Piszę książkę o żydowskim Krasnymstawie!

[jjbojarski]

"Krasnostawskie ścieżki pamięci. Społeczność żydowska - losy, miejsca,
historia".
Szukam zdjęć z przedwojennego Krasnegostawu i materiałów swiadczących o
żydowskim Krasnymstawie. Potrzebuje pomocy, gdyż sam nie dam rady w krótki
czasie zebrać materiałów. Proszę o kontakt ze mną [e-mail]
Jeśli ktoś zna osoby starsze, ktore mogły by dać relacje proszę o kontakt.
Czekam na Panstwa opinie i wiedzę. Proszę o wymienienie wszystkich miejsc w
Krasnymstawie, ktore przed wojną, ale i teraz świadczą o kulturze materialnej
Zydow Krasnostawskich. Moze znacie jakieś historie? Czekam jjb

[jjbojarski]

Muszę dodać, że znalazłem trochę materiałow o Synagodze (murowanej)na ulicy
Czystej. Byłem także na kirkucie - cmentarzu,przy ulicy rejowieckiej w Borku są
resztki cmentarza - kilka macew, gdzie niestety jest on w opłakanym stanie. Co
sie stało z tym cmentarzem, gdzie się podziały , tak liczne macewy z przed
wojny? C o sie z nimi stało? Nie ma żadnej tablicy informacyjnej? Dlaczego?
Stoi młyn Pinkwasa Perelmutera na ulicy Szkolnej (na Zakręciu). W nim pracował
moj dziadek śp. Stanisław Pawelski.
Stoi kamienica Iccaka Zygelszypera, ktory przed wojna miał firmę "Export jaj".
Zostały fundamenty po "mykwie" - łaźni rytualnej nad Wieprzem (obecnie teren
muszli koncertowej)
Cheder na ulicy Partyzantów.
Dzielnica Grobla była w większości zamieszkała (90%) przez Żydów!
Kto zna historię rodziny Pałaszewskich zamordowanych przez Niemców w 1942 roku
za ukrywanie Żydów? albo innej rodziny Niewidziajłów?
Czy ktoś miał w rodzinie młynarza, który by pracował w młynie "Rekord" na ulicy
Lwowskiej?(obecnie mieści sie tam hurtownia materiałów budowlanych!
Przywołajmy pamięć o historii pięknego i zadbanego Krasnegostawu i jego
współmieszkańcó Żydów ( około 20 % stanowili).
W zapiskach Krasnostawskich jest zaledwie kilka stron na ten temat.

[kr-staw]

Panie Jacku.
Ktos slusznie zauwazyl wczesniej ,ze uzyte sformulowanie "Zydowski Krasnystaw "
jest lekko powiedziawszy nieco niefortunne. To ze w Krasnymstawie mieszkali
rowniez Zydzi nie zmienia faktu iz bylo to miasteczko polskie zamieszkale przez
przez ludnosc kilku wyznaniowa . A juz na pewno nie podobne do pobliskiej
Izbicy , typowego Shtetl , zamieszkalego niemal w calosci przez wyznawcow
religii Mojzeszowej. Zreszta w pewnym momencie wspomina Pan sam ,o dwudziestu
procentach.
Kirkut od dawna jest miejscem opuszczonym i zdewastowanym .
Pelne pole dla popisu dla Fundacji Nisselbauma i zarzadu Muzeum Regionalnego ,
jednak zarowno jedni jak i drudzy sa dalecy od zawracania sobie glowy podobnymi
bezecenstwami , pomimo iz sa podobno do tego powolani.
Czesc Macew zostala kiedys wykorzystana, do wybrukowania targu miejskiego w
okolicach strazy pozarnej. Nie byl to odosobniny przypadek podlego wandalizmu w
tamtych czasach , jednak wydaje sie byc tym bardziej dziwnym fakt ze w czasie
kiedy dochodzilo do tego typu aktow podlosci, na wysokich stanowiskach Urzedow
Bezpieczenstwa , a wiec instytucji ktorej zadaniem byla (rzekomo) ochrona
porzadku publicznego zasiadali Zydzi.
Znam osobe ktora znala rodzine Panstwa Palaszewskich i postaram sie dowiedziec
troche wiecej na Ich temat. Co o Nich wie Instytut Yad Vashem??

[noecia]

popieram pomysl

[jjbojarski]

Dnia 23 lipca br. w Krasnymstawie - "śladami dzieciństwa" i "Krasnostawskimi
ścieżkami pamięci" będą podróżować: Henryk Chaim Lewaw rodem z miasta dwóch
karpi i Jerzy Jacek Bojarski autor nowopowstającej książki o Krasnymstawie
Żydowskim, ktory swoje dzieciństwo również przeżył na Ziemi Krasnostawskiej.
Przewodnikiem będzie gość z Izraela. W Polsce nosił nazwisko Lewkowicz. Przed
wojną mieszkał na ulicy Lubelskiej 4, poźniej Pierackiego, a obecnie Okrzei.
Jego dziadek Belik dzierżawił sad u Domka Hendrygierego.
W programie podroży sentymentalnej zwiedzenie wszystkich miejsc i śladów
społecznośći żydowskiej miasta nad Wieprzem.
Między innymi Synagoga na ulicy Czystej, kirkut W Borku, Grobla - dzielnicę
żydowską - tam stała bóżnica drewniana przy ulicy Lwowskiej, ulice Chederow na
Partyzantow. Odwiedzenie domów Baumfeldow, Binderow, Fleszerow, Zygielszyperow.
Zaplanowana wizyta u burmistrza miasta Krasnegostawu pana Jakubca.
U rodziny Niewidziajłów,która przechowywała w czasie wojny rodzinę Binderów.
Do dzisiaj żyje Miriam Greber uratowana z Holocaustu, ktora rozpoczęła
procedurę nadania pośmiertnie Medalem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata -
Janinę Niewidziajło ( do tej pory zyją córki pani Janiny: Wiesława w
Krasnymstawie, Alicja w Krakowie, Krystyna w Rzeszowie i dwoch braci na Śląsku:
Planowana jest wizyta u pana Domka Hendrygierego.
Wizyta ma na celu skorygowanie topografii miastaa żydowskiego i ustalenie
miejsc, gdzie zamieszkiwali, uczyli, modlili się, bawili i handlowali nasi
żydowscy sąsiedzi! Chętnych Krasnostawiaków zapraszamy już od godziny 6.00 na
szlak żydowski, by po nim przejść i przywołać pamięć zapomnianej już i rzadko
wspominanej dziś historii żydowskiej społecznośći, która stanowiła przed woją
prawie 20% ludności.Spacer będzie uwieczniony na filmie i dokumentacji
zdjęciowej, która zostanie wykorzystana do zilustrowania książki

[jjbojarski]

Na zaproszenie piszącego te słowa Chaim Lewaw odwiedzi Krasnystaw.Od kilku
miesięcy środowisko Krasnostawian z Izraela współpracuje nad zbieraniem
materiałów: zdjęć i dokumentów, relacji.
Wieczorem podczas kolacji w Lublinie, gość z Izraela wspominał razem z Marią
Bojarską z domu Pawelska - przedwojenny Krasnystaw. Wymiana zdań i
przywoływanie różnych zdarzeń, faktów, osób - ich imion i nazwisk trwała przez
półtorej godziny - do 23.00, mimo iż rozmówcy śą już po osiemdziesiątce. To co
kiedyś powiedział Władysław Bartoszewski (b minister Spraw Zagranicznych RP),
że życie zaczyna się właśnie po ósmej dziesiątce jest jak najbardziej
prawdziwe!!!
Po tej ciepłej i jakże sentymentalnej wędrówce Polki i polskiego Żyda w
historię swoich lat młodzieńczych, Chaim Law udał się na nocne zwiedzanie
Lublina śladami kultury żydowskiej. Niespodzianką dla niego było to, że sporo
po północy zastał modlących się i śpiewających pobożnych Żydów z Jerozolimy w
Jeszywie Chachmej Lublin. Wśród nich był potomek Meira Szapiry - rektora
rabinackiej uczelni.

[jjbojarski]

Starszym braciom w wierze

Dałeś mi Boże
obrzezanie
łaskę i piętno na mym ciele
trudne w nim trwanie
bo w popiele

Dałeś mi Boże
obrzezanie
znak co mnie różni i odmienia
trudne w nim trwanie
bo w płomieniach

Dałeś mi Boże
obrzezanie
ciężkie tablice dekalogu
trudne w nich trwanie
bez dialogu

Dałeś mi Boże
obrzezanie
zwierzyłeś z własnej tajemnicy
trudne w niej trwanie
w szubienicy

Dałeś mi Boże
obrzezanie
otchłań obietnic proroctw bliskość
trudne w nich trwanie
to nie wszystko

Dałeś mi Boże
obrzezanie
i niekończący się exodus
trudne jest trwanie
w pasiakach głodu

Dałeś mi Boże
obrzezanie
czego nie chciałeś dać nikomu
trudne z tym trwanie
czas pogromu

Dałeś mi Boże
obrzezanie
każdą ucieczkę w wielkim cudzie
trudne jest trwanie
getto stworzyłeś Ty
czy ludzie

Dałeś mi Boże
obrzezanie
i wolną wolę
trudne w niej trwanie
shoah w stodole

Dałeś mi Boże
obrzezanie
i tego wszyscy mi zazdroszczą
trudne w tym trwanie
trwanie oznacza też
samotność

Dałeś mi Boże
obrzezanie
znak co przybliża
i oddala
trudne w nim trwanie
krzew co się pali
a nie spala
ks. Ryszard Krzysztof Winiarski

[jjbojarski]

Starszym braciom w wierze

Dałeś mi Boże
obrzezanie
łaskę i piętno na mym ciele
trudne w nim trwanie
bo w popiele

Dałeś mi Boże
obrzezanie
znak co mnie różni i odmienia
trudne w nim trwanie
bo w płomieniach

Dałeś mi Boże
obrzezanie
ciężkie tablice dekalogu
trudne w nich trwanie
bez dialogu

Dałeś mi Boże
obrzezanie
zwierzyłeś z własnej tajemnicy
trudne w niej trwanie
w szubienicy

Dałeś mi Boże
obrzezanie
otchłań obietnic proroctw bliskość
trudne w nich trwanie
to nie wszystko

Dałeś mi Boże
obrzezanie
i niekończący się exodus
trudne jest trwanie
w pasiakach głodu

Dałeś mi Boże
obrzezanie
czego nie chciałeś dać nikomu
trudne z tym trwanie
czas pogromu

Dałeś mi Boże
obrzezanie
każdą ucieczkę w wielkim cudzie
trudne jest trwanie
getto stworzyłeś Ty
czy ludzie

Dałeś mi Boże
obrzezanie
i wolną wolę
trudne w niej trwanie
shoah w stodole

Dałeś mi Boże
obrzezanie
i tego wszyscy mi zazdroszczą
trudne w tym trwanie
trwanie oznacza też
samotność

Dałeś mi Boże
obrzezanie
znak co przybliża
i oddala
trudne w nim trwanie
krzew co się pali
a nie spala
ks. Ryszard Krzysztof Winiarski

[jjbojarski]

Starszym braciom w wierze

Dałeś mi Boże
obrzezanie
łaskę i piętno na mym ciele
trudne w nim trwanie
bo w popiele

Dałeś mi Boże
obrzezanie
znak co mnie różni i odmienia
trudne w nim trwanie
bo w płomieniach

Dałeś mi Boże
obrzezanie
ciężkie tablice dekalogu
trudne w nich trwanie
bez dialogu

Dałeś mi Boże
obrzezanie
zwierzyłeś z własnej tajemnicy
trudne w niej trwanie
w szubienicy

Dałeś mi Boże
obrzezanie
otchłań obietnic proroctw bliskość
trudne w nich trwanie
to nie wszystko

Dałeś mi Boże
obrzezanie
i niekończący się exodus
trudne jest trwanie
w pasiakach głodu

Dałeś mi Boże
obrzezanie
czego nie chciałeś dać nikomu
trudne z tym trwanie
czas pogromu

Dałeś mi Boże
obrzezanie
każdą ucieczkę w wielkim cudzie
trudne jest trwanie
getto stworzyłeś Ty
czy ludzie

Dałeś mi Boże
obrzezanie
i wolną wolę
trudne w niej trwanie
shoah w stodole

Dałeś mi Boże
obrzezanie
i tego wszyscy mi zazdroszczą
trudne w tym trwanie
trwanie oznacza też
samotność

Dałeś mi Boże
obrzezanie
znak co przybliża
i oddala
trudne w nim trwanie
krzew co się pali
a nie spala
ks. Ryszard Krzysztof Winiarski

[jjbojarski]

Prace nad książką postępują. Z Izraela dostałem materiały od wnuczki Iccka
Zygelszypera - Jochewed Flumenkier. Dostałem także materiały od córki wybitnego
poety Awotha Yeshuruna (dawiej Jechiela Perelmutra z Krasnegostawu) -
takżepoetki Helit Yeshurun.) Pani Bronia Friedman, która pomaga mi je zbierać
przywiozła mi także zdjęcia do książki. Razem z nią i jej mężem Zeewem
odwiedzilismy burmistrza Krasnegostawu Andrzeja Jakubca, który przyjął nas
bardzo ciepło i bardzo życzliwie. Złożyliśmy wizytę Domkowi Hendigeremu u
ktorego przed wojna mieszkała rodzina Szoków. Od pana Moshe Szoka, który
opuścił Krasnystaw jak miał 5 lat dostałem relacje do książki.Byliśmy także w
Bełżcu, gdzie większość Krasnostawskich Żydów została zamordowana w 1942 roku.
Pozostaje mi jeszcze penetracja archiwum Zydowskiego Instytutu Historycznego w
Warszawie i Yad Washem w Jerozolimie.

"Spiritus movens" - Bronia Friedman

[jjbojarski]

To dzięki zapałowi i niespożytej energii Żydówki lubelskiej Broni Friedman z
Izraela prace nad książką postępują. Pomaga mi nie tylko w wyszukiwaniu Żydów
krasnostawskich, ale także szukać sponsorów do wydania książki.
SKŁADAM SERDECZNE PODZIĘKOWANIA ZA POMOC:
MOSZE i CWI SZOKOM, JOSEFOWI DAKAROWI, JOCHEWED FLUMENKIER, HELIT YESHURUN ORAZ
BRONI I ZEEWOWI FRIEDMANOM.
Dziękuje małej Kieren za pomoc w wysyłaniu meili swojej Babci Broni.
Zwracam się o pomoc do wszystkich Krasnostawiaków na całym świecie pomóżcie w
napisaniu i wydaniu książki o żydowskim Krasnymstawie

[fraanc]

Dla kogo piszesz te ksiazke i kto ja ma czytac?

[grontek]

Kto to jest Domek Hendigery?
Wiem ze taki przydomkiem nazywany jest mecenas Hendigery przez swoich
przyjaciol , ale czy pan jest z mecenasem na "Ty" ?
Jak postepy przy pracach Panie Jacku , chetnie poznalabym juz Panska prace.
Zycze powodzen
i pozdrawiam
Grontek

.... jjbojarski...

[stef11]

...a skąd Twój ród się wywodzi... czy czasami nie z Zakręcia ???

Bojarski....

[stef11]

...a dlaczego nie napiszesz książki o Polskim Krasnymstawie i ewentualnie o
mieszkających tu Żydach. Przecież Krasnystaw leży w Polsce a nie w Izraelu.

[jjbojarski]

Nie mam zwyczaju polemizowac z ludźmi, którzy chowają się za "ksywki" czyli są
anonimowi. Po drugie człowieku, kulturą to ty nie grzeszysz. Nie pamietam bym z
Tobą przechodził na ty. Po trzecie jak bys znał bibliografię na temat
Krasnegostawu, tobyś głupich pytań nie zadawał. O Polskim Krasnymstawie
powstało trzy tomików tzw. "Zapisków krasnostawskich"
Gdybyś znał historię Polski to wiedziałbyś, że od zarania dziejów naszej
państwowości Polska zawsze była wielokulturowa, tylko w PRLu skrzętnie to
ukrywano lub wręcz zakazywano o tym pisać. Pozdrawiam a jedna Pani pisarka to
by ci powiedziała: "idź dziecko ja Cię uczyc każę. Pozdrawiam

dziekuje za słowa i potencjał intelektualny jakim sie Drogi Człowieku wykazałeś.
Nie jesteś obojętny , a to juz pewien rodzaj inwencji, szkoda , że negatywnej.
Jerzy Jacek Bojarski

[jjbojarski]

Pytanie jakie zadałeś nie jest poprawne, bo Żydzi w Krasnymstawie juz nie
mieszkaą. Pozostała bóżnica po ich bytności, kilka młynów, kamienic, kirkut i
kultura jaką współtworzyli. To oni przyłożyli sie do rozwoju miasta w XIX
wieku, ale skąd Ty możesz o tym wiedzieć? - może własnie z tej
książki: "Krasnostawskie ścieżki pamięci". Pamięć jaką przywołuje jest
ważniejsza od napisania od tej ksiązki. Pamięć to macewa dla tych którzy tutaj
się rodzili, żyli, pracowali i oddali życie za swoją Ojczyznę tylko dlatego ze
byli Żydami. Pojedź do Bełżca i Sobiboru to zobaczysz owoce nienawiści,
barbarzyństwa, głupoty, nikczemności i podłości nazizmu hitlerowskiego. Twoje
myślenie nie jest zdrowe, uważaj bo choroba jaką jest głupota jest trudno
uleczalna dla pewnych typów ludzkich. Oby cie to nie spotkało. Z poważaniem
Jerzy Jacek Bojarski były mieszkaniec Krasnegostawu w latach 1956-1963

[kr-staw]

Pozwole sobie jeszcze raz wtracic sie dzisiejszego dnia.
Co Pana tak pogania ze zaznacza Pan o "krotkim czasie" potrzebnym do zebrania
materialow??
Powolutku i nie nerwowo Panie Jacku.

I jeszcze jedno , jak rozumiec slowo "kultura materialna" ???
Czy tylko taka kultura dysponowali Zydzi Krasnostawscy , czy po prostu tylko do
takiej przypisuje Pan starszych w wierze braci??
-Dziwne.
pozdrawiam

[katmoso]

kultura materialna to dla historyka wszelkie pozostałości po ludziach, ktorzy
zamieszkiwali dany obszar, na przykład budynki, monety, przedmioty użytku
codziennego czy sakralnego.
Panie Bojarski, na kiedy przewiduje Pan ukończenie ksiązki? Czy może Pan podać
pozycje, z których Pan korzysta w swojej pracy? Bardzo interesuję się
przeszłością Krasnegostawu, także tutejszą społecznościa żydowską i chętnie
poczytałabym coś na ten temat.
pozdrawiam
Kasia

[grontek]

Czy sie cos panu Jackowi nie pokielbasilo?
Chyba chodzilo panu o Zydow krasnostawskich.

[andrzej.sawa]

Poczytaj trochę o Żydach i Polakach.Oni żyli obok siebie.Żydzi mieszkali w
sztetłach/może niedokładnie piszę/czyli w miasteczkach,potem mówiono,że to
getta/ale nie w znaczeniu III Reichu/.Dlatego Krasnystaw Żydowski i Polski to
chyba prawda

[dabecja]

w calej tej dyskusji uwazam ,ze temat nazewnictwa zydowskiego krasnegostawu
jest naduzyciem .krol wladyslaw jagiełło nadajac przewilej lokacyjny
jednoczesnie zabronil osiedlaniu sie zydom w granicach miasta.pozniej jeszcze
raz ten zakaz zostal podtrzymany .osadnictwo zydowskie tak naprawde rozwinelo
sie w xx wieku wczesniej kilka rodzin mieszkalo w zastawiu.wiec na ponad 600
lat mieszkali przez jakies 50 .co do kultury to tez jest to watpliwe ,chyba ,ze
kultury handlowej mlyny sklepy.teatru gazety to zadnej chyba nie mieli .A Pan
Bojarski to bardzo ciekawa postac chlubiaca sie swoimi osiagnieciami i
zwiazkami z kul-em chociaz odszedl z niego niezbyt chlubnie i ksiegarnia w
ktorej pracowal oficjalnie na stanowisku magazyniera RwKul od tego czasu
zaczela sie gwaltownie rozwijac.

[grontek]

a ksiazki jak nie bylo tak i nie ma .
Ale szumu wokol tego co niemiara.

ps.
O ile dobrze pamietam p. Bojarski byl mieszkancem Krakowskiego Przedmiescia ,
nie zas Krasnegostawu.