Grochowskie klimaty

[andrzej_b2]

Wielkanoc
To było dzień, na który my, kilku- i kilkunastoletni chłopcy z Grochowa
czekaliśmy cały rok. Już na około miesiąc przed Świętami zaczynały się próby,
poprzedzone wykonaniem odpowiedniego do wieku aparatu strzelającego. Były dwie
formy uczestnictwa w spektaklu wielkanocnym: strzelanie z ręki lub przy użyciu
ładunków podkładanych pod tramwaj. Ta pierwsza forma była bardziej
widowiskowa, więc większość nas tę właśnie preferowała. Wg niepisanej zasady
najmłodszym wiekiem (gnojkom) był przypisany „klucz”. Zwykły od szafy klucz,
ale musiał mieć odpowiedni kaliber, być stalowy i o grubych ściankach.
Najprościej można było zdobyć go po prostu podkradając matce. Tu trzeba jednak
było liczyć się z różnymi przykrymi konsekwencjami z jej strony, więc
bezpieczniejsza była tzw. „pucha”, tzn. odpowiednich wymiarów blaszana puszka,
o szczelnie zamykanym wieczku. O przydatności sprzętu decydowali starsi z
ferajny. Oni mieli przywilej używania kolby i moździerza. Kolba lub moździerz
to sprzęt bardziej skomplikowany i musiał być wykonany przez tokarza. Robił go
z odcinka grubego pręta, wytaczając w jego środku na pewną głębokość otwór, i
dopasowywał trzpień. Teraz do takiej konstrukcji spawacz musiał jeszcze
dospawać wysięgnik - uchwyt. Moździerz od kolby różnił się tylko większymi
wymiarami. Takie narzędzia były najczęściej przechodnie, ze starszego brata na
młodszego. Należało je teraz odszukać w domowej rupieciarni. Posiadanie
takiego narzędzia budziło podziw gnojków i wzbudzało szacunek do właściciela.
Z przygotowaniem puszki było łatwiej, należało w niej tylko wykonać gwoździem
otwór i pukawka była gotowa. Teraz przychodziła pora na przygotowanie
amunicji. Najmłodsi gromadzili zapas zapałek, starsi, powyżej pewnego wieku,
mogli kupować kalichlorek (podchloryn potasu) w aptekach. Najstarsi sięgali po
materiał godny ich wiekowi, a więc proch i trotyl. Arsenałem, gdzie
zaopatrywano się w te materiały były tzw. „bausztele”, najeżone różnymi
niewypałami. Dla młodszych informacja, że były to tereny za ul. Dudziarską,
gdzie w czasie okupacji Niemcy mieli magazyny paliw. Wraki wielkich cystern
stały tam jeszcze do polowy lat 50-tych. Chodzili więc tam, rozbrajali ładunki
i z kieszeniami pełnymi czarnego i rudego granulatu, dumnie demonstrowali nam
gnojkom ich zawartość. Puszkarze musieli zaopatrzyć się w karbid, o co
najłatwiej było u pracowników „Peruna”. Na około miesiąc przed Wielkanocą
rozpoczynał się okres prób. Kanonada o różnej częstości i o różnym natężeniu
wstrząsała Grochowem. Należało wypracować technikę i siłę uderzania trzpienia
o ścianę, wybrać odpowiedni załom muru i td.
Tak przygotowani wyczekiwaliśmy z niecierpliwością rezurekcji, kiedy można
było wreszcie zademonstrować swoje umiejętności.
Pozdrawiam

nie tylko Grochowskie klimaty

[palker]

Z wielka przyjemnością przeczytałem Twój tekst Andrzeju:-)
Wynika z niego, że zabawy okołowielkanocne powojennego pokolenia warszawskich
chłopaków były podobne we wszystkich dzielnicach.
Moje dzieciństwo to stary Mokotów a Grochów wówczas znałem tylko przelotnie
dzięki wujowi, który mieszkał na ulicy Zaliwskiego.
Oczywiscie strzelałem z klucza i z puszki wypełnionej karbidem a jak się dało,
z kalichlorku. Tyle, że jako bardzo młody adept sztuki rezurekcyjnego
wiwatowania, nie miałem szans na strzelanie z "moździerza":-)
Ale była na to rada: zdobyty kalichlorek zawijało się w bawełniana szmatkę i
podkładało na tory tramwajowe. Warszawscy tramwajarze byli do tego
przyzwyczajeni i dotad pamiętam usmiechniętą twarz motorniczego, który na widok
serii ładunków na torach z fasonem dodał gazu pod kościołem św.Michała na
Puławskiej aby wywołać kanonadę:-)

Wracam do Grochowa

[andrzej_b2]

Twoje wspomnienie wielkanocne Palkerze, czytałem z dużym zainteresowaniem, i
odnosiłem wrażenie, jakby to było moje, własne. Ale wtedy wydawało mi się
inaczej. Byłem pewien, że Grochów to pępek świata i tylko tu mogą być takie
zabawy wielkanocne, takie zwyczaje, sposób mówienia, zachowań. Chyba podobnie
uważało wielu dorosłych, bowiem całymi latami ludzie nie opuszczali swojej
dzielnicy, związani pracą w tutejszych fabrykach, załatwianiem na miejscu spraw
urzędowych i td. Ja przecież też: tu chodziłem do szkoły, miałem tu rodzinę,
kolegów, kino, miejsca do zabaw . Przekonanie to umacniał fakt, że przez długi
czas kościół na pl. Szembeka był jedynym od Kamionka do Wawra. Później dopiero
powstały parafie Nawrócenia Św. Pawła i Św. Wacława.
Dziękuję, napisz coś jeszcze, np. jak wspominasz swoje „śmigusy dyngusy”?
Pozdrawiam

[palker]

w czasach kiedy nie było jeszcze pistoletów na wodę, dyngusowych jajek ale i
okropnych zwyczajów polewania się na ulicach wiadrami, furorę robił pewien
domorosły wynalazek: parówki z wentyli rowerowych.
W tym celu należało sie udać do warsztatu rowerowego pana Rogalskiego na
ul.Rejtana i zakupić kawał pomarańczowego wentyla "z metra".
Jeden koniec kauczukowej rurki zawiazywało się na supeł a na drugim robiło z
papieru coś w rodzaju korka otaczajacego wlot. Korkiem zatykało się otwór kranu
i pompowało do wnetrza wentyla wodę tworząc długa parówkę. Można ją było ukryć
w ręekawie trzymajac zaciścięty koniec wentyla palcami. Wystarczyło poluzować
uścisk i woda pod ciśnieniem strzelała cienkim strumieniem w upatronego
delikwenta lub delikwentkę (nie przeczę, częściej w delikwentkę) :-)
Zabawa była nieustannym źródłem konfliktu z dozorczynia, która była wielce
niezadowolona, że wokół kranu umieszczonego w piwnicy tworzyły się wielkie
kałuże, gdyż nie wszystkie próby napompowania parówki były udane:-)

[andrzej_b2]

> w czasach kiedy nie było jeszcze pistoletów na wodę, dyngusowych jajek ale i
> okropnych zwyczajów polewania się na ulicach wiadrami

Także często myślę, co leży u podłoża agresji, którą młodzież dołącza do
tradycyjnej, wielkanocnej zabawy, mimo próśb, gróźb a nawet represji, i nie
znajduję prostych odpowiedzi. To obca także i na Grochowie jakaś pseudotradycja,
ogarniająca niestety coraz nowsze pokolenia. Za moich czasów „parówki
wielkanocne”, o których Palkerze wspominasz, na Grochowie chyba nie były w
użyciu. W Poniedziałek Wielkanocny u nas szły w ruch zwykłe, napełniane wodą
butelki, ukradkiem chowane przed matką. Obiektem polewania były oczywiście
dziewczyny, co najwyżej starsze o kila lat. Odbywało się to przeważnie po
kościele i to mniej więcej do południa. Takie były niepisane prawa i każdy kto
chciał należeć do ferajny, musiał się do zasady stosować.
Pozdrawiam

Eksmisja

[andrzej_b2]

Przyzwyczailiśmy się już, że słowo "eksmisja" nierozłącznie związane jest z
systemem postkomunistycznym. Nie wszyscy jednak pamiętają, lub nie chcą
pamiętać, że w minionym okresie zjawisko również miało miejsce i to nie było
stosowane do ludzi zadłużonych, jak dziś, czy do tzw. elementu uciążliwego
społecznie, ale jako pewna forma represji. Sam w dzieciństwie byłem na Grochowie
takiego wydarzenia świadkiem. Mieszkałem wtedy w pewnym domu przy ul
Jarocińskiej, a na facjacie spokojne małżeństwo emerytów, (on jakiś przedwojenny
działacz samorządowy). Pewnego dnia rozeszła się po okolicy wiadomość, że tego
dnia odbędzie się ich eksmisja. Dla mnie i wielu rówieśników to słowo było nowe,
więc z wielkim zainteresowaniem oczekiwaliśmy wszyscy owego momentu. W pewnej
chwili podjechała pod dom ciężarówka z kilku robotnikami na platformie, z której
wysiadł urzędnik w garniturze. Okazało się jednak, że drzwi mieszkania zastał
zamknięte i po bezskutecznych pertraktacjach z gospodarzami wezwał milicję.
Ponieważ przybyły „willysem” patrol też nic nie wskórał, zdecydowano się na
interwencję straży pożarnej. Jak na warunki, ówczesnego Grochowa, sytuacja
stawała się sensacyjna, więc błyskawicznie zgromadziła dużą grupę gawiedzi.
Strażacy rozłożyli drabinę, i wspierani z tyłu przez milicjantów zaczęli
wdrapywać się do oka facjaty. I tu sensacja: zdeterminowani emeryci podjęli
nierówną walkę. Przy dopingu zgromadzonej gawiedzi, na głowy szturmujących
zaczęli wylewać wrzątek, obrzucać płonącymi szmatami, nasączonymi benzyną.
Nastąpiła chwila konsternacji wśród szturmujących, a za chwilę zmiana taktyki.
Szturm od strony zabarykadowanych drzwi powiódł się całkowicie. Za chwilę
ujrzeliśmy skutych kajdanami dwoje starych ludzi, których milicjanci ładowali do
„willysa”, a potem scenę wynoszenia ich skromnego mienia. Zrobiło nam się bardzo
smutno.:-)

Niedaleko Grochowa..

[u-boot_88]

Mój stryjek w latach '50, kiedy kursowały autobusy "Chausson" (chyba tak się
pisze) na ul. Francuskiej na Saskiej Kępie "egzekwował" pasażerki autobusu z
wcześniej napełnionej wodą pompki rowerowej (swoją drogą nie wiem , jak to
możliwe????? - tzn. napełnienie wodą pompki?)

[andrzej_b2]

Przypomniałeś mi pompki rowerowe, stosowane na śmigusa, o czy zapomniałem.
Dzałało to na zasadzie wytworzenia próżni, w chwili uniesienia tłoka w górę.
Starczyło czynność tę wykonć, gdy otwór był zanurzony w naczyniu z wodą, a
pompka napełniała się. Jakie to wszystko było niewinne -:)
Pozdrawiam

[u-boot_88]

No, nie przesadzałbym z ta niewinnością ;) - w opowieściach stryjka była też
mowa o "broni masowego rażenia": autobus zatrzymywał sie na przystanku, drzwi
sie otwierały a wtedy "zza winkla" wyskakiwali dyngusowicze z wiadrami i
posyłali zawartośc do środka z bliskiego dystansu.
Pozdrawiam.

Szpital przeciwgruźliczy, czyli absurdów PRL-u cd

[andrzej_b2]

Na pocz. lat 50-tych władza ludowa wpadła na pomysł budowy na peryferiach
Grochowa szpitala przeciwgruźliczego. Wybrano miejsce za Wałem Grochowskim, u
styku zaczynających tu swój bieg ulic Ostrobramskiej i Zamienieckiej, Miały one
na tym odcinku charakter typowo wiejski: bez chodników, wybrukowane kocimi
łbami, przysypywanymi jakimiś ruchomymi piaskami. Decyzja zapadła, i w ciągu
około trzech lat powstał nowoczesny szpital z tarasami i balkonami do
werandowania dla chorych, z dużym, luksusowym jak na ówczesne warunki, domem
dla personelu. Wszystko to można do dziś obejrzeć w tym samym miejscu przy
zbiegu Ostrobramskiej i Fieldorfa.
Już gdy budowano obiekt było jasne, że gruźlica jest w odwrocie, a poza tym
Warszawa ma do dyspozycji nowoczesne zaplecze szpitalno-sanatoryjne w Otwocku.
Równocześnie z uruchomieniem szpitala, władze podjęły decyzję wypełnienia
śmieciami przemysłowymi całej pradoliny Wisły, wyznaczonej niecką depresyjną:
Wał Grochowski, Trakt Lubelski, Wał Mierzeszyński i Wał Gocławski, a trzeba
wiedzieć, że był to teren sąsiadujący ze szpitalem. Transportem konnym i
samochodowym, z zakładów pracy Grochowa i Kamionka, zaczęto zwozić tu stosy
odpadów przemysłowych; pojęcie utylizacji bowiem było wówczas ograniczone tylko
do złomu, makulatury i szkła. Pamiętam jaką frajdą dla nas dzieci, były
wycieczki na śmietnisko i wyciąganie różnych znalezisk. Czego tam nie było:
całe chassis radiowe, cewki elektryczne, kondensatory, różne wycinki spod pras,
odpady spod gilotyn, przewody elektryczne w kolorowej izolacji i td. 
Po pewnym czasie zaczął się horror. Składowisko zaczęło dymić wskutek
samozapłonów i ani deszcze, ani mrozy, ani strażacy nie mogli temu zapobiec.
Odtąd na charakterystyczny latem zapach Grochowa – maciejki, zmieszany z lekką
wonią szamb, zaczął nakładać się smród palonego bakelitu (taką woń czuć, gdy
płomień palnika gazowego obejmie termoizolacyjne uchwyty garnka). Pierwszy
zareagował szpital wysyłając swych pacjentów do Otwocka. Na miejscu pozostał
personel, który w białych kitlach snuł się po obiekcie. Protestował Rawar, i
organizacje społeczne Grochowa. Po kilku latach gehenny wysypisko zamknięto,
wypełniając na szczęście tylko niewielki fragment doliny depresyjnej. W tym
miejscu stoją dziś Conforama, stacja benzynowa, Centrum Optyki, Promenada i
budynek Polsatu.
Pozdrawiam

Grochowskie lato

[andrzej_b2]

Sięgam pamięcią do lat wczesnego dzieciństwa i mojego lata spędzanego na
Grochowie. Nie wiem dlaczego rodzice nie wysyłali mnie na kolonie, czy było
zbyt drogo, czy pomni ciężkich, wojennych przeżyć po prostu bali się o los
jedynaka. Faktem jest, że kanikułę spędzałem na Grochowie wraz z gromadą
rówieśników. Wcale tego sobie nie krzywdowałem, a niepowtarzalne wrażenia
pozostały do dziś.
W gorące dni obowiązkowa była wyprawa nad kanałek, ale jakże inny niż dziś. W
okolicy, gdzie przecina go obecnie Trasa Łazienkowska płynął wartko w dolinie,
przerzynając się przez piaszczystą łachę. Pamiętam gorący biały piasek, na
którym można było dowolnie wylegiwać się, baraszkować, czy budować zamki.
Najprzyjemniejsze miejsce znajdowało się nad sztucznym wodospadem. Ne była to
żadna Niagara, ale miłe urozmaicenie koryta, czystego jeszcze wówczas i
zadbanego. Można było brodzić po nagrzanej, betonowej konstrukcji wodospadu,
godzinami wpatrywać się w przepływające różne żyjątka, obserwować goniące się
nad wodą ważki lub łowić rękoma małe rybki, a wszystko przy akompaniamencie
szumu spadającej wody. Najgłębiej i najszerzej było u ujścia kanałku do kanału
Nowa Ulga. Do płaskiego i dostępnego w tym miejscu brzegu, miejscowi rolnicy
spędzali krowy i kozy do wodopoju, jak na obrazach mistrzów holenderskich Tu
woda była już mniej nieprzeźroczysta, w której starsi chłopacy łowili jakieś
większe ryby.
Inną atrakcją było obserwowanie startujów i lądowań na lotnisku sportowym
samolotów i szybowców oraz skoków spadochronowych. Najwygodniejszy punkt
obserwacyjny był na koronie Wału Grochowskiego (po jego linii jest poprowadzona
Trasa Łazienkowska). Rozróżnialiśmy każdy samolot, wiedzieliśmy ile jest w
eksploatacji: „Jaków”, RWD i dwupłatowców typu CSS, zwanych tu „parkotkami” –
do dziś pamiętam szczególnie parkoczący hałas ich motorów. „Jaki” to były
samoloty wyczynowe. Na nich piloci szkolili się w wykonywaniu różnych mrożących
krew ewolucji. Patrząc na te powietrzne spektakle każdy chłopak marzył wówczas,
by zostać pilotem. Poczciwe RWD i CSS ciągnęły szybowce, mozolnie unosząc się
koliście coraz wyżej i wyżej tak, że wydawały się już prawie niewidoczne i
niesłyszalne. Do skoków spadochronowych służyły z reguły większe
dwupłatowce „Kukuruźniki”. Najbardziej efektowne były skoki grupowe i
emocjonujące lądowanie skoczków, nierzadko wśród bagien i błot. Najcenniejszym
łupem były małe spadochroniki, które czasem odrywały się od spadochronów, w
czasie rozkładania czasz w powietrzu. Nieliczni szczęśliwcy z dumą pokazywali
je później kolegom.
Takie to były atrakcje grochowskiego lata mojego dzieciństwa.:-)
Pozdrawiam

Wal Grochowski

[konrad.boryczko]

Przepraszam za moze zbyt lamerskie pytanie jak na piatek. Piszesz, ze przebiegal
on wzdluz Trasy Lazienkowskiej. A dokladniej? Wzdluz Ostrobramskiej? Bo trudno
mi wyobrazic sobie obserowowanie goclawskiego lotniska z okolic, nomen omen,
Latawca:)
pzdr.

No bo

[konrad.boryczko]

jak sie na przyklad spojrzy tutaj
www.trasbus.com/planywarszawy/1961/36.jpg
to nie ma zadnego walu grochowskiego. Jest i Al.St.Zj., jest i Ostrobramska
(oczywiscie "troche" inne niz dzisiejsze). Jest i Wal Goclawski, ale nie na
przebiegu Tr.Lazienk., co zreszta jest powszechnie wiadome. Mam siegac do planow
starszych niz 1961?
pzdr.

[andrzej_b2]

Złapałeś mnie konradzie (pisać małą literą?) za język. Chodzi oczywiście o ul.
Ostrobramską, (popularnie zwaną na tym odcinku Trasą Łazienkowską), choć
oficjalnie ta nie wedzieć dlaczego kończy się Rondem Wiatraczna. Nie trzeba
sięgać do żadnych planów, bo jak się pospieszysz to może jeszcze zobaczysz
resztki Wału Grochowskiego przy ul. Płowieckiej, nad kanałem N. Ulga, który
właśnie rozbieraja pod budowę arterii komunikacyjnej łącząej most Siekirkowski
z Wawrem. Wał Grochowski powstał w 1938 r., by ochronić Grochów przed
wiosennymi wylewami Wisły. Jak to wyglądało przed 1938 r. pokazuje zdjęcie u
Kasprzyckiego w tomie dot. Grochowa. Przedstawia zalane przez wodę Górki
Grochowskie (okolice Zagójska - Znicza).:-)
Dziękuję, pozdrawiam

Oczywiscie, ze z malej, andrzeju

[konrad.boryczko]

Na znanych mi planach W-wy Trasa Laz. zawsze jest prezentowana jako
Ostrobramska. Ta nitka jest niewatpliwie wazniejsza i dluzsza. Zreszta nitka do
Wiatraka jest poki co zupelnie niepotrzebna (w tym rozmiarze rzecz jasna).
Co do planow przedwojennych, to niestety koncza Warszawe na ul. Olszynki
Grochowskiej.
Resztki Walu przy Plowieckiej sobie jutro obejrze, moze napisz jak najlatwiej
dojechac rowerkiem od strony Grochowa.
Kasprzyckim mnie nie denerwuj:)))) , podobnie jak Polinskiego nie posiadam, choc
bardzo bym chcial.
pzdr.

[andrzej_b2]

Obawiam się, że jutro może być już za późno, bo kila dni temu spychacze były w
akcji, ale spróbój... Z Grochowa przetniesz Ostrobramską na światłach przy
zajezdni autobusowej i dalej między stacją benzynową a d. Billą wertepami w
lewo, dojedziesz nad kanał N. Ulga, a potem znów w lewo (kier. Płowiecka), po
przejechaniu ok. 100 m. spórz w górę, może jeszcze zobaczysz spychacze.
Miłej wycieczki.:-)
Ps. Na Kasprzyckiego i Polińskiego nie ma co się denerwować, bo nawet się nie
dowiedzą, gdyż obydwaj już nie żyją.

[konrad.boryczko]

Ale ja sie denerwuje:)) na Ciebie, bo powolujesz sie na zrodla dla mnie
niedostepne:)
pzdr.
P.S. No to musze jutro z samego rana jechac:))

Bylem, widzielem,

[konrad.boryczko]

ale Twoj opis dojazdu to daj Boze zdrowie... :P
Resztki walu (jakies 10 metrow biezacych) widac tuz za Billa, po luku w lewo, na
terenie ogrodkow dzialkowych. Do kanalku mozna latwo smignac malutka przecinka
przez krzaczory, jakby w poprzek walu. Prace budowlane na Trasie Siekierkowskiej
sa w PRAWO, w kierunku mostu. Natomiast od resztek walu w lewo nie _widac_
zadnej budowy w strone Plowieckiej.
pzdr i dzieki.

[Gość: KaWa]

Nie na wszystkich planach Warszawy Ostrobramska prezentowana jest jako JEDYNA
odnoga Trasy Lazienkowskiej, ale na tych na ktorych jest, mamy do czynienia z
zafalszowaniem. W oryginalnych planach Jozefa Sigalina obie nitki sa integralna
czescia Trasy.
"Spod wiaduktu, którym ulica Saska przechodzi nad Trasa Mostowa, jedziemy majac
po lewej stronie obszerny zieleniec, rozdzielajacy oba kierunki jezdni;
przelatujemy nad kladka stalowa dla pieszych nad Trasa na osi ulicy
Miedzynarodowej, przez most nad kanalem melioracyjnym u wylotu kanalu do
Jeziorka Goclawskiego, i oto przed nami luk wiaduktu na dwupoziomowym
skrzyzowaniu Trasy Mostowej z ulica Ostrobramska i Kinowa. Po chwili jestesmy
juz przy ulicy Grenadierow i oto Rondo Wiatraczna u zbiegu z arteria wylotowa -
ulica Grochowska. Na osi Miedzyborskiej - kladka dla pieszych nad Trasa.
Wracamy na skrzyzowanie Trasy z ulica Ostrobramska [..]; tym rozgalezieniem
Trasy Mostowej szybciej wyskoczymy na arterie wylotowa - Plowiecka" ("Trasa",
Józef Sigalin, Warszawa 1975)

[konrad.boryczko]

Nie pisalem, ze Ostrobramska to nitka _jedyna_. Tylko ze znacznie dluzsza i
wazniejsza. BTW wezsza:) Oczywiscie, ze zamierzenie inwestycyjne mialo (i ma) na
Grochowie dwa konce, ale koniec "wiatraczny" wyjatkowo niedokonczony.
pzdr.

Trębacze-fanfarzyści grochowscy

[andrzej_b2]

Kto ich jeszcze diś pamięta?
Pl. Szembeka to było centrum Grochowa mojego dzieciństwa. Wyznaczał je koścół
NMP, jako środek parafii, której obszar w prostej linii rozciągał się od pocz.
Płowieckiej/Czechowickiej, tj. od granicy Warszawy i sięgał aż po Kamionek.
Trębacze-fanfarzyści grochowscy to byli ministranci, z kościoła przy pl.
Szembeka, którzy przy okazji większych świąt kościelnych, w uroczystych
momentach wygrywali zbiorowy hejnał. Było ich zwykle około 15, używali typowych
trąbek-fanfar, które wytwarzano w Wytwórni Instrumentów Muzycznych Dętych i
Perkusyjnych „Hejnał” przy ul. Grochowskiej 83 – jedynej tego typu w Polsce
wytwórni. Nie wiem skąd ci młodzi chłopcy mieli instrumenty na te szczególne
okazje? Ich ojcowie, i starsi bracia pracujący w fabryce, prawdopodobnie
wypożyczali na te dni egzemplarze przygotowane do wysyłki. Gry na instrumentach
uczyli się w domach przy różnych okazjach. Na co dzień odgłosy prób i ćwiczeń:
werbli i trąbek, rozlegały się daleko po okolicy, czasem nawet stając się
uciążliwymi.
Najbardziej spektakularny popis trębaczy-fanfarzystów odbywał się z okazji
Bożego Ciała.
Z okazji tego święta był zwyczaj, że w lokalnej procesji na pl. Szembeka brały
udział sąsiednie parafie, a więc do nas w tym dniu przybywały procesje z
Kamionka i z Bazyliki Serca Jezusowego, przy Kawęczyńskiej. Ponieważ przemarsz
odbywał się bocznymi ulicami: Kordeckiego i Szaserów, nasi fanfarzyści w tym
dniu stawali się obserwatorami przedpola. Wdrapywali się w tym celu na wieżę
kościoła i wypatrywali zbliżanie się zaprzyjaźnionych procesji. Gdy te były już
dostatecznie blisko, witali je zbiorowym hejnałem z wieży, wielokrotnie
powtarzanym. Sytuacja powtarzała się przy pożegnaniu. Sygnał był bardzo donośny
a dodatkowo wzmocniony efektem wysokości, że dobra była jego słyszalność
jeszcze w okolicach ul. Kickiego.
Była to swego rodzaju osobliwość Grochowa, czego ngdzie ani wtedy ani później
nie spotkałem.:-)
Pozdrawiam

[momas]

andrzeju_b2
Uwielbiam Twoje opowieści.... Pisz jak najwięcej proszę! Dzieki temu zyskuje
wiedzę na temat "tej drugiej strony Wisły" (uprzedzam - nie mam nic złego na
myśli!.
Z urodzenia jestem Warszawianka - Żoliborzanka. Praska strona Wisły, aczkolwiek
odwiedzana, przy różnych okazjach, nie jest mi znana zbytnio. No owszem, trochę
z Wiecha, ale nie wiele. Obecnie czeka mnie przeprowadzka (no trochę dalej niż
Grochów, ale wciąż w zakresie tego forum). Codziennie do pracy będę przemieżala
okolice, które opisujesz. I dzięki temu - zyskuję inny obraz. Dziękuję!

[momas]

o rany! miało być przemierzała....

[andrzej_b2]

> ...używali typowych trąbek-fanfar, które wytwarzano w Wytwórni Instrumentów >
> Muzycznych Dętych i Perkusyjnych „Hejnał” przy ul. Grochowskiej 83 – jedynej
> tego typu w Polsce.

Budynki wytwórni „Hejnał” nie imponowały rozmachem. Były to drewniane,
parterowe pawilony, wciśnięte między domy mieszkalne. Zapewne i jakość wyrobów
nie była najlepsza, ale fabryka funkcjonowała do końca lat 80-tych, po czym nie
mogąc sprostać zagranicznej konkurencji, stopniowo popadała w ruinę. Budynki
rozebrano wczesną wiosną br., pozostawiając po nich kolejną szczerbę w
zabudowie Grochowskiej.
Słyszałem, kiedyś wypowiedź „Trubadurów” w wywiadzie telewizyjnym, którzy
wspominali, że początkom ich kariery zawodowej towarzyszyły polskie instrumenty
perkusyjne z wytwórni „Hejnał”. Bez przesady można więc powiedzieć, że polska
muzyka młodzieżowa lat 60- 70-tych ma swe korzenie na ... Grochowie.
Pozdrawiam

Zabawy ludowe na Grochowie

[andrzej_b2]

Wszyscy znają opowiadania o zabawach ludowych na Bielanach i w Parku Praskim,
ale mało kto słyszał o podobnych, organizowanych po wojnie na Grochowie. Zbyt
małym dzieckiem byłem wówczas, by w nich aktywnie uczestniczyć, ale jako bierny
obserwator odnotowałem w swej pamięci wiele obrazów...
Sobota była moim upragnionym i wyczekiwanym dniem. Wiedziałem bowiem, że ojciec
po wcześniej zakończonej robocie pójdzie ze mną na „salę tańca”. To było dla
mnie zupełnie magiczne słowo. Od pl. Szembeka droga nasza wiodła Grochowską,
wzdłuż toru kolejki wąskotorowej. Mijaliśmy parterowy drewniak na rogu
Grochowskiej i Tarnowieckiej, w którym mieszkał szewc, potem działki i teren d.
Hechalucu. Gdy zbliżaliśmy się do Gocławka, już dochodziły nas skoczne dźwięki
muzyki, ale nie to mnie interesowało najbardziej. Przedmiotem mojej fascynacji
był... „Bar pod Wieżyczką” na Gocławku. Mieścił się on przy ul. Grochowskiej na
wysokości pętli tramwajowej. Była to budowla drewniana w stylu nadświdrzańskim,
z miniaturowymi facjatkami, zwieńczona wieżyczką, którą można by przyrównać do
miniaturki obecnej iglicy Pałacu Kultury. Tu ojciec kupował mi gumę do żucia i
metalowe pudełko fistaszków, co było dla mnie właściwym celem wyprawy. Nogi już
mnie zaczynały od tej chwili gwałtownie boleć i miałem dosyć spaceru, ale punkt
docelowy, który ojciec wyznaczył był jeszcze dość odległy. Należało dotrzeć do
skrzyżowania Szosy Rembertowskiej (długo tak nazywano na Grochowie obec. al.
Marsa) z Płowiecką. Tu, w miejscu gdzie dziś wylot Trasy Łazienkowskiej, rosła
kępa wysokich drzew, a pod nimi był zbity z desek sporej wielkości podest. Gdy
już przybywaliśmy na miejsce grała głośno orkiestra, a na „sali tańca” kręciła
się spora grupa tancerzy i tancerek z Grochowa, wspieranych posiłkami z
Gocławka. Duże skupiska zmęczonych, lub niezaintetresowanych zabawą uczestników
przedkładały biwakowanie na trawie, przy butelce i głośnej rozmowie. Na ogół
wszystko przebiegało spokojnie, ale na wszelki wypadek całe widowisko odbywało
się pod dyskretnym nadzorem posterunku milicyjnego, bowiem w miejscu
dzisiejszej knajpy z odwiecznym napisem „Dziś flaki” stała rogatka, na której
kontrolowano ruch kołowy do i z Warszawy. W ten sposób była zapewniona
kulturalna rozrywka dla ludu i bezpieczeństwo uczestników.:-)
Pozdrawiam

Panie Andrzeju...

[Gość: Wiatraczna]

Czy pamięta Pan może domek przy Korytnickiej 25? Pozdrawiam.

Korzenie Miasta

[palker]

konrad.boryczko napisał:


> Kasprzyckim mnie nie denerwuj:)))) , podobnie jak Polinskiego nie posiadam,
> choc bardzo bym chcial.

w wydawnictwie Veda w dalszym ciagu mozna kupic 6 tomów Kasprzyckiego
tu masz link do wydawnictwa:
www.veda.com.pl/mam/index.php?option=content&task=view&id=5&Itemid=29

[konrad.boryczko]

Dzieki za info. Na razie nie odbieraja telefonu.
pzdr.

[andrzej_b2]

> Czy pamięta Pan może domek przy Korytnickiej 25? Pozdrawiam.
Trochę miałem przerwy, ale już odpowiadam.
Domu przy Korytnickiej 25 niestety nie mogę sobie przypomnieć. Dlaczego on jest
taki interesujący, co tam było? Proszę sprawę przybliżyć. Niezależnie, dziś tam
pojadę i na miejscu może coś skojarzę, poczytam. O wynikach swych poszukiwań
powiadomię.
Pozdrawiam

Chciałem być tramwajarzem

[andrzej_b2]

Póki sprawa Korytnickiej 25 wyjaśni się, posłuchajcie proszę, jak chciałem być
tramwajarzem.

Pochodzę z warszawskiej, tramwajarskiej rodziny. Ojciec mój przeszedł na
tramwajach wszystkie szczeble kariery zawodowej: od konduktora na Woli przed
wojną, pisarza na stacji Mokotów podczas okupacji, do instruktora, kontrolera i
odpowiedzialnego urzędnika w dyrekcji tramwajów po wojnie. Ja, może jak
niewielu, mogę powiedzieć, że wychowałem się w cieniu warszawskich tramwajów.
Charakterystyczny dźwięk dzwonków wozów silnikowych, zgrzyt kół na zakręcie,
grzechot zapadki nastawnika motoru elektrycznego pozostały w mej pamięci na
całe życie. Z ojcem jeździłem na wycieczki tramwajowe z Grochowa na odległe
krańce tras: Bielany, Pelcowiznę, Okęcie i Służewiec. Ojciec, najczęściej w
mundurze z dystynkcjami, miał prawo wsiadania do wagonu silnikowego pierwszym
pomostem, co nie było bez znaczenia dla mieszkańców Grochowa, gdyż z Gocławka
tramwaje przyjeżdżały już pełne. Wejście bowiem było z tyłu, wyjście z przodu
wagonu. Znali go wszyscy motorniczowie i konduktorzy z daleka wymieniając
ukłony, co mi ogromnie imponowało, a za zaszczyt sobie poczytywałem wpuszczanie
mnie, małego wówczas brzdąca, prawie pod rękę motorniczego (zawsze lewą).
Upajał mnie pęd wagonu, gdy motorniczy włączał dziewiąty bieg i fascynowało
posłuszeństwo wozu przy hamowaniu. Marzyłem wówczas, by zostać tramwajarzem,
gdy tylko dorosnę, co później miało się spełnić już w innych warunkach lecz na
krótko.
Na początku lat 50-tych tramwaje „3” i „24” jeździły do Gocławka, zaś „6”
i „26” do Wiatracznej. O ile sposób zawracania tramwajów na Gocławku nie budził
mojego zainteresowania, to przy Wiatracznej był zupełnie kuriozalny. Skład
tramwajowy z Grochowskiej wjeżdżał w ul. Wiatraczną, zatrzymywał się po
przejechaniu ok. 50 m., a konduktor miał wówczas obowiązek odłączyć przyczepkę.
Wagon silnikowy przejeżdżał specjalny rozjazd, po czym konduktor odciągał pałąk
i odwracał go w poziomie o 180o. Motorniczy w tym czasie przenosił swoje
stanowisko kierowania na tył wagonu, który odtąd stawał się przodem, podjeżdżał
do przyczepki, którą znów konduktor łączył w skład do drogi powrotnej. Jeszce
tylko należało przełożyć drzwi na odwrotną stronę i pociąg tramwajowy był już
gotów.
Nie ma już tamtych tramwajów, ojciec odszedł do wieczności, ja nie jestem
tramwajarzem, choć mieszkam ciągle na Grochowie, tylko „3” i „24” wciąż jeżdżą
do Gocławka jak dawniej.:-)
Pozdrawiam

Korytnicka 25 - trudna sprawa

[andrzej_b2]

Korytnicka jest jedną ze starszych ulic na Grochowie. Występuje już na planach
z 1924 r. obok Czapelskiej, Igańskiej, Krypskiej. Cały ten obszar u początków
niepodległości, jako pierwszy na Grochowie został rozparcelowany przez miasto,
na równe prostokątne działki z przeznaczeniem pod inwestycje budowlane. Powodem
osiedlania się tu ludności początkowo były stacja i warsztaty naprawcze kolejki
wąskotorowej. Cały teren zajmowany obecnie przez „Supersam Grochów” i bazar to
były właśnie tereny kolejowe. Jeszcze za wczesnego mego dzieciństwa pamiętam je
w bezpośrednim sąsiedztwie Grochowskiej. Tu gdzie dziś są zatoki pętli
autobusów miejskich stał budynek stacyjny „Warszawa-Grochów”, składy węgla i
pompa do pobierania wody przez śmieszne parowozy zwane „samowarkami”. W pobliżu
tych terenów swe bieda-domki budowali kolejarze, a zamożniejsze domy,
majstrowie okolicznych fabryk: A było ich tu nie mało: fabryka świec Hocha,
wytwórnia Sito-Siatka, odlewnia żeliwa Jarkowskiego i in. Koniunkturę wyczuli
też Żydzi i różni ludzie interesu, stawiając kamienice na wynajem, ale nie
tylko. Waśnie na Korytnickiej znalazła siedzibę wielka stolarnia mechaniczna
Łuczyńca i Sobańskiego. Wytwarzano w niej stolarkę budowlaną, powszechnie
stosowaną w nowo wznoszonych domach.
Dziś ulica jest przecięta domami wielkiego osiedla. Gdy ktoś znajdzie się na
końcu ulicy i usiłuje (jak ja ) znaleźć posesję nr 25, oraz wszystkie numeracje
początkowe, będzie miał nielada trudności. Ulicę bowiem przecinają wielkie
bloki mieszkaniowe i nawet ich lokatorzy nie umieją wskazać początkowego
odcinka Korytnickiej. Gdy wreszcie dotarłem okazało się, że po nr 25 nie ma
śladu. Pod nr 27 stoi nowy, pyszniący się blichtrem, styropianowy dom a dalej,
pod nr 23 solidna kamienica z lat 60-tych. Spojrzałem też na plan Grochowa z
1931 r., na którym dostrzegłem ten dom jako jedyny w pobliżu skrzyżowania z ul.
Kruszewskiego, jako wąski ale sięgający w głąb posesji (prawie do Krypskiej) –
to o czymś świadczy. Może to tu była stolarnia Łuczyńca? Reasumując, nie wiem
co za dom mógł znajdować się pod nr 25, jeśli ktoś ma jego zdjęcie, proszę
przesłać mi na pocztę gazety, do sprawy możemy jeszcze wrócić. Przepraszam
Wszystkich, których zawiodłem, ale jak widzicie, nie jestem omnibusem.:-)
Pozdrawiam

[Gość: Wiatraczna]

Korytnicka 25.
W roku 1930 mój pradziadek Zygmunt Porębski wraz z żoną Heleną wzniósł tu dom
mieszkalny. Nie był to luksusowy obiekt, pradziadek bowiem pracował w Skodzie,
nie zarabiał tak wiele. Poza tym były to czasy kryzysu.
Budynek roku 1940 trafiła niemiecka bomba. Prababcia, sama z trzema synami
(pradziadek w KL)i dzięki pomocy sąsiadów odbudowali domek. Stał on do lat 90.
Chodziło mi po prostu o tyo, jak Grochowianie zapamietali ten budynek. Widać,
nie zapamiętali :(((
Pozdrawiam!

[andrzej_b2]

> Chodziło mi po prostu o tyo, jak Grochowianie zapamietali ten budynek. Widać,
> nie zapamiętali :(((

Zostałem najpierw wywołany do tablicy a potem podstępnie postawiony pod osąd
publiczny. To b. nieładnie! Pospieszyłem w dobrej wierze na dramatyczne wołanie
pomocy, poświęcając swój czas i energię. Na przyszłość będę bardziej ostrożny.
:-((
Po pierwsze: nie mam mandatu do reprezentowania Grochowian, a po drugie ani
moje drogi, ani przeciętnego Grochowianina nie wiodły przez Korytnicką, gdyż
nie były to Aleje Ujazdowskie naszej Dzielnicy.

Duszpasterze z pl. Szembeka

[andrzej_b2]

Aby szybko zapomnieć o przykrym incydencie, zmieńmy temat.
Znów sięgnę do Grochowa lat dziecinnych jako, że wtedy odbiór świata człowiek
ma najbardziej plastyczny.
Osobistością Grochowa ”Nr 1” był bez wątpienia ks. proboszcz Jan Sztuka, prałat
prymasowskiej Kapituły Łowickiej, wielki budowniczy kościoła na pl. Szembeka.
Miał wyjątkowy dar mobilizacji wszystkich grup społecznych, na rzecz składania
ofiar na budowę świątyni. Nie było wtedy zwyczaju przeprowadzania tzw.
wizytacji duszpasterskich, gdyż wszyscy się znali i o sobie wszystko wiedzieli,
zaś pieniądze na potrzeby parafii Proboszcz potrafił wycisnąć nawet z kamienia.
Był on kolegą seminaryjnym ks. Stefana Wyszyńskiego, który gdy został Prymasem
i Metropolitą Gnieźnieńsko-Warszawskim bardzo często zaszczycał swą obecnością
naszą parafię. Głosił tu kazania okazjonalne i udzielał bierzmowania (sam
dostąpiłem tego zaszczytu z Jego rąk). Czuło się Jego wielkość, choć wszystkie
największe dokonania były jeszcze wówczas przed Nim. To był prawdziwy książę
Kościoła.
Wikariuszy w parafii było wielu. Najgłębiej jednak w pamięci utkwili mi trzej:
- Ks. Pawłowski, ulubieniec parafian. Z wiecznym uśmiechem na ustach,
tryskający humorem, energiczny w ruchach i gestach. Niespodziewanie zachorował
na zapalenie wyrostka robaczkowego. Podczas operacji w szpitalu Przemienienia
Pańskiego zmarł. Rozpacz parafian była bez granic.
- Ks. Kalinowski to przeciwstawieństwo ks. Pawłowskiego, spokojny uduchowiony,
chorowity, porywał parafian pięknymi kazaniami. Na jego mszach były tłumy.
Pewnego dnia, jak grom spadła wiadomość: „Ksiądz Kalinowski odchodzi”.
Interwencje aktywu parafialnego u bp. Majewskiego, ówczesnego sufragana
warszawskiego, nie przyniosły efektu. Gdy odszedł uczuliśmy pustkę i żal do
Proboszcza.
- Ks. Oberbeck, b. kapelan AK, skazany na 15 lat, odsiedział 10 lat w
Mokotowie. Po amnestii na pocz. 1957 r. wyszedł na wolność z otwartą gruźlicą.
Został przydzielony do naszej parafii jako rezydent. Chodził w chwale
męczennika i bohatera.
Dziś już ich wszystkich nie ma, ale pozostali w mojej wdzięcznej pamięci, jako
że każdy z nich odcisnął na mnie swe piętno.:-)
Pozdrawiam

[Gość: KaWa]

Andrzeju, za ten wątek dziękuję szczegolnie.
K.

Do Pana Andrzeja - o Korytnickiej

[Gość: Wiatraczna]

Nierozumiem o co Panu chodzi. Nikt Panu nie kazał biegać po Korytnickiej.
Spytałem tylko, czy może Pan pamięta ten budynek. Czytając Pańskie opowieści
pomyślałem, iż może zna Pan ten dom i mógłby o nim coś opowiedzieć. Ja byłem za
mały żeby coś mi się utrwaliło. Myśli Pan, że obraziłbym się, gdyby Pan go ni
znał? Cóż za nonsens!
Poza tym nie wiem, jaki przykry incydent ma Pan na myśli. Nie każę nikomu
niczego robić, tylko po prostu pytam o pewien dom. A to, że Pan mało co nie
pobiegł do Archiwum Warszawy, to już Pańska sprawa.
Szanuję Pana, szczególnie Pańskie wspomnienia (Pana nie znam osobiście, a
szkoda). Szkoda, że podszedł Pan do tej sprawy zdenerwowany i niegrzyczny.
Ale mam nadzieję że varsaviana - a raczej grochoviana- zatrze wszelkie
niedogodności.
Zgoda?

[andrzej_b2]

Mogłoby być trochę grzeczniej, ale grabula i już.

[Gość: Wiatraczna]

Grabula!
Mam przy okazji takie pytanie. Okupacyjny plan Warszawy (1942r.) wskazuje, iż
od grochowskich Alej Ujazdowskich (czyli Grochowskiej) odbija kilka
uliczek:Wilejkowska i Czwartaków. Ich przecznicami miały być ulice:
Roślakowskiego, Owrucka, Konary, Firleja oraz właśnie Piętki. Czy pamięta Pan
moze te ulice, albo zna chociaż z opowiadań? Zaręczam, ze już nieistnieją
Pozdrawiam!

[andrzej_b2]

To b. ciekawy wątek, związany z wizją Wielkiego Grochowa, widzianego oczami
przedwojennych działaczy Towarzystwa Przyjaciół Grochowa. Tu, gdzie dziś ul.
Grochowska łączy się z Garwolińską w we wczesnych latach 30-tych był planowany
węzeł komunikacyjny, łączący (projektowaną) Trasę Sierkowska z Grochowem, a
stąd dalej z pobliskim (planowanym) węzłem Waszyngtona-Grochowska i mostem
Poniatowskiego, a przez Grochowską i Targową z mostem Kierbedzia. Ulice
Wilejkowska i Czwartaków miały być zaczątkiem tego węzła, jako promieniście
prowadzące w kierunku Utraty i Koziej Górki. Tę sytuację b. dobrze ilustruje
plan Grochowa z 1935 r. Cały szereg mniejszych uliczek odchodzących od tych
ulic w tym: Piętki, Firleja, Roślakowskiego i in. powstawały stopnowo aż do
1939 r. Na planie 1942 r. jak piszesz, są jeszcze wszystkie te ulice, ale
dysponuję spisem ulic z 1946 r., za którym cytuję: „Wilejkowska – od
Grochowskiej do Celestynowskiej”, „Czwartaków – od Grochowskiej do Utraty”,
pozostałych ulic w spisie nie ma.
Ja już pamiętam czasy, kiedy nazwę Wilejkowka (kojarzyła się z Wilnem)
zastąpiono Garwolińską, a ul. Czwartaków znam tylko ze słyszenia.
Pozdrawiam

[Gość: Staś]

Był jeszcze jeden sposób na zdobycie porządnej kolby. W budynkach róg już
Międzyborskiej(dawniej Żymirskiego)i Cyraneczki w poręczach schodów były
wspawane takie balaski z których po wyrwaniu z klatki i niewielkich przeróbkach
wychodził piękny moździerz. Dzielnicowy ganiał dzieciaki, ale o ile wiem nikogo
nie namierzył. Sam mam na sumieniu parę sztuk (to był towar!). Sprawa chyba się
już przedaniła to mogę się przyznać. Pazdrawiam S.

[andrzej_b2]

>Sprawa chyba się już przedaniła to mogę się przyznać.

Mylisz się Stasiu, to nie sprawa się przedawniła, to świat i my dwaj razem z
nim jesteśmy przedawnieni. Kto dziś używa takiego sprzętu strzelniczego jak:
kolba, moździerz, klucz ? Jeszcze trochę a nawet nazwy pójdą w zapomnienie.
Może to i dobrze, bo jak wiesz ile to było różnych wypadków ? Do dziś pamiętam
jak była duża siła odrzutu choćby kolby, że czasem aż trudno było ją utrzymać w
ręce, ile zdarzało się przypadków rozerwania klucza?
A w ogóle tradycja detonacji i fajerwerków przesunęła się z Wielkanocy na Nowy
Rok. Dziś stało się wszystko chyba bezpieczniejsze, bo ludzie kupują gotowe
wyroby strzeleckie, a nie sami konstruują.

Pozdrawiam i cieszę się, że znów spotkaliśmy się na forum

Do Pana Andrzeja-ul.Bogusławskiego

[Gość: Wiatraczna.]

Dziękuję za wyczerpującą wypowiedź dot.ul. Piętki. Mam jeszcze pytanie o ulicę
Bogusławskiego. Według planów łączyła Siennicką i Światowida (kawałek za
Waitraczną, znajdowała się pomiędzy Chrzanowskiego a Dwernickiego. Co ciekawe,
jej początek przy Siennickiej nosił nazwę "Sukiennicza".
Zwracam się z zapytaniem, czy ylica Bogusławskiego istniała, czy był to tylko
wymysł planistów??

ul. Bogusławskiego to Chranowskiego

[andrzej_b2]

Ul. Bogusławskiego jest na planie z 1939 r. zaznaczona linią ciągłą a nie
przerywaną, więc chyba istniała, choć zapewne była polną drogą wśród ostów i
łopianów, jak większość w tym rejonie. Sięgam po przewodnik dr Bohdziewicza z
1946 r., i na podstawie porównania z ww. planem z oraz Twego opisu wnioskuję,
że d. ul. Bogusławskiego/Sukiennicza to po wojnie ul. Chrzanowskiego
(cytuję: „Chrzanowskiego – od ul. Światowida”). Nie wiem, co mogło kierować
twórcami nowej nazwy ulicy, przecież obydwaj patroni byli bohaterami powstana
listopadowego, być może chodziło o zbieżność nazwiska z "ojcem teatru
polskiego".
Rejon ulic Dwernickiego-Mycielskiego-Chrzanowskiego pamiętam już jako
zabudowany, gdzie na ul. Mycielskiego 21 został przeniesiony Urząd Dzielnicy z
dużego, pięknego domu przy al. Waszyngtona 55. MZK uruchomiło wtedy do lokalnej
pętli słabo kursująca linię 115 tak, że wygodniej było dojść pieszo do Urzędu
od Grochowskiej, np. ul. Kickiego.
Nie chciałbym uzurpować sobie praw eksperta w sprawach topografii Grochowa, bo
wiedzę mam niedużą. Wszystkie swe wątpliwości zwykle rozwiewam przeglądając
stronę: www.trasbus.com/planywarszawy.htm
Pozdrawiam

[Gość: Wiatraczna]

A jak miał na imię ów Bogusławski?

Od Bogusławskiego td Chranowskiego

[andrzej_b2]

Pierwotnym patronem ulicy był Ludwik Bogusławski herbu Prus II (1773-1840), gen
dywizji. Brał udział w powstaniu listopadowym, m.in. w bitwach: pod Dobrem (17
II 1831), Grochowem (20 i 25 II), odznaczając się szczególnie obroną Olszynki
Grochowskiej, Dębem Wielkim (31 III) i Ostrołęką (26 V). We wrześniu bronił
Woli, dowodząc dywizjami na odcinku Czyste-Powązki. Okazywał zawsze wspaniałą
odwagę i świetne zdolności taktyczne.
„Ojciec teatru polskiego” to Wojciech Bogusławski, ale on nie miał żadnych
związków z Grochowem.

Uprzedzę już pytanie i podam kila informacji o nowym patronie ulicy.
Wojciech Chrzanowski (1793-1861), gen. dyw. Brał czynny udział w bitwach pod
Wawrem i Dębem Wielkim, gdzie wsławił się manewrem taktycznycm, który
zadecydował o zwycięstwie. Ranny 18 II pod Brzozową Karczmą k. Warszawy nie
brał udział w bitwie pod Grochowem. Należał do najzdolniejszych ofcerów okresu
powstania listopadowego.
Pozdrawiam i zawsze chętnie odpowiem (gdy tylko będę wiedział), czasem może z
opóźnieniem.

Bogusławskiego to NIE Chrzanowskiego!

[radiogaga]

Śledzę Panów dyskusję, i po sprawdzeniu planu z 1942 stwierdzam że
ul.Bogusławskiego istniała równolegle z Chrzanowskiego. Była równoległa do Ch.
i do Dwernickiego!

[andrzej_b2]

> ul.Bogusławskiego istniała równolegle z Chrzanowskiego. Była równoległa do
Ch. i do Dwernickiego!

Dziękuję, tzn. że ul. Bogusławskiego była jakąś efemerydą, która znikła, już w
1946 r.

Pożegnanie lata, czyli moja arkadia

[andrzej_b2]

Każdy ma swoją, a moja to łąki gocławskie – „moje łąki” do dziś dla mnie
magiczne słowo! Tworzyły je tereny depresyjne, leżące między Walem Grochowskim,
a Wałem Miedzeszyńskim, na części których wyrosło lotnisko sportowe.
Po tułaczce obozowej i widokach ruin Warszawy, obraz kwitnących i pachnących
łąk gocławskich wydawał mi się najpiękniejszym obrazem w moim krótkim życiu.
Szczególnie w wiosną i latem lubiłem tam przychodzić, by rozkosznie leżąc na
pochyłości wału wsłuchiwać się w rechot żab, cykanie świerszczy i śpiew ledwie
widocznego w górze skowronka. Monotonię terenu przecinała linia kanału Nowa
Ulga, na którego przeciwnym brzegu stały wyprostowane jak na wojskowej paradzie
wiekowe topole. A gdy było dość słodkiego lenistwa, to omijając lotnisko, można
było pójść nad Wisłę. Dochodziło się do rzeki w okolicy styku Wału Szwedzkiego
z Walem Miedzeszyńskim, a potem wychodziło na nabrzeże porosłe gęstwiną
krzaków, by po chwili ujrzeć szarą wstęgę Wisły. Czasem bladoniebieska, czasem
bura, czasem kłębiąca się wirami. Najgroźniejsza po przyborach, niosła wtedy
kłody drzew, resztki jakiegoś dobytku ludzkiego i grzywy piany, ale potrafiła
być też łagodna i spokojna. Wtedy z rzadka senną ciszę przerywał tylko hałas
przepływającego parostatku, który terkocząc swym śmiesznym kołem rozpryskiwał
mieniący się tęczą opar wodny. To „Traugutt” lub „Racławice” płynęły w rejs do
Sandomierza; tak, wtedy Wisła jeszcze była żeglowna. Po wodzie przesuwały się
majestatycznie barki z węglem, żwirem i kamieniami, mozolnie pchane w dół rzeki
przez potężne pchacze. Na niektórych stały miniaturowe domki mieszkalne, z
komina wydobywał się dym, suszyła się bielizna i biegały dzieci szyprów.
Fascynowała mnie zawsze egzotyka takiego życia. Syty wrażeń wracałem do domu,
gdzie oczekiwała mnie zdenerwowana matka z nieodłączną reprymendą.
Dziś po „moich łąkach” został tylko okruch wspomnień. Na ich miejscu wyrosły:
Castorama, Centrum Optyki, Promenada i Polsat, a poniżej rozsiadły się działki
ze swa prostacką zabudową. Cóż, taka jest logika dzisiejszych czasów.
Pozdrawiam

Na Olszynkę Grochowską

[andrzej_b2]

Dedykuję Kol. Kol. KaWa, momas i za-
interesowanym grochowskimi klimatami

W organizowanych przez PTTK wycieczkach na Olszynkę Grochowską zacząłem
uczestniczyć w latach 70-tych. We wszystkie rocznice historycznej bitwy
spotykaliśmy się z grupą entuzjastów, by oddać hołd bohaterom. Był to okres,
kiedy na wszelkie nie akceptowane przejawy pamięci narodowej władze były źle
patrzyły, dlatego wycieczka była formą kamuflażu faktycznego celu naszej
wyprawy. Zbierało się co roku z całej Warszawy około 35 osób, którym były
obojętne humory władz. Przewodnikiem grupy był zwykle p. Edmund Mieroszewicz –
nestor przewodników warszawskich, a mój starszy kolega z pracy. Był chodzącą
encyklopedią wiedzy o Warszawie, a w szczególności o Grochowie. Poznałem go już
jako emeryta, gdy pracował na pół etatu jako radca prawny w tym samym co i ja
zakładzie pracy. Pochodził ze starej warszawskiej rodziny, przed wojną był
wicedyrektorem biura prasowego sejmu.
O miejscu zbiórki i godzinie próżno było szukać wiadomości w prasie a pod
pomnikiem nie było sztandarów, uroczystego nabożeństwa, efektownej asysty
wojskowej, jak dziś. Nie było też przemówień obydwu burmistrzów rywalizujących o
schedę pamięci po Olszynce, ani wzniosłych oracji różnych prezesów.
Dniem wycieczki była zawsze niedziela około 25 lutego, miejsce zbiórki - pod
apteką na pl. Szembeka, godz. 10. Szliśmy bocznymi ulicami Grochowa do dworku
Osterloffów. Tu, dzięki uprzejmości stróża, udało nam się kilka razy wejść i
zwiedzić wnętrze, na codzień niedostępne, być w salonie, gdzie odbywała się
akcja „Warszawianki” Wyspiańskiego. Kolejno mijaliśmy willę „Alkazar” pp.
Szypwskich, i znów dzięki łaskawości dozorcy, czasem udawało się zwiedzić izbę
pamięci w szkole podstawowej im. P. Wysockiego, gdzie były zgromadzone
znaleziska z pola bitewnego. Potem, przekraczając tory d. kolei nadwiślańskiej
(do Otwocka) i omijając kapliczkę na drzewie przydrożnym za torami, podążaliśmy
wzdłuż historycznego rowu melioracyjnego, o który toczył się kiedyś trzydniowy
bój. Około godz. 12 grupa docierała do pomnika, a tu zwykle czekał juz nas
anonimowy zbieracz pamiątek Bitwy Grochowskiej, ciągle ten sam. Przynosił w
reklamówkach resztki moderunku wojskowego, uzbrojenia, kule armatnie, znalezione
na pobojowisku. Przewodnik zwykle miał okolicznościową prelekcję, po czym
zapalaliśmy lampki bohaterom. Kilka razy zdarzyło się nam tu spotkać byłych
ułanów grochowskich z pułku im. Gen. Dwernickiego, którzy przyjechali złożyć
wieniec.
Czuliśmy wówczas wszyscy zażenowanie, że tylko tak skromnie wyglądało czczenie
pamięci Bohaterów Olszynki Grochowskiej przez władze i społeczeństwo Warszawy.
Pozdrawiam

Ps. Po śmierci p. E. Mieroszewicza tradycję oprowadzania wycieczki kontynuował
p. Andrzej Korgol.

[momas]

Dziękuję! :)

Śmierdzący interes (Tylko dla niewrażliwych!)

[andrzej_b2]

Nowi mieszkańcy Grochowa nie zetknęli się z problemem, więc nie mają
wyobrażenia jak był on uciążliwy. Plagę dzielnicy stanowiły wiecznie
przepełnione szamba. Przez długie lata wszystkie bowiem posesje nie były
skanalizowane, z wyjątkiem położonych wzdłuż ul. Grochowskiej i w pobliżu
Wiatracznej oraz pl. Szembeka. Winę za przepełnianie szamb ponosił wysoki
poziom wód gruntowych, który dawał o sobie znać szybkim zapełnianiem dołów
kloacznych. Uciążliwe rozlewiska wypływały na ulice, a często łączyły się z
sąsiednimi posesjami, tworząc gigantyczne, cuchnące kałuże. Dzieci tylko miały
z tego uciechę, ku rozpaczy matek. Można było przekopywać kanały, robić różne
lokalne melioracje, puszczać łódki i tp., a wszystko to na ulicach, których
ogromna większość była wówczas piaszczystymi drogami. Takie rozlewiska również
zimą były dla dzieci atrakcyjne, gdy gigantyczne ślizgawki ciągnęły się
nierzadko wzdłuż wielu ulic. Przybywając w porze letniej z innej dzielnicy już
po zapachu nie można było mieć wątpliwości, że jesteśmy na Grochowie.
Nim asenizację dzielnicy przejęło MPO, Grochów obsługiwały dwie prywatne firmy:
jedna pana Marcjana, dysponująca taborem konnym i duga pana Cioka, wyposażona w
sprzęt samochodowy. Interes był opłacalny, bo często dwa razy można było pobrać
opłatę za wykonaną pracę: raz za opróżnienie dołu a drugi, za wylanie
zawartości na pola grochowskich rolników pod kapustę, ogórki czy pomidory.
Wywóz szamba taborem konnym nie był interesujący dla dzieci, ale cysternami
samochodowymi to dopiero ciekawe widowisko! Samochód asenizacyjny,
zwany „szambiarą”, był łączony rurą ssącą z dołem kloacznym, po czym operator
wchodził na platformę samochodu z kanistrem benzyny. Specjalną pompką-
rozpylaczem zaczerpywał odpowiednią dawkę płynu i wkładał końcówkę urządzenia w
otwór detonacyjny beczki. Rozpylał benzynę w jej wnętrzu i za chwilę wrzucał do
otworu płonącą zapałkę. W tym momencie wszystkie dzieci wstrzymywały oddech, by
po chwili usłyszeć eksplozję. Powodowało to gwałtowne uniesienie do góry
ciężkiej klapy bezpieczeństwa, i z łoskotem jej opadnięcie. W efekcie
wytworzona w beczce próżnia sprawiała wysysanie zawartości dołu.
Pozdrawiam:-)

[transparent]

Z wielkim zainteresowaniem czytam o grochowskim klimatach I serdecznie
dziekuje wszystkim uczestnikom za kontrybucje do tak fascynujacego watku, a
szczegolnie Panu Andrzejowi za moc interesujacych informacji, przekazanych w
dodatku piekna polszczyzna.
Przy okazji podziekowan dwa pytania: czy dworek Osterloffow ( wspomniany
przy okazji lutowych wypraw na Olszynke Grochowska) to ten przy ul.
Grochowskiej, w ktorym dzisiaj dziala szkola muzyczna? Gdzie miesci sie willa
“Alkazar?”
I jeszcze - czy ktos zechcialby rzucic troche swiatla na historie domu
przy Zamienieckiej 65? Skad wziela sie plaskorzezba smoka na scietym narozniku
tego budynku? Byla tam odkad pamietam (pozne lata 60te) I w czasie moich
dzieciecych spacerow pod opieka Taty nieslychanie inspirowala moja kilkuletnia
wyobraznie. Do dzis postrzegam owego smoka jako dosc wyjatkowy element
dekoracyjny na Grochowie, przynalezny raczej zdobnictwu I atmosferze Starowki,
niz skromnej Zamienieckiej.

Z gory dziekuje.

Dworek na Grochowie

[andrzej_b2]

> Przy okazji podziekowan dwa pytania: czy dworek Osterloffow ( wspomniany
> przy okazji lutowych wypraw na Olszynke Grochowska) to ten przy ul.
> Grochowskiej, w ktorym dzisiaj dziala szkola muzyczna? Gdzie miesci sie willa
> “Alkazar?”

Dworek Osterloffów mieści się przy ul. Grochowkiej 64. Należał do Karola
Augusta Osterloffa (1799-1866), emigranta szwedzkiego, pioniera
uprzemysłowienia Grochowa. Zbudował on tu w 1835 r. browar, gorzelnię,
destylarnię, wytwórnię wina szmpańskiego i fabrykę octu. Aż do lat powojennych
teren między ul. Żółkiewskiego a Gocławkiem(historycznym) nosił nazwę Grochowa
Przemysłowego. W okresie międzywojennym dworek był własnością Andrzeja
Wierzbickiego, posła II RP, prezesa Lewiatana. Właśnie w tym dworku Wyspiański
umieścił akcję Warszawianki. Dziś mieści się tu szkoła muzyczna.

Willa, na rogu Podolskiej i Sztabowej, jeszcze do początków lat 90-tych miała
na fasadzie napis "Alkazar". Po jakimś remoncie domu napis znikł (dlaczego?),
szkoda bo był reminiscencją do hiszpańskich upodobań właścicieli.
Pozdrawiam
Ps. Zainteresował mnie wątek domu Zamieniecka 65, poczytam, popatrzę i gdy
czegoś dowiem się nie omieszkam poinformować.

Dom pod Eskulapem

[andrzej_b2]

Kol. KaWa dedykuję

Tak nazwanoby kiedyś dom przy Grochowskiej 128, na narożniku ulicy Chłopickiego.
Parter zajmowała największa i najnowocześniejsza na Grochowie apteka, złożona w
1936 r. przez mgr farm. Roberta Żłobikowskiego, a na pierwszym piętrze miał
swój gabinet i mieszkanie dr med. Hipolit Lipko. Wszytko było tu przemyślane wg
zasady: chory przychodził do lekarza, wchodził z receptą, schodził na parter,
gdzie po wykupieniu lekarstwa, wracał do domu czując się już...zdrowo. :-)
Obydwaj nasi bohaterowie byli charakterystycznymi postaciami Grochowa, wszyscy
ich znali i rozpoznawali. Mgr Żłobikowski, działacz Towarzystwa Przyjaciół
Grochowa, niewysokiego wzrostu, szczupły, ruchliwy, na codzień zapalony
fotograf. Można było go spotkać z aparatem, jak przemierzał odległe krańce
Dzielnicy, najczęściej jednak w białym kitlu, za ladą swej apteki. Dr Lipko
dojeżdżał na Grochów z Falenicy, gdzie mieszkał w swej willi „Jadziula”.
Przybywał koleją do stacji „Olszynka Grochowska” i dalej całą ul. Chłopickiego
przemierzał spacerem. Był Tatarem z pochodzenia (dowiedziałem się o tym
znacznie później) o szerokiej, płaskiej twarzy i azjatyckich rysach,
człowiekiem potężnej postury, powolnych ruchach, donośnym timbrze głosu i o
jasnych pogodnych oczach. Jako lekarz ubezpieczalni społecznej, chyba miał
podpisaną jakąś umowę, gdyż wszystkich swych pacjentów przyjmował w swym 3-
pokojowym mieszkaniu, z oknami wychodzącymi na Grochowską. Należałem do jego
rejonu i jako chorowite dziecko byłem dość częstym pacjentem doktora. Chorzy
oczekiwali na wizytę w salonie, zaś lekarz przyjmował w gabinecie. Wrył mi się
w pamięć piec kaflowy z piękną kratą zabezpieczającą drzwiczki. Podczas
wyczekiwania na swą kolejkę, wzrok mój ciągle znajdował się na wysokości tego
elementu dekoracyjnego. Ordynował w garniturze, za wielkim biurkiem, zawsze
witając pacjentów miłym uśmiechem na twarzy. Jak to dziś inaczej wygląda!
Najkomiczniejszy był moment stemplowania przez doktora recept małą okrągłą
pieczątką z nr statystycznym, czego nie mogłem się doczekać. Miał tak olbrzymie
dłonie, że odnosiło się wrażenie, iż stempluje palcami; pieczątka bowiem ginęła
w tych jego potężnych dłoniach. Sąsiadami dr Lipki były panie Wiechowicz, które
mieszkały obok, na I piętrze nad apteką. Były to dwie siostry, jakaś rodzina
mgr. Żłobikowskiego, z których jedna miała córkę Zosię – taką grochowską
panienkę z okienka. Jej okrągłą twarzyczkę często było widać w oknie nad
wejściem do apteki.
Po upaństwowieniu służby zdrowia apteka funkcjonowała w ramach CEFARM-u a w
mieszkaniu dr Lipki przez wiele lat działało prywatne laboratorium analiz
lekarskich. Kolejna zmiana własności nastąpiła na początku lat 90-tych, ale to
już wszyscy znamy.:-)
Pozdrawiam

[Gość: KaWa]

Dziekuję za dedykację, ale przede wszystkim za bezinteresowną, cierpliwą, wzbogacajacą
wiedzę nas wszystkich, stalą obecność na naszym forum.
Pozdrawiam :-)
K.

Grochowski smok

[transparent]

Panu Andrzejowi dziekuje serdecznie za bogate jak zwykle informacje, a smoka z
Zamienieckiej 65 polecam laskawej pamieci wszystkich zainteresowanych
Grochowem.
Pozdrowienia

Gdzie są zdjęcia?

[andrzej_b2]

Może ktoś zna losy ogromnego zbioru zdjęć mgr Żłobikowskiego? Utrwalał na
filmie obrazy ginącego Grochowa już w latach 30-tych XX w.,w czasie okupacji i
po wojnie. Czyżby posłużyły one jako opał? Niestety b. często tak się zdarza,
podczas likwidacji mieszkania po zmarłym.

Szkoło, szkoło, gdy cię wspominam...

[andrzej_b2]

Aż do zakończenia wojny na terenach leżących po nieparzystej strony Grochowskiej
od Gocławka, aż po ul. Omulewską nie było szkoły podstawowej. Ta część Grochowa
pod względem szkolnictwa była wyraźnie upośledzona i aby ulżyć trudnej sytuacji
dzieci, władze Pragi pod koniec 1944 r. utworzyły w części budynku mieszkalnego
przy ul. Grochowskiej 131 szkołę podstawową nr 163. Już po zakończeniu wojny
szybki napływ ludności z lewobrzeżnej Warszawy na Grochów spowodował, że budynek
okazał się za ciasny. Sytuację pogarszał brak boiska, sali gimnastycznej i choć
skromnego gabinetu przyrodniczego. W tej sytuacji władze oświatowe dzielnicy
podjęły decyzję o przeniesieniu szkoły do budynku mieszkalnego przy ul.
Tarnowieckiej 55, adaptowanego w pośpiechu dla potrzeb szkolnych. Ale i tu
warunki lokalowe nie były łatwe: przepełnione sale, lekcje na dwie zmiany i
ogólna ciasnota, a przede wszystkim brak wykwalifikowanych nauczycieli. Sale
lekcyjne mieściły się na I i II piętrze a na parterze: sala gimnastyczna, pokój
nauczycielski, kancelaria szkolna i gabinet przyrodniczy. Kierownikiem szkoły
był niezapomniany p. Marian Siwek, sekretarką p. Lewicka a nauczycielami (z
tego, co pamiętam) panie: Billowa, Barbara Celińska, Irena Kucharzak (nagrodzona
medalem „Sprawiedliwy wśród narodów świata”, za przechowywanie rodziny
żydowskiej w swym domu w Aninie), Jadwiga Jaworska, Kubiakowa, Sobierajska,
Eliza Werszwowska i siostra Aleksandra Baczyńska (szarytka).
Do grona starszych nauczycieli dołączyli i młodzi absolwenci liceów
pedagogicznych pp.: Krystyna Silczyńska (wszyscy chłopcy się w niej kochali),
Romana Zbieć, Stanisław Prządka i Lech Bartoszewicz. Ciekawostką było, że szkoła
miała działkę rolniczą wykorzystywaną do nauki biologii. Ta właśnie działka była
przyczyną tragedii.
Dnia 23/24 czerwca 1954 r. w kulminacyjnym momencie „nocy świętojańskiej” miały
odbyć się rejsy po Wiśle iluminowanych statków. Do jednego z nich cisnął się tak
wielki tłum, że trap łączący nabrzeże przystani pod mostem śląsko-dąbrowskim
złamał się i wiele osób wpadło do rzeki w tym miejscu głębokiej i wezbranej
dodatkowo wiosennym przyborem. Kilkanaście osób utopiło się, wśród których i
Marek Siwek, młodszy syn kierownika szkoły. Tragedia wstrząsnęła wtedy całą
Warszawą, a szkołą w szczególności, był to bowiem akurat dzień zakończenia roku
szkolnego. Gdy we wrześniu wróciliśmy do szkoły rodzinę pp. Siwków dotknęła
kolejna tragedia. Pewnego dnia chuligani włamali się na teren działki szkolnej,
z zamiarem kradzieży jakichś lichych płodów rolnych. Zaalarmowany tym incydentem
kierownik wybiegł, aby interweniować. Pod wpływem emocji, prawdopodobnie
zwielokrotnionych wcześniejszą tragedią, doznał zawału serca i zmarł.
Pozdrawiam

Ps. Nie wiem, czy jest inny tak zasłużony dla Grochowa nauczyciel jak s.
Aleksandra Baczyńska? Przez 50 lat swej pracy pedagogicznej, najpierw w szkole
nr 163, a później w sali katechetycznej przy kościele na pl. Szembeka, nauczała
religii kilka pokoleń dzieci grochowskich, zawsze sumienna punktualna,
obowiązkowa i z pasją wykonująca swój zawód. Bez względu na porę roku i stan
zdrowia przybywała z Kamionka na zajęcia a dodatkowo w niedzielę na mszę dla
dzieci. Niezliczoną liczbę Pierwszych Komunii Św. z pewnością ma jako niebieskie
trofeum u Boga. Niech tych kilka zdań będzie dowodem mojej wdzięcznej o niej
pamięci.

Panie Andrzeju!

[przemyslaw.burkiewicz]

Czy pamięta Pan może ulicę Stężycką, Rakowską, Pilawską albo Rembertowską?
Pozdrawiam!

[andrzej_b2]

Na najwcześniejszym po wojnie planie W-wy (ok. 1945) znalazłem jedynie Stężycką
i Pilawską. Ta pierwsza biegła równolegle do Męcińskiej między Grochowską a
Grenadierów, przez obecne tereny bazaru na tyłach Supersamu Grochów. Ta druga
była wąską uliczką, która wiodła ukosem od Majdańskiej mniej więcej, od
obecnego wyjazdu z garażu Straży i biegła do Zagójskiej. Za chwilę wyślę do
Twojej skrzynki na Forum odpowiedni scan, który pomoże to wszystko uzmysłowić.
:-)
Pozdrawiam
Ps. Ja w tym czasie nie miałem jeszcze pojęcia o Grochowie, więc nie mogę
pamiętać, ale zawsze na każdy list odpowiem.

Moja droga wiodła na Grochów

[andrzej_b2]

Pierwszy dzień wolności zastał nas, grupę wygnańców z powstania warszawskiego,
w mieście Langenberg (Turyngia), w fabryce maszynowej przerobiobnej na obóz
pracy. Dnia 6 maja, po silnym nocnym bombardowaniu, do miasteczka wjechały
wojska amerykańskie. Po okresie dezorientacji i pobytu w obozie przejściowym,
transportami wojskowymi wyruszyliśmy do Polski. Jechaliśmy ciężarówkami
oznaczonymi białymi, amerykańskimi gwiazdami i w ten sposób 14 lipca 1945 r., w
Czechowicach – Dziedzicach przekroczyliśmy granicę. Dwa dni później ujrzeliśmy
wreszcie naszą ukochaną Warszawę, pełną rumowisk, wąwozów i krzyży. Matka i
ojciec zrezygnowani, z tobołkami na plecach i na dokładkę ze mną na ręku,
powlekliśmy się wszyscy na Powiśle. Na miejscu naszego domu przy ul. Szarej
ujrzeliśmy górę gruzu, nad którą sterczały kikuty ścian. Co robić, dokąd pójść?
Po moście pontonowym na Wiśle rodzice postanowili przedostać się na Grochów,
gdzie przed powstaniem mieszkała rodzina. Z bijącym sercem, pustą al.
Waszyngtona dotarliśmy na ul. Męcińską 42. Przyjęto nas tu bez wahania i
wspólnie zamieszkaliśmy w małym pokoju z kuchnią, w którym wraz z nami było
razem osiem osób. Z tego, co pamiętam najgorsze były noce. Mnie wypadło
uprzywilejowane legowisko pod stołem, któreś starsze dziecko spało na stole
reszta, gdzie tylko było możliwe. Żeby nie nadużywać gościnności naszych
gospodarzy, po kilku tygodniach przenieśliśmy się do znajomych na ul.
Pustelnicką 10. Tu znów była jeszcze gorsza sytuacja lokalowa. Także sypialiśmy
na podłodze, na rozstawionych polowych łóżkach i w ogóle wszędzie, gdzie się
dało. Wszystko to było jednak nieważne, najważniejsza była gościnność, z jaką
przyjmowano nas, bezdomnych wędrowców.
Po kilku miesiącach wynajęliśmy wreszcie pokój przy ul. Witolińskiej 21 i to
była pierwsza nasza mała stabilizacja na Grochowie. Choć często chłód i bieda
do nas zaglądały, ale powoli wrastaliśmy w ten nowy świat. Potem przyszło mi
przeżyć jeszcze kilka innych, dłuższych stabilizacji.
Minęło wiele lat a ja ciągle mieszkam na Grochowie, tylko Witolińska się
zmieniła tak, że nawet mieszkańcy nie są w stanie jej wskazać. Dziś rozdziela
się na wieele uliczek osiedlowych, ale to ciągle moja ulica.:-)
Pozdrawiam

Zasłużona nauczycielka

[andrzej_b2]

Siostra Aleksandra Baczyńska, bo Niej mowa, była moją nauczycielką religii w
szkole nr 163 przy ul. Tarnowieckiej. Tak dla niej jak i dla mnie był to
pierwszy rok nauki. Zjawiła się wtedy w naszej szkole młoda, szczupła osoba,
której strój zakonny skrzętnie ukrywał wiek. Duży biały kornet i niebieski habit
szarytki już wkrótce mieli poznać wszyscy bez przesady mieszkańcy Grochowa. Była
zakonnicą ze zgromadzenia sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo, których
dom mieścił się na Kamionku.
Dziś na wspomnienie Jej imienia czuję wzbierającą w sobie falę gorących,
serdecznych uczuć. Jawi mi się jako oddana dzieciom, z pasją wykonująca swoje
powołanie i z myślą o chrześcijańskim wychowaniu młodych istot. A czasy były
trudne, zaczął już szaleć terror komunistyczny, któremu trzeba było
przeciwstawić chrześcijańskie wychowanie. Potrafiła mówić o sprawach moralności
i kultury życia językiem Pisma Świętego. Wspierała w tym rodziców a często i ich
wyręczała. Środowisko bowiem było bardzo trudne, w którym przeważał element
robotniczy, podatny na propagandę ateistyczną. Zawsze powściągliwa w gestach i
słowach, spokojna i opanowana. Nigdy nie podnosiła głosu na dzieci, a zawsze
wymusiła swój cel swą charyzmą, nawet na najbardziej rozhukanych chłopakach. W
każdą niedzielę przyjeżdżała do kościoła na mszę św. dla dzieci, dając osobisty
przykład. Gdy władze zlikwidowały naukę religii w szkole, pracę z dziećmi
kontynuowała w sali katechetycznej w kościele na pl. Szembeka. Przez z górą 50
lat pracowała z grochowskimi dziećmi, nie licząc na żadne wyróżnienia i
gratyfikacje. Niezliczoną rzeszę dzieci przygotowała do Pierwszej Komunii Św. i
wskazała nadrzędny cel życia. A gdy po z górą 50 latach pracy nauczycielskiej
odeszła na emeryturę żegnaliśmy ją z żalem. Należałem do jej najlepszych uczniów
i kontakty nasze trwały przez wiele dziesięcioleci. Na pocz. lat 80-tych byłem
zaskoczony jej gestem. Pewnego razu dała mi w prezencie swój osobisty egz. Pisma
Świętego z następującą dedykacją: „Andrzejowi ... b. Uczniowi, z życzeniami, aby
Słowo Boże obficie owocowało w całej Jego Rodzinie ofiaruje S. Aleksandra”.
Czułem się wzruszony i zaszczycony tym gestem, otrzymałem egzemplarz ze śladami
Jej adnotacji na marginesie. Dała mi swój największy skarb, bo innego przecież
nie miała. Zniknęła raptem z pejzażu Grochowa skromna cicha robotnica Winnicy
Pańskiej, pozostawiając swój trwały ślad.
Jakże bez niej ubogi zrobił się Grochów – Jej Grochów!
Pozdrawiam serdecznie wszystkich moich Fanów

Wspomnienie szkolne

[andrzej_b2]

Na początku roku szkolnego przybyło do naszej IX klasy, kilkoro młodzieży z
arystokratycznych i starych szlacheckich rodów. Byli oni od nas trochę starsi,
z powodu powojennej gmatwaniny życiorysów ich rodzin. Należeli do nich: Adam
hr. Chrzanowski, Krystyna hr. Jezierska, Teresa hr. Radolińska, Andrzej
Chotomski i Alina Gawrońska. Dwoje pierwszych było z sobą spokrewnionych. Od
wieków bowiem majątki ich przodków na Podlasiu i Mazowszu z sobą sąsiadowały.
Krysia, herbu Nowina, miała w swym rodzie, biskupów, pedagogów, literatów i
lekarzy. Tworzyli swego rodzaju parę, siedzieli w jednej ławce i przebywali
często razem z sobą. Po wojnie Adam z rodzicami mieszkał w starym dworku przy
Grochowskiej w rejonie obec. ul. Wspólna Droga. Wg niego była to pamiątka po
prymasie Poniatowskim, o której ocalenie w pocz. lat 60—tych trwała batalia
prasowa, niestety bezskuteczna. Był przedstawicielem rozgałęzionego
ziemiańskiego rodu wywodzącego się z Podlasia, który wydał wielu zasłużonych
ludzi: wojskowych, obrońców ojczyzny i działaczy państwowych. Drugą taką
nierozłączną parę stanowili: Andrzej Chotomski i Alina Gawrońska. Andrzej,
potomek właścicieli ziemskich gdzieś spod Gniezna, ona z rodu ziemian,
wojskowych, i duchownych. On, trochę marzyciel, wysoki, wiotki jak trzcina,
miał charakterystyczne miękkie („kocie”) ruchy i przerysowane gesty. Lubił
mówić o sztuce, poezji i w ogóle rzeczach pięknych.
Teresa Radolińska herbu Leszczyc, jej przodkowie byli właścicielami ordynacji w
Wielkopolsce. Posągowa piękność, o szlachetnym profilu głowy, pięknie
zarysowanych ustach, jak z posągów antycznych wysoko upiętych włosach. Wyniosła
i niedostępna, jakby rzeczywiście z wysokości kapitelu kolumny jońskiej
spoglądała na cały świat. Była obiektem westchnień wielu chłopców, w tym i
moich. Jeszcze dziś Tereniu, mógłbym Twój obraz namalować z pamięci.
Wszyscy ci ludzie wynieśli z domów nienaganne maniery i zachowanie, całą tą
atmosferą oddziaływując na naszą świadomość. Nie byli prymusami, jedynie Alina
doszła bez przeszkód do matury, a pozostali wykruszyli się gdzieś po drodze.
Po Adamie Chrzanowskim przez długi czas miałem pamiątkę. Jako, że od młodości
nosiłem okulary, postanowił kiedyś zrobić swego rodzaju żart i ofiarować mi w
prezencie pozłacane… binokle sprzęt, którym już wówczas nikt się nie
posługiwał. Długo leżały w domu, aż w końcu lat 80-tych zginęły podczas
włamania; złodzieje zapewne uznali je za złote.
Dziś nawet i ta pamiątka już mi ich nie przypomina. Tylko, gdy przejeżdżam koło
stacji benzynowej przy Wspólnej Drodze błąka się gdzieś odległe echo.:-)
Pozdrawiam

Byłem sąsiadem ppłk. dypl. Stefana Jellenty.

[andrzej_b2]

Ppłk. dypl. Stefan Jellenta, bo o nim będzie mowa, jest postacią zapomnianą i
niedocenianą przez społeczeństwo. Gdy po pobycie w oflagu przyjechał w 1945 r.
do Warszawy, okazało się, że jego przedwojenny dom jest kupą gruzu.
Wykorzystując więc swe przedwojenne kontakty, udało mu się zatrzymać na
Grochowie, a później osiedlić przy ul. Jarocińskiej 21. Zaprzyjaźnił się wtedy z
moim ojcem, z którym wspólnie wyżywali się w tak dziś niemodnej pracy
społecznej, jako radni naszej Dzielnicy. Ja zapamiętałem go jako starszego pana,
krępej budowy ciała, średniego wzrostu o kędzierzawej czuprynie lekko
przyprószonej siwizną o monotonnym brzmieniu głosu. Kim był przyszło mi
dowiedzieć się już znacznie później.
Urodził się w 1899 r. jako młodszy syn Cezarego Jellenty (Napoleona Hirszbanda),
krytyka literackiego, publicysty i poety. Na chrzcie otrzymał dwa imiona Stefan
– Orfan. Ojciec oszalały z radości po jego urodzeniu, poświęcił mu tomik wierszy
pt. Orfan (wyd. 1902). Po ojcu miał skłonności do pióra, lecz wybuch I wojny
światowej poplątał mu życiorys, jak wielu młodym ludziom. Wychowany w środowisku
patriotycznym swe miejsce widzi w zbiorowym czynie zbrojnym narodu. Jako
15-latek wstępuje do legionów Józefa Piłsudskiego, gdzie służy w 4 pułku
piechoty. Po wojnie wraca do Warszawy i poświęca się karierze wojskowej. Bierze
udział w przewrocie majowym, opowiadając się po stronie konstytucyjnej władzy. Z
tego względu nie jest pupilem obozu sanacyjnego, ale udaje mu się skończyć
akademię sztabu głównego w stopniu kpt. dyplomowanego. Karierę wojskową przerywa
mu II wojna światowa. Już w jako świeżo upieczony major bierze udział w wojnie
obronnej 1939 r., a po klęsce trafia do niewoli niemieckiej. Po wojnie poświęca
się całkowicie działalności publicystycznej i pisarskiej (np. „Kilka wspomnień o
gen. S. Roweckim”). Pisuje artykuły w prestiżowym tygodniku „Stolica”. Jest
tłumaczem książek z jęz. niemieckiego (np. „Krach nad Wołgą” Joachima Windera).
W końcu lat 60-tych Stefan Jellenta wyprowadził się z Grochowa. Był literatem,
który swą działalność w najpłodniejszym okresie twórczym związał z naszą Dzielnicą.
Pozdrawiam

Smak lawy wulkanicznej

[andrzej_b2]

W dzieciństwie byłem chłopcem chorowitym, kaszlącym i ciągle przeziębiającym
się. Znali mnie już chyba wszyscy grochowscy lekarze, a wśród nich zacny dr
Hipolit Lipko, mój lekarz rejonowy.
Wypijałem całe flaszki różnych mikstur, przez niego przepisywane i sporządzane w
aptekach mgr R. Żłobikowskiego (Grochowska 128) i mgr W Mironowicza (grochowska
98) – bez rezultatu. Zrezygnowana już moja Matka, za namową sąsiadek postanowiła
wypróbować na mnie metody homeopatyczne leczenia. Zawiozła mnie kiedyś w tym
celu na ul. Ogrodową, na wizytę do znanego wówczas specjalisty takich metod o
nazwisku dr Miasopust (chyba Czech z pochodzenia). W gabinecie lekarz wysłuchał
narzekań Matki na moje słabe zdrowie, spojrzał mi w oczy, obejrzał ręce i nogi,
po czym nawet bez rozbierania mnie „do rosołu”, wydał diagnozę. Na koniec
zawyrokował, że leczenie będzie trwało około roku i będzie dość kłopotliwe.
Wypisał receptę, polecając jej realizację w jedynej wówczas w Warszawie aptece
homeopatycznej przy ul. Miłej. Po kilku dniach oczekiwania odebraliśmy paczkę z
zawartością różnych buteleczek opisanych po łacinie i torbę 2-kg jakiegoś
dziwnego, szarego proszku z etykietką „Hecla lava”. Należało to wszystko łykać w
odpowiednich dawkach 2x dziennie. Przyzwyczajony byłem do zażywania różnych
mikstur i specyfików, ale spożywanie proszku o konsystencji i barwie cementu
było dla mnie dziwne. Ufny jednak wierze Matki w skuteczność terapii, stosowałem
się pilnie do zaleceń. Po roku okazało się jednak, że wynik leczenia był dość
mizerny. Nie wiem do dziś, czy cała metoda, czy tylko najważniejszy specyfik był
nieodpowiedni, czy też inne były przyczyny fiaska. Mimo to, Matka zawsze
wierzyła w kropelki homeopatyczne „apis”, mające chronić przed przeziębieniem,
które zawsze w domu dyżurowały.
Po pewnym czasie, dopiero na lekcjach geografii, dowiedziałem się o istnieniu w
Islandii wulkanu Hekla i wtedy nastąpiło skojarzenie: tak, byłem konsumentem
lawy wulkanicznej i do dziś czuję w ustach jej smak.
Pozdrawiam

Wychowała mnie ulica

[andrzej_b2]

Krysi dedykuję

Cóż to za ulica, ta moja Jarocińska pierwszych powojennych lat? Była nią tylko z
nazwy i na planie Grochowa, w rzeczywistości pełen wykrotów pas ubitej ziemi,
prowadzący do bazaru między szpalerem domów. Coś na kształt skrzyżowania
wiejskiej drogi z gigantycznym podwórkiem. W najbliższej okolicy tylko Kawcza i
Sulejkowska były wybrukowane kamieniem polnym, przypominając o miejskiej
przynależności Dzielnicy. Jedynie ślady kolein na ulicach wskazywały, że tu
odbywa się czasem jakiś ruch kołowy.
Na mojej ulicy spokojnie spacerowały koty, grzebały w ziemi kury sąsiadów, w tym
jedna moja o imieniu „Starucha”, która wszystko rozumiała, co się do niej
mówiło. Po wiecznie nie wysychających kałużach brodziły kaczki, a przed
wieczornym powrotem na nocleg do swej komórki, dopasały się jeszcze kozy z
naprzeciwka. Już od rana cały ten teren brały we władanie dzieci, gdzie było ich
miejsce spotkań i zabaw. Tu rodziły się pierwsze sympatie i przyjaźnie. Chłopcy
w sprzymierzonych grupach toczyli między sobą bitwy na kije, grali w „zośkę”,
cymbergaja a jesienią w kasztany. Dziewczynki preferowały zabawy stacjonarne. W
ciepłe dni rozkładały koce na miejscach porosłych trawą i tu przynosiły jakieś
lalki gałganiane z plastikowymi twarzami, bawiąc się nimi w dom, sklep lub w
doktora. Z takiego obrotu spraw były zadowolone matki, bo miały bezpośredni
kontakt ze swymi pociechami bez opuszczania mieszkań. Nie potrzebne były żadne
telefony komórkowe, żeby przywołać swego niesfornego urwisa, a wystarczyło
wyartykułować przez okno jego imię.
Monotonię tej sielanki zakłócał tylko czasem głos wędrującego blacharza:
„garnki, garnki lutuję”, węglarzy: „ęgiel, ęgiel” (nie „węgiel”) lub dźwięk
charakterystycznego sygnału, wygrywanego młotkiem na żelaznej sztabce. To
noszący na plecach swój warsztat szlifierz zachęcał gospodynie do ostrzenia
noży, nożyczek i tasaków. Najciekawsza dla nas dzieci była jednak dostawa węgla,
gdyż z zasady transakcje nie obywały się bez konfliktów między dostawcami a
odbiorcami. Węglarze, ten specyficzny klan ludzi, przywozili swój czarny towar
wysokimi platformami, ciągnionymi zwykle przez parę ciężkich koni i póki nie
dochodziło do ważenia węgla, nic nie wróżyło burzy. Oszustwo na wadze to był
główny sposób ich kanciarskiego zarobku. Nie będę opisywał wszystkich metod, ale
jedną z nich było przyciskanie przez wagowego stopą platformy wagi, na której
stał kosz z węglem. Wszystkim lokatorom znane były te sposoby, więc całe rodziny
pilnowały węglarzy, a i to dochodziło do kłótni. Minęły lata i takie obrazki
znikły z pejzażu Grochowa, dziś tylko drzemią w mojej pamięci, budząc tęsknotę
za światem dziecięcej beztroski.:-)

Miało być kilka odcinków...

[andrzej_b2]

Miało być kilka odcinków tych moich opowiastek, ale dzięki zachęcie Czytelników,
nie wiadomo kiedy mamy 67 spotkanie. Odpiszcie proszę, czy jeszcze kogoś
interesuje ta moja pisanina, a może już czas ją zakończyć?
Pozdrawiam:-)

[edeka5]

Z przyjemnością czytam i czekam na dalsze :-)
Serdecznie pozdrawiam - sąsiadka z Wawra

[Gość: dorocia]

Jak najbardziej proszę pisać dalej. Z wielką przyjemnością poznaję wcześniejszą
historię Grochowa. Co prawda urodziłam się gdzie indziej, ale mieszkam tu od
1968. Niektóre fakty pamiętam, ale wiele jest dla mnie nowością. Myślę, że Pana
wspomnienia mogłyby się ukazywać w jakiejś lokalnej gazetce - na pewno
znalazłoby się więcej czytelników.
Pozdrawiam i życzę "lekkiego pióra"

[momas]

Czytam z ogromną przyjemnościa... Naprawdę, proszę pisać dalej.... Bardzo
proszę..... :-)
Jakoś , czuję większy sentyment przejeżdzając przez tę dzielnicę w drodze do
pracy!

[Gość: ewak]

Pisać, pisać, bo bardzo ciekawe, może urośnie do monografii tego terenu.

Ale chciałam też dodać, że wysłałam maila na priva w sprawie pomocy przy
zbieraniu dokumentacji do jednej z grochowskich kamienic. Wątek z tą informacją
(dla andrzeja_b2) został wyciety (ale nie ma go na oślej ławce). Czy coś jest
nie tak?

Pozdrawiam

[andrzej_b2]

> Ale chciałam też dodać, że wysłałam maila na priva w sprawie pomocy przy
> zbieraniu dokumentacji do jednej z grochowskich kamienic. Wątek z tą
> informacją (dla andrzeja_b2) został wyciety (ale nie ma go na oślej ławce).
> Czy coś jest nie tak?

Jak widać cenzura czuwa, ale wszystko jest ok. Dziś jeszcze odpiszę :-)

[Gość: Marek z Gocławia]

Pisać jak najbardziej. Wprawdzie od 20 lat mieszkam na Gocławiu, ale te historie
bardzo mnie interesują. Zresztą od czasu do czasu zaglądam do książki "Korzenie
miast" tom III. Pozdrawiam

Egipskie ciemności

[andrzej_b2]

Czy ktoś z dzisiejszych moich grochowskich Rodaków wyobraża sobie mieszkanie bez
światła, dom w którym nie można uruchomić choćby radia, czy pralki?
Kamienica przy ul. Jarocińskiej, w której takie warunki panowały, wyłania mi się
z dziecinnych wspomnień pierwszych powojennych lat. Nie ona zresztą jedyna, ale
wiele innych domów na bocznych ulicach Grochowa było pozbawionych światła. Gdy
zapadał zmrok, drogę do domu wśród egipskich ciemności rozświetlały tylko
migotliwe ogniki w ludzkich oknach. Aby więc wykonać jakąkolwiek czynność
domową, konieczna była lampa naftowa lub karbidowa. Tej pierwszej nie będę
opisywał, gdyż jeszcze na wsiach nie należy do absolutnej rzadkości, ale tzw.
„karbidówek” nikt już chyba dziś nie zobaczy w użyciu. Dawały one światło białe,
bardziej pożądane w warunkach wieczornego czy nocnego mroku, niż światło żółte
wytwarzane przez lampę naftową. Urządzenie składało się z dwóch komór: dolnej
przeznaczonej na zasobnik karbidu i górnej – zbiornika wody. Intensywność
światła regulowana była ilością wody spadającą kroplami na kawałki karbidu.
Wydzielający się podczas reakcji chemicznej acetylen często wydobywał się na
zewnątrz lampy przez nieszczelności lub jako niedopalony, wydostawał się przez
wylot. Wprawdzie były to śladowe ilości, ale wyczuwalne powonieniem, a przy tym
niebezpieczne dla zdrowia. Dodatkowe zagrożenie stwarzało tworzące się
połączenie powietrza z acetylenem pod postacią tzw. mieszaniny piorunującej, a
nieosłonięty płomień w każdej chwili stwarzał niebezpieczeństwo pożarowe.
Sytuacje takie nie należały do rzadkości.
Mając w podświadomości obrazy płonącej Warszawy pamiętam, że nie mogłem zasnąć
przy otwartym ogniu lampy karbidowej. Zdawało mi się, że w każdej chwili morze
płomienia ogarnie i pochłonie cały nasz dom – takie sny budziły mnie po nocach.
Jakaż była radość, gdy w domu po raz pierwszy zabłysła żarówka elektryczna.
Dzięki temu obrazy złowrogich płomieni powoli zaczęły się oddalać i zamieniać w
kolorowe pejzaże.:-)
Pozdrawiam
Ps. Dziękuję Wszystkim za ostatnie posty.

[Gość: transparent]

Oczywiscie, prosze pisac, I to jak najwiecej…. Ciesze sie, ze naleze do
licznego grona wiernych czytelnikow.
Panie Andrzeju, przy okazji polecam Panskiej pamieci I uwadze niewyjasnione
(jak dotad) pochodzenie smoka zamieszkalego na rogu kamienicy przy
Zamienieckiej 65. Przepraszam, ze zdaje sie w tym zadaniu na Pana, ale nie moge
osobiscie przeprowadzic sledztwa, a proweniecja smoka po prostu nie daje mi
spokoju. Prywatnie snuje sobie rozne hipotezy skad sie wzial, tak odmienny od
nastrojow grochowskich, ale to tylko zgadywanki, zadnych dowodow. W imieniu
swoim I smoka z gory dziekuje za Panskie zyczliwe zainteresowanie.
Z podrowieniami

[andrzej_b2]

Dziękuję za miłe słowa. O smoku pamiętam i proszę mi wierzyć, że nie zszedł z
mojego pola widzenia. Przykro mi, ale nic na razie o nim nie wiem.:-)

[Gość: transparent]

Dziekuje za pamiec. Bede czekac cierpliwie.
Pozdrowienia

Tajemniczy prezydent

[andrzej_b2]

W pierwszych powojennych latach mieszkałem (jak wiecie) na Grochowie przy ul.
Jarocińskiej w wieloizbowej kamienicy. Sąsiadem moim był inż. Emil Świda i p.
Julia Świdowa, jego małżonka lub siostra. To o nich właśnie chciałem opowiedzieć.
Państwo Świdowie mieszkali w najgorszych warunkach jakie były w tej kamienicy.
Zajmowali małą, jednoizbową suterenę bez wygód, w której panowała ciągła wilgoć,
przesiąkająca z pobliskiego szamba, a z okna tuż nad ziemią można było oglądać
tylko obuwie przechodniów. Główny lokator był starszym emerytem, inwalidą z
trudem poruszającym się o kulach. Pani Świdowa była szczupłą, starszą panią,
zawsze w binoklach na nosie. Stosunki p. Świdy z sąsiadami charakteryzowała
pełna kurtuazja ale i pewien dystans. Wszyscy tytułowali go >Panem Inżynierem<,
a sąsiadki przyprowadzały do niego swe pociechy, którym pomagał rozwiązywać
zadania z matematyki. Nie brał za to żadnych honorariów, choć widać było, że
bieda częstym była gościem w domu. Miał zwyczaj, że dwa razy w roku, wiosną i
jesienią p. Świdowa sprowadzała dorożkę, którą p. Świda wybierał się bez żadnej
asysty na zwiedzanie Warszawy. Uchodziło to w tamtym środowisku robotniczym za
dziwactwo, przyjmowane jednak z pobłażliwością. Krążyła o nim plotka podwórzowa,
że to przedwojenny wiceprezydent Warszawy, ale nikt nie miał śmiałości zapytać.
Wtedy jako dziecko nie byłem sprawą zupełnie zainteresowany, ale w wieku
dorosłym niespodziewanie do mnie wróciła. Pewnego razu, studiując jakieś dawne
dokumenty, natknąłem się na pewne informacje (dziś już nie pamiętam szczegółów),
na podstawie których uświadomiłem sobie moje sąsiedztwo z domniemanym
prezydentem. Chciałem to wówczas sprawdzić, ale sprawa okazała się trudna,
bowiem mój bohater dawno już nie żył, a postać taka nie figurowała w żadnych
słownikach biograficznych. Pokonując różne trudności, na własną rękę spróbowałem
rozwikłać zagadkę. W konsystorzu ewangelicko-reformowanym wydawało mi się, że
już znalazłem trop. Dowiedziałem się, że żył inż. chemik Emil Świda herbu Grabie
Odmienione – członek tutejszego zboru. Urodził się 2 stycznia 1868 r. w Maćkowie
(Ziemi Mińskiej). Z tytułem inżyniera ukończył Wydział Chemiczny Instytutu
Technologicznego w Petersburgu i około r. 1900 przybył do Warszawy. Tu założył
pierwszą w Królestwie Polskim fabrykę sztucznego lodu. W latach 1915 - 1922 był
dyrektorem gazowni miejskiej w Warszawie, równocześnie współudziałowcem Drukarni
Technicznej przy ul. Czackiego 3/5. W 1918 r. wszedł do władz miejskich, a w
1929 r. został wiceprezydentem Warszawy. Jako kawaler mieszkał z siostrami Anną
i Julią. Był długoletnim (od 1922) prezesem kolegium zboru warszawskiego
Kościoła Ewangelicko-Reformowanego a następnie, w latach 1933-1936 prezesem
konsystorza. Na kilka lat przed wojną wyjechał z Warszawy do swego majątku
Kolnica i tam, 1 listopada 1939 r., został aresztowany przez Rosjan. Tu jednak
spotkała mnie niespodzianka. Z akt wynikało, że na początku listopada 1939 r. E.
Świda zmarł w szpitalu więziennym w Białymstoku.
Zawód mojego sąsiada zgadzałby się całkowicie, wiek mniej więcej także, imię p.
Świdowej, jako siostry również, ale informacja o śmierci w pierwszym roku
okupacji już mnie zaskoczyła. Po latach szukałem obojga swych sąsiadów nawet
na...cmentarzu ewangelicko-reformowanym, ale na grobowcu rodzinnym Świdów, Emil
nie jest wymieniony, natomiast Julia Świda (1880-1957) i owszem. Czyżby do
oficjalnych danych w konsystorzu wkradła się jakaś tragiczna pomyłka, czy też
mój sąsiad, inż. Emil Świda to tylko mistyfikacja? I to cała jest zagadka, która
nie daje mi do dziś spokoju.
Pozdrawiam
Tajemniczy prezydent
W pierwszych powojennych latach mieszkałem na Grochowie przy ul. Jarocińskiej w
wieloizbowej kamienicy. Sąsiadem moim był inż. Emil Świda i p. Julia Świdowa,
jego małżonka lub siostra. To o nich właśnie chciałem opowiedzieć.
Państwo Świdowie mieszkali w najgorszych warunkach jakie były w tej kamienicy.
Zajmowali małą, jednoizbową suterenę bez wygód, w której panowała ciągła wilgoć,
przesiąkająca z pobliskiego szamba, a z okna tuż nad ziemią można było oglądać
tylko obuwie przechodniów. Główny lokator był starszym emerytem, inwalidą z
trudem poruszającym się o kulach. Pani Świdowa była szczupłą, starszą panią,
zawsze w binoklach na nosie. Stosunki p. Świdy z sąsiadami charakteryzowała
pełna kurtuazja ale i pewien dystans. Wszyscy tytułowali go >Panem Inżynierem<,
a sąsiadki przyprowadzały do niego swe pociechy, którym pomagał rozwiązywać
zadania z matematyki. Nie brał za to żadnych honorariów, choć widać było, że
bieda częstym była gościem w domu. Miał zwyczaj, że dwa razy w roku, wiosną i
jesienią p. Świdowa sprowadzała dorożkę, którą p. Świda wybierał się bez żadnej
asysty na zwiedzanie Warszawy. Uchodziło to w tamtym środowisku robotniczym za
dziwactwo, przyjmowane jednak z pobłażliwością. Krążyła o nim plotka podwórzowa,
że to przedwojenny wiceprezydent Warszawy, ale nikt nie miał śmiałości zapytać.
Wtedy jako dziecko nie byłem sprawą zupełnie zainteresowany, ale w wieku
dorosłym niespodziewanie do mnie wróciła. Pewnego razu, studiując jakieś dawne
dokumenty, natknąłem się na pewne informacje (dziś już nie pamiętam szczegółów),
na podstawie których uświadomiłem sobie moje sąsiedztwo z domniemanym
prezydentem. Chciałem to wówczas sprawdzić, ale sprawa okazała się trudna,
bowiem mój bohater dawno już nie żył, a postać taka nie figurowała w żadnych
słownikach biograficznych. Pokonując różne trudności, na własną rękę spróbowałem
rozwikłać zagadkę. W konsystorzu ewangelicko-reformowanym wydawało mi się, że
już znalazłem trop. Dowiedziałem się, że żył inż. chemik Emil Świda herbu Grabie
Odmienione – członek tutejszego zboru. Urodził się 2 stycznia 1868 r. w Maćkowie
(Ziemi Mińskiej). Z tytułem inżyniera ukończył Wydział Chemiczny Instytutu
Technologicznego w Petersburgu i około r. 1900 przybył do Warszawy. Tu założył
pierwszą w Królestwie Polskim fabrykę sztucznego lodu. W latach 1915 - 1922 był
dyrektorem gazowni miejskiej w Warszawie, równocześnie współudziałowcem Drukarni
Technicznej przy ul. Czackiego 3/5. W 1918 r. wszedł do władz miejskich, a w
1929 r. został wiceprezydentem Warszawy. Jako kawaler mieszkał z siostrami Anną
i Julią. Był długoletnim (od 1922) prezesem kolegium zboru warszawskiego
Kościoła Ewangelicko-Reformowanego a następnie, w latach 1933-1936 prezesem
konsystorza. Na kilka lat przed wojną wyjechał z Warszawy do swego majątku
Kolnica i tam, 1 listopada 1939 r., został aresztowany przez Rosjan. Tu jednak
spotkała mnie niespodzianka. Z akt wynikało, że na początku listopada 1939 r. E.
Świda zmarł w szpitalu więziennym w Białymstoku.
Zawód mojego sąsiada zgadzałby się całkowicie, wiek mniej więcej także, imię p.
Świdowej, jako siostry również, ale informacja o śmierci w pierwszym roku
okupacji już mnie zaskoczyła. Po latach szukałem obojga swych sąsiadów nawet
na...cmentarzu ewangelicko-reformowanym, ale na grobowcu rodzinnym Świdów, Emil
nie jest wymieniony, natomiast Julia Świda (1880-1957) i owszem. Czyżby do
oficjalnych danych w konsystorzu wkradła się jakaś tragiczna pomyłka, czy też
mój sąsiad, inż. Emil Świda to tylko mistyfikacja? I to cała jest zagadka, która
nie daje mi do dziś spokoju.
Pozdrawiam:-)

[andrzej_b2]

Sorry, jakiiś błąd techniczny. Nie wiem dlaczego powtórzyła się ta sama treść?
:-)

[Gość: Przemek Burkiewicz]

To niezwykle interesujące co Pan pisze. A jak oświetlona była sama Jarocińska i
jej "sąsiadki" - Mniszewska, Pustelnicka, Kawcza, Pilawska? Pozdrawiam!

...i stała się światłość

[andrzej_b2]

> A jak oświetlona była sama Jarocińska i jej "sąsiadki" - Mniszewska,
> Pustelnicka, Kawcza, Pilawska?

Dwie tylko ulice: Kawcza i Zamieniecka, jako jedyne w okolicy bazaru, po
nieparzystej stronie Grochowskiej, miały bruki z kamienia polnego. Jednak w
dziedzinie oświetlenia ta pierwsza wiodła prymat w całej dzielnicy. Prawie
jestem pewien, że w tym samym czasie, gdy dokonano jej regulacji, tj. tuż przed
wojną, ustawiono i latarnie >pastorały<, które stoją z resztą do dziś. Tu może
być ciekawostką pewien sposób konserwacji opraw świetlnych osadzonych na
szczytach >pastorałów<. Otóż, każdy słup metalowy miał u swej podstawy, na
wysokości ok. 1 m. od ziemi, mechanizm kołowrotowy ukryty pod specjalnym denkiem
zamykanym na klucz. Monter z elektrowni, okresowo objeżdżał na rowerze ul.
Kawczą i po otwarciu denka, używając specjalnej korbki, opuszczał na sam dół
oprawę żarówki. Tu ew. dokręcał żarówkę, lub wymieniał na nową, po czym
podciągał z powrotem na szczyt słupa oprawę i zamykał denko kluczem.
Poza Kawczą pozostałe ulice dopiero na przełomie lat 40/50-tych zaczęto
elektryfikować. Jak tylko sięgam pamięcią Mniszewska, była ulicą tylko z nazwy.
W istocie miała charakter wiejskiej drogi, biegnącej między stodołami, oborami i
jakimiś cuchnącymi chlewami. Jarocińska, Pustelnicka i Pilawska za czasów mojego
dzieciństwa miały już charakter trochę bardziej miejski. Wzdłuż nich stały
przeważnie kamienice czynszowe. Tu już nie było żadnych obór, stodół czy
chlewów, no może z wyjątkiem kurników i gołębników w podwórkach. Na wszystkich
bocznych ulicach pod koniec lat 40-tych elektrownia zaczęła zakładać lampy
żarowe. Były one mocowane na wysięgnikach do drewnianych słupów energetycznych.
Dla nas dzieci, fascynujący był widok wdrapujących się na słupy instalatorów,
którzy dokonywali ich montażu. Robili to przy pomocy tajemniczego dla nas
wówczas sprzętu tzw. >słupołazów<. Pamiętam dokładnie, że zakładali wtedy do
opraw świetlnych żarówki o ogromnej mocy 500 W. Po raz pierwszy widzieliśmy tak
duże kształty żarówek, w porównaniu z używanymi w domach 40- i 60-watowymi.
Jaka była radość, gdy wieczorem można było bawić się w kręgu świecących latarń,
choć intensywność oświetlenia ulic była daleka od tej, jaką mamy dziś.
Pozdrawiam
Ps. Dziękuję za poddanie tematu. Taka aktywna postawa Kolegów pozwala mi wyjść
naprzeciw oczekiwaniom. Proszę uprzejmie Wszystkich o dalsze pytania. Piszcie,
co Was interesuje?; chętnie odpiszę.

To też grochowskie klimaty

[andrzej_b2]

spójrzcie na stronę:
forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=292&w=30515243&a=30582549
a przekonacie się.:-)
Pozdrawiam

[Gość: kurde blaszka]

A pamięta Pan jak Darlowska miała za patrona Stefana Okrzeję??

St. Okrzeja patronem

[andrzej_b2]

> A pamięta Pan jak Darlowska miała za patrona Stefana Okrzeję??

Nie pamiętam, żeby ul. Darłowska nosiła nazwę Okrzei, ale jeśli tak twierdzisz,
to masz ku temu podstawy. Prawdopodobnie zmiana nastąpiła w latach 50-tych, gdy
imię Stefana Okrzei nadano na Pradze ul. Brukowej. Ta ostatnia istotnie z
Okrzeją miała zasadniczy związek, w przeciwieństwie do peryferyjnej uliczki
Grochowa. Na Brukowej bowiem mieściły się zakłady >Wulkan<, w których nasz
bohater pracował.
Z niewiadomych względów nie jest on darzony specjalną estymą przez władze III
Rzeczypospolitej, a szkoda. Był on członkiem Organizacji Spiskowo-Bojowej PPS,
której zadaniem była m. in. likwidacja znienawidzonych przedstawicieli
carskiego reżymu. Ostatnia akcja, w której uczestniczył (26.03.1905), był
zamach na warszawskiego oberpolicmajstra K. Nolkena. Wskutek przebiegłości
Nelkena, bombę przeznaczoną dla niego, Okrzeja rzucił do kancelarii XII
komisariatu policji przy ul Wileńskiej 9. W wyniku eksplozji padło zabitych 3
policjantów a sam Okrzeja został ranny i ogłuszony. Ostrzeliwując się jeszcze,
śmiertelnie ranił atakującego go rewirowego, po czym został schwytany i
aresztowany. Sąd polowy skazał go na karę śmierci a wyrok został wykonany na
stokach Cytadeli.
Na b. budynku PPS przy ul Ogrodowej 39/41 jest umieszczona tablica poświęcona
Okrzei i innym członkom PPS Frakcji Rewolucyjnej. Dom i tablice warte są
obejrzenia.
Polecam i pozdrawiam

Zapasy na zimę

[andrzej_b2]

Mamy już jesień i mimo dobrego zaopatrzenia sklepów, wszystkie przezorne
gospodynie gromadzą tradycyjnie zapasy na zimę. Było tak od zawsze jak sięgam
pamięcią.
Grochów był pod tym względem w uprzywilejowanej sytuacji, jako że surowce na
marmolady konfitury i inne specjały kulinarne można było kupić świeże, wprost z
chłopskich furmanek. W tym celu przyjeżdżali do nas nawet ludzie z innych
dzielnic. Osobną sprawą było zaopatrywanie się w towary strategiczne (dziś tak
nazwalibyśmy), tj. w kartofle i węgiel. Tradycyjnie na zimę statystyczna rodzina
kupowała około półtora metra kartofli i około tony węgla. Tak się wtedy
określało ilości tych surowców, i gdyby ktoś stosował ściśle miary metryczne nie
byłby rozumiany. Tym zaopatrzeniem w mojej rodzinie zajmowała się już tradycyjne
moja babka. Wyłącznie ona potrafiła przegadać każdego dostawcę, wykłócić się o
cenę i jakość towaru. Wozy z worami kartofli zatrzymywały się na ulicach w
pobliżu kamienic i po usłyszeniu przeciągłego wołania „kartofle, kartofle”
należało tylko wyjść z domu, by dokonać ew. transakcji. Były dwa w poszanowaniu
gatunki kartofli: almy i amerykany. Nie należało jednak wierzyć zapewnieniom
chłopa, ale dokonać sprawdzenia Ważna była barwa na przekroju i próba klejenia
się przekrojonych połówek – próba zawartości skrobi). Bulwa po przecięciu
powinna była mieć kolor intensywnie biały lub lekko różowy, a po złączeniu i
obróceniu jedną połówką w dół nie mogła rozpaść się. Gdy doszło wreszcie do
ubicia ceny i dokonania zapłaty, wybrany worek chłop brał na plecy i zanosił do
piwnicy.
Z wyborem gatunku węgla było już trudniej. Bryły musiały charakteryzować się
średnią wielkością, na spodzie platformy transportowej nie powinno być miału, a
między zwałami surowca nie mogły znajdować się domieszki węglopodobnego
kamienia. Nie bez znaczenia był oczywiście sam gatunek węgla. Najbardziej
pożądany był antracyt, który miał metaliczny, czarny kolor, w którym światło
odbijało się złocistym odcieniem. Był on bardzo kaloryczny, a podczas palenia
dawał śladowe ilości popiołu. W ogóle piec węglowy to było wspaniałe urządzenie
w gospodarstwie prywatnym (domownicy już byli mniej zachwyceni).Tu można było
spalić praktycznie wszystko: oczywiście papier, odpadki po posiłkach a nawet
obierki tak, że na śmietnik wysypywano tyko popiół i to wyłącznie w sezonie
ciepłym, zimą bowiem odpad z paleniska był doskonałym materiałem antypoślizgowym
na nawierzchnie ulic.
Mając w piwnicy takie zapasy, można już było ze spokojem oczekiwać nadejścia
zimy.:-)
Pozdrawiam

[palker]

Tak w istocie było, jak piszecie.
Stefan Okrzeja jako patron grochowskiej ulicy pojawił sie równocześnie z
Józefem Zaliwskim i Piotrem Szembekiem w dniu 14 maja 1928 roku. Dopiero w 1950
roku postanowiono zrobic przetasownie nazw i Stefan Okrzeja został patronem
dawnej ulicy Brukowej. Nic nie ujmując bohaterowi, którego teraz zaliczono by
do terrorystów, nalezy wyrazić żal, ze przy okazji zatarto fragment tożsamości
Pragi i Skaryszewa.
A wracając do ulicy Brukowej. W latach 1775-1865 nazwę Brukowa lub Brukowana
nosiła ulica prowadząca od Targowej do mostu łyżwowego na Wiśle. Po jej
uregulowaniu i poszerzeniu nadano jej nazwę ulica Szeroka (obecnie
ks.Kłopotowskiego) a ulicą Brukową nazwano sąsiednią, równoległa do niej
uliczkę, która obecnie nosi nazwę Stefana Okrzei.

Krawcy i szewcy

[andrzej_b2]

Jak głęboko sięgam pamięcią w powojenne lata, tak nie pamiętam na Grochowie
pojęcia >usługi dla ludności<. Każdy nosił garderobę, jaką miał lub jaką
otrzymał z darów >UNRRA<. W grę wchodziły tylko przeróbki lub naprawy. Punktem
ambicji każdej pani domu było uszycie dla siebie bluzki czy spódnicy, zaś pana
domu, naprawienie butów. Na ogół gospodynie miały w mieszkaniach podręczne
maszyny do szycia i nikt nie korzystał z usług krawców. Nim pojawiła się
fabryczna produkcja odzieży lub obuwia, ludzie byli zbyt biedni, by robić jakiś
zakup na >obstalunek< lub oddawać przedmiot rzemieślnikowi do przeróbki.
Dopiero, gdy trzeba było wykonać tzw. szycie ciężkie, na ogół trzeba było iść do
krawca, a dla stóp nietypowych zamówić buty u szewca. Zwolna odradzała się w ten
sposób grupa rzemieślników po pewnym okresie hibernacji, by jednak wkrótce ulec
konkurencji fabrycznej i scentralizowanym usługom. W najbliższej, mojej okolicy
znane były wszystkim co najmniej trzy adresy miejscowych krawców: pp. Natalii
Barańskiej (Tarnowiecka 38), Ewalda Pszczełkowskiego (Jarocińska 23) i Jana
Bakiery (Osiecka 68). Swą działalność prowadzili we własnych mieszkaniach,
przekształcając je w warsztaty pracy, gdy tylko była taka potrzeba. Wystarczył
wówczas oczywiście stół, który miał uniwersalne zastosowanie, a w ciągu dnia
mógł zmienić się w stanowisko pracy, no i maszyna do szycia. Podobnie było z
szewcami. Wszelkie naprawy butów prawie każdy wykonywał we własnym zakresie.
Wystarczyło mieć w domu tzw. kopyto, kawałek skóry lub gumy, aby wykroić zelówkę
albo obcas i gwoździe. Reszta dla każdego mężczyzny była sprawą prostą, a te
nieskomplikowane umiejętności przechodziły z ojca na syna. W końcu wiedzę tę
było łatwiej posiąść niż w latach późniejszych dokonać naprawy radioodbiornika
lub telewizora domowym sposobem. Do szewca chodziło się więc prawie wyłącznie,
aby obstalować buty lub kupić dość typowe, ale nie do zdarcia. Najbardziej
popularnym w okolicy był p. R. E. Raczek, który miał sklep przy Grochowskiej
106. Nie był to szewc byle jaki. Siedzibę swej firmy i skład główny miał przy
ul. Nowy Świat 1, i jeszcze jeden sklep przy Targowej 62. Zakup u niego butów,
poprzedzony mierzeniem, to był cały rytuał. Sam mistrz obsługiwał klienta. Po
zaproszeniu >proszę siadać< przynosił kilka pudeł butów i sam własnoręcznie
dobierał obuwie do stopy i to bez względu na wiek klienta. Musiało to się
wszystko opłacić, bowiem specjalizował się głównie w wytwórstwie obuwia
dziecięcego, ale nie tylko.
Dziś krawca czy szewca ze świecą trzeba szukać w okolicy lub...na naszym forum.
Kontynuatorami tamtych tradycji rękodzieła są tylko nieliczne warsztaty
rzemieślnicze, np. krawiecki p. W. Piecyka (autentyczne nazwisko, Wiech nie
wymyślił) przy Grochowskiej 91, i szewski (bez szyldu) przy Pustelnickiej 14.
Pozdrawiam:-)

Tajemnicze znalezisko

[andrzej_b2]

Jak wiedzą wszyscy moi Drodzy Czytelnicy, we wczesnym swym dzieciństwie
mieszkałem przy ul. Jarocińskiej. Dom, jak i cała okolica, nie był podłączony do
sieci miejskiej, po wodę należało chodzić do piwnicy. Była tam ręczna pompa, z
której wszyscy lokatorzy czerpali jakąś przeźroczystą ciecz do wiader. Zalecano
nawet, aby dla celów konsumpcyjnych długo ją gotować. Punktem ambicji władz
dzielnicy stało się więc jak najszybsze zaopatrzenie mieszkańców w wodę zdatną
do picia, bo ta ze studzien, była podejrzana. Wtedy jeszcze wodę miejską uważano
za high quality product. Do rodziny zamieszkałej na Żoliborzu jeździliśmy, by
rozkoszować się smakiem krystaliczno czystej...kranówki z miejskich wodociągów.
Pamiętam, że pozwalano mi nawet pić szklanką tę wodę wprost z kranu.
Jak wielka była radość mieszkańców na początku lat 50-tych, kiedy pewnego dnia
wreszcie ekipy MPWiK zaczęły rozkopywać ulicę, w celu położenia żelaznych rur. Z
całą ferajną takich jak ja brzdąców, nie mogliśmy się już doczekać, kiedy
wreszcie do naszych kamienic dotrą głębokie wykopy. Wszystko było nowe i
ciekawe. Całymi godzinami kręciliśmy się po placu budowy i przyglądali jak
robotnicy kopali rowy, zabezpieczali przed osunięciem ziemi drewnianymi
szalunkami, przy pomocy kołowrotów wyciągali urobek piasku na powierzchnię, no i
gwóźdź programu: spajali na gorąco rury ołowiem. Po ostygnięciu miejsca
łączenia, nadmiar wypełnienia był usuwany, a niewielkie ołowiane odpadki, ku
wielkiej radości dzieci, rozdawane im do zabawy. Ołów bowiem stał się bardzo
ważnym towarem wymiennym, dzięki któremu można było zdobyć względy starszych
chłopaków. Dla nich był on niezbędny do wykonywania >zosiek<, tj. zwitków wełny,
obciążanych krążkami ołowiu, służących do specjalnej gry zręcznościowej.
Wtedy to dokonałem ważnego odkrycia, które do dziś nie straciło na aktualności.
Otóż, w pięknym, białym piasku wydobywanym przez robotników, można było znaleźć
cenny towar wymienny: krzemienie i… muszelki. Już wtedy zainteresowało mnie,
skąd są tu muszelki i to takie same jak zbierane nad Wisłą? Od starszych
chłopaków dowiedziałem się wtedy, że tędy płynęła kiedyś Wisła i to ona
zostawiła takie pamiątki. Z niedowierzaniem przyjmowałem tę informację, bo
proszę spojrzeć na plan Grochowa, gdzie Jarocińska, a gdzie Wisła? Dopiero
później dowiedziałem się, że na przestrzeni wieków rzeka, wielokrotnie zmieniła
swe koryto i jak wynika z mojego odkrycia, sięgała kiedyś prawie ul.
Grochowskiej. Odsuwając się na zachód, utworzyła ongiś wyspę (kępę), zwaną
później Kawczą, wreszcie Saską Kępą, ale to już inny temat.
Pozdrawiam 

[fstrentnaczarownica]

Tez znajdowalam muszelki i dziwilam sie skad one sie wziely w mojej
piaskownicy? Dopiero mama wytlumaczyla mi, ze piasek w piaskownicy tak naprawde
jest z wisly...
Wychowywalam sie na mokotowie :)
Pozdrawiam
Ula

Śmierć ulicy

[andrzej_b2]

Ulica Żymirskiego (Międzyborska), jedna z najstarszych na terenie naszej
dzielnicy, przez stulecia funkcjonowała jako szlak komunikacyjny Gocławia z
Grochowem. Już w wieku XIV wszystkie wysoczyzny praskiego wybrzeża Wisły od
Tarchomina po Miedzeszyn były zasiedlone. W starych dokumentach wymieniane są
takie wsie jak np.: Grochów, Gocław, Kamion (Kamionek), Kawęczyn i Zerzeń.
Grochów należał wtedy do parafii Kamion, zaś Gocław do parafii Zerzeń.
Mieszkańcom Gocławia łatwiej było o integrację z Kamionem niż z Zerzeniem,
bowiem na prostej drodze w tym ostatnim przypadku stały odwieczne bagna i
torfowiska starorzecza Wisły, corocznie odnawiane przez wiosenne przybory.
Główną drogą komunikacyjną, od przeprawy mostowej na Wiśle wiodącą na wschód,
był odwieczny trakt siedlecki, w 1832 r. przedłużony do Brześcia i Lublina (ob.
ul. Grochowska). W tej sytuacji mieszkańcom Gocławia dogodniejszy i łatwiejszy
do przebycia był kierunek zachodni, do Kamiona, zarówno w sensie odległości jak
i potrzeb. Tu, >od zawsze< był kościół, od połowy XV w. szkoła (potem jeszcze
dwie) i sąsiadujące pola targowe na Pradze, a o krok przeprawa mostowa.
Najprostsza droga z Gocławia do taktu siedleckiego, a później do Kamiona wiodła
więc wokół łachy wiślanej i otaczających terenów bagiennych.
W latach 1883-86 cała Warszawa i otaczające ją tereny stały się
miastem-twierdzą. Na Pradze i Grochowie powstał system fortyfikacji wojskowych i
towarzysząca mu infrastuktura. W najbliższej okolicy Gocławia powstały fort XI
>Grochów< (tereny Zakładów >Rawar<) i fort XIa >Grochów II< (tereny Szpitala na
Szaserów). Z południa na północ Grochów przecięła droga forteczna, wybita polnym
kamieniem, która pokrywała się z ciągiem obecnym Grenadierów-Podskarbińska.
Wytyczona została w związku z koniecznością utrzymania komunikacji między fortem
XI a fortem XII >Utrata<, położonym w rejonie ul. Księżnej Anny. Ułatwiła ona i
częściowo przejęła komunikację z Gocławia. Przez tereny ob. Osiedla Kinowa,
między Grochowską a jez. gocławskim, poprowadzono wał forteczny.
Cały system fortyfikacji, aż do pierwszych lat niepodległości, paraliżował
rozwój dzielnicy. W 1913 r. przystąpiono do likwidacji urządzeń fortecznych, ale
wobec zmian sytuacji politycznej prace wielokrotnie przerywano a nawet pewne
obiekty odbudowywano. Definitywną rozbiórkę fortyfikacji Grochowa podjęto po r.
1920 a odzysk materiałów budowlanych wykorzystano przy budowie domów i dróg.
Gruz z fortu Grochów został użyty do wzmocnienia około 300 m odcinka wału
fortecznego, po którym poprowadzono końcowy odcinek traktu gocławskiego do ul.
Grochowskiej, z wylotem w rejonie Instytutu Weterynaryjnego.
Rok 1924 był przełomowy dla naszej dzielnicy. Powstała Wawerska Spółka Wodna,
która podjęła profesjonalną meliorację podmokłych terenów Gocławia, Kamionka i
Grochowa. Przeprowadzono parcelację gruntów, wielu ulicom nadano oficjalne
nazwy, wywodząc je od imion bohaterów Bitwy Grochowskiej, przy tym staremu
traktowi gocławskiemu nadano nazwę ul. Żymirskiego . W r. 1926 magistrat
Warszawy rozpoczął regulację tej ulicy. Wybrukowano ją kamieniem polnym i
przygotowano pod parcelację. To położyło kres sielskiemu obrazowi ulicy i stało
się zapowiedzią jej unicestwienia.
W latach 1937-39, w związku z planową zabudową nieparzystej strony ul.
Grochowskiej, między ul. Grenadierów a zakładami >Perun< , po raz wtóry
zmieniono końcowy bieg ul. Żymirskiego, łącząc na tym odcinku z ul. Grenadierów.
Dalszą zmianę przyniosło otwarcie w 1938 r. al. Waszyngtona, która odcięła ten
fragment ulicy, powodując jego powolną dezintegrację. Po raz kolejny i to
dwukrotnie, na pocz. lat 70-tych Trasa Łazienkowska przecięła ulicę w sposób
trwały i nieodwracalny. Był już ostatni etap kasaty ulicy w sensie spójnego
organizmu. Wcześniej, bo jeszcze na pocz. lat 50-tych, nastąpiła zmiana
mentalności jej mieszkańców, bowiem dyspozycyjni urzędnicy Pragi Płd. odcięli ją
od źródeł miejscowego nazewnictwa i przemianowali na ul. Międzyborską.
Ironią losu stało się, że ul. Żymirskiego, jedna z najstarszych i jedna z
pierwszych uregulowanych, została dla nas unicestwiona w sensie fizycznym i
mentalnym.
Pozdrawiam

Międzyborska 21 - Dom Kotów

[e-mka]

Od ponad 2 lat obserwuję powolne znikanie tego domu. Najpierw był to tylko
pustostan. Zamieszkany przez koty. Odwiedzany przez bezdomnych w celach
libacyjnych. Potem zaczęły pękać ściany. Zresztą, może pękały już wcześniej.
Tylko nie widziałam. Do domu od lat wdzierała się wilgoć, gryzonie, chwasty.
Potem nagle zamurowano dziury po oknach. Powieszono żółte tabliczki
ostrzegawcze. Ale dom dalej sobie pękał, zapadał się w sobie. Koty to
ignorowały. Podparto dom drewnianymi belkami. Zaczął grozić zawaleniem. Pod
koniec października br. spłonął dach. Swąd dymu wisiał w powietrzu przez kilka
dni. Teraz dom straszy kikutami osmalonych belek stropowych. Mimowolnie całkiem
staje się symbolem odchodzącej przeszłości Międzyborskiej. Tylko dwa stare
świerki nic sobie nie robią z tego powolnego znikania. Pilnują starego domu.
Jak na ironię – po obu stronach stoją nowoczesne bloki. Wzrusza mnie ten widok.
Będę pamiętać stary dom z Międzyborskiej 21, kiedy już zniknie do końca.
(PS. wyszukiwarka internetowa, poproszona o informacje nt. Międzyborskiej 21,
wypluwa wiadomość „nieruchomość planowana do zbycia w 2005, działka
zabudowana” ...)

Domy Kotów

[andrzej_b2]

Tak, to smutne, że w atmosferę Grochowa wpisuje się coraz więcej ruder, które
jeszcze do niedawna miały duszę. Pełne blichtru, pyszniące się styropianowymi
ścianami budynki, otacza coraz więcej domów, w których mieszkają już tylko koty.
A przecież ich mieszkańcami byli pionierzy Grochowa-miasta, ludzie którzy jak my
dziś, mieli swe radości i smutki, tu rodziły się im nowe pokolenia. Starzy
mieszkańcy naszej dzielnicy odchodzą a z nimi nie spisana historia. Dziś już
może nawet nikt nie wie jak się nazywali, co w życiu dobrego robili i co po
sobie zostawili. Każdy z nas >forumowiczów< zapewne mógłby wskazać wokół swego
miejsca zamieszkania takie pamiątki odchodzącego Grochowa. Może warto byłoby
spisać ich historię dla potomnych, może i nam ktoś taką samą miarką odpłaci?
Co o tym myślicie?
Pozdrawiam

[Gość: Andrzej]

Witam

Ogromnie mnie interesują mechanizmy tu opisane, cytuję:
"okresowo objeżdżał na rowerze ul.
> Kawczą i po otwarciu denka, używając specjalnej korbki, opuszczał
na sam dół
> oprawę żarówki. Tu ew. dokręcał żarówkę, lub wymieniał na nową, po
czym
> podciągał z powrotem na szczyt słupa oprawę i zamykał denko
kluczem.
"
Ponieważ nie udało mi się założyć hasła, bardzo proszę Pana
andrzej_b2 o maila do mnie w tej sprawie.
TE mechanizmy to były tzw. windki korbowe, wiem o nich bardzo dużo,
ale wciąż za mało.
Proszę o kontakt na maila: [e-mail]

Dziękuję i pozdrawiam!!!
Andrzej z Warszawy

[Gość: Ula]

Dzień dobry,
trafiłam na Pana wątek, gdy szukałam informacji o lekarzu homeopacie, który nazywał się Miasopust. Lekarz ten wyleczył moja mamę z ciężkiej postaci łuszczycy, przepisując krople homeopatyczne, kupowane w aptece przy ul Miłej. Choroba wróciła po 30 latach i szukaliśmy jakichkolwiek informacji o Panu doktorze, mając nadzieję, że może ktoś z rodziny pana doktora kontynuuje jego misję .Niestety, nie mamy żadnych informacji, ale z przyjemnością czytaliśmy ,teksty o powojennej Warszawie. Dużo ciekawych, nostalgicznych wątków. Dziękuję i pozdrawiam

[Gość: Michał]

A czy przypadkiem kolej nadwiślańska nie była wąskotorówką, niezależną od
zelektryfikowanej i trwającej do dzisiaj linii do Otwocka?

Nadwiślanka to nie wąskotorówka

[andrzej_b2]

> A czy przypadkiem kolej nadwiślańska nie była wąskotorówką, niezależną od
> zelektryfikowanej i trwającej do dzisiaj linii do Otwocka?

Przykro mi, ale nie. Były to dwa różne typy środków transportu. Kolej
Nadwiślańska (szerokotorowa) powstała w 1877 r. i łączyła Mławę z Kowlem, przez
Warszawę, Otwock, Dęblin, Puławy i Lublin. Trasa PKP, którą kursują dziś
pociągi EKD i dalekobieżne wiedzie dawnym szlakiem Drogi Żelaznej
Nadwiślańskiej. Więcej o tej kolei w:
arturgarbacz.webpark.pl/historia.htm
W 1900 otwarto kolej wąskotorową Jabłonna – Warszawa – Wawer ze stacją pod
Mostem Kierbedzia. Do Wawra jechała ona ulicami: Zamoyskiego, Grochowską i
Płowiecką W 1914 r linię przedłużono do Otwocka. Likwidacji uległa w 1952 r. ,
ale jeszcze przez około 10 lat kolejka kursowała na trasie Otwock – Karczew. Na
temat kolejek wąskotorowych w:
www.kolej.pl/tory/varia/znalezione/koleje_wask.html
Pozdrawiam :-)

[Gość: Michał]

Dziękuję, dowiedziałem się czegoś nowego :)

Nieprzydatne kwalifikacje

[andrzej_b2]

Pętla tramwajowa na Gocławku w pamięci chyba już wszystkich Grochowian jest w
tym samym miejscu od zawsze. W latach mojego dzieciństwa zawracały na niej
tramwaje linii: 3, 6 i 24 a także i inne, ale różne w różnych okresach czasu.
Wtedy to większość wagonów tramwajowych miała jeszcze otwarte pomosty a tych,
które były wyposażone w drzwi, po prostu nie zamykano. Miejsce dla motorniczego
nie było tak wygodne jak obecnie, wydzielone i wyposażone w fotel, różne
sygnalizatory, urządzenia wspomagające bezpieczeństwo jazdy i in. Załoga zestawu
dwuwagonowego składała się z motorniczego i dwóch konduktorów, po jednym na
każdy wóz. Motorniczy z zasady stał całą drogę na pomoście, później regulamin
już dopuszczał siedzenie na czymś w rodzaju siodełka rowerowego, wspartego dla
równowagi na trzech nogach. Motorniczowie nie mieli lusterka wstecznego, by
przed odjazdem z przystanku stwierdzić stan bezpieczeństwa wysiadających i
wsiadających pasażerów. Konduktorzy z początku też nie mieli miejsc siedzących,
gdyż obowiązkiem ich było dotarcie do każdego pasażera, by zainkasować opłatę za
przejazd, sprawdzić posiadanie biletu miesięcznego i ocenić gotowość tramwaju do
odjazdu. Ruszenie całego składu z przystanku następowało wg następującej zasady:
najpierw konduktor drugiego wagonu dawał znak dzwonkiem konduktorowi pierwszego
wagonu o gotowości odjazdu a on, wg własnej oceny sytuacji, pociągał za linkę,
by w ten sam sposób powiadomić motorniczego.
Gdy wsiadło się do tramwaju w okolicy pl. Szembeka, wagony na ogół były już tak
przepełnione, że trzeba było wciskać się do wewnątrz. Im bliżej centrum, tym
było gorzej. Pasażer szczęśliwy był, gdy mógł stanąć choćby jedną nogą na
stopniu, a jazda z drugiej strony wagonu lub na końcowym zderzaku, czyli tzw.
>cycku< nie należała do rzadkości. W tym przypadku dodatkowym profitem była
możliwość przejazdu na gapę.
W tej sytuacji posiadanie pewnej sprawności fizycznej podczas korzystania z
przejazdu tramwajem warszawskim było wręcz konieczne. Im wcześniej taką wiedzę
się opanowało, tym lepiej. Dla podrostków i nastolatków płci męskiej Grochowa,
poligon doświadczalny stanowiła pętla tramwajowa na Gocławku. Tu, pod okiem
starszych kolegów, odbywały się >lekcje< wskakiwania i wyskakiwania z jadących
wagonów. Ze względów bezpieczeństwa najlepiej nadawał się do tego łuk, po którym
tramwaj na pętli dokonywał nawrotu, stosunkowo jeszcze jego niewielka prędkość,
no i oczywiście ostatni pomost drugiego wagonu. W tych warunkach, siła
odśrodkowa sprawiała, że ryzyko błędu czy niesprawności >ucznia< były
redukowane, co najwyżej do upadku na pobocze torowiska i ogólnego potłuczenia
ciała. Mistrzami dla nas młodszych byli Andrzej Bakiera i Andrzej Pszczełkowski
(Pozdrawiam Was Chłopaki, gdziekolwiek jesteście). Oni potrafili wsiadać i
wysiadać z wagonów w największym pędzie, a przy podjeździe do przystanku z
nonszalancją wyskakiwać tyłem do kierunku jazdy. Dla nie wtajemniczonych dodam,
że siłę pędu wagonu, którą posiadał wyskakujący delikwent, musiał znanym tylko
sobie sposobem zrównoważyć siłą o przeciwnym kierunku, co nawet przy drobnej
pomyłce groziło upadkiem. W tej sytuacji wyskok tyłem zawierał dodatkowy
stopień brawury. Jak niebezpieczne były to wyczyny mam dowody w postaci
przykładu innego kolegi, Andrzeja P., któremu w okolicy ul. Podolskiej, przy
niefortunnym wyskoku, koła tramwaju obcięły nogę. Chodził później
nieszczęśliwiec na drewnianej nodze. O wypadkach takich i podobnych donosiła
codzienna prasa jeszcze do polowy lat 60-tych, gdy wreszcie wprowadzono wagony z
zamykanymi drzwiami i możliwością obserwacji drzwi wejściowych przez motorniczego.
Wszelkie apele do pasażerów o nie wskakiwanie i nie wyskakiwanie z tramwajów w
biegu, pozostające dotąd pustym echem, stały się nieaktualne. Na szczęście
nieprzydatne zdały się też nabyte wcześniej kwalifikacje.
Pozdrawiam :-)

Mogiła domniemanych bohaterów

[andrzej_b2]

Dziś Olszynka Grochowska kojarzy się każdemu mieszkańcowi naszej dzielnicy z
niewielkim laskiem za linią kolejową do Lublina i Chełma, poprzecinanym torami
manewrowymi pobliskiej wagonowni. A przecież jeszcze ok. 150 lat temu, między
ob. pl. Szembeka, historycznym Gocławkiem a Kawęczynem były tereny bagienne
porośnięte olszyną. Trudno dzisiejszy wygląd tych okolic nałożyć na tamten
obraz grzęzawisk i szuwarów, możliwych do przebycia wyłącznie porą zimową.
Trudno nawet porównać ów szumiący las olszowy z szumem szalonej dziś ul.
Grochowskiej.
Cały ten teren był widownią sławnej bitwy pod Olszynką Grochowską, a lasek
olszowy stanowił środek wielkiego półkola bagien, tworząc naturalny klucz całej
pozycji, która od wschodu flankowała drogę do Warszawy. Lasek ów odgrywał
ponadto rolę jej czoła, podczas gdy prawe skrzydło było osłonięte bagnami
Gocławia i Saskiej Kępy. W tej sytuacji, idąca na stolicę rosyjska armia I.
Dybicza mogła osiągnąć swój cel jedynie przez dwie bramy, tj.: Szosę Brzeską i
tzw. Stary Trakt, wiodący ze Stanisławowa i Okuniewa.
Stary Trakt łączył się ukosem z Szosą Brzeską w okolicach ob. ul. Podolskiej, a
kształtu jego można się jeszcze dziś doszukać w przebiegu ob. ulic Styrskiej i
Pabianickiej. O znaczeniu historycznych dróg i traktów świadczyć mogą liczne
karczmy i krzyże przydrożne przy nich usytuowane. U styku Starego Traktu z
Szosą Brzeską stała kluczowa karczma grochowska. Mieszkańcy tych okolic,
pamiętający jeszcze wczesne czasy powojenne wiedzą, że w tym miejscu
funkcjonowała knajpa, na której śladzie powstał w ostatnich latach
wielopiętrowy dom, chyba największy >pekin< miedzy pl. Szembeka a Gocławkiem.
Druga karczma, o nazwie Wygoda, stała za torami kolejowymi, przy zjeździe z
wiaduktu al. Marsa w kierunku Rembertowa. Trzecią w najbliższej okolicy była
karczma wawerska, ob. zwana Zajazdem Napoleońskim. Wszystkie one występują w
relacjach świadków i uczestników bitwy pod Grochowem.
W czasie bitwy grochowskiej 1831 r. rejon styku Starego Traktu z Szosą Brzeską,
włączając w to tereny karczmy grochowskiej i ob. parku Wierzbickiego, były
ważną pozycją obronną Wojska Polskiego. Tu przebiegała linia tzw. okopów
Skrzyneckiego, na których miejscu do dziś stoi krzyż pamiątkowy (Grochowska
82). Krwawe walki w tym rejonie toczyły się 24 lutego, gdy teren obsadzały trzy
bataliony 2 dywizji piechoty WP. Zaciekła obrona odcinka zakończyła się
odparciem ataku rosyjskiego, co spowodowało wycofanie się Starym Traktem
rozbitych oddziałów do miejsca dowodzenia Dybicza na Dębowej Górze
(Marsa/Żołnierska). W trakcie bezładnego odwrotu, bataliony wroga utopiły w
sąsiadujących bagnach kilka armat i utraciły wielu żołnierzy. Po bitwie, w
pobliżu Starego Traktu Rosjanie pochowali swych zabitych i usypali wzgórek. W
czasach zaborów wokół tej mogiły powstała wypaczona legenda, jakoby miała być
zbiorowym grobem żołnierzy polskich, a miejscowa ludność wzgórek otaczała
czcią, jak mogiłę bohaterów. Gdy terror carski już trochę zelżał, w 1912 r.
ówczesny właściciel Grochowa II, niejaki Zaleski, obsadził miejsce żywopłotem i
zaczął stawiać tu krzyż. Prace przerwała interwencja żandarmów, grożąc
inicjatorowi zesłaniem na Sybir. Dopiero na pocz. lat lat 20-tych sprawę
definitywnie wyjaśnił płk. Br. Gembarzewski, historyk wojskowości, dyr. Muzeum
Wojska Polskiego, stwierdzając wówczas autorytatywnie, że to mogiła żołnierzy
rosyjskich. Miejsce jednak do dziś jest zaznaczone charakterystycznym układem
chodników u zbiegu ul. Liwieckiej i Styrskiej, pozostając poza sferą
zainteresowania budowniczych.
Pozdrawiam :-)

[Gość: groch]

A czy pamieta Pan wiosne na tych lakach?
Jak sie pieknie zolcily kaczence?
A niezapominajki Pan pamieta?
Szkoda, ze juz nie ma tych łąk.
I lotniska sportowego, kolorowych czasz spadochronow i warkotu tych samolotow,
na ktore, nie wiem dlaczego, mowilismy kukuruzniki.
Ile razy przejezdzam przez osiedla na Goclawiu, zaluje, ze takie obrzydliwe
bloki postawili na takim pelnym uroku miejscu.
Bardzo dziekuje za Panskie opisy i wspomnienia.
Milo wrocic do czasow beztroskiej mlodosci.
Gdy ogladam plan przedwojennej W-wy, z projekowanymi ulicami, alejami i
obwodnicami na Grochowie, to uwazam, ze powojenni bonzowie miasta oszpecili
nasza dzielnice. Szkoda.Pozdrawiam.

[grzewit13]

Witam. Poszukuję dokumentu źródłowego potwierdzającego wypadek Chrzanowskiego 18 II 1831 pod Brzozową Karczmą k. Warszawy.

Może zmienić nazwę?

[Gość: lk]

Czy Waszym zdaniem zmiana nazwy ul. Międzyborskiej na Żymirskiego jest realna?
To, że część mieszkańców będzie protestować, jest chyba niemal pewne, ale chyba
ważniejsze od przyzwyczajenia i kwestii finansowych (tabliczki, dokumenty itp.)
jest przywrócenie jakiejś elementarnej historycznej ciągłości tego miejsca.

[Gość: Staś]

Mieszkałem na Żymirskiego, potem zmieniono mi na Międzyborską, ale to było pół
wieku temu. Gdybym miał teraz zmieniać wszystkie dokumenty, tabliczkę na domu
(tę na rogu to już miasto by załatwiło), to mi się po prostu nie chce. Przecież
to jest przynajmniej pół roku łażenia po urzędach w całym mieście, wystawania w
ogonkach, a i parę złotych trzeba by wydać bo nie wszystkich obchodzi
administracyjna zmiana nazwy ulicy. A poza tym ulica Żymirskiego istnieje -
trochę nie tam gdzie dawniej, ale jednak.
pozdrawiam S.

[andrzej_b2]

Pod wpływem protestów Grochowian, na pocz. lat 70-tych władze dzielnicy nadały
jednej z małych ulic na Gocławiu imię gen. Fr. Żymirskiego, bohatera spod
Olszynki Grochowskiej. No cóż dobre i to. W tej chwili należałoby już zmienić
nazwy obydwu ulicom. Obserwując dość obojętny stosunek na pamiątki historycznych
wśród dużej liczby moich grochowskich Rodaków, przypuszczam, że pomysł
przywrócenia ulicy pierwotnej nazwy napotkałby na protesty. Może jednak
przeprowadzić wśród mieszkańców tych ulic jakąś sondę?

Forteczna ścieżka

[andrzej_b2]

Jeszcze na pocz. XIX w., cały Grochów był miejscowością letniskową Warszawy.
Zamożni jej mieszkańcy posiadali tu liczne dworki, odpowiedniki dzisiejszych
daczy. Tu był np. pałacyk księcia prymasa Poniatowskiego, sławna oberża
Lipińskiego, w której można było napić się dobrej kawy wiejskiej i zjeść
wyśmienite pulardy. U zbiegu ob. Zamienieckiej z Traktem Brzeskim (ob.
Grochowską) stał drewniany dwór, oddzielony od szosy sporym ogrodem. Występuje
on w pamiętnikach uczestników i świadków Bitwy pod Olszynką Grochowka (np. S.
Barzykowski, N. Kicka).
Cały ten sielankowy obraz znikł w ciągu kilku krwawych dni lutowych 1831 r.
Wspomniany dworek, bez dachu, drzwi i okien, na wpół spalony, był kwaterą główną
sztabu Chłopickiego podczas Bitwy pod Olszynką Grochowską. Nie było w nim
salonu, w którym Maria na fortepianie grała Warszawiankę, ani Starego Wiarusa,
jak tego chciał Wyspiański. Dworek Osterloffów przy ob. Grochowskiej/Kwatery
Głównej, powstał już po 1831 r.
Po upadku Powstania Listopadowego rozwój Grochowa i okolic na wiele
dziesięcioleci był zahamowany. Tereny Grochowa, Kamionka, Kawęczyna i Wawra w
latach 1882-88 były objęte systemem fortyfikacji, zbudowanych przez Rosjan w
ramach planu budowy >Fortecy Warszawa<. Cały obszar między fortami był objęty
ścisłym zakazem zabudowy i stanowił teren tzw. esplanady
Niewielu naszych Rodaków wie, że obecna ul. Zamieniecka to dawna ścieżka polna
łącząca Fort Grochów z Traktem Brzeskim. Wydeptali ją okoliczni mieszkańcy,
którzy w cieniu Fortu znajdowali jakieś źródła zarobku. U zbiegu ścieżki,
później drogi polnej, stanęło kilka marnych, drewnianych domków, w których
zaczęli zatrzymywać się dostawcy towarów dla fortu Grochów, chętnie też zbywali
je miejscowym pośrednikom, dając mimo woli początek tradycji handlowej tego
rejonu Grochowa.
Wraz ze zmianą rosyjskiej doktryny wojennej, na pocz. XX w. przystąpiono do
likwidacji wszystkich umocnień fortecznych otaczających Warszawę szczelnym
pierścieniem. Jako jeden z ostatnich, bo dopiero w latach 30-tych XX w.,
zburzono Fort Grochów (okolice ob. Z-dów Rawar). Warto wiedzieć, że gruz z
wysadzonych w powietrze zabudowań fortecznych posłużył na budowę fundamentów pod
kościół na Pl. Szembeka i jako podkład budowanej al. Waszyngtona. Ceglany gruz
miał kolor czerwony, więc przez wiele lat mieszkańcy Grochowa tę nową arterię
nazywali potocznie >Czerwoną drogą<. Ale nim do tego doszło, jeszcze przed I
wojną światową zaczęła się zabudowa zachodniej pierzei, a samej ulicy nadano
oficjalną nazwę Dnieprowska. Na odległym jej początku, między ob. Łukowską, a
Komorską powstało gospodarstwo rolne Stanasiuków (rodzina ich do dziś mieszka na
Grochowie). Im bliżej Grochowskiej, tym bardziej ulica nabierała charakteru
miejskiego. Odcinkami wybrukowano ją nawet kamieniem polnym. Zmiana nazwy ulicy
z Dnieprowskiej nastąpiła na pocz. lat 20-tych, wówczas to nie wiadomo dlaczego
nadano jej nazwę Zamienieckiej. W latach 30-tych pod nr 73, na rogu ul.
Zamienieckiej/Gdeckiej małżeństwo niejakich Eiblów pobudowało 2-piętrową
kamienicę. Maonka prowadziła znany na całą okolicę gabinet felczerski czy
pielęgniarski. Pod nr 37 zamieszkał były woźny (portier) hotelu Brystolu lub
Europejskiego, który za odprawę emerytalną założył obok małą knajpkę. Z nim
wiąże się do dziś krążąca anegdota. Ponieważ spośród otoczenia wyróżniał się
nienagannymi manierami i potrafił opowiadać różne interesujące historie ze
świata wyższych sfer, sąsiedzi nazywali go >baronem<. Pozostał on w pamięci
Grochowian do dziś w nazwie swej dawnej knajpy pod nr 35, dziś piwiarni.
Pozdrawiam:-)

[e-mka]

No i mamy wyjaśnienie genezy nazwy baru Baron, z którego przepędził mnie dym
papierosowy. Bardzo się cieszę, że za nazwą kryje się tak urocza historyjka,
a nie mafijne koligacje. Ciekawie byłoby poznać więcej szczegółów z dziejów
przybytku : ) Czy ktoś bywał w Baronie? Albo słyszał, jak ktoś bywał? To jedna
z najstarszych, działających knajp grochowskich. Po niedawnym zamknięciu
Murzynka i Rondla - krajobraz pustoszeje...

[Gość: stefan]

113 rozdział Pragi Kasprzyckiego poświęcony jest Zamienieckiej i sporo miejsca
zajmuje w nim wzmianka o Baronie - także o tym odźwiernym, od którego nazwano
bar. Sama knajpa to zadymiona spelunka z niezachęcającym do dłuższej wizyty
towarzystwem. W sezonie na tyłach otwiera się za to spory ogródek.

[e-mka]

Zniechęcenia doznałam, na długo. Spróbuję ponownie, kiedy zakwitną jabłonie,
w ogródku : ) A przy okazji - Kasprzyckiego oczywiście trzymałam w rękach
nieraz, ale własnego egzemplarza t. III nie posiadam : ( W księgarniach
informują, że nakład wyczerpany. Jeśli ktoś ma odsprzedać lub wie, gdzie
mogłabym kupić - będę dozgonnie wdzięczna!

[Gość: stefan]

Ostatnio widziałem w księgarni Matras w CH Wileńska. A w centrum polecam dział
varsaviana w księgarni technicznej Świętokrzyska/Mazowiecka.

[wartburg11]

Witam,
Czy ktoś pamięta, albo wie co znajdowało sie w miejscu obecnego kwartału ulic
cukrownicza-rożnowska-ludwisarska-makowska. Obecnie wzdłuż ulicy ludwisarkiej
buduje sie osiedle mieszkaniowe, a przy cukierniczej stoi kilka parterowych
domków w tym osiedle cygańskie. Otóż głównie interesuje mnie owa osada cyganów -
są to 4, czy 5 podobnych domków. Przy okazji przeglądania ksiąg wieczystych tego
rejonu (zamierzam zamieszkać w tej okolicy w przyszłośći, stąd sprawdzałem)
zauważyłem ze domki te są tam określone mianem bodajże "czworaki dawnego dworu
grochów" czy coś takiego. Czy rzeczywiście był tam kiedyś jakiś dwór/dworek, czy
są to najzwyklejsze zabudowania powojenne?
Pozdrawiam,
Łukasz

[wartburg11]

Przepraszam od razu, że to pytanie zadaje tak akurat "od czapki" na tym akurat
wątku, ale jest ich tyle, a jeszcze nie wszystkie przeczytałem, więc mam
nadzieje, że zostanie zauważone tu gdzie jest:)
Pozdrawiam,

[Gość: lk]

Mam pomysł utworzenia stowarzyszenia, np. "Żymirskigo", którego celem byłoby:
a). działania przekonujące mieszkańców ul. Międzyborskiej (konserwatywnych w
zlym znaczeniu) do poparcia zmiany nazwy ulicy na Żymirskiego (obecną
Żymirskiego można zamienić na Międzyborską) poprzez plakaty, ulotki
informacyjne, spotkania itp., czyli do zmiany, przywracającej Grochowowi jakiś
element ciągłości i szacunku wobec naszej historii.
b). działania zmierzające do akceptacji zmiany przez Radę Dzielnicy a później
Radę Miasta (jeśli coś pomyliłem - przepraszam; upraszczając, żeby odpowiednie
wladze zmieniły nazwę(y).
Co wy na to?

[Gość: lk]

Nikomu na tym nie zależy, patrioci grochowscy...?

Najstarszy zabytek Grochowa – Część I

[andrzej_b2]

Miłe początki lecz...żałosny koniec

Dworek Osterloffów przy ul. Grochowskiej 64/66 (d. nr 159/163), bo o nim będzie
tu mowa, jest obecnie najstarszym zabytkiem na Grochowie. Cala opowieść zostanie
wyemitowana w trzech częściach.
Budowla, która stoi obecnie powstała prawdopodobnie na ruinach pałacu
zbudowanego w latach 1774-79 dla prymasa Michała Poniatowskiego. Po nagłej
śmierci księcia prymasa (1794) pałac i jego otoczenie przeszło na własność
Stanisława Poniatowskiego, podskarbiego wielkiego litewskiego, bratanka króla. W
tym czasie Grochów był jeszcze wsią letniskową, do której warszawiacy przybywali
na świąteczne wywczasy i taki też charakter miał pałac. Po śmierci księcia
podskarbiego (1833) budynek zmienił właściciela. Wraz z otaczającymi terenami
Grochowa kupił go w stanie bliskim ruiny Karol August Osterloff (1799-1866),
przemysłowiec i obywatel ziemski. Był on emigrantem szwedzkim, założycielem
polskiej linii Osterloffów. To on w latach 1835-40 odbudował, czy też zbudował
od podstaw, zniszczony pałac prymasa. W sąsiedztwie, częściowo w linii ob. ul.
Kwatery Głównej, założył browar, gorzelnię i wytwórnię win szampańskich. W 1854
r. powiększył swój stan posiadania, dokupując sąsiednią wieś Gocławek, w której
założył wytwórnię octu. Szybko zasymilował się na gruncie Grochowa, m.in. przez
małżeństwo z Karoliną z Mietków. Dowodem pełnej integracji z miejscową
społecznością mogą być późniejsze dokumenty śledcze carskiej policji, z których
wynika, że w 1864 r. został aresztowany za utrzymywanie kontaktów z powstańcami.
Ukarany wysoką grzywną, został zwolniony za poręczeniem.
Po śmierci Karola Augusta dworek przeszedł w ręce jego syna Fryderyka Krystiana
(1822-1888) – entomologa (amatora), który w latach 50-tych XIX w, po odbyciu
praktyk zagranicznych, zamieszkał w majątku rodzinnym w Grochowie – Dworze.
Położony za miastem dworek Osterloffów, stał się przez wiele lat punktem
wypadowym dla prawie wszystkich wycieczek entomologicznych, w których brali
udział uczeni tej miary co Władysław Taczanowski – ornitolog, Antoni Waga –
entomolog i Benedykt Dybowski – późniejszy badacz Bajkału. On to jako student
uniwersytetu dorpackiego wspominał później owe rozweselające produkty
grochowskie, pisząc: >wszystek szampan w Dorpacie przedawany drogo burszom pod
szumnymi nazwami, pochodził z fabryki Osterloffa pod Warszawą<. W dworku
grochowskim bywał także Władysław Emanuel książę Lubomirski – przyrodnik, który
prowadził próby aklimatyzacji roślin południowoamerykańskich i syberyjskich,
nasadzając tu owe rośliny. Osterloff jako gospodarz udzielał swym gościom
bezpłatnych noclegów, wyżywienia i zapewniał środki transportu. Sam interesował
się głównie chrząszczami, których opisy umieszczał w kolejnych tomach
>Pamiętnika Fizjograficznego<. Ferdynand Krystian nie odziedziczył po ojcu
zainteresowań przemysłowca, co powodowało postępującą degradację majątku.
Stopniowo wyzbywał się odziedziczonej po ojcu własności, choć jeszcze przez
pewien czas wraz z Waldemarem (1858-1925) – pedagogiem, swym młodszym bratem z
trzeciego (!) małżeństwa ojca, mieli udziały w produkcji win szampańskich, octu,
piwa i wódek grochowskich. Dzielili je do spółki z siostra bliźniaczą Natalią
(1858-1925), nauczycielką jęz. francuskiego i niemieckiego. W 1878 r. rada
rodzinna zadecydowała o sprzedaży resztek majątku. Browar np. przeszedł w ręce
Władysława Dycka, a tuż przed I wojną światową w ręce małż. Stanisława i Heleny
Nowaczyńskich.
cdn.
Pozdrawiam :-)

[Gość: stefan]

Fascynujące! Zanim doczekamy się następnych części wspomnę o tym, że z
wspomnieniem wytwórni "win szampańskich" w tamtych okolicach była fabryczka
oranżady - czynna jeszcze w latach 70-tych. Do dziś stoi jej budyneczek - nie
pomnę nazwy ulicy, ale pewnie bywalcy przypomną.

[pol-a]

A ja dodam, że oranżadę "Olszynka" można nabyć drogą kupna w niektórych punktach sprzedaży
detalicznej. Producent napoju jest południowopraski.

[Gość: stefan]

To może Pol-a - specjalista od lizania przez szybę - przynajmniej kupi taką
oranżadę i bez otwierania poda nam adres producenta.

[doko_ksp]

Gość portalu: stefan napisał(a):
> To może Pol-a - specjalista od lizania przez szybę - przynajmniej kupi taką
> oranżadę i bez otwierania poda nam adres producenta.


Stefanie, zerknij tutaj ;)
forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=292&w=14399237&a=14399237

[pol-a]

A może Stefan, subtelny degustator myśli narodowej i koneser nadwiślańskich
dyskotek, przytnie paznokcie, pobiega po klawiszach i odszuka żądany adres w
forumowym archiwum?
Gdyby jednak pożałował lakieru, to znajdzie info tutaj:
forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=292&w=14399237&a=14399237

[Gość: stefan]

Troszke mnie wqrwiasz, towarzyszu Pola. Nie degustuję myśl narodową, nie byłem
nigdy w nadwislańskiej dyskotece. Zabrało mi faktycznie zbyt dużo czasu, żeby
zorientować się, że twoja sympatia dla klubu mniejszości estetycznej wynika z
twoich potrzeb estetycznych. A wynikło to po prostu z faktu, iż cudze potrzeby
estetyczne nie wzbudzają we mnie niechęci estetycznych. Natomiast tam gdy
wzniecasz dyskusje i pojawiają się kontrlekutorzy z sensownymi kontrargumentami
po prostu pietrasz. Może masz taka estetyczną potrzebę.

[andrzej_b2]

Napisał stefan:
>...wspomnę o tym, że z wspomnieniem wytwórni "win szampańskich" w tamtych
okolicach >była fabryczka oranżady - czynna jeszcze w latach 70-tych. Do dziś
stoi jej budyneczek - nie
>pomnę nazwy ulicy, ale pewnie bywalcy przypomną.

Brawo Stefanie, masz dobrą pamięć. Podsunąłeś mi myśl, że moglibyśmy wspólnie
poszukać miejsc lokalizacji innych fabryk Osterloffów. Przecież od tego ta część
Grochowa nosiła nazwę >Grochów Fabryczny<.
Budynek, o którym mówi Stefan stoi do dziś przy ul. Podolskiej 26, u zbiegu z
Szaserów. Za tzw. >moich czasów< była w nim wytwórnia wód gazowych niejakiego p.
Niszcza. Potem do spółki dołączył jeszcze wspólnik, którego nazwisko wypadło mi
z pamięci. Wytwarzano tam kolorowe oranżady i wodę sodową nabijaną do szklanych
syfonów (pamiętacie?). Syfony zaś, po 6 szt. były pakowane w drewniane skrzynie,
każda z długim uchwytem do przenoszenia. >Wodę Niszcza< znała cała Praga Płd. a
może i inne dzielnice?. Niewiele osób wtedy wiedziało, że pijąc ją nawiązywali
do miejsca i tradycji wina szampańskiego z wytwórni Osterloffa w Grochowie
Fabrycznym.

Zapewne już mało kto wie, że browar Osterloffa był na przedłużeniu ul.
Podolskiej, po drugiej stronie Grochowskiej, tu mniej więcej, gdzie dziś stoją
warsztaty >Skody< firmy SINCLAN. Dobrze to jest widoczne na planie okolic z
końca XIX w. Wtedy ten obiekt nosił oficjalną nazwę >Browar Parowy „Royal” w
Grochowie<, którego właścicielem był już wówczas Władysław Dyck; nalepkę z tego
napoju przedstawia J. Kasprzycki w III tomie Korzeni miasta (s. 287). Wytwarzano
tu piwo bawarskie, ale skąd taka nazwa, czyżby nawiązanie do specjalnych walorów
smakowych, a może do korzeni rodzinnych właściciela? Może koneserzy tego napoju
zechcą coś podpowiedzieć?

W ten sposób poznaliśmy lokalizację dwóch fabryk: wytwórni wina szampańskiego i
browaru, ale gdzie mogły być wytwórnie wódek i octu winnego? Ówczesne słownictwo
różniło się trochę od naszego, więc nie wiadomo, czy w pierwszym przypadku
chodziło o gorzelnię, czy tylko o rozlewnię wódek? A co z octem?
Pozdrawiam :-)
Ps. Blagam, nie klóćcie się

[Gość: Staś]

Jako przyczynek do wód "Niszcza" przypomniało mi się, że w sklepiku-budce z
zieleniną pana Tybinkowskiego na Międzyborskiej (wśród mieszkańców zwanego "u
Władka") na półce z syfonami było nabazgrane " 1 syf 2,20" co wywoływało
uśmiechy wśród klientów, ale nie robiło wrażenia na właścicielu - też zresztą
kawałku histori Grochowa.
Pozdrawiam S.

[andrzej_b2]

A pamiętacie jak butelki z oranzadą pięknie strzelaly przy otwierwniu? Choćby z
tego powodu warto bylo je kupować. :-)

[Gość: groch]

Pamietam, ze na przelomie lat 50/60 wytwornia wod gazowanych Niszcza
byla na ul. Zagojskiej blisko Mladzkiej. Naprzeciwko malego, wtedy dopiero
zalozonego skweru w kwartale ulic Mladzka, Znicza, Filomatow i Zagojska.
Czy to byla jego druga wytwornia?

w sprawie oranżady

[Gość: lenny44]

A. Niszcz i Cz. Romaniuk - tam mi sie zdaje.

[Gość: echo]

Najlepsza oranżada była produkowana w wytwórni na ulicy Majdańskiej
przy Igańskiej. kilku piętrowy budynek w piwnicach którego była
produkcja nadal stoi. Jeszcze w latach 70-tych chodziłem tam z
kolegami na "rurki" - szklane wnętrzności syfonów na wodę sodową
które służyły do plucia kulkami z plasteliny.

[Gość: KaWa]

Nie jest wcale pewne, że poprzednik dzisiejszego dworku Osteroffów został wybudowany dla
Michała Poniatowskiego. Według Jana Bergera ("Dzieje Grochowa do 1916 roku") prymas
Poniatowski stawszy się właścicielem dworu, "rozszerzył znajdujący się przy nim ogród i urządził
w nim letnią rezydencję", co wsakazywałoby na jakiegoś wczesniejszego uzytkownika.
Zanim w 1835 roku dobra grochowskie objeła w posiadanie rodzina Osterloffów, przechodziły -
wraz z dworem - z rąk do rak kilkakrotnie, będąc własnością m.in Stanisława Odrowąża-
Pieniążka, Rozalii Lenickiej i Dawida Tarasiewicza.

Włascicielami Grochowa byłi kolejno: Stanisław August- król, Stanisław, jego bratanek, a dopiero
później, po parcelacji majątku, ks. prymas, któremu przypadła w udziale osma jego część... A
więc, kto komu przekazał majątek?

Pozdrawiam Autora arcyciekawego wątku :-)

[andrzej_b2]

Mea culpa. No cóż, idą za mną mocniejsi, którym nie jestem godny...