(naraić komuś kogo w różnych znaczeniach)
raźno – szybko
rejwach – szum, rozgardiasz
rodzynek – rodzynka
rozmaity – różny
róść – rosnąć
rychtować – przygotowywać
sąsiek – skrzynia drewniana na zboże, też przegroda w stodole
se – sobie (stosowane z większą częstotliwością niż w jęz. ogólnopolskim, np. weź se – weź, zjedz se – zjedz, dej se siana – daj spokój, zrezygnuj)
siadnąć – usiąść(siednąć)
siec – kosić, żąć
siyń – przedpokój
skrobać – obierać
skwarki – wytopiona słonina
skwirceć – wydawać trzeszczący odgłos
smaki – ochota na picie alkoholu, ale też mieć apetyt(mam smaka)
spaślok – gruby, tłusty
spaźniać się – spóźniać się
spoziyrać – spoglądać
spyrka – skwarka, słonina
strachać się – bać się
strugaczka, podstrugaczka – temperówka(u nas strugaczka lub temperówka)
szarlotka – jabłecznik
szlauf – wąż ogrodowy(szlauch)
szlug – papieros
szmelc - rupiecie, graty
sznurówka – sznurowadło
sznycel – kotlet mielony[1]
sztuka – dziewczyna (np. niezła sztuka)
szwarc, mydło, powidło - dużo różnych rzeczy np. w sklepie( u nas mydło i powidło)
ślamazara – flegmatyk, niezguła
ślizgawica – gołoledź
śtychówka – szpadel
świynconka – wielkanocny żurek z kiełbasą, chrzanem i jajkiem na serwatce(u nas wszystko co było poświęcone w kościele przez księdza)
tajać – mięknąć, rozpuszczać się
tamoj – tam
targać – drzeć na strzępy, ale również nosić coś ciężkiego(tylko to drugie znaczenie)
tłuk – niedorozwinięty, niemrawy
tuman – ktoś niezbyt mądry[1]
turlać – toczyć
ubierać – zakładać
wajcha – dźwignia, rączka
wasserwaga – poziomica (czasem skracane do "waga")
wek, rzad. weka – słoik na przetwory ze szklaną pokrywką i gumową uszczelką uszczelniany na gorąco
wertepy – nierówna powierzchnia
weź! – np. weź przestań!
winkiel – róg ulicy
wihajster – określenie narzędzia lub przedmiotu,
włanczać / wyłanczać – włączać / wyłączać (litery „an” wymawiane jako jedna samogłoska nosowa)
wrazić – wsadzać, wkładać
w te i wewte – tam i z powrotem
wychodne – wolne, np. Mam wychodne. → Mam wolne.
wydawać się – o kobiecie: wychodzić za mąż
wypucowony – czysty, pobity
wystroić się – ładnie się ubrać
za frajer – za darmo
zaglądnąć[2]
zagłówek – poduszka
zamek – suwak
zapaska – fartuch
zapuszczony – zaniedbany
zawrzeć – zamknąć d

Radomskie a Kraków 2

[olszak-przytycki]

199 podobieństw na 470 wyrażeń i słów=42,34%

pl.wiktionary.org/wiki/Indeks:Polski_-_Regionalizmy_krakowskie

Radomskie a Białostockie

[olszak-przytycki]

bebzun-duży brzuch
chaziaj-bogaty gospodarz(u nas chadziaj to dziad,zacofaniec,obdartus)
dętka
dzbanek
gała
gira
gołodupiec
hajtać
jełop-(jałop,jęłopa/jałopa)
kanka
karakan
kawalerczak
kinol
knypeć-(knypek,nie smarkacz lecz kurdupel)
mańkut
menel
patałach
razdziawa(u nas rozdziapa,rozdziap)
sałata
samogon
swołocz
szantrapa-(siantrapa)

22 podobieństwa na 125 wyrażeń i słów=17,6%

pl.wiktionary.org/wiki/Kategoria:Regionalizmy_bia%C5%82ostockie

Radomskie a Białostockie-Rozszerzone

[olszak-przytycki]

adidasy – obuwie sportowe dowolnej marki
aligancki – elegancki
apiać – znowu(u nas: apiać na nowo)
bebzun – duży brzuch
badziewie, badziew – coś bez wartości
bambosz – ranny pantofel uszyty z resztek tkanin
barachło – coś bezwartościowego lub też śmietnisko
barłog – nieporządek, bałagan(barłóg)
batarejka – latarka
bełtać – mieszać
besztać – wymawiać komuś
bez – przez
biedy sobie naputać – ściągnąć na siebie kłopoty(napytać)
borgować, zborgować – brać na kredyt
broić – rozrabiać
browar – piwo
bryle – okulary
bzik – zwariowany, szaleniec, wariat
bździć – puszczać bąki
cacko – fajna rzecz
capać – łapać
centralne – ogrzewanie
cerata – nakrycie na stół, obrus
ciapki – kapcie
ciort – diabeł
chaziaj – gospodarz pełną gębą(chadziaj w znaczeniu dziad,obdartus)
certolić się – wzajemnie ustępowa
chałupa – dom, chata
chlapcążki – obcęgi, kombinerki(klapcążki)
czepić sie jak rzep psiego ogona – ktoś się kogoś bardzo "uczepił", przeszkadza
czereśniak – człowiek pochodzący ze wsi
daje dzisiaj mróz – zimno dziś
droczyć się – drażnić się, prześladować
duć – 1) wiać; 2) jechać
ale duje – ale wieje
dumać – myśleć, rozmyślać
durak – dziwny, niespotykany
durnowaty – głupkowaty, głupi[1]
durszlak, durślak – cedzak
dwór – podwórko
dziamdziak – fajtłapa(prędzej w znaczeniu dziad)
fajerka – jedno z kółek żeliwnych zakrywające otwór w płycie kuchennej
farfocel – strzęp
fest zrobione – dobrze zrobione
fleja – brudas, brudaska
fifrak – lekkie, byle jakie ubranie
garki – garnki
gira, syra – noga
glaca – łysina
gołodupiec – biedaczyna , wczasowicz
graba – ręka
guzik – "nic", "nie trafiłeś"
gościniec – droga
hajtać się – brać ślub
handryczyć się – sprzeczać się, złościć, pokrzykiwać
harmonia – akordeon, fortepian, organy, syntezator itp.
hebel – strug
hulanka – popijawka
idę/jadę na miasto – idę/jadę do miasta
idę do jego – idę do niego
iść pieszkom – iść pieszo
iść z buta – iść pieszo
jadaczka – gęba
jarać – palić papierosy
jełop, jałopa – głupiec
jucha – krew
kaczan – głąb, rdzeń kapusty
kałmuk – człowiek łakomy, łakomczuch, łasuch
kanka – konewka
kapa – nakrycie na łóżko, koc
knypeć – niedorostek, smarkacz(knypek-kurdupel)
karakan – 1) karaluch; 2) ktoś niski(tylko to drugie)
kawalerczak – niedorostek, smarkacz( bez znaczenia pejoratywnego)
kicha – wstyd, lub coś kiepskiego
kiego – czego, po co
kinol – nos(duży nos,wystający)
komedia – heca
kondon – kondom
koza – piecyk żeliwny
kudły – włosy(włosy długie,potargane)
kumać – rozumieć
niekumaty – człowiek mający trudności w zrozumieniu czegoś
kupywać – kupować
kurzyć – palić papierosy
letko – lekko
limo – siniec
łachmany – ciuchy, stare ubrania
łachy – ubrania
łajza – wredny człowiek
łepetyna, łbicho – głowa
łoj – oj
łypać okiem – spoglądać ukradkiem
machlojka – przekręt, oszustwo
mata – macie
mamona, mamonka – pieniądze
menel – pijak
miednica – duża miska, naczynie
mielta – mielcie
mordować – męczyć
mordownia – kiepska knajpa
możno – można
mruk – cichy, małomówny
na!/na masz! – bierz, weź(do psa)
na zad – do tyłu(też w znaczeniu na nowo,z powrotem)
na zaś – na później, na zapas
niemota – ktoś tępy, mało myślący
nie zdzierżyłem – nie wytrzymałem
nie zniese – nie zniosę
nie zawracaj gitary – daj mi spokój, nie nudź
obrzyn – broń zazwyczaj kłusownicza, karabin z obciętą lufą
ocipiał? – zwariowałeś?
odziać się – ubrać się, opatulić
odzienie – ubranie
opatulić – dobrze okryć
pacan – smarkacz, pędrak
pała – głowa
patrzaj – patrz
paszcza – buzia, usta
paszoł – poszedł
patałach – ktoś niezadbany, poniżenie
peniać – bać się
nie peniaj – nie bój się
pet, kip – niedopałek, papieros
po czemu – po ile
po omacku – po ciemku, nic nie widzieć
po pociemku – po ciemku
siedzę po pociemku – siedzę po ciemku
pokos – drugie koszenie trawy lub drugie zbiory siana
popelina – wstyd
jaka popelina – jaki wstyd
potoknąć – wypłukać
poróżnić się – pokłócić się
prukwa – obelżywie kobieta "rozlazła"
przylepka – kromka chleba
psubrat – ktoś nielubiany, wredny
razdziawa – gapa, niezdara(rozdziapa,rozdziap)
rozdziewaj się – zdejm odzienie
rozpuścić
rozpuścić dzieci – rozpieścić dzieci
rozstajne drogi – skrzyżowanie
roździawa – łamaga, gapa
roździawić – otworzyć szeroko buzię, ziewnąć(rozdziawa,rozdziapa)
ryło – twarz
ryży – rudy
samogon – bimber, nielegalnie pędzony alkohol
sąsiek – część stodoły
słychować
'co słychować? – co słychać?
se – sobie
weź se kup – weź sobie kup
siajka – grupa, banda, spółka
siatka – torba, reklamówka
siennik – materac wypchany słomą lub sianem
sień – weranda, przedsionek, wiatrołap, korytarz
sitwa – grupa, towarzystwo, spółka
siurek – 1) smarkacz; 2) mały penis u chłopczyka; 3) penis
skołowacieć – stracić orientację, zgłupieć
skomlenie – 1) wycie np. psa; 2) płacz
skonać – umrzeć
swołocz – łobuz, drań( u nas w znaczeniu mnogim:halastra)
szantrapa – osoba roztargniona(siantrapa)
szałaputa – człowiek bezmyślny(sałaput)
szlauch – rura gumowa
szparko – szybciej, poganianie
szajbus, szajbnięty – wariat
sztafirować – stroić się
szwendać się – spacerować bezmyślnie
tamój – tam
telepać się – trząść się
ukatrupić, zakatrupić – zabić
wadzić się – kłócić się
wajcha – dźwignia
wała
takiego wała – "gest Kozakiewicza"
wcinać – jeść
włanczać, wyłanczać – włączyć, wyłączyć
won – uciekaj
wrzaskun – awanturnik, pieniacz, także głośno krzyczące dziecko
wsio ryba – wszystko jedno
wycierucha – kobieta bez zasad(wyciruch)
wyrko – łózko
wywalić się – wywrócić się
za frajer – za nic, za darmo
za im – za nim
zadurzyć się – zakochać się
zajedno – wszystko jedno, to samo
zakolegować – zaprzyjaźnić
zaraz – za chwilę
zastaw – kaucja
zbuk – zepsute jajko(dzbuk)
zdurniał, czy co? – czyżby człowiek ogłupiał, dziwnie się zachowuje
zdym – zdejmij
zdzielić – uderzyć
ziomal – rodak, kuzyn również przyjaciel
zołza – wredota
zrobić rezultat – policzyć się z kimś, zrobić z kimś lub z czymś porządek
żelazny – żelazny, metalowy
żnąć – piłować, ścinać
żwawy – ruchliwy, szybki

186 podobieństw na 698 zwrotów i słów=26,65%

pl.wiktionary.org/wiki/Indeks:Polski_-_Regionalizmy_bia%C5%82ostockie

Radomskie a Poznańskie

[olszak-przytycki]

abo – albo
ady – ale, przecież(adyć)
akuratnie – dokładnie, starannie, porządnie
akuratny – dokładny, staranny
ale – (podkreślenie) ależ
angryst – agrest
babsztyk, babsztyl – kobieta obraźliwie(tylko babsztyl)
bamber – rolnik (nieco pejoratywnie)
beblać – gadać bzdury
bedki – grzyby(betki-liche grzyby)
beretka – beret
bez – 1. bez; 2. przez
bębas – malec
brechtać się – taplać się, śmiać się
bryle – okulary
chaps – kęs( u mnie:smakołyk)
chapsnąć – ugryźć
chichrać się – śmiać się
ciepnąć – rzucić
cięgiem – ciągle, wciąż
czerstwy – świeży (o pieczywie) – obecnie nieużywane, zdrowy (o ludziach)-(to drugie)
dej – daj
dostany – dojrzały( zboże się dostało)
fajny – ładny
giglać – łaskotać-(gilgać)
glizda – glista, dżdżownica
gramolić się – wchodzić na coś,
guzdrać – robić coś w bardzo wolnym tempie
guzik – włącznik, przycisk
haczyk – 1. hak; 2. pogrzebacz-(mały,cienki pogrzebacz)
hajcować – palić (niem. heizen – ogrzewać, opalać, palić)
hebel – strug
ino – tylko
jabzo – jabłko-( jabco)
japa – 1. dziura; 2. jama ustna-(to drugie)
jucha – 1. młoda, nierozgarnięta dziewczyna; 2. krew-(to drugie)
kabel – izolowany drut
katana – wierzchnie okrycie, marynarka, bluza, kurtka
klamoty – graty, różne-( unas w znaczeniu: ubrania)
knypek – niski człowiek; mały nożyk-(to pierwsze)
kopytka – kluski z gotowanych ziemniaków i mąki; szagówki
lofrować – lenić się, włóczyć
lofer – człowiek, który lofruje
lufcik – małe, dodatkowe okienko w dużym oknie
lura – o kawie, herbacie – bardzo słaba
łe! – o!, oj!-(raczej okrzyk obrzydzenia)
miałki – sypki, płytki
nałojóny – pijany
nazad – do tyłu (komenda dla konia)
papa – twarz, usta, np. – Nie drzyj papy. → Nie krzyc
pierdoły – 1. drobnostki, szczegóły (wyraz, w odróżnieniu od ogólnopolskiego, nie jest wulgarny); 2. plotki
pierdolić – 1. mówić trzy po trzy; 2. plotkować
poruta – wstyd, kompromitacja
rzęch – stare, ciągle psujące się urządzenie
siano – pieniądze
sień – małe chłodne pomieszczenie przykuchenne
statki, statory – naczynia kuchenne-(to pierwsze)
szajbus – człowiek wybuchowy, gwałtowny, narwany, np. Ale z niego szajbus., Szajba mu odbiła. → Zwariował.
szwindel – oszustwo, świństwo
taśtać – nieść
wagować się – wahać się
wajcha – dźwignia, przekładnia (niem. Weiche – bok koński, zwrotnica)
waserwaga – poziomnica (niem. Wasserwage)
wew – w-( ja to mam)
winkiel – róg (niem. Winkel – kąt)
wykopyrtnąć się – wywrócić się, np. na lodzie(u nas prędzej umrzeć)
wysztafirowany – wystrojony
zez – z-( ja to mam)
z ledwością – ledwie (niem. mit Mühe)
zwyczajny – przyzwyczajony do czegoś/kogoś

69 podobieństw na 600 zwrotów i słów=11,5%

pl.wiktionary.org/wiki/Indeks:Polski_-_Regionalizmy_pozna%C5%84skie