T

[rita100]

Łowam bandó słóweczka na literka 'T'

[rita100]

tafelwaga - bryczka
Do kościoła to mi zawdi jydziewa tofelwogo, bo psiechtó je trocha za daleko.

[rita100]

tafla - tablica szkolna
Nauczicziel psisoł krydó na tafli, a potam mi to pisalim na naszych tablicach.

[rita100]

tafla - łan, połać ziemi lub łąki
Na majóntkach só jeszcze zielgie tofle nieścieczóni pszanici.
Kupsiuł am dwa tofle siana na Pelnozie.

[rita100]

taflować - wykładać taflami, tafelkami lub płytkami
Stecka do kościoła ksióndz kozoł witoflować. teroz łóna wiglóndo jek tretuar.

[rita100]

talalajstwo - rzeczy niepotrzebne, zawadzające , leżące w nieładzie
Spsiuntnijta juz to talalajstwo, bo rozrzuciliśta te wasze rzeczi po całi jizbzie.

[rita100]

talatajstwo - talalajstwo

[rita100]

taler - talar, srebrna moneta, wartość trzech marek
W kedajszych ciasach rachowalim wszistko na toleri, a tero to kożdi rachuje tilo
na marki.

A tero i marek niet

[rita100]

talerek - talarek
- Zagroj mi Wojtku
- Ni moga panie
- Dom ci talarek i skrzipki na granie.

[rita100]

tambur - skórzane nakrycie w bryczce dla ochrony kolan przed deszczem lub zimnem.
Jo tam gwołt nie zmók-am, bo na plecach mnioł-am grubo pelerina, a nogi
schowoł-am pod tambór

[rita100]

tamój - wzmocnione tam
Toć nie tutaj, ale tamój postow te kari.

[rita100]

tan - taniec

[rita100]

tancować - tańczyć

[rita100]

tancownik - tancerz

[rita100]

tancówka - potańcówka

[rita100]

taras - zaprawa murarska
To je za chudi taras, trzeba do niygo dodać jeszcze trocha kalku

[rita100]

tarasować - zalepiać zaprawą murarską
Te duri w murze trzeba buło tarasować, zebi mur sia wigłodziuł

[rita100]

targ - dzień spędu bydła i trzody chlewnej na sprzedaż

Na psiantnostygo przipodo targ w Łolstinie.
Kupsiuł sobzie na targu nowygo młodygo konia za sztyrista marków, a starygo
przedoł za dwasta marków.

[rita100]

targać - wichrzyć, czochrać, szarpać, plątać

Czamu targosz sobzie włosi, czi nie mozesz sia porzundnie łuciesać ?
Nie targoj mi tych snurków, bo nie banda jych móg rozplóntać.
Łón go targoł za włosi.

[rita100]

targać się - plątać się; szarpać się
Przi tam maszinowaniu włosi sia targajó.
Szurki targajó sia za włosi

[rita100]

targanka - resztki zboża zgrabionego na polu po zebraniu snopkow; targana słoma

Wszistkie żito już mowa zzieziune, na polu łostała już tolo targonka.
Prosto słóma łułożiwa w sójsieku, a targonka łostaziwa na dworzu.

[rita100]

taska - filiżanka

[rita100]

taś-taś - głos przywołania kaczek

[rita100]

tąpać, tąpnąć - tupać
Jek zaczuł godać jekiś bełchacz, wszisći zaczli gzizdać i tómpać nogami

[rita100]

tchnąć - tknąć

[rita100]

tchwić - tkwić
tchsić
Łón nigdi ciasu ni mo, tlo zawdi tchsi w ti robocie

[rita100]

tedy wedy - czasem, od czasu do czasu
Wuj przichodzi do noju tedi wedi

[rita100]

tej, tyj - herbata

[rita100]

tejlefla - łyżeczka do herbaty
zamnieszoj tyj tyjlefto

[rita100]

ten, ta, to (tan) - zaimek wskazujący często występujący w funkcji rodzajnika.
Wigóń te krowi Falka z naszi pszanici.

[rita100]

tepich - dywan

[rita100]

tera - teraz

[rita100]

terać - niszczyć, marnować, tracić, trownić
Tó ciajszkó robotó tyro sobzie kónie.
Nadarmo tyro tile psieniandzi na te procesi.

[rita100]

terać się - marnować się, poniewierać się
Łu niego bidło sia tyro z głodu.
W młodych latach tyroł sia na robotach w Zaksach i Westfaliach.

[rita100]

terasa - taras

[rita100]

terlica - przyrząd do czyszczenia lnu z paździerzy, cierlica, międlica

[rita100]

termin - dzień rozprawy sądowej
Jutro do woju przijść ni moga, bo musza jechać do Łolstina na termnin.

[rita100]

tertaczek - mały tartak

[rita100]

tertacznik - właściciel tartaku

[rita100]

tertaczny - tartaczny

[rita100]

tertak - tartak

[rita100]

tęchlizna - stęchlizna
Tan groch puchnie tajchliznó.

[rita100]

tęchnić, tęchnąć - psuć się, ulegać stęchliźnie
Ta munka już taichnie

[rita100]

tletego - tyle tego, koniec na tym
Nie becz, pudziesz do szkołi i tletygo.

[rita100]

tlo - tylko

[rita100]

tłoczyć - gnieść, uciskać, uwierać
Te buti só niewigodne, tłoczó mnie w palce.

[rita100]

tłustasy - tłustawy, nieco tłusty

[rita100]

tnąć - ciąć, rąbać
Jonek bez całi dziań tnół drewka

[rita100]

tniejszy - cieńszy, delikatniejszy
Te goździe só za grube, prziniyś mi pora tniejszych.

[rita100]

toczyć - ostrzyć na toczydle
Niedowno toczułeś tan nóż i znowój je taki tampi.

[rita100]

toć - wszak, wszakże, przecież
Zawołoj Jochima na łobziod - Toć już go wołoł-am, ale łón nie przichodzi.
Mozewa głośno ło tam mówizć, toć nicht noju nie słucho.

[rita100]

tomasz - tomasyna, sztuczny nawóz fosforowy
Na mokre pola nolepsi sipać tómosz.

[rita100]

tombank - lada, bufet karczemny
Stojeli przi tómbanku i popsijali psiwo.

[rita100]

topek - nocnik
Posoć dziecko na topek.

[rita100]

torbeczka - torebeczka

[rita100]

torbka - torebka

[rita100]

torfak, torfal - człowiek zatabaczony
Takygo torfoka nie chciałabich mniyć za chłopa

[rita100]

torfak - torfowisko
Jedan Landzon mniyszko we wsi, a drugi na torfokach.

[rita100]

torfisko - torfowisko

[rita100]

torta - tort

[rita100]

tracht - trakt, szlak, główna droga wiodąca przez teren zalesiony

[rita100]

trachtament - poczęstunek; uczta, biesiada

[rita100]

trachtować - raczyć, ugaszaczać, częstować, trachtować
Na weselu trachtowali noju zieprzozinu z kapustó, cielancinó i innami gichtami.

[rita100]

traczować - trzeć, piłować na deski
Bez cołi dziań chłopi traczowali grube bale.

[rita100]

trafem - przypadkowo, niespodziewanie, nieprzewidzianie
Trafam naloz-am tan mŁotek, chtóryga tak długo szukoł-am.

[rita100]

trafić - spotkać kogo, natnąć się na kogo
Dziś trasiułam w mniescie Wironeckych.

[rita100]

trafny - dość duży, wcale nie mały
Jam teroz jidzie, majó już trafne dzieci i łóne gwołt jam pomogajó w gospodarstzie.
Łóni majó trafni kowoł pola i na niam dużo roboti.

[rita100]

trafunek - traf, przypadek, zdarzenie
Mnioł taki trafunek, że łoboluł sia bez wistajónci kamniań i złomoł sobzie noga.

[rita100]

trafunkowo - przypadkiem, niespodziewanie
Wicióngnół trafunkowo dobri los i wigroł maszinka do golanio.

[rita100]

tragi - nosze do noszenia ciężarów
Na łónkach buło tak mokro, ze siano musielim winosić na tragach.

[rita100]

trampać - tupać nogami
Chodźta trocha cciszi, a nie trampajta tak klocami.

[rita100]

trampać - ubijać
Łu niych dzieci trampajó kapusta do kiszania nogami.

[rita100]

tramplać - trampać

[rita100]

tramplować - tramplać

[rita100]

trank - pomyje, odpady żywnościowe przeznaczone dla trzody chlewnej
Tan trank łod pomiwonio łostow no świń.
Nosze krowi dostajó codziań w zima po kuble tranku z kartoflów i łotrambów.

[rita100]

trąba - pog. fujara, niemrawiec, safanduła; twarz
Tan trómba niczegój dobrze nie zrobzi.
Jek sia narezczie nie łustyrujesz, dostaniesz po trómbzie.

[rita100]

trąbal - fujara, safanduła
Wisłołeś tam takygo trómbola, chtori razu gambi roztworzić nie potrasi.

[rita100]

tracać się - obijać się, wałęsać się, włóczyć się po wsi
Teroz to dziywki w niydziela wcole robzić nie chcó, tilo tróncajó sia po wsi i
latajó za chłopokami.

[rita100]

trącaga - łazęga, powsinoga
tróncaga

[rita100]

trącykij - trącaga

[rita100]

tref - trefl
kolor w kartach

[rita100]

treger - dzwigar, belka stropowa
Mularze wciungajó na muri tragi.

[rita100]

trejkotać - trajkotać

[rita100]

trempel - attyka

[rita100]

trepa - schody, stopień schodów

[rita100]

trepka - podnóżek
Ciotka łusiadła przi psiecu na trepce i pozieduwała, jek ludzie żijó w Westfaliach.

[rita100]

tresa - naszywka, galon
Mnioła śiwi klejt z różowami tresami.

[rita100]

treska - tresa

[rita100]

tretka - trepka, także stopka u kolowrotka uruchamiająca kołowrotek, przy
nasiśnięciu nogą/

[rita100]

tretować - tratować, deptać
Dzieciuki tretujó ksiotki.

[rita100]

tretuar - chodnik, trotuar

[rita100]

trocha - odrobina, szczypta, niewielka ilość

Pożicz mi trocha psieniandzi.
Łukruj mi trocha chlyba.
Ni mom ani trocha soli.

[rita100]

trochę (trocha)-nieco; na chwileczkę; po trochu, w małych dawkach lub porcjach,
w małych odstepach

Zaczykoj na mnie trocha, jo zaro przida nazod.
Łostoń trocha przi dziecku, jo tilo puda do studni po woda.
Nie jec łod razu tak dużo, lepsi je jeść po trochu.

[rita100]

trojaczek - trojak

[rita100]

trojak - dziesięć feningów
Łoblóg sia łodśwantnie, włożuł pora trojaków na kolekta do kesiani i poszed do
kościoła.

[rita100]

tropa - kropla
lekarstwo w płynie , lekarstwo przyjmowane kroplami.
Musza znów wziójś tropi, bo mi cóś w zółóndku sia kranci.

[rita100]

tropelka - kropelka, kropeleczka
Na licu psianknej dziywczini pokazałi sia tropelki łezków.

[rita100]

tropka - kropelka

[rita100]

tropla - tropa

[rita100]

troszeczka - odrobinka, maleńka ilość
Tako troszeczka farini, to je no mnie za mało.

[rita100]

troszeczkę (troszeczka) - nieco, cokolwiek
Toc doj dzieciom choc troszczeczka ciasu do zabazianió.

[rita100]

troszka - odrobina, mała ilość

[rita100]

troszkę (troszka)- nieco, na małą chwilę

[rita100]

trudla - kutasik

[rita100]

trudla - pomponik, frędzelka

[rita100]

truf - atut
(w kartach)

[rita100]

trufować - wychodzić atutem
(w kartach)

[rita100]

trut - trucizna
Mi na szczuri nie brokujewa trutu, bo łu noju koti zagrizó kozdygo szczura.

[rita100]

truź - królik

Nasze szurki tyż trzimajó truzie, ale z niami je gwołt roboti i zianci pozró niż
jena krowa.

[rita100]

truź-truź - wołanie na kroliki

[rita100]

trychter - lejek
Tobzie nawet trichtram nicht łoleju do głowi nie wleje.

[rita100]

trycka - część kołowrotka, małe kółeczko

[rita100]

tryfta - polna droga z poboczami porośniętymi trawą, gdzie podpasano bydło
Pod zieczór szurki bzierzó krowi posajó jych na tryfcie.

[rita100]

tryskać, tryksnąć - lekko uderzać, lekko potrącać
Jam Jonka nie bziuł, jo go tlo triksnuł-am.

[rita100]

trypać - ciec kropelkami
Z dachu woda tripo mi na głowa.

[rita100]

trypel - krostka, wyprysk, pryszczyk

[rita100]

trypelek - krosteczka, mały wyprysk, mały pryszczek

[rita100]

trypelka - kropelka

[rita100]

trypla - kropla

[rita100]

tryplać - cieć kropelkami, kapać
Z durawygo zbanka triplo woda.

[rita100]

trzask - wrzask, głośne krzyki

Łuspokójta sia nareszcie i nie rupta tile trzasku.
Łu niych buł dziś znowój zielgi trzask.

[rita100]

trzask - wrzask, głośne krzyki
Łuspokójta sia nareszcie i nie rupta tile trzasku.
Łu niych buł dziś znowój zielgi trzask.

[rita100]

trzaskawica - grzmot połączony z silnymi wyładowaniami
Tako buła trzaskawica, ze aż strach buło wijść na dwór.

[rita100]

trzeć len - międlić len
Wczoraj terlim bez całi dziań lan.

[rita100]

trznąć - oddać kał, tylko o drobiu i ptakach
Ptok trznół Jóskozi z góri na kapelusz.

[rita100]

- płyta pieca kuchennego; palenisko piekarnika
Na trzonie w kuchni stojało chiba psiańć dużych garków.
Poszła do psiekarnika, wigarnuła popsiuł z trzonu i zaczuła wkładać blachi z
chlebam.

[rita100]

trzos - kupa, posag, stos pieniędzy
Jamu bzieda nie dokuczi, łón mo trzos momóni.
Jygo wszistkie córki dostałi trzos.

[rita100]

tścić - czcić

[rita100]

tubacznica - kobieta zażywajaca tabaki
Ni moga patrzić na tubacznice.

[rita100]

tunacznik - tabacznik, własciciel sklepu z tabaką
Ji chłop to tangi tabacznik.

[rita100]

tubaka - tabaka

[rita100]

tubakiera - tabakiera

[rita100]

turma - wieża
Z turmi naszygo kościoła zidać Guczwołd

[rita100]

turnować - gimnastykować

[rita100]

turyna - blaszany garnek, płaski z ługą rączką, rynka
Te pora kartofli możesz zostazić w turinie.

[rita100]

tuta - torebka w kształcie stożka ze zwiniętego w rurkę papieru
Ciotka prziziozła pełna tuta bómbónów.

[rita100]

tuteczka - torebeczka
w kształcie stożka

[rita100]

tutka - tuta

[rita100]

tutkać - powoli pić
Chcieć tutku - chcieć pić

[rita100]

twardasy - twardawy, triochę twardy

[rita100]

tycz - tyczka, żerdź
Tan nicpóń długó ticzu zrzuciuł ptakom gniazdo

[rita100]

tygiel - żeliwny kocioł z dwoma uchami do gotowania

[rita100]

tygielek - mały kociołek

[rita100]

tykfon - duży niekształtny noc

[rita100]

tykwa - tykfon

[rita100]

tylo - tylko; lecz
Łón ma tilo dwa kónie.
Łón mu nic nie łodpoziedoł, tilo wziół kij i zamnyrzuł sia na niygo.

[rita100]

tyłek - tył
W soli siedzioł łón dicht na tiłku ( w ostatnim rzędzie)

[rita100]

tyna - polowa dużej beczki używana do prania bielizny
Na wsi ludzie płuczó bzielizna w tinach.

[rita100]

tynka - tyna

[rita100]

tynta - atrament

[rita100]

tyntenstyft - ołówek kopiowy
Tygo psisma nie wigumujesz, bo łón jest napsiane tyntyensztyftam.

[rita100]

tyntorek - kałamarz
W naszam tintorku nimo tinti

[rita100]

tyrarc - weterynarz
Tiratc przijechoł i kozoł krowa zarznóńć.

[rita100]

tyrgart - ZOO, zwierzyniec, ogród zoologiczny
Prawdziwygo tirgortu nigdi nie zidzioł-am ale zidzioł-am łobrazecki z tirgordu.

[rita100]

tyszar - stolarz
W naszi wsi buło łod dawna dwóch tiszorów, a teroz przyciungnół jeszcze trzeci.

[rita100]

tyszarka - żona stolarza, stolarzowa; stolarstwo

[rita100]

tyszrstwo - stolarstwo

[rita100]

tyszarowa - córka stolarza

[rita100]

tyszarować - trudnić się stolarstwem
Landzion juz długe lata tiszoruje

[rita100]

tyszarów - syn stolarza
Tiszorów mi mówziuł, że chce wijechać za zawdi do Ameriki.

[rita100]

tytoł - nazwisko, godność
Titoł jygo je Emke.
Łurzandniki majó rozmajite titołi, jedan nazywa sia inspektor, drugi assesor i
jeszcze tam inne.

[rita100]

tytołować - zwracać się do kogo wymieniając jego nazwisko, stanowisko
Łón jest wiłuczunam gospodarzam, ale wsziści titułujó go szpektoram.
To je nasz dobri znajómek, ale dzieci titołujó go zawdi wujkam.