Ziemie Odzyskane

[tralala33]

Ironicznie też określane jako Ziemie Wyzyskane to nazwa nadana ziemiom
północnym (miedzy innymi dawnym Prusom Wschodnim) i zachodnim, przyłączonym
do Polski w 1945 roku. Jak wyglądały pierwsze powojenne lata, lub też jak w
tamtych latach postrzegano i opisywano Warmię i Mazury? Wpadł mi w ręce zbiór
reportaży napisanych w latach 1945-1949, wybranych i opracowanych do druku
przez Joannę Szydłowską i Jana Chłostę. Ze wstępu można się dowiedzieć, że
podobne zbiory tekstów starano się wydać dwukrotnie w czasach PRL-u lecz za
każdym razem ‘na przeszkodzie stanęły uwarunkowania polityczne’. Trzeba było
zmiany ustroju, by w końcu, w 1999 roku, zebrane z różnych gazet i czasopism
reportaże ukazały się w ‘imponującym’ nakładzie 500 egzemplarzy.

Nakład niski, okładka skromna, cena też – postaram się przedstawić wybrane
fragmenty tych reportaży, choć muszę przyznać, że ich lektura nie zawsze jest
przyjemna. Kto żył w PRL-u i pamięta ówczesną prasę, ten się nie zdziwi.

Reportaż z Kętrzyna

[tralala33]

Alojzy St. Matyniak – autor opracowań naukowych, m.in. Polsko-łużyckie stosunki
kulturalne do Wiosny Ludów, Polonica w protokółach Macierzy Łużyckiej, swój
reportaż nazwał ‘Kętrzyn – miasto przyszłości na Mazurach’, lecz wbrew tytułowi
spojrzał daleko wstecz i rozpoczął od przypomnienia Smętka

"Pierwsze ślady Smętka
Krajobraz Warmii i Mazur jest pełen uroku i malowniczości. Pełen pagórkowatych
moren, gór i lasów. Po kilku godzinach wyłonił się cel mojej podróży –
Kętrzyn. Miasto piękne, lecz – jak inne miasta byłych Prus Wschodnich –
zniszczone ogromnie przez okupanta. Dzielnica handlowa zupełnie spalona. Ruiny
jej przypominają zupełnie obrazy Colloseum." cdn

[rita100]

To bandzie ciekawe w cytaniu
Czas - tuz po wojnie

Reportaż z Kętrzyna

[tralala33]

"Straszy duch Smętka
Miasto jest bardzo zaniedbane. Niszczeją zabytki historyczne. Na ruinach przed
rokiem spalonego zamku krzyżackiego z XIV wieku porosła trawa. Kościół warowny
św. Jerzego, na wzgórzu, o grubych murach, wysokich wieżycach i basztach
strzelistych nosi liczne ślady pobytu szabrowników. A za wszystkim tym kryje
się Smętek, zły duch tej ziemi. Straszy z pomnika niemieckiego. Straszy
przejezdnych wielkim napisem na gmachu 'Społem' - ‘Ostrpr.
Landwirtschaftsgesellschaft m.b.H in Rastenburg’. Straszy najmocniej ponurym
dla nas wspomnieniem ‘Arbeitsamt’. Władze przyrzekły, że napisy te natychmiast
znikną. Przydałby się jednak tydzień czystości czy uświadomienia."

[tralala33]

"Życie w Kętrzynie
Kętrzyn liczył przed wojną 20 tysięcy mieszkańców. Dziś mieszka w nim około 11
tysięcy Polaków. W mieście znajduje się cukrownia, młyn, browar, drożdżarnia,
palarnia kawy, garbarnia. Odczuwa się brak fachowców. Kętrzyn nawiedziła fala
szabrowników. Przyjechali, naszabrowali, wywieźli. Niektórzy – jak na przykład
starosta Downar – utrwalili o sobie niemiłe wspomnienie w nazwie ulicy."

sprawdziłam - ulicy Downara już w Kętrzynie nie ma. Dziś to ulica Sikorskiego.
Lecz szukając tej informacji natknęłam się na nader ciekawą stronę o tamtych
czasach, ze zdjęciem zrujnowanego Kętrzyna. Zaraz ją pokażę.

Kętrzyn - pierwsze mięsiące po wojnie

[tralala33]

Oto link do strony i częśc zawartego na niej tekstu:
tinyurl.com/hlzfn
"W Rastemborku (niem. Rastenburg) – od 7 maja 1946 r. Kętrzynie i na terenie
całego powiatu rządził komendant wojskowy major Rozenfeld. Reprezentantem
ludności niemieckiej wobec komendanta wojskowego był Henryk Hartmann. Burmistrz
Hartmann m.in. zajmował się wyznaczaniem robotników do prac demontażowych i
załadunkowych – wywożono urządzenia techniczne zakładów przemysłowych, a także
rozbierano tory kolejowe. Zlikwidowana została w ten sposób linia kolejowa
biegnąca z Kętrzyna do Węgorzewa (nowe szyny położono po 1945r.), z Kętrzyna do
Lidzbarka, rozebrano jedną nitkę torów istniejącej linii kolejowej Korsze –
Kętrzyn. Władze polskie w Kętrzynie pojawiły się w połowie kwietnia 1945 r.
Pierwszy starosta kętrzyński Jan Downar sprawował władzę równolegle z
komendantem radzieckim do maja 1945 r. Przesiedlanie ludności: polskiej ze
wschodu i niemieckiej za Odrę trwało do 1948 r."

Nie mogę tu podkreślić tego fragmentu, który najbardziej mnie uderzył, a nie
chcę 'krzyczeć', więc go powtórnie zacytuję: Burmistrz Hartmann m.in. zajmował
się wyznaczaniem robotników do prac demontażowych i załadunkowych – wywożono
urządzenia techniczne zakładów przemysłowych, a także rozbierano tory kolejowe.
Burmistrz zajmował się 'demontażem' miasta! I dokąd to wywożono te dobra?

[tralala33]

Kolejny fragment z tej strony przeczy podanej przez Matyniaka liczbie 11
tysięcy Polaków zamieszkujących Kętrzyn w pierwszym roku po wojnie. Tu
czytamy: 'Po ukształtowaniu się administracji polskiej funkcję burmistrza
miasta pełnił wcześniej wspomniany Hartmann, który znał też język polski. W
dniu 8 listopada 1945 r. w Rastemborku mieszkało 4 600 Polaków i 4 688
Niemców.' - a więc ludność w połowie polska, w połowie niemiecka.

[tralala33]

Na koniec najbardziej tragiczny cytat:
"Obok transportów repatriacyjnych ludność miejscowa za pośrednictwem sowieckich
służb bezpieczeństwa – NKWD trafiała do obozów: w Działdowie, Iławie, i w
okolicach Królewca, a stamtąd dalej do łagrów na Syberii. W łagrach na
sąsiednich pryczach spotykali się: Niemcy, Polacy (w tym byli robotnicy
przymusowi) i Rosjanie (czasem z medalami za walki o Berlin). Dawne majątki
ziemskie na terenie powiatu kętrzyńskiego zagospodarowane były przez Armię
Czerwoną – produkcja rolna z tych majątków przeznaczona była na potrzeby tej
Armii. Komendant majątku ziemskiego w Łazdojach zasłynął z łupieżczych wypraw
na okolicę – m.in. ograbieni zostali (łącznie z bielizną osobistą) zakonnicy z
klasztoru Jezuitów w Świętej Lipce. Polski milicjant, który chciał
przeciwdziałać temu procederowi został zastrzelony. (as)"

[rita100]

Tralala, a czyje sa te reportaże , ludzi przesiedlonych czy autochtonów ?

[rita100]

Kętrzyn
ala - dodane w dniu - 2006-04-30 15:06:44
--------------------------------------------------------------------------------
" Moja mama przyjechała do miasta w1945r z Białorusi.Co wyprawiali ruskie z
Polkami to się w głowie nie mieści.Rozboje i gwałty.Na pobliskich polach rosła
marchew,ale ruskie strzelali do cywili nikt nie mógł wjejć na pole.Ruske byli
gorsi od Niemców.Szkoda że tak słabo słuchałam mamę,dziś mogłabym duzo więcej
napisać. Wiem na pewno to były straszne czasy.Oby się nigdy nie powtórżyły."
---
Komentarz też ciekawy - ludzie odchodzą i zabieraja przeżycia ze sobą.

[tralala33]

Nie - są to reportaże pisane przez dziennikarzy, publicystów i pisarzy z
Polski - najstarsze z nich, z 1945r., powstały 'na zamówienie' Ministerstwa
Ziem Odzyskanych, które organizowało wyjazdy dziennikarzy na Nowe Ziemie. Wielu
z tych dziennikarzy nie do końca wiedziało, gdzie jedzie. Stąd często mylą
Wamiaków z Mazurami. No i niejeden z tych artykułów to propagandowa 'agitka'.
Ale między linijkami można dużo wyczytać. Jest też kilka bardziej wartościowych
tekstów, i bardziej znanych autorów: Aleksander Rymkiewicz, Paweł Jasienica,
Jerzy Putrament, Eugeniusz Paukszta, Władysław Ogrodziński.

[tauron10]

Tralala prosze jeszcze!

[tralala33]

Będzie więcej, choc dziś niewiele więcej. Tylko krótki akapicik o Bartoszycach.
Zapraszam.

Bartoszyce

[tralala33]

czyli kolejny przyczynek do bolesnej wiedzy o szabrownictwie, z reportażu
Romana Kwaitkowskiego, napisanego w 1946 roku:
"Miasto budzące się z letargu

‘Nad Bartoszycami wznosi się kilka wysokich kominów fabrycznych. Dziś żaden z
tych kominów nie dymi, a ocalałe budynki zieją bezduszną pustką. Ani jednej
maszyny, ani jednego motoru nie pozostawiono w tych fabrykach. W centrum miasta
istniał wielki młyn wodny, znany pod nazwą ‘Bartensteiner Mühlenwerke’. Nie
zatrzymywany przez nikogo wchodzę na dziedziniec. Olbrzymi pięciopiętrowy gmach
zalega cisza. Tu i ówdzie leżą na bruku rozbite szczątki jakiś powozów. Wśród
rupieci stoją powywracane beczki po olejach. Z ostatniego piętra spoglądam w
dół przez uchyloną klapkę jakiejś szufli, których kilkanaście mieści się w
potężnej, drewnianej konstrukcji młyńskiej. W ciemnej otchłani nie pozostało
nic prócz jakiś prętów żelaznych.
W pobliżu bramy, w na pół rozwalonym budynku ocalała wielka turbina, ale i ta
jest prawdopodobnie zdekompletowana. Widocznie za ciężki był ten masyw do
wyszabrowania i dlatego pozostał na miejscu. Wychodząc natknąłem się na trzech
młodych obywateli z workami, przypuszczalnie na szaberek."

[rita100]

Tu własciwie to nic nie można powiedzieć tylko czytac. Po wojenne
najpopularniejsze nazwy to szabrownicy i szpitalnicy - oj straszne to było.

Smętek w Olsztynie

[tralala33]

"Smętek, zły duch tej ziemi, działający od wieków na szkodę Polski, nie uszedł
za Odrę z potomkami Krzyżaków, panami, którym wiernie służył. Przeciwnie,
został tu ze specjalnymi instrukcjami jak mącić życie i płatać złośliwe figle.
Ja nie szukałem tego nieśmiertelnego włóczęgi-złośliwca a spotykam go zawsze.
Przeważnie w dżungli ludzkiej.
Pierwszy raz spotkaliśmy go w Olsztynie, to było latem w dzielnicy, która
dawniej nosiła nazwę ‘Germanenring’. Powiedziano nam, że tam mieszkają Niemcy.
Poszedłem, aby spojrzeć w oczy nadludziom, którzy pokusili się o sięgnięcie po
władzę nad światem. Przed jednym z domów w ogródku stał Smętek – zło
ucieleśnione. Jadł niedojrzałe wiśnie ze złamanego drzewa i pestki zagrzebywał
w ziemię.
- Wejdź do środka – powiedział – Tam żyją Niemcy – gorsi od Niemców. Mają
jeszcze ładne rzeczy do zabrania." cdn

('Germanenring w Olsztynie - które to z osiedli tak nazywano? ulica Radiowa, a
może Oficerska, czy też Kolonia Mazurska, a może osiedle na Jeziorem Długim?)

[tralala33]

"Poszedł przodem do białego domku, na którego drzwiach szara kartka gwarą
mazurską groziła tyfusem. Słaba to obrona przed chciwością ludzką. W izbie
kilkanaście osób: starcy, kobiety i dzieci zbite w gromadkę, jak ptaki
spłoszone.
- Jo Mazurek ... jo Mazurek ... żują automatycznie blade wargi starca. Oczy
Smętka omiatają izbę i bezczelnie chłoszczą twarze zalęknionych ludzi. Pianino,
kanapa, fotele. W spojrzeniu Smętka ocena martwych przedmiotów przewyższa
wartość żywych ludzi.

Zegar gdański przesuwa wahadłem okruszyny czasu. Przed domem czas miał smak
wiśni, tu ma smak cierpienia. I stało się coś niezwykłego. Spojrzenia
wszystkich obecnych zestrzeliły się na tarczy zegara. Wtedy wyraźnie
zobaczyłem, jak wahadło cofnęło się w połowie zataczanego łuku i dla mnie, a
może i dla Smętka, czas zaczął odpływać wstecz.

- Jo Mazurek ... jo Mazur ... jo Polak – stukało serce czasu, jak serca żywych.
W odsypywaniu czasu do zbiornika przeszłości, wskazówki zegara, za każdym
pełnym obrotem wstecz, który mógł być wymiarem wieku, przesuwały się obrazy
tragicznej przeszłości ludu polskiego na tej ziemi.

Chciałem wydrzeć odpowiedź z niebieskich oczu Smętka, Nie było go już w izbie.
Wyszedłem. Na ulicy chichotał śmiech Smętka. Z sąsiedniego domu pomagał komuś
wynosić fortepian. Lśniąca skrzynia wyłania się powoli z drzwi, jak czarne
wieko trumny." cdn

[tralala33]

"Najczęściej można spotkać Smętka skradającego się koło domów Warmiaków i
Mazurów. Tropi, podpatruje, śledzi. Często przechadza się pod rękę z osadnikiem
lub milicjantem, szepcząc mu coś do ucha. Chichocze, gdy któryś z nich
skrzywdzi Warmiaka lub Mazura. Krzywda zadana rękami braci załamuje w tych
ludziach wiarę w Polskę. To jest największy triumf Smętka. Polaków, którzy
porzucają ziemię ojczystą i odchodzą razem z Niemcami, odprowadza aż do Odry,
żeby nie wrócili z drogi."

(Niespodziewanie - kilka słów o autorze tego tesktu znalazło się poniżej,
trudno. Dodam tylko, że ten poetycki felieton zatytułowany 'Smętek grasuje na
Mazurach' ukazał się w 1945 roku, w redagowanym przez Feliksa Murawę 'Głosie
Ziemi'.)

Smętek w Olsztynie

[tralala33]

Dziś fragmenty zupełnie innego tekstu, bardziej poetyckiego, grającego na
emocjach. Autorem jest Feliks Murawa, urodzony w Łodzi w 1906 roku,
dziennikarz, publicysta i poeta (pseudonim Wojciech Smaga). Brał udział w
Powstaniu Warszawskim, w czerwcu 1945 roku osiedlił się w Olsztynie. Zmarł 13
stycznia 1990 roku.

Święta Lipka

[tralala33]

O Świętej Lipce pisał Szczęsny Zapolski (Franciszek Jankowski)

Franciszek Jankowski, urodzony w Nakle w 1904 roku, zmarł w Murowanej Goślinie
(Wielkopolska) 8 października 1956 roku. W okresie międzywojennym
redaktor ‘Akademika Polaka w Niemczech’ i ‘Małego Polaka w Niemczech’,
współpracownik ‘Gazety Olsztyńskiej’ Pieniężnych. Po wojnie wykładowca
uniwersytetu ludowego w Jurkowym Młynie, Rudziskach Pasymskich i Mikołajkach.
Współtwórca ‘Kiermaszu Bajek’ (1957)
Ten Kiermasz Bajek znamy tu dobrze

[tralala33]

Światła i cienie na ziemi warmijsko-mazurskiej

Święta Lipka
Światła
Jedziemy do Świętej Lipki od strony Reszla. Po drodze mijamy stacje Tajemnic
Różańca. Po kilkuminutowej jeździe ciężarówak skręca w lewo; z prawej strony
mamy wspaniały widok: na pagórku kościół w Świętej Lipce. Nie będę się
rozwodził nad jego budowąm legendą powstania, itp. Poruszę tutaj tylko to, co
na naszej ziemi stanowiło światło dla najcenniejszego zabytku tej ziemi:
człowieka wierzącego w opiekę Bożą, jak również powrót tych ziem do Macierzy. W
kościele pełno zabytków z czasów polskich. Figura N.M.P. stojąca w listowiu
lipy wewnątrz kościoła, wykonana ze szczerego srebra, to dar króla polskiego
Zygmunta Wazy, ściany pokryte są nazwiskami polskimi na dowód cudownych
uzdrowień. Spotykamy tam Warszawę, miejscowości warmijsko-mazurskie i różne
miasta polskie. W zakrystii dwa wspaniałe ornaty jeden biały, bogato haftowany
złotem i srebrem to dar królowej Marysieńki, drugi, zielony funndowała Maria
Leszczyńska. W krużganku, otaczającym cmentarz kościelny, ołtarz poświęcony św.
Wojciechowi. Ściany i strop nad ołtarzem pokryte są scenami z życia tego
pierwszego Patrona Polski.

[tralala33]

Cienie
Drogowskaz przez Świętą Lipką opiewa: Święta Lipa. Czemu to? Jest to dosłowne
tłumaczenie niemieckiego Heilige Linde, podczas gdy ludność tubylcza od
niepamiętnych czasów miejscowość tę nazywa Świętą Lipką! Czemu nie nawiązano do
tradycji poslkiej, miast poddać się – świadomie czy nieświadomie – wpływom
niemieckim? Jeszcze czas by to usunąć!
Na placu przed kościołem uwagę zwraca grupka dzieci mówiących po niemiecku.
Podchodzę i pytam po polsku o nazwiska. Benio Kaczyński, tak się dowiaduję od
jego kolegi, także Warmiaka – mówiącego po polsku – lat 10, nie mówi jeszcze po
polsku, bo w Świętej Lipce nie ma polskiej szkoły. Jeśli zasadą naszą jest, by
nie dawać Niemcom ani jednej kropli krwi polskiej, to imię i nazwisko Benedykta
Kaczyńskiego są dowodem jego pochodzenia polskiego. Byłoby grzechem śmiertelnym
oddać chłopca wpływom dalszej germanizacji i to w miejscu, w którym, jak
opowiada poetka warmijska Zientarówna, ksiądz wikary Palmowski, który za czasów
niemieckich miał wprowadzić łosierę (pielgrzymkę) do kościoła, uczynił to tylko
pod warunkiem, że pielgrzymka wejdzie do kościoła tylko z pieśnią polską.

Wystruć-Korszyn-Licbark

[tralala33]

A oto fragmenty artykułu, który dziś nazwalibyśmy kryptoreklamą, niedwuznacznie
zachęcającą Polaków do osiedlania się w ‘uroczych niemal niezniszczonych
mazurskich miasteczkach’. Autor skrył się za inicjałami J.P., artykuł zaś, pod
tytułem ‘Szlakiem ziemi mazurskiej: Wystruć – Korszyn – Licbark’ ukazał się
jesienią 1945 roku w 'Polsce Zachodniej'.

[tralala33]

"Czeka nas niemiłe przyjęcie. Wystruć (niemieckie Insterburg) tonie we mgle
deszczu. W pobliżu dworca miasteczko jest zupełnie spalone. Na smutnych i
pustych ulicach, wśród ruin sterczących domów, wśród rozrzuconego żelastwa i
walających się rupieci, świeżo znaczą się ślady niedawnego zniszczenia
wojennego. Na wymarłych ulicach nie widać wcale ludności cywilnej.
Gdzieniegdzie w głębi znaczy się ocalony budynek, zajęty przez wojsko."

jak widać, do osiedlania w Wystruci dziennikarz nie zachęcał. Miał nosa -
wkrótce to miasto znalazło się po 'drugiej' stronie granicy i zmieniło nazwę na
Czreniachowsk (w Obwodzie kaliningradzkim).

[tralala33]

"W słoneczne popołudnie stajemy w Korszynie (dzisiejsze Korsze). Są tu śliczne
domki, rozrzucone po obu stronach stacji. Miejscowość jest pusta, jakby
wymarła. Przy dworcu osiedliło się już trochę naszych kolejarzy. Uposażenie
mają dobre. Niemców nie ma. Z aprowizacją jest coraz lepiej. Korszyn czeka na
osiedleńców. Mieszkania śliczne, widne, niektóre prawie niezniszczone, z całymi
szybami.
Dalsza trasa ma przebiegać Olsztyn – Poznań. (...) i nagle jak grom z jasnego
nieba spada nowina: zmieniono trasę. Nasz transport ma być skierowany nie na
Olsztyn ale na Licbark (dziś - Lidzbark Warmiński)."

... niektóre prawie niezniszczone ..., czy to oznacza, ze wiekszość domów
jednak została zniszczona?

[tralala33]

"Licbark wita nas świeży, jasny, umyty poranną rosą. Nastaje cudna, upalna
sobota. Miasto częściowo zniszczone, ale naprawdę ładne. Nowa część miasta – to
ślicznie zadrzewione ulice, nowoczesne domy i wille, cudne mieszkanka. We
wszystkich niemal łazienki wykładane kafelkami. Wszędzie wille oplecione dzikim
winem o wydłużonych liściach, barwy złotego amarantu. Nowa cześć miasta
oddziela od starej wysoka gotycka brama z czerwonej cegły. Za nią jedna z ulic
skręca w lewo. Nieco w dół. Jest tam pałacyk, otoczony domami ze zwalonym
pomnikiem Fryderyka Wielkiego. Symbol złamanej, na zawsze powalonej krzyżackiej
pychy, pruskiej buty. Niestety, wszystkie domy na tym placyku spalone. Ale
odbudujemy je na nowo, w polskim stylu!"

Patrząc na dzisiejszą zabudowę wewnątrz dawnych murów miejskich, składającą się
głównie z bloków, ostatnie zdanie można uznać za bardziej niż ironiczne.

[tralala33]

"W Licbarku jest już kilka sklepów spożywczo-kolonialnych. Piekarnie wypiekają
duże batony doskonałego bielutkiego chleba pszennego. Droży jest tylko o 2
złote niż chleb w Toruniu i Poznaniu. W mieście osiedliło się już sporo
Polaków. Co dzień ich przybywa. Niedaleko od dworca, w nowej części miasta
znajduje się dawny zbór ewangelicki. Wewnątrz, nad głównym ołtarzem wisi
ogromny, ciekawy w swym naturalistycznym ujęciu obraz,
przedstawiający ‘Ostatnią wieczerzę’.Fascynujące są oczy Chrystusa, żywe,
przyciągają wzrok siłą niemal magnetyczną."

Gajowy - czy rozpoznasz ten kościół? Co dziś w nim jest? Gdzie dziś jest ten
obraz?

[tralala33]

"Na ulicach miasta spotyka się często Niemki w kolorowych turbanach na głowie,
porobionych z szalików. Rzucają na nas nieprzyjazne spojrzenia. Rozmawiają
przeważnie niechętnie. W mieście pozostało ich bardzo mało. Więcej mieszka na
wsi. W ich wypowiedzi płynie potok żalu do losu. Mężczyzn zabrano, kobiety
często wysiedlono z innych okolic. Zda się nie mogą zrozumieć, że wszystko się
zmieniło, że przyszło sprawiedliwe prawo odwetu. Znana jest w dziejach nasza
wspaniałomyślność wobec pokonanych wrogów. Ale, doprawdy, chciałby się na bruku
tego uroczego mazurskiego (sic!) miasteczka nie widzieć już tych niechętnych
spojrzeń i nie słyszeć twardej teutońskiej mowy."

Tak to autor chodził po uliczkach miasta słusznie uznawanego za jedną ze stolic
Warmii, dawej siedziby biskupa warmińskiego, w przekonaniu, ze jest na
Mazurach!

[rita100]

Mężczyzn zabrano, kobiety
> często wysiedlono z innych okolic. Zda się nie mogą zrozumieć, że wszystko
się
> zmieniło, że przyszło sprawiedliwe prawo odwetu.

To wszystko smutne i spojrzenie na wszystko tylko z jednej strony. Gdzie tych
męzszczyzn zabrano ?
Zniszczenia były, armia przeszła, zostały ruiny i no i dowiadujemy się , że
miszkania miały wysoki standart, że wszystko się tak toczyło, że ta zmiana
osiedleńcza nastapiła kosztem wyniszczenia innych ludzi. Jaka straszna jest
wojna i okres powojenne, kiedy to wszystko trzeba zagospodarować...
ach , Ci autorzy tez patrzyli pod swoim katem w 1945r, przeciez nie mogli nic
więcej pisać w tamtych czasach.

[tralala33]

No to tero ziam co ten stary zbór wangelicki kole banhofa to je dzisiaj
cerkiew. Na tym łobrazku łod Gajowego jó zidać
schlesien.nwgw.de/foto/displayimage.php?album=84&pos=20
Tlo nie ziam czy tam w środku jest ten łobraz Chrystusa. Trza pojechać i
łobaczyć. W sierpniu bandó Dni Licbarka!

Szczytno

[tralala33]

Eugenia Kocwa, autorka dzisiejszego reportażu to krakowska dziennikarka (ur.
1907 r., zm. 1963). W czasie wojny aresztowana, przetrzymywana w więzieniu na
Monetlupich a następnie w obozie Ravenbrück. Po wojnie zajęła się tłumaczeniem
dokumentów dla Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Współpracowała z
Polskim Radiem i publikowała m.in. na łamach ‘Odrodzenia’, ‘Tygodnika
Powszechnego’, ‘Życia Literackiego’.

[tralala33]

"Na Mazurach
Jest niedziela, kieruję więc swoje kroki w stronę kościoła. Gdy wchodzę kończą
śpiewać godzinki, niedługo zacznie się msza święta. W jakiejś chwili kościół
wypełnia się szurgotem setek drobnych stóp; uczniowie szkół powszechnych –
chłopcy i dziewczęta wchodzą parami pod opieką nauczycielki i nauczyciela. A za
nimi starsze dziewczęta z niebieskimi jedynkami, wyhaftowanymi na rękawach
granatowych płaszczy: to uczennice pierwszego polskiego gimnazjum
koedukacyjnego w Szczytnie. Na koniec wmaszerowują w wojskowym ordynku
żołnierze i ustawiają się pośrodku kościoła."

- Zapomniałam dodać - ten artykułu ukazał się w Tygodniku Powszechnym, w 1945
roku. To jeszcze okres przejściowy - jeszcze dzieci mogły oficjalnie pójść do
kościoła w szkolnych mundurkach pod opieką nauczycieli. Za kilka lat to się
zmieni.

[tralala33]

"Co by na to powiedział niestrudzony pracownik oświaty, młody entuzjasta
(Jerzy) Lanc, który trwał uporczywie na swym posterunku w odległych stąd o 17
kilometrów łęgach, lżony i poniewierany, gdyby zobaczył, że zaledwie
kilkanaście lat po jego śmierci szkoła polska to nie jedna dziewczyna w Łęgach,
lecz setki dzieci w szkole powszechnej, lecz dziesiątki młodzieży w gimnazjum.
Teraz i mazurskie dzieci mogą się uczyć w swym ojczystym języku nie obawiając
się niemieckich pałek. Na terenie samego Szczytna zgłosiło się ich 80. Mimo 12
lat bezprzykładnego terroru dzieci mazurskie mówią po polsku, gdyż język ten
słyszały w domu. Mają tylko trudności z pewnymi terminami z dziedziny
przedmiotów szkolnych, a zwłaszcza matematyki, gdyż wiedzę tę nabywały w
niemieckiej szkole."
- Autorzy opracowania dodają kilka słów o młodym nauczycielu polskim ze Śląska
Cieszyńskiego Jerzym Lancu
Jerzy Lanc (1901-1932) – polski nauczyciel w jedynej na Mazurach polskiej
szkole w Łęgu koło Piastuna. Zginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Jego
postać weszła do literatury polskiej za sprawą reportażu Melchiora
Wańkowicza ‘Zielony Chłopak’ z tomu ‘na tropach Smętka’.

[tralala33]

"Pośrodku miasta wznosi się brzydki koszarowy budynek z wieżą, malowany na
jasnożółty kolor. W ustach ludzi nosi ciągle nazwę ‘zamku Juranda’. Obecnie
mieszczą się tu biura zarządu miejskiego i starostwa, a gospodarzem powiatu
jest wykształcony w Polsce syn mazurskiego ludu.
Resztki krzyżackiego zamku, pochodzące z 1266r., znajdują się w głębi
dziedzińca. Z początkiem XX wieku resztki zamku, składające się z kilku sal
awansowały na muzeum krajoznawcze (Heimatmuseum).
Oprócz niemieckiego materiału propagandowego z okresu plebiscytu, muzeum
zawiera przedmioty codziennego użytku, jak skrzynie i szafy z domów mazurskich,
sposobem malowania przypominające skrzynie krakowskie, lecz spokojniejsze w
barwach."

Ratusz w szczytnie nadal pomalowany jest na żółto, a piwnicznych
pomieszczeniach nadal istnieje muzeum mazurskie. O ówczesnym staroście powiatu
i jego gorzkiej słuzbie poczytamy też w jednym z kolejnych reportaży.

[tralala33]

"Szczególnie ciekawym obiektem (...) są piece z kafli ręcznie malowanych. Na
niektórych z nich (...) widzę kreślone niewprawną ręką napisy. Odczytuję je z
niejakim trudem. W muzeum krajoznawczym, zorganizowanym prze Niemców dla
Niemców, obce i zagadkowe dla nich hieroglify przemawiają do mnie najczystszą
polszczyzną:
Moi Panie wołcie
Jus się nad nami zmiłujcie.
Pod obrazkiem przedstawiającym młodego chłopaka podpierającego się kijem
widnieje napis:
Ja ubogi dziadek
po Prośbie chodze.
A tu znowu cała oracja kolędników:
Szikujcie
Pani Kolende
Bo ja tu długo
Nie bende a co was
Każdi pochwali
Bo ja pude dali.

Jako motyw zdobniczy powtarza się często powstaniec z 1831r. w rogatywce i
mundurze Królestwa Polskiego. Wiąże się to z faktem, że zarówno po 1831r. jak i
po 1863 roku wielu powstańców schroniło się na Mazury, przyczyniając się do
utrzymania polskości tych ziem. A w środku pieca kafel reprezentacyjny: piękny
polski orzeł z datą: Rok 1840. Ziemia mazurska przemawia do nas językiem żywych
i dziełami martwych."

Warto, naprawdę warto, zajrzeć do muzeum w Szczytnie i obejrzeć tę kolekcję
mazurskich kafli. Ja byłam zauroczona i tylko żałowałam, że nie było tam
sklepiku, gdzie by można kupić na pamiątkę repliki tych zielono-brązowych
obrazków kaflowych.

[tralala33]

Władysław Ogrodziński, wielki przyjaciel Warmiaków i Mazurów, pod pisarskim
pseudonimem Stefana Sulimy w reportażu ‘Spotkanie ze Szczytnem’ tak opisuje
pierwszy kontakt z powojennym starostą powiatu szczytnieńskiego, Janem
Lippertem, mazurskim działaczem społecznym,
‘Pukam do drzwi przewodniczącego Powiatowej Rady Narodowej. Stoję na progu ...
od razu spostrzegłem, że w gabinecie przewodniczącego rozegrała się jakaś pełna
napięcia scena. Grupa Mazurów otaczała ciasno biurko i zasłaniała siedzącego za
nim człowieka. Jakieś pytanie zawisło widać w pokoju. Wśród milczenia zza
biurka podniósł się barczysty człowiek. W nabrzmiałą oczekiwaniem ciszę wpadł
trzask twardego uderzenia pięści o drewniany blat i słowa, które od razu
nakazały czujność:
- Pytacie, jaka to Polska przyszła tu do nas?
cdn

[tralala33]

W kole chłopskich twarzy przykuwa uwagę okrągła, łysa głowa, przecięta nad
czołem długą blizną. Sposób mówienia twardy i lakoniczny, ale zacięcie
oratorskie. Prostota i celność słowa zdumiewające, nieporównana odwaga cywilna.
Głos bez afektacji, mimo to nabrzmiały bólem i pasją.
Zebranie poświęcone jest niewłaściwemu stosunkowi napływowej ludności i
niższych lokalnych władz wobec autochtonów. Ci ludzie, którzy otaczają
przewodniczącego, przybyli ze skargami na złe traktowanie, na nadużycia, na
rabunki, oszustwa, gwałty i własną bezsilność. Robi się z nich Niemców, a potem
osadnik, wójt, milicjant i zwykły szabrownik odmawiają prawa do normalnego
życia.
cdn

[tralala33]

Starszy już chłop, nie bacząc na brak konia, zaprzęgnął własną rodzinę do pługa
i zaorał 13 pruskich morgów ziemi. Cisnął ostatnie ziarno w glebę i czekał.
Przed kilkoma dniami zebrał z pola i złożył plon w stodole. Rano nie zostało
ani ziarnka.
Innego wójt wciągnął na listę Niemców, bo miał kogoś na jego gospodarstwo. Nim
sprawa się wyjaśniła, gospodarstwo zostało splądrowane.
Jeszcze innego pobito i zabrano ostatnie prześcieradło. Dzieci śpią na gołej
słomie. Kto inny zachował resztę maszyn mleczarskich i strzegł jak oka w
głowie. Nie zdołał jednak ustrzec ich przed sołtysem, który po ‘przyjacielsku’
zaofiarował się przechować maszyny u siebie aż do uspokojenia stosunków. Chłop
uwierzył a po kilku dniach okazało się, że maszyny jego są już ‘za miedzą’.
- Pytacie mnie: macie jakie prawo w Polsce? – woła Lippert z bezsilną pasją. –
Pytacie, gdzie macie się podziać i czy iść za Odrę? Ludzie, ja nie wiem czy się
diabeł w to wszystko wdał, czy co! Tu nasza ziemia, tu nasze ojce, tu nasze
groby, tu nasze miejsce!

[rita100]

Wspaniale teksty, łuż zidze, bandzie co czytoć, bo dzisioj sia śpsiesze.

Miasto ładnych kościołów

[tralala33]

Tak rok po wojnie opisał Olsztyn łodzianin Jan Huszcza (pseud. Jan Zagościński)

Miasto ładnych kościołów
Przed miastem rozlały się dwa jeziora: Krzywe i Długie, nad jeziorami
ariergarda olsztyńska, w postaci jednopiętrowych, schludnych białych domków.
Stacja ‘Olsztyn Zachodni’ nie istnieje, wysiadamy przeto przed prowizorium
dworca ‘Olsztyn Główny’. Gdzie ulokować się, gdzie znaleźć nocleg? Oczywiście w
hotelach. Są dwa ‘Warszawski’ i ‘Syrena’. Ten ostatnie przy mocno zniszczonym
rynku. A więc niech będzie ‘Syrena’!. W Olsztynie, jak i w ogóle na tamtych
terenach, nazwy lokalów, restauracji i barów wywodzą się z dwóch źródeł: jedne
mają związek z Mazurami (‘Pod mazurską strzechą’, ‘Mazur’, drugie z
repatriantami (‘Wilnianka’, ‘Kresowianka’, ‘Zabużanka’.

Olsztyn – to miasto rozrzucone po niewysokich wzgórzach, wśród licznych drzew,
miasto ładnych kościołów, często jednak zeszpeconych zielono-złotą glazurą,
jaką ktoś pokrył wykusze, kolumienki i obramowania okien. W ścianach budynków
tkwią masywy szarego kamienia, wszystko wzniesione na mocnym kamiennym
fundamencie.

No Panie Janie - jak mógł pan tak napisać - zeszpecone zielono-złotą glazurą. W
średniowieczu olsztyńscy mieszczanie ostatni grosz wydawali, żeby swój kościół
parafialny św. Jakuba pięknie ozdobić taką glazurowaną cegłą - i tylko do
trzeciej kondygnacji wieży im się to udało. A na początku XX wieku, gdy
budowali kościół pw Serca Jezusowego to aż z Dolnego Śląska sprowadzali te
glazurowane kształtki! Żeby było pięknie a nie szpetnie.
I niezauważył Pan, że nazwy hoteli (Syrena i Warszawski) to raczej znad Wisły
niż zza Buga przyszły?

[tralala33]

Nie zwiedziłem muzeum
Spod wysokiej wieży ratuszowej schodzę małymi uliczkami w dół ku rzeczółce,
parkowi i ciężko wznoszącym się ku górze murom zamku. W zamku, zresztą
zamieszkałym, mieści się Muzeum Mazurskie. Chcę je zwiedzić. Niestety, Muzeum
jest otwarte trzy razy w tygodniu w ciągu zaledwie trzech godzin. Zwracam się
do jakiegoś pana z prośbą, że oże by jednak ... w drodze wyjątku ...
Spotykam się ze stanowczą odmową.
Wędruję dalej ulicami, często noszącymi nazwiska działaczy mazurskich i
budzicieli uświadomienia narodowego, np. poety Kajki. Ruiny spotykam co chwila,
ale też widzę i krzątających się przy nich robotników. Dużo jednak trzeba
pracy, by uprzątnąć wszystkie gruzy. Tak np. ulica Asnyka jest całkowicie
zasypana.

Kto tak, nie patrząc na plan Olsztyna, powie gdzie jest ulica Asnyka? Bo mnie
jakoś 'zamurowało' - pewnie z tego upału.

[tralala33]

Dzień powszedni Olsztyna
Miasto ma swoje pismo codzienne – ‘Wiadomości Mazurskie’ ,którym jednak
częściowo nie starcza polskich czcionek. Miasto ma własny teatr, dwa kina
(‘Mazur’ i ‘Polonia”, wkrótce nastąpi otwarcie trzeciego. Ulice wieczorem
oświetla elektryczność, od pierwszego maja zaczną funkcjonować tramwaje. Stan
ludności na dzień 31 marca wynosił: 31 044 mieszkańców, w tym 14 780 mężczyzn i
16 264 kobiet. Przed wojną Olsztyn liczył ponad 56 tys. Mieszkańców. Jak
wszędzie, tak i tutaj, istnieje ‘Kercelak’, na którym można wszystko kupić i
wszystko sprzedać. Dookolne jeziora sugerują, że łatwo o ryby. Udaję się do
spółdzielni ‘Rybol’. Niestety, ani ceny konserw i marynat rybnych nie są
niskie, ani wybór nie jest wielki. Co krok sklepy i sklepiki. Łatwo także o
białe litery na czerwonym tle, składające się na nazwy biur i urzędów. Zapada
łagodny wieczór, kupuję na rogu jednej z ulic u starego, siwego Mazura o
pomarszczonej twarzy paczkę kiepskiej Wolności i wracam do hoteliku, by
obserwować z okna tłoczącą się przed kinem młodzież.


Tu naturalnie zauważymy, że pan Jan za krótko był w Olsztynie i nie dowiedział
się, że starszy sprzedawca cygaretów był Warnijokiem a nie Mazurem.

[tralala33]

Rzeczułka jak beczułka
jest skuwka i zasuwka
za to gżegżółka i jaskółka
półka lecz bułka
protokół i spółka
obuwie i stąd
Tralala zrobziła błąd

[gietpe]

wszystko bez te polskie czcionki

[rita100]

Tralala, takie błedy to nie błędy, ale jesli piszac o Olsztynie w każdym zdaniu
używa rozmówca Mazur, Mazurskie, na Mazurach itd to czy ten rozmowca wiedział
gdzie się znajdował ? Czytając to to jednak ktoś obcy powie , że OLsztyn to
Mazury, ciagle Mazury - a chodzi o Warmię - prawda ?
No i ta ulica Asnyka zaraz po wojnie - tez zagadka

Pierzyna najwazniejsza!

[tralala33]

W swoim zbiorze reportaży 'Na gruzach Smętka', wydanym w 1947 r. Leon
Sobociński zamieścił krótki tekst zatytułowany 'Pod kątem widzenia pierzyny' -
bardziej felieton niż reportaż.
Leon Sobociński urodził się w Mławie, w 1897r., zmarł w Warszawie w 1948r. Choć
z wykształcenia był prawnikiem, całe życie poświęcił pracy dziennikarza i
reportera. Już w 1921r. został zastępcą redaktora naczelnego 'Gazety
Toruńskiej'. Jeszcze przed wojną poznał Prusy Wschodnie - w 1936r. wraz z
Sewerynem Pieniężnym przygotował jubileuszowy numer 'Gazety Olsztyńskiej'! Tuż
przed wojną opublikował serię artykułów 'Zarys dziejów plebiscytu na Warmii'.
Nic dziwnego więc, że po wojnie wyruszył na Mazury i Warmię, a co tam zobaczył
bardzo go zabolało.

[tralala33]

Co pan tak żałuje tych ‘wasserpolaków’, przecież to zakute łby niemieckie. Czy
pan był podczas okupacji, zwłaszcza na granicy dzisiejszych Mazur? Widział pan,
co ci kochani pobratymcy wyprawiali na Mazowszu? – jednym tchem, nie dając mi
dojść w dyskusji do słowa, pytlowała starsza jegomość, którą przypadkowo
poznałem w pewnym towarzystwie.
Była to osadniczka: sklep, pięć pokoi umeblowanych, konie, bryczka, dwie krowy.
- A pani łaskawa z jakich stron?
- Z Polski!
- Czy tu nie Polska?
-Tu są Ziemie Odzyskane, Prusaki.
- I jak się państwo wśród tych ‘Prusaków’ czują?
- Nie mam nawet czasu o tym myśleć, z mężem jesteśmy zaharowani. Rozumie pan,
trzeba tu polskość ugruntować.
- Ale co pani ci ‘Prusacy’ zrobili, że się pani odzywa o nich z taką pogardą?
- Jak to co? Czy panu żandarmi niemieccy nie wyrządzili żadnej krzywdy? Bo nas
w przasnyskim w domu obrabowali z pierzyn, mebli, usunęli z mieszkania. Dwóch
tych żandarmów mówiło po polsku zupełnie dobrze. Powiadali, że są z Mazur.
Przychodzili do nas często po bimber, po jajka, mówiąc śmiesznie ‘matka, daj
jajka.’ Nie gardzili i kaczką, gęsią. Musieliśmy się okupywać. Znajomość przez
nich języka polskiego ułatwiła Niemcom Złodziejską robotę. Zwłaszcza tej
puchowej pierzyny, mówię panu, nie mogę do dziś odżałować. Przeszukałam tutaj w
całej okolicy, nawet gotowa byłabym odkupić, ale nie znalazłam.
cdn

[tralala33]

Takie jest nastawienie niektórych przybyszów do problemu mazurskiego,
nastawienie pod kątem widzenia pierzyny, zegarka, mebli, Za dwóch żandarmów
Mazurów, nawet powiedzmy ostatnich drani, musi koniecznie odpowiadać cały
powiat ostródzki albo olecki, w ogóle cała Warmia z Mazurami, a ‘mściciele’ na
własną rękę miał być pierwszy lepszy ‘pionier’. Czy łotrów, wysługujących się
Niemcom dla zysku nie było wśród Polaków z innych dzielnic? A iluż to dzisiaj,
udających patriotów i katonów, ordynarnie współpracowało z okupantem? To
wszystko owej ‘pionierce’ spokojnie wyłożyłem. Oczywiście bez skutku. Na
argument ‘pierzyny’ nie miałem kontrargumentu. Owszem, miałem, ale był dla
mojej znajomej nie do przyjęcia.
gdybyśmy wypadki dnia oceniali z szerokiej perspektywy historycznej,
największa 'pierzyna' nie miałaby wartości piórka. Nie potrafimy myśleć
historycznie. Zegarek, czy pierzynę poświęcić trzeba nie raz i nie dwa dla tych
racji, które dyktuje konieczność dziejowa i wyższy sens życia gromadzkiego.

[rita100]

Oj, smutne to wszystko - osiedlić się na cudzej ziemi i wyrugowac prawowitych
włascicieli , chodzi o ludnośc cywilną , niczemu nie winną.
Teraz my !

[kazuyoshi78]

> Oj, smutne to wszystko - osiedlić się na cudzej ziemi i wyrugowac prawowitych
> włascicieli , chodzi o ludnośc cywilną , niczemu nie winną.
> Teraz my !

Ci "prawowici właściciele" głosowali podczas plebiscytu w 99% za Niemcami.
Trudno sie zatem dziwić, że w 1945 roku mało kto był skłonny uznać ich za
Polaków, skoro sami nie chcieli być Polakami lecz Niemcami i podczas plebiscytu
to udowodnili.

A trudno było wymagać jakiegoś większego szacunku dla Niemców w roku 1945,
wojenne rany były jeszcze zbyt świeże.

[gajowy555]

Kazuyoshi, to na cześć Funaki'ego ?
Każdy ma prawo do swojego osądu historii, ale świadectwo prawdzie mogliby dać,
oprócz historyków, przede wszystkim autochtoni, żyjący wtedy na tych ziemiach.
A że jest ich coraz mniej, to dla mnie takim świadectwem jest powieść Edwarda
Cyfusa "A życie toczy się dalej". Gorąco polecam
forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=38446&w=45303361
(można jej także wysłuchać u nas w interpretacji samego autora).
Pozdrawiam...

[kazuyoshi78]

Historyczna prawda jest jednak taka, że mało kto na Warmii i Mazurach z
wytęsknieniem czekał Polski. Znaczna większośc ludności czuła się do 19.wieku
Prusakami (coś na kształt "tutejszych"), a potem po prostu Niemcami. Na pewno
nie Polakami! A że mówili po polsku? Cóż, sprzeczności w tym nie ma żadnej, np.
mieszkańcy Irlandii mówią przede wszsytkimj po angielsku, a uważają się za
Irlandczyków a nie za Anglików. Warmiacy i Mazurzy mówili w więksszości po
polsku, ale czuli się Niemcami, chcieli być Niemcami i podczas plebiscytu dali
temu wyraz. Wszelkie powojenne i pokutujące do dziś teorie o dążeniu Warmiaków
i Mazurów do zjednoczenia z "polską macieżą" to jedna wielka bujda na resorach.

Sprawdź zresztą w źródłach, na jakim obszarze Prus Wschodnich Hitler i NSDAP
mieli największe poparcie, to się zdziwisz

[tralala33]

Kazuyoshi - o tym, że przyłaczenie do Macierzy można dopisać jako przykład
orwellowskiego newspeak nikt nie musi mnie przekonywać. Podobnie jak Ziemie
Odzyskane czy, z innej beczki, repatrianci. Wiem też, że mieszkańcy Prus
Wschodnich, najbiedniejszego obszaru przedwojennych Niemiec, chętnie głosowali
na Hitlera i jego partię. Wierzyli w obietnice poprawy gospodarczej i te
obietnice częściowo zostały spełnione. Nikt jednak nie pomyślał, że w
ostatecznym rozachunku popieranie takiej partii przyniesie Prusom Wschodnim
kompletną klęskę i ruinę (gdzieś z tyłu głowy kołacze mi się ponura analogia z
poparciem dla Samoobrony - zachowując wszelkie proporcje).
Wrócmy jednak do tego, co napisał Leon Sobociński: "Zegarek, czy pierzynę
poświęcić trzeba nie raz i nie dwa dla tych racji, które dyktuje konieczność
dziejowa i wyższy sens życia gromadzkiego." I tu żałuję, że ludzi myślących tak
jak on nie było więcej, zwłaszcza wśród ówczesnych władz. Że nie pozwolono
Warmiakom i Mazurom pozostać na swoich gospodarstwach. Niech by tu żyli jako
Mazurzy obywatele polscy, Warmiacy obywatele polscy, czy nawet Niemcy obywatele
polscy - myślę, że nasz region byłby dziś zamożniejszy, ciekawszy, bogatszy
kulturowo. Rozumiem jednak też, że lata powojenne temu nie sprzyjały, że
krzywdy wyrządzone w czasie wojny mściły się na rodzimej ludności tych ziem. To
potrafię zrozumieć, choć żałuję. Dużo trudniej mi pojąć to, co stało się w
latach siedemdziesiątych, kiedy 'przehandlowano' Mauzurów i Warmiaków za
kredyty i miejsca na budowanie dacz

[kazuyoshi78]

> I tu żałuję, że ludzi myślących tak
> jak on nie było więcej, zwłaszcza wśród ówczesnych władz. Że nie pozwolono
> Warmiakom i Mazurom pozostać na swoich gospodarstwach. Niech by tu żyli jako
> Mazurzy obywatele polscy, Warmiacy obywatele polscy,

Myślę, że gdyby ludnośc ta dobrowolnie określiła się jako Polacy, nie było by
problemu, tak jak nikt przecież nie wyganiał ludzi z Powiśla czy Śląska, jeśli
określali się dobrowolnie jako Polacy. Gdyby Warmiacy i Mazurzy czuli się
Polakami, zostaliby pewnie na swycyh gospodarstwach i żyliby (oni lub ich
potomkowie) na tej ziemi do dziś. Sęk w tym, że Polakami się nie czuli i tu
zaczęły się problemy...

> czy nawet Niemcy obywatele polscy

Cóż, teraz na pewno nikomu by to jakoś specjalnie nie przeszkadzało, mi też
nie. Niestety w 1945 roku z oczywistych względów nie było to możliwe.

> myślę, że nasz region byłby dziś zamożniejszy, ciekawszy, bogatszy
> kulturowo.

Też tak myślę. W sumie szkoda, że wyszło jak wyszło...

> Rozumiem jednak też, że lata powojenne temu nie sprzyjały, że
> krzywdy wyrządzone w czasie wojny mściły się na rodzimej ludności tych ziem.
> To potrafię zrozumieć, choć żałuję. Dużo trudniej mi pojąć to, co stało się w
> latach siedemdziesiątych, kiedy 'przehandlowano' Mauzurów i Warmiaków za
> kredyty i miejsca na budowanie dacz

Prawda jest taka, że Warmiacy i Mazurzy wtedy aż się rwali, aby wyjechać do
Niemiec. No to komuniści jak to komuniści, postanowili na ludzkich dramatach
zrobić interes

[fedar]

Kazuyoshi, to nie całkiem tak. Niemcy uważali ich za Polaków, Polacy za Niemców (w pewnym uogólnieniu). Niestety po obu stronach nacjonalizm zbierał swoje żniwo, a ofiarami tego zamieszania byli zawsze autochtoni. Pod koniec wojny pierwsze "porządki" zrobili Rosjanie. A co do plebiscytu to dam inny przykład: przez kilkadziesiąt lat w pewnym kraju nad Wisłą jedynie słuszna Partia była przez Naród jednogłośnie wybierana Przewodnią Siłą Narodu. Do jakich wniosków doszlibyśmy używając Twoich argumentów?
Odnosząc się do wsześniejszego fragmentu o Mazurach żandarmach: a czy polscy powojenni szabrownicy byli lepsi? Wielu Mazurów, którzy przeżyli radziecką falę, padło z ich ręki. Nie ma w tym wszystkim ani polskiej, ani niemieckiej racji. Mazur to Mazur - nie Polak i nie Niemiec.
Jeszcze jedno: jeszcze pod koniec XIX w. Mazurami nazywano mieszkańców Mazowsza, czyli naszych przodków. Nazwa "Mazury" być może wzięła się od mazowieckich osadników licznie osiadających na ziemiach dawnych Prusów. Stąd m.in. znajomość jęz. polskiego. Najstarsze ślady mieszania się kultur pochodzą jeszcze ze średniowiecza. Zresztą dużo by o tym mówić i pisać. Ja wciąż jestem pod wrażeniem książki Andreasa Kosserta "Mazury", którą przeczytałem kilka miesięcy temu. Również Ciebie zachęcam do lektury książek o tej ziemi i tej kulturze.

[kazuyoshi78]

> Kazuyoshi, to nie całkiem tak. Niemcy uważali ich za Polaków, Polacy za
> Niemców (w pewnym uogólnieniu). Niestety po obu stronach nacjonalizm zbierał
> swoje żniwo, a ofiarami tego zamieszania byli zawsze autochtoni.

To prawda, że autochtoni obrywali i od jednych i od drugich ale kiedy musieli
dokonywać wyboru, wybierali niemieckość. Historia wskazuje, że Mazurzy dążyli
do tego, aby Niemcy uznali ich w końcu za pełnoprawnych czlonków narodu
niemieckiego (z poszanowaniem wszakże ich odrębności językowej), a nie do tego,
aby znaleźć się w Polsce. Nawet walka o język polski w szkołach to nie była
walka o polskość, a jedynie o to, aby Niemcy uszanowali odrębność językową
Mazurów w ramach wspólnoty niemieckiej.

> Pod koniec wojny pierwsze "porządki" zrobili Rosjanie. A co do plebiscytu to
> dam inny przykład: przez kilkadziesiąt lat w pewnym kraju nad Wisłą jedynie
> słuszna Partia była przez Naród jednogłośnie wybierana Przewodnią Siłą
> Narodu. Do jakich wniosków doszlibyśmy używając Twoich argumentów?

Sugerujesz, że plebiscyt był sfałszowany? Obawiam się jednak, że nie. Przykład
z Ziemii Działdowskiej, która jako jedyna część Mazur decyzją mocarstw znalazła
się po 1.wojnie z przyczyn strategicznych w Polsce (zresztą wbrew woli
miejscowej ludności) - kilka tysięcy ludzi od razu uciekło przed Polską do
Niemiec, a reszta w polskich wyborach do sejmu głosowała na ugrupowania i
kandydatów o orientacji proniemieckiej. Czy te wybory też były sfałszowane?

> Odnosząc się do wsześniejszego fragmentu o Mazurach żandarmach: a czy polscy
> powojenni szabrownicy byli lepsi? Wielu Mazurów, którzy przeżyli radziecką
> falę, padło z ich ręki. Nie ma w tym wszystkim ani polskiej, ani niemieckiej
> racji. Mazur to Mazur - nie Polak i nie Niemiec.

Nie, polscy szabrownicy nie byli lepsi. Natomiast sami Mazurzy wielokrotnie
chcieli, aby traktowano ich jako Niemców, więc trudno wyrażać zdziwienie, że po
1945 roku też ich potraktowano jako Niemców. Oczywiście ja tycvh zbrodni na
Mazurach nie popieram i nie rozgrzeszam (bo żadnych nie popieram i nie
rozgreszam), ale jestem w stanie zrozumieć, że traktowano Mazurów jakio
Niemców, skoro sami de facto tego chcieli.

> Jeszcze jedno: jeszcze pod koniec XIX w. Mazurami nazywano mieszkańców
> Mazowsza, czyli naszych przodków. Nazwa "Mazury" być może wzięła się od
> mazowieckich osadników licznie osiadających na ziemiach dawnych Prusów. Stąd
> m.in. znajomość jęz. polskiego.

Wszystko się zgadza. Ale język i korzenie nie świadczą jeszcze o poczuciu
przynależności narodowej - Mazurzy swój język nazywali polskim, ale uważali się
nei za Polaków, lecz za Prusaków, potem za Niemców. Jedynie niewielka grupa
Mazurów czuła się Polakami.

> Najstarsze ślady mieszania się kultur pochodzą jeszcze ze średni owiecza.
> Zresztą dużo by o tym mówić i pisać. Ja wciąż jestem pod wrażeniem
> książki Andreasa Kosserta "Mazury", którą przeczytałem kilka miesięcy temu.
> Również Ciebie zachęcam do lektury książek o tej ziemi i tej kulturze.

O tej książce piszesz?
wysylkowa.com/ks458909.html
Jeśli tak, to czytalem

[fedar]

Nie dziwi mnie wcale, że znakomita większość Mazurów, stojąc przed koniecznością wyboru, wybierała przynależność do Niemiec. Złożyło się na to co najmniej kilka powodów:
1. Prusy Wschodnie były cywilizacyjnym zaściankiem Niemiec, ale też cywilizacyjnym rajem w odniesieniu do sąsiedniego Mazowsza - czytaj - Polski.
2. Te ziemie praktycznie od samego początku były kolonizowane "po niemiecku".
3. Intensywna propaganda niemiecka wzbudzała w autochtonach niemalże antypolską histerię, np. straszono Mazurów polskimi Żydami.
4. Pomoc finansowa i materialna dla Prus ze znacznie bogatszych Niemiec - szczególnie po zniszczeniach I Wojny Światowej.
Pewnie można by szukać dalej, ale wg mnie główną rolę grały jednak przyczyny ekonomiczne. To chyba potwierdza fakt, że mnóstwo mieszkańców Warmii i Mazur wyjechało za chlebem do Niemiec.
Mazurzy opowiedzieli się za Niemcami, ale czy czuli się Niemcami w ścisłym tego słowa znaczeniu? Myślę (zaznaczam że jest to moje "gdybanie" i mogę sięmylić), że mieszkańców Prus Wschodnich łączyła pewna specyficzna więź. Nie była to zapewne taka absolutna jedność (praktycznie do końca można było dzielić ich na potomków osadników niemieckich i polskich lub może bardziej ogólnie: zachodu i wschodu), ale było coś co pozwalało mówić o nich jak o Mazurach, a nie jak o Niemcach i Polakach. Zdaje się, że wcześniej poszło o to czy Mazurzy to Polacy czy nie. Ja zaryzykuję twierdzenie (i tu się powtarzam), że to ani Niemcy, ani Polacy, ale po prostu Mazurzy.
OK, dość, bo zapuszczam się w mało znane mi obszary
Myślę że każdy z nas może mieć własne poglądy. Gdyby wszyscy myśleli to samo, to byłoby nudno.
Na złagodzenie nastrojów do "Zdjęć z podróży" wrzucę zaraz jakieś panoramki spornego Działdowa . Zdjęcia z miasta będę miał prawdopodobnie ok. połowy września. Dotychczas kręciłem się tylko po okolicach.
Pozdrowienia

[kazuyoshi78]

> Nie dziwi mnie wcale, że znakomita większość Mazurów, stojąc przed
> koniecznością wyboru, wybierała przynależność do Niemiec. Złożyło się na to
> co najmniej kilka powodów:
> 1. Prusy Wschodnie były cywilizacyjnym zaściankiem Niemiec, ale też
> cywilizacyjnym rajem w odniesieniu do sąsiedniego Mazowsza - czytaj - Polski.
> 2. Te ziemie praktycznie od samego początku były kolonizowane "po niemiecku".
> 3. Intensywna propaganda niemiecka wzbudzała w autochtonach niemalże
> antypolską histerię, np. straszono Mazurów polskimi Żydami.
> 4. Pomoc finansowa i materialna dla Prus ze znacznie bogatszych Niemiec -
> szczególnie po zniszczeniach I Wojny Światowej.
> Pewnie można by szukać dalej, ale wg mnie główną rolę grały jednak przyczyny
> ekonomiczne. To chyba potwierdza fakt, że mnóstwo mieszkańców Warmii i Mazur
> wyjechało za chlebem do Niemiec.

Wszystko to prawda. Tyle, że w 1945 po ludnośc Warmii i Mazur znów mogła wybrać
i znów wybrała... niemieckość. Mam na myśli prowadzoną wtedy weryfikację
ludności, kiedy to ludność Warmii i Mazur nie chciała się określić jako Polacy.
Taki był ich wybór, ale wybór ten musiał w roku 1945 i następnych (rany
powojenne były jeszcze wtedy w Polsce bardzo świeże!) pociągnąć za sobą
określone konsekwencje, tj. prześladowanie i rugowanie ludnosci uważającej się
za Niemców.

Mój ojciec pochodzi z miasteczka Sztum na Powiślu (nie jest autochtonem, jego
rodzice napłnęli do Sztumu po roku 1945), nadal mieszkają tam moi dziadkowie,
więc znam dobrze tamtejsze realia. Otóż do 1945 roku mieszkała w Sztumie i
okolicach spora grupa Polaków (w samym Sztumie jakaś 1/3 ludności, w
okolicznych wsiach większość). Po 1945 roku znaczna więszkość tej ludności
pozostała na miejscu, zadeklarowała się jako Polacy i... I nikt ich nie
przesladował, zintegrowali się z ludnością napływową, ich potomkowie żyją w
Sztumie i okolicach do dziś (czasem zresztą nosząc czysto niemieckie nazwiska,
bo nie wszyscy nosili nazwiska polskie) i nigdy nie było w Sztumie jakichś
specjalnych konfliktów między autochtonami a ludnością napływową. Owszem, swoje
po wojnie wycierpieli, ale w czach stalinizmu tak samo cierpieli ludzie w
Kielcach, Kaliszu czy Lublinie, takie to czasy byly.

Po co piszę o tym Sztumie? Bo z Mazurami moglo być podobnie, gdyby dobrowolnie
okreslili się jako Polacy. Wybrali niemieckośc i trzeba ten ich wybór
uszanowac, ale też nie ma się co dziwić i rozpaczać, że zostali jak cała reszta
Niemców potraktowani. Wszak chęć odwetu była wówczas u Polaków bardzo silna i
trudno się temu dziwić.

> Mazurzy opowiedzieli się za Niemcami, ale czy czuli się Niemcami w ścisłym
> tego słowa znaczeniu? Myślę (zaznaczam że jest to moje "gdybanie" i mogę
> sięmylić), że mieszkańców Prus Wschodnich łączyła pewna specyficzna więź. Nie
> była to zapewne taka absolutna jedność (praktycznie do końca można było
> dzielić ich na potomków osadników niemieckich i polskich lub może bardziej
> ogólnie: zachodu i wschodu), ale było coś co pozwalało mówić o nich jak o
> Mazurach, a nie jak o Niemcach i Polakach. Zdaje się, że wcześniej poszło o
> to czy Mazurzy to Polacy czy nie. Ja zaryzykuję twierdzenie (i tu się
> powtarzam), że to ani Niemcy, ani Polacy, ale po prostu Mazurzy.

OK, niech będzie, że to po prostu Mazurzy, ja tego nie neguję i nawet się z tym
zgadzam, nie uważam ich w żadnym razie za typowych Niemców ze względu na
odmienny język, korzenie i tradycje. Tylko, że taki już los czy też pech
Mazurów, że historia zmuszała ich raz po raz do opowiedzenia się za Polską bądź
Niemcami. I jakoś tak się składa, że zawsze wybierali Niemcy. Ostatni raz po
1945 roku. Szanuję ich wybór, ale też nie powinniśmy teraz jakoś szczególnie
rozpaczać, że nasi ojcowie czy dziadkowie nienajlepiej się z nimi obeszli.
Takie to są prawa wojny i odwetu, w tym przypadku na Niemcach i tych, co za
Niemców się uważali. Jasne, że są to wszystko ludzkie tragedie, ale idąc tym
tropem tak samo powinnismy przeżywać tragedię po 1945 roku niemieckiej ludnosci
z miast takich jak Breslau, Stettin, Waldenburg, Koeslin, Landsberg an der
Warthe itd. A czy ktoś z Polaków te niewątpliwe tragedie przeżywa???

> Myślę że każdy z nas może mieć własne poglądy. Gdyby wszyscy myśleli to samo,
> to byłoby nudno. Na złagodzenie nastrojów do "Zdjęć z podróży" wrzucę zaraz
> jakieś panoramki spornego Działdowa . Zdjęcia z miasta będę miał
> prawdopodobnie ok. połowy września. Dotychczas kręciłem się tylko po
> okolicach.
> Pozdrowienia

Również pozdrawiam, czekam niecierpliwie na zdjęcia

PS. A swoją drogą jakby to pięknie i prosto było, gdyby swojego czasu Warmiacy
i Mazurzy zechcieli być Polakami...

[tralala33]

Wybaczcie, że się wtrącam. To nie do końca było tak, że mieszkańcy byłych Prus
Wschodnich przy weryfikacji jednoznacznie opowiadali się za niemieckością.
Tragedia polega na tym, ze przymuszano do wyjazdu wszystkich - a to dlatego, że
ktoś miał ochotę przejąć czyjeś gospodarstwo, a to dlatego, że przyjechał ktoś
z daleka i wszystkich 'tubylców' traktował jako 'szwabów'. Nawet brat Marii
Zientary-Malewskiej został usunięty z rodzinnego gospodarstwa, a przecież cała
rozdzina Zientarów w plebiscycie 1920 roku głosowała za Polską. Przeczytaj
fragment wspomnień Kardynała Wyszyńskiego z pobytu w Orzechowie w 1953r. Wtedy
jeszcze mieszkało tam wielu Warmiaków. Dziś pozostał tylko kościół, cmentarz,
jeden dom i leśniczówka. Powód - wieś leżała zbyt blisko Łańskich Lasów, trzeba
było ją wysiedlić, żeby powiększyć to państwo w państwie. To nie był jakiś
odosobniony przypadek. Takich 'wsi nierozowojwych' było więcej.
orzechowo.wiara.pl/orzechowo_pamietnik.html

[kazuyoshi78]

Fakt, że takie działanie komunistów było niezłą antyreklamą polskości dla tych,
którzy jeszcze się wahali. W tym sensie to również i mi jest głupio - mój
dziadek też był komunistą i choć to nie jest moja wina, bo mnie na świecie nie
było, to wstydzę się za niego.

[gajowy555]

No jó, lejdójem sia co tako fejn dysputa łu noju na Warniji sia toczy.
Tlo żal co tak mało do noju zaglóndocie. Mym sia zawdy radujem jek do noju
goście przychodzó, jek byście sia do naszy ksiójżki gości wpsisali to tyż by
buło fejn.
A za dziadka "komunistę" ni ma sia co wstydzić Kazuyoshi, bo by sia cały śwat
przez wieki musiał za swoich przodków wstydzić - łod Adama i Ewy począwszy...

[tralala33]

Ten wpis powinien pojawić się w wątku o Marii Zientarze-Malewskiej, ale z
pewnym wyprzedzeniem zacytuję tu fragment jej wspomnień - pierwsze powojenne
spotkanie z Polakami:
"W wiosenny poranek 25 marca 1945 r. (pracowaliśmy w Brąswałdzie) przy
oczyszczaniu drogi wiejskiej, strasznie zaśmieconej wskutek przemarszu wojsk i
uciekinierów. Prace porządkowe wykonywali mieszkańcy Brąswałdu na polecenie
mojego brata Augusta, który pełnił funkcję sołtysa naszej wsi. Brat wyjechał w
tym dniu do komendantury radzieckiej do Dywit i podczas jego nieobecności
zjawiło się kilku żołnierzy radzieckich (..) oznajmili nam, że w ciągu kilku
godzin ludność ma opuścić wioskę. Wiadomość zdruzgotała nas, nie wiedzieliśmy
co czynić, gdzie i do kogo się udać. Płacz i lament bezradnych kobiet z małymi
dziećmi wypełnił domostwa. Matki ubierały dzieci, pakowały skromne tłumoczki i
załadowały je na ręczne wózki, jechały w kierunku Dąbrówki, Tuławek i
Barczewka.
Wracając do domu, obie z siostrą postanowiłyśmy czekać na powrót brata. Wtedy
to pomyślałam sobie, pytając: - To taka nagroda ma nas spotkać na trwanie w
polskości, to ma być ta oczekiwana i wyśniona Polska – Ojczyzna nasza.
Wkrótce przed naszą chatę zajechał wóz ciężarowy. Na przodzie zobaczyłam biało-
czerwoną chorągiew. Krzyknęłam: ‘Samochód polski’. Wszyscy troje, ojciec
staruszek, siostra i ja wybiegłyśmy radośnie powitać pierwszych polskich
kolejarzy, z którymi przyjechał także mój brat August. Po tylu latach trudno
dziś opisać nasze wzruszenie.
Sądziliśmy, że przybyli do nas Polacy będą tak samo wzruszeni i uradowani ze
spotkania z rodakami, którzy tu wytrwali. Ale jakież było nasze przykre
zaskoczenie, gdy jeden z kolejarzy powiedział ironicznie: ‘Teraz to wszyscy
chcielibyście być Polakami, a dawniej byliście Niemcami’. (...) August pobiegł
do stodoły i po paru minutach wrócił z blaszanym pudełkiem. Drżącymi rękami
wyjął z niego sztandar z Rodłem, rozwinął i po chwili milczenia ochrypłym
głosem powiedział: ‘Teraz chyba łuzierzyta, co mu jesteśwa Polaki.’

- Nie uwierzyli – rodzina Zientarów musiała opuścić Brąswałd

Zagadnienie mazurskie

[tralala33]

... to fragment artykułu Eugenii Kocwy z 1945 roku.
Kościół św. Jakuba w Olsztynie – to jeden z ciekawszych zabytków gotyckiego
budownictwa na Mazurach. Tym razem jednak nie piekno architektury (...)
przykuwa moją uwagę. Interesują mnie białe karteczki lub mosiężne blaszki,
oznaczające miejsca zakupione w kościelnych ławkach. Roi się w nich od polskich
nazwisk: Langowski, Jerzembek, Sowa, Kucharzewski, Dziedzek. Michelewski,
Lubowski. Nazwiska polskie nie tylko w brzmieniu, lecz i w pisowni. Uderzającym
jest fakt, że nawet tam, gdzie pisownia polska została zniekształcona, jak np.
w nazwisku Koschinski, zostaje zachowane końcowe ‘i’ w przeciwieństwie do ‘y’
występującego w Niemczech.
(...) Wśród obecnych mieszkańców Olsztyna znajduje się 742 Warmiaków i Mazurów.
I zaczynam myśleć, że coś tu jest nie w porządku. Tak silny ruch polski przed
wojną i obecnie tylko 742 Warmiaków i Mazurów na 26 000 mieszkańców miasta?
Mniej nawet niż Niemców, których liczbę urzędowa statystyka określa jako 1500?

[tralala33]

Do rozwikłania tej zagadki dopomaga mi stary kościelny (...) Stary Warmiak,
Stanisław Głowacki, 77 lat sobie liczący, obecnie kościelny przy parafii św.
Jakuba, a przez 45 lat funkcjonariusz niemieckich kolei państwowych, mówi
piękną, czystą polszczyzną. Opowiada jak to było w oswobodzonym Olsztynie.
Tuż za armią przyszła druga fala. Fala mętów ludzkich, które ciągną
nieuchronnie za wojskiem jak kruki na żer. Ci ludzie mówili po polsku, Mówili
tym samym językiem, co gnębieni przez niemieckich zaborców Warmiacy i Mazurzy.
A mimo to nie chcieli odróżniać Warmiaków od Niemców. Odróżnienie to
zmniejszyłoby niesłychanie możliwości łupu.(...) Nie pomoże mówić po polsku: tu
siedziałeś to jesteś Niemiec. Pięćdziesięcioletnią córkę Głowackiego ciężko
pobito, gdy broniła swego i ojcowskiego dobytku. To samo zdarzyło się wielu
innym.
Takie było pierwsze zetknięcie Warmiaków i Mazurów z Polską; dla niektórych
wytęsknioną, dla większości po prostu nieznaną. W rezultacie wielu Warmiaków i
Mazurów uciekło stąd i dlatego statystyka nie może się ich doliczyć nawet
tysiąca, choć – jak twierdzi stary Głowacki – ‘tu prawie wszyscy po polsku
mówili.’

[tralala33]

To zaledwie fragment artykułu Eugenii Kocwy, który ukazał się w 1945 roku
w ‘Tygodniku Powszechnym’ (nr 34). Zanim przytoczę dalsze akapity, kilka uwag –
także tych, uczynionych przez autorów tego zbioru felietonów. Po pierwsze –
kościół św. Jakuba jest zabytkiem architektury warmińskiej, a nie mazurskiej. O
Stanisławie Głowackim dowiadujemy się, że był rodowitym Warmiakiem (żył w
latach 1868-1949) od 1924 był zakrystianem w kościele św. Jakuba (dzisiejszej
katedrze). Stwierdzenie, że przed wojną prawie wszyscy w Olsztynie mówili po
polsku jest mocno przesadzone – wg księdza Jana Hanowskiego w polskich
nabożeństwach w kościele św. Jakuba brało udział około tysiąca osób a Olsztyn
liczył wtedy około 50 000 mieszkańców. Ostatnia uwaga – w 1945 roku trudno było
napisać (i liczyć na to, że zostanie to opublikowane), iż tak naprawdę
pierwszymi szabrownikami w Prusach Wschodnich były oddziały Armii Radzieckiej,
traktujące wszystko, co tu się znajdowało jako ‘trofiejne’ – łącznie z ludźmi.

Węgorzewo

[tralala33]

Drobny przyczynek, ułamek wspomnień - jak to było w Węgorzewie tuż po wojnie:

Więzienie za metrykę

Wspominając czasy powojenne nie sposób było pominąć historię węgorzewskich
parafii. Wśród członków Klubu znalazł się uczestnik pierwszej odprawionej tu po
wojnie pasterki.

- Był 1945 rok, trzydzieści stopni mrozu - opowiadał Józef Kowalik, - W
pasterce uczestniczyło osiem osób. Mszę odprawił ksiądz Nikodem Masłowski. To
ciekawa postać i ciekawa historia. Ksiądz przybył tu z Rosji. Funkcjonariusze
UB dopatrzyli się, że wypisał metrykę pewnemu mężczyźnie z Jeziorzyn, który
podczas wojny służył w wojsku niemieckim. Trafił do więzienia, a w kościele
musiał go zastąpić ksiądz Kazimierz Krebsztul z "Małego Kościółka".

[akszugor]

Ja bym rzekl: ziemie okupowane
Obecnie ziemia pruska jest pod okupacja Polski i Rosji, a wczesniej Niemiec.

[rita100]

Zgadzam się, z punktu widzenia Prusów napewno tak jest. No ale my kontynuatorzy
zagospodarowywania tej ziemi, nie jesteśmy temu winni.

[kazuyoshi78]

Nie jestem pewien, czy twój przemówca ma na myśli Prusów czy Prusaków. Ja
obstawiałbym to drugie.

[tralala33]

Kazuyoshi - a o ile byłbyś gotów się założyć? Nam wystarczyłoby jakieś 2 - 2,5
tysiąca, bo tyle brakuje na wydanie pierwszego komiksu w warmińskiej gadce
Tylko, że to byłby nie fair zakładać się z Tobą, skoro znamy prawidłową
odpowiedź. Sam Akszugor nam to powiedział
forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=38446&w=38908785&a=47569636

[rita100]

Tralala, właśnie zostawiłam tą odpowiedź dla Ciebie, bo wiedziałam , że
napiszesz wspaniale - tak jest - z czystym sumieniem możesz Kazuyoshi wpłacić
datek na ksiązeczkę warmińską w gwarze.
Dobry pomysł.

[tralala33]

Niestety, nie znamy numeru konta, o ile takie istnieje. W regionalnej telewizji
był wywiad z twórcami tego komiksu. Z tego co powiedzieli wynika, że nie jest
to przedsięwzięcie komercyjne bo komiks ma być za darmo rozdawany dzieciom w
szkołach.

[rita100]

Czyli nie będzie można go kupić ?

[fedar]

Kazuyoshi, jeśli tu jeszcze zaglądasz, to zapraszam Cię do śledzenia tego wątku:
forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=38446&w=48627361
Rita zamieszcza tam fragmenty wspomnień Mazura z Brodowa, Karola Małłka, który
przeżył szmat czasu na działdowszczyźnie. Warto sięgać do różnych źródeł, aby
na te sprawy móc spojrzeć bardziej obiektywnie.

Pytanie

[tralala33]

Czytam kolejne felietony i już sama nie wiem, co robić - czy podzielić się z
Wami ich treścią? Poza tymi, które wybrałam na początek, cała reszta wydaje się
okropną propagandą, czytam i się złoszczę. Chcecie pozłościć się ze mną?

[fedar]

Ja złoszczę się doczytując "Interludium Mazurskie". Złoszczę się oczywiście nie
na autora (który czasami bywa chyba niezbyt obiektywny), ale na to że historia
(i ludzie ją tworzący) tak źle obeszła się z Mazurami.
Jeśli tylko starcza Ci czasu i chęci, to ja poproszę ciąg dalszy.

[rita100]

Tak, Tralala, daj jeden taki przykład. Czasami też mi się wydaje, że nawet
niektóre wiersze o Warmii i Mazurach to czytam jako propagandę, dlatego trochę
zaniechałam wierszowania. Warto nauczyć się odrózniać propagandę od
rzeczywistości.

[tralala33]

Postaram się coś wybrać ale to już jutro. Dziś muszę uciekać, jeszcze trochę
popracować

[tralala33]

Tak, jak napisałam wcześniej, niemało z tych artykułów razi natrętną
propagandą. Niektórzy za wszelką cenę udowadniają odwieczną polskość dawnych
Prus Wschodnich, niemal zupełnie ignorując rodowitych mieszkańców tej ziemi,
bałtyjskich Prusów i rugując wszelkie związki z Niemcami. Inni zapamiętale
biorą odwet na Niemcach za wojenne krzywdy. Zdarza się, choć rzadko, że
wychwalają wyzwolicielską Armię Radziecką. Pełno w tych felietonach przekłamań
i jadowitego języka.
Pierwsze miejsce - jeśli chodzi o propagandowy język - przyznałabym tu
urodzonej w Krakowie i mieszkającej później w Warszawie dziennikarce i pisarce -
Marii Jarochowskiej. Kilka fragmentów jej artykułu 'O Warnijo, o Warnijo!' z
1946r. Nawet tytuł jest mylący, gdyż autorka w większości pisze o Mazurach i o
Powiślu. A zaczyna ... od Krzyżaków.

O Warnijo, o Warnijo!

[tralala33]

‘Nie ma na świecie drugiego takiego zakątka, którego struktura gospodarcza
byłaby tworzona dla jednego celu z podobną konsekwencją przez tyle upływających
wieków, budowana na wyrost nie dla pokoju, ale dla wojny. Sześćset lat temu
rozpoczął ją Zakon Krzyżacki, kładąc kamień węgielny pod zbrojny bastion
niemczyzny, wzniesiony przeciw słowiańskim sąsiadom. Odtąd germańskie obcęgi
zwarły się na długo wokół swojej zdobyczy. W wieku XX Rosenberg, kurlandzki
Bałt z pochodzenia, nieodrodny spadkobierca krzyżackich komturów podjął
tradycje zakonu, przedstawiając nowemu wielkiemu mistrzowi Niemiec plan
niemieckiej ekspansji na wchód. I tak bazą wypadową ‘tysiącletniej Rzeszy’
stały się Prusy Wschodnie. Naglili do tego możni posiadacze junkierskich
majątków, szantażowali Rzeszę alarmującym wrzaskiem o polskim
niebezpieczeństwie.’

Alfred Rosenberg – od 1934r. związany z NSDAP, od 1941r. minister w rządzie
hitlerowskim dla zagarniętych terenów na wschodzie. Skazany w procesie
norymberskim.

[tralala33]

Kolejny fragment dotyczy gospodarki przedwojennych Prus schodnich. Po jego
przeczytaniu przyszły mi na myśl hasła o zwalczaniu kułaków
O junkrach: ‘na obszarze dzisiejszej Ziemi Mazurskiej na 65 738 gospodarstw
rolnych, tylko 29 526 stanowiły gospodarstwa 10-20 hektarowe. Reszta to były
olbrzymie dobra junkrów, majątki o zacofanej gospodarce, prowadzone bez
przemyślanego planu płodozmianów i bez pokarmu ziemi – sztucznych nawozów, tak
koniecznych tym piaskowym glebom. Już w 1925 r. 86.5% majątków w Prusach
charakteryzował deficytowy bilans. Ale łakomi zazwyczaj wodzowie niemieckiego
narodu rezygnowali świadomie z pruskiej pszenicy, mięsa i mleka. (...) Celowo
paraliżowano tłuste możliwości żywnościowej produkcji Prus, by uczynić z nich
nie żołądek, ale żelazną pięść niemieckiego imperializmu.’
Prawda - nieprawda. Jakoś trudno mi uwierzyć w te statystyki, Chyba zabrakło by
ziemi w Prusach, gdyby ponad 36 tysięcy gospodarstw miało należeć do tej grupy
wielkich majątków ziemskich. sama nie wiem. jeszcze trudniej mi uwierzyć, że
właściciele dużych majątków ziemskich nie potrafili na nich gospodarzyć, nie
stosowali nawozów czy maszyn. I cały czas ponosili straty.

[tralala33]

A teraz niezwykły opis zamku malborskiego. Nadaje się do rozprawy retorycznej -
nad językiem nienawiści.
"W słynnym zamku malborskim, który przed pięciu wiekami był centralną siedzibą
krzyżackiej potęgi, po kilkuset latach, hitlerowcy stworzyli największą w
Niemczech szkołę młodzieży partyjnej, freblówkę SS-manów.
W obronnej twierdzy, skąd niegdyś tajemnie knute zdradzieckie zamierzenia
rycerzy gwałtu promieniowały na wszystkie strony świata, w dobie historii
nowożytnej powstała wylęgarnia zbrodniarzy, których szkolono do przyszłej roli
władców i nadludzi. Tylko złowrogi, czarny krzyż na białym suknie płaszcza
przemienił się w blaszaną odznakę swastyki przypiętej do zielonego munduru. Bo
hitlerowcy z charakterystycznym dla siebie mętnym mistycyzmem ściśle
nawiązywali do krzyżackich tradycji. (...) Setki wychowanków tej jedynej w
swoim rodzaju pepiniery zawodowych przestępców pobiły zapewne rekordy
okrucieństwa i cynizmy swych tak doskonałych mistrzów z XIV wieku."

[tralala33]

No i o ówczesnych planach, co umieścić w odbudowanym zamku. Nie wiem, czy takie
plany faktycznie istniały. Dobrze, że do ich realizacji nie doszło - bo
przecież średniowieczny zamek nie do takich celów dziś powinien służyć.

"Dziś, pył koloru krwi wydmuchiwany przez wiatr ze zmiażdżonych pociskami
cegieł malborskiego zamku osiada różową chmurą na ruinach i domach mieszkalnych
miasta, resztki drewnianych wiązań gotyckich budowli ostro wbijają się w
chmurne niebo, a armatnie żelazo uczyniło z masywnych belek wiązki chrustu,
podobne do piramid połamanych zapałek. Zamek zaborczych mnichów, owa akademia
zbrodniczych wyrostków, ma sie stać muzeum niemieckich przestępstw,
konsekwentnie powtarzanych na przestrzeni dziejów. W tych właśnie
wyszczerbionych murach znajdą się dokumenty niemieckich obozów koncentracyjnych
o światowej sławie, defilować będą świadectwa kaźni, którymi Niemcy wpisali się
na zawsze do historii powszechnej."

[rita100]

Dobry tekst, faktycznie strasznie czuc jakąs mściwością i wrogością, a już
pomysł przeniesienia obozów koncentracyjnych do zamku w Malborku to szczyt.
Ja też spotkałam w pewnym wierszu napisanym dla Mazurów - cos takiego, że
ziemia była pusta , niezasiedlona i pierwszi Mazurzy ją zasiedli itd - nic
kompletnie nie wspominając o pierwszych mieszkańcach. Muszę go poszukać jako
przykład nieświadomości ludzi.
Ale też nie ma co sie dziwić takiej wrogości i nienawiści. Opowiadała mi
teściowa, bo ona zajmowała się handlem i w czasie wojny i po , że będąc we
Wrocławiu widziała taką scenę - szła Niemka z małym dzieckiem i szedł Żyd i ten
Żyd podleciał do dziecka , chwycił za nogi i chciał o mur bić. Dopiero ona z
koleżanka podbiegły i wyrwały to dziecko. Odprowadziły tą Niemkę do samego
domu. Tak to były czasy zaraz po wojnie , wszyscy jeszcze byli odurzeni wojną i
domonami wojny. Oj, tak moja teściowa wiele może opowiadać i często ją namawiam
do tego. Była również w obozie , ale tylko przez Polaka , który był zazdrosny ,
że za niego nie chce wyjśc i donosił Niemcom i ją wsadzili . Dzięki
pracowitości i przez przypadek zwolnili ją. Ale przeszła swoje również.

Wydaje mi sie , że ta opowieść Krakowianki była podyktowana jakąś nienawiścią
wewnetrzną.

O Mazurach - ziemi i ludziach

[tralala33]

Marek Antoni Wasilewski, urodzony w Warszawie, w 1924 r., poeta, felietonista i
tłumacz. Być może właśnie poetyckie postrzegania świata kazało mu napisać
felieton o Mazurach w formie krótkich impresji. Kilka z nich przekażę.
Wymowne ślady
Wysiadamy w małym, po większej części zniszczonym mieście [gdzieś na Mazurach –
niestety, nie dowiemy się, gdzie]. Droga wiedzie koło cmentarza. Niski, powyżej
kolan sięgający parkanik pozwala czytać nazwiska na nagrobkach: Lissek,
Pokraka, Koronki ... Nazwiska są wymowne. Nie trzeba wybierać, wyszukiwać, by
znaleźć jedno spośród stu. Stare groby położone wzdłuż ulicy zaświadczają
dziesiątkami napisów. Gdyby kogoś zainteresował problem opracowania nazwisk
mazurskich przekonałby się, że oprócz połowy o brzmieniu czysto polskim, druga
połowa jest udogodnioną dla germańskiej wymowy przeróbką.
Tak. Te groby to cenne dokumenty. Nie przekonywują nas argumenty, które mówią,
że Koronski służył w SS czy Kriegsmarine. Ważne jest to, że ojciec Koronskiego
mówił i mówił dobrze po polsku, a spoczywający w tym grobie dziad nie mógł do
końca życia poradzić sobie z niemieckim językiem i polska książka do
nabożeństwa, pamiątka po zmarłym poniewiera się po dziś dzień na strychu domku
Koronskich czy Lissków vel Lisków. [...].

[rita100]

Wspomina tu o strychu. To własnie miejsce pamiątek historycznych. Ciekawe czy
ktoś zbierał , kolekcjonował takie pamiątki. O tym nikt nie pisze, a one to
skarbnica polskości. Teraz dopiero , po tylu latach ich się poszukuje.

[tralala33]

Ślady prawdziwej historii tej ziemi. Wiele takich strychowych znalezisk można
zobaczyć w owczarni, prywatnym muzeum mazurskim nieopodal Kętrzyna. A teraz
czas na kolejną mazurską impresję, tym razem dyskusyjną:

"Pokolenie wygnane
Spotkałem się z synem Jeglinskiego, Pokraki czy Lisska. Ojciec zginął na
wojnie, zostawiajac dwoje dzieci, żonę – Niemkę i polskie nazwisko. Syn i córka
chodzą do polskiej szkoły powszechnej, mówią dobrze po polsku, robią coraz
mniej błędów, a matka ich powiada z przekonaniem.
- Och, ich freue mich sehr, dass meine Kinder endlich die polnische Schule
besuchen können und die polnische Sprache so lernen, wie ihr Vater diese
Sprache gekannt hat.
Proszę, proszę ... Ojciec nie zapomniał ojczystego języka, a mimo to zginął w
walce za Niemcy! Jedynym dla niego uznaniem było stereotypowe ‘strab für Fürher
und Vaterland’. [...] Tymczasem syn czuje się dobrze. Bawi się z polskim
dziećmi, takimi polskimi dziećmi, jakim i on chce się czuć. [...]Erwin czuje
się Polakiem, tak jak jego młodsza siostrzyczka czuje się Polką. To najmłodsze
pokolenie mazurskie wygraliśmy dla Polski po dwu latach walki. Pokolenie ojców
jest natomiast wciąż do zdobycia, aby jednak wygrać pokolenie ojców trzeba
czasu i rozsądnego postępowania. Zdajemy sobie sprawę, że nie jest to kwestią
ani dwóch lat, ani nawet pięciu."

Czy rzeczywiście udało się tak szybko wygrać mazurskie dzieci dla sprawy
polskiej, nie wspominając o ich rodzicach? Czy nie zdarzało się ich traktowac
jako 'szwabów'? Chyba jednak zabrakło tego rozsądnego postępowania, o które
apeluje autor.

[tralala33]

Przykładów złego traktowania Mazurów nie trzeba daleko szukać. Podaje je w tym
samym artykule Marek Wasilewski:

Autochtoni a osadnicy

Byłem świadkiem wydarzenia dość charakterystycznego. Do Urzędu Pocztowego
wchodzi człowiek odziany w połatany w najbardziej fantastyczny sposób mundur
niemiecki i pyta o jakieś sprawy związane z jego przydziałami odzieżowymi. Mówi
powoli, spokojnie, piękną gramatyczną polszczyzną bez najmniejszego odcienia
gwarowego. Urzędniczka zapracowana i zajęta, odpowiada półsłówkami w sposób
może nieco arogancki, wyjaśniając, że pytający z własnej winy nie otrzymał
kartki, gdyż nie zgłosił się w terminie. Wtedy ów człowiek powiada z odcieniem
głębokiej goryczy:
- Tak, bo wy tu o sobie dobrze pamiętacie. A my przecież jesteśmy takimi samymi
Polakami, jak każdy inny, ale o nas się nie pamięta.
Skończywszy zdanie, obrócił się na pięcie i wyszedł z sali, Spostrzegłem, że
był chromy.
- Co to za jeden? – zapytałem z ciekawością.
- A, Mazur – odpowiada urzędniczka. – Nawet porządny człowiek. Był Polakiem i
nawet za czasów niemieckich za Polaka się podawał, miał z tego powodu wiele
przykrości i przeżył wiele prześladowań.. Ale jednakże ja jakoś tych Mazurów
nie lubię i nie umiem z nimi po ludzku rozmawiać.

[tralala33]

Łostatni kawałeczek z feljietonu co jego napsisał pon Wasilewski w orku 1947 -
tlo sia nie zjadoźta jakeśta só z Wieliczki, Sochaczewa, Warsiawy abo i z
Poznania

Obojętność i tymczasowość

- Ja mieszkam tutaj, a mąż mieszka w Polsce.
- Gdzie? – pytam.
- W Polsce, w Wieliczce.
- A to pani nie jest w Polsce?
- No, niby tak ... – czerwieni się moja rozmówczyni.
- Co to znaczy ‘niby’? – przygważdżam ją ostatecznie.
- No, tu. Na ziemiach tych – odzyskanych.
- Na Ziemiach Odzyskanych, to znaczy ‘niby’ w Polsce. Ładne rzeczy!

Takie rozumienie sprawy nie jest rzadkie wśród wszystkich warstw społeczeństwa
i ma różne podłoże u różnych ludzi. Najczęściej jednak mówią w ten sposób ci,
którzy nie usiłowali przełamać w sobie dawnej prawdy i dokopać się nowej
rzeczywistości. Przeważnie są to ludzie, którzy myślą tylko o tym, aby
wyciągnąć jak najwięcej z ziemi i bliźnich, po czym wrócić do swojej Wieliczki,
Sochaczewa, Warszawy, nie troszcząc się o to co pozostawiają. Są to właśnie te
pasożytnicze elementy, których słusznie niecierpią Mazurzy; bo Mazur zostanie i
będzie pracował w pocie czoła, a pan X wyszabruje wszystko co się da, oszuka
tylu Mazurów ilu się da i wróci do Poznania jako pionier, który przez trzy
lata ‘szerzył polskość’ na Ziemiach Odzyskanych. Postępowanie tej bandy woła o
pomstę do nieba ... i władz.

[rita100]

"- A, Mazur – odpowiada urzędniczka. – Nawet porządny człowiek. Był Polakiem i
nawet za czasów niemieckich za Polaka się podawał, miał z tego powodu wiele
przykrości i przeżył wiele prześladowań.. Ale jednakże ja jakoś tych Mazurów
nie lubię i nie umiem z nimi po ludzku rozmawiać. "

Jak to duzo zależy od urzędników i nastawienia do ludzi. To przykład takiej
arogancji urzędniczej. Brak szacunku do czlowieka.

[tralala33]

Tym razem z drugiego krańca 'Ziem Odzyskanych' - wspomnienia Ireny
Wróblewskiej, przesiedlonej z dawnych Kresów Wschodnich na Dolny Śląsk

Do Chojnowa

We wrześniu 1945 roku wyjechaliśmy następnym transportem i przyjechaliśmy do
Chojnowa, koło Legnicy i cały transport wyładowali w szkole. Tutaj jechaliśmy 6
tygodni, dlatego że zawieźli nas nie tam, gdzieśmy chcieli. Najpierw
wylądowaliśmy w Legnicy i pamiętam taki duży napis na dworcu legnickim: „Ziemia
Piastów wita was." Mojego ojca nic było, nie wrócił z wojny. Jak się okazało,
siedział w łagrach rosyjskich i do nas wrócił dopiero w 1946 roku.
Przyjechaliśmy z dziadkiem, ojcem mojej matki, który się nami opiekował.
Dziadek nie chciał zostać w tym Chojnowie, bo tam znowu ruscy bardzo rabowali.
Był rzeźnikiem i szukał sklepu w Chojnowie, który był wtedy pustym miastem. Bał
się jednak, że nie wyżyje, pracując tylko jako rzeźnik, szukał więc wioski,
gdzie byłby chleb dla rodziny.

Na Dolnym Śląsku

[tralala33]

Zapomniałam zmienić temat Ciąg dalszy wspomnień pani Ireny:

Do Wohlau

Znalazł sobie taki dom na wiosce, nawet umeblowany, z naczyniami kuchennymi. W
podwórzu był warsztat masarski, obok sklep; wszystko mu pasowało. Ale
przyszedł do nas Polak, który wrócił z robót w Niemczech i I mówi: „Wie
pan, może kiedyś tu będzie dobrze, ale na razie nie da się żyć. Ja krowę na noc
przywiązuję do łóżka, tak ruscy rabują". Dziadek się wystraszył i mówi: „Musimy
szukać swoich, którzy przyjechali poprzednim transportem". Dziadek miał
wiadomość od rodziny, gdzie oni wylądowali. Ten pierwszy transport zamieszkał w
Wohlau.

www.wolow.eu/index.php?option=com_content&task=view&id=356&Itemid=84

[rita100]

Babcia do Izraela

Za Niemców i tuż po wojnie wioska Piotronowice nazywała się Isristal. Babcia
mojego męża wybrała się raz do Wołowa. Starsza kobieta zapomniała którędy iść
do domu i zapomniała nazwę wioski. Pytała się ludzi, gdzie tu do Izraela i
wtedy jej ludzie pokazali; „o tędy niech pani idzie".
www.wolow.eu/index.php?option=com_content&task=view&id=356&Itemid=84

[rita100]

Nojdzie się eszcze jeki ciekawy reportaż ?

[tralala33]

Niejeden

Wołanie z wyspy umarłych

[tralala33]

Wołanie z wyspy umarłych
Tak zatytułował swój opublikowany w miesięczniku ‘Odra” w 1949 r. opis podróży
do Ostródy w poszukiwaniu grobu pewnego dobrze nam znanego pastora z tego
miasta Franciszek Fenikowski (urodzony w Poznaniu w 1922 roku, a zmarły w
Warszawie w 1982, poeta i pisarz związany – tu niespodzianka – z Gdańskiem.)

„Ostróda widziana wieczorem od strony jeziora, przypomina dumny gród
średniowieczny. Zmierzch bowiem jak malarz impresjonista zaciera wtedy
fioletowe kontury kościołów górujących na wzgórzu nad miastem, które odbija się
w różowo-seledynowym zwierciadle wodnym. Nadaje pejzażowi urok i patos wieków.
W dzień jednak znika to wrażenie niemal zupełnie. Kościoły okazują się
brzydkimi, pruskimi neogotykami, miasto – dziewiętnastowiecznym miasteczkiem,
które ma typowe domki, szyldy i bruki, standardową pocztę i dworzec, no i
szablonowy, choć noszacy dziś demokratyczną nazwę „Ludowiec’ – hotel.”

No proszę - brzydkie, pruskie neogotyckie kościoły. A nam się dziś podobają.
Czy uda nam się odnaleźć ten hotel "Ludowiec" na dzisiejszej mapie Ostródy?
Ponoć pisał o nim Wańkowicz.

[tralala33]

„Można tu zjeść porcję kwasnego mleka z ziemniakami, przy tym samym może stole,
przy którym co roku zjadał historyczny swój ‘Eisbein’ wąsaty Hindenburg. Zjadał
go na pamiątkę pamiętnej porcji, która pokrzepiła go tu podczas
rozstrzygających operacji tannenberskich w sierpniu 1914 roku. Gdyby nie
Wankowicz, nikt by tu już o tym nie pamiętał. Ostróda bowiem żyje
teraźniejszością. Wśród ruin całkowicie zniszczonej starszej dzielnicy
miasteczka rozbił namiot cyrk. Mimo dość wczesnej jeszcze pory panuje wkoło
niego wielki ruch i gwar. Katarynka gra, karuzele wirują, na huśtawkach śmieją
się głośno chłopcy i dziewczęta. Śmieją się w twarz zwaliskom i gruzom, które
choć znajdują się stąd o krok, nie mogą zepsuć humoru młodzieży. Należą
przecież do przeszłości, która nikogo tu nie obchodzi. Czy słusznie?”

O 'Eintopf' słyszłam, ale o "Eisbein' nie. Rito, czy faktycznie Wańkowicz coś o
tym pisze?

[rita100]

Eisbeine - tak dokładnie napisal Wańkowicz

[tralala33]

Eisbeine - szkoda, że nie podał przepisu
Czas wrócić do Ostródy, bo oto autor reportażu zaczyna poszukiwania dobrze nam
znanego pastora z Ostrody, Gustawa Gizewiusza. Na początek wizyta w zrujnowanym
kościele parafialnym:

"Patrzę na ściany wypalonego kościoła. W nawie jego, która zamiast sklepienia
ma obłoki i błękit nieba, rośnie na zwałach gruzu trawa. Pożar oczyścił mury z
tynku i odsłonił zamurowane barbarzyńsko gotyckie łuku okien i drzwi. Tak! To
chyba tu kazał przez trzynaście lat swoim parafianom po polsku pastor Herman
Marcin Gustaw Gizewiusz, Mazur z Pisza, który Polakiem poczuł się podobno
dopiero podczas studiów w ... Królewcu. On to, objąwszy w roku 1835 parafię w
Ostródzie, wytężył wszystkie swe siły, aby ratować ginącą polskość. Bronił jej
piórem i żywym słowem, zbierał pieśni ludowe, pisał wierszowane odezwy, wołał
na alarm, wzywał lud mazurski na front walki o język rodzimy. A
niebezpieczeństwo było wówczas duże. Świadczy o tym choćby wiersz nauczyciela
Marczówki, który nęcącymi perspektywami społecznego awansu zachęcał Mazurów do
niemczenia się:
Ucz się bracie po niemiecku,
będziesz dobrym chłopem,
będziesz zdatnym, kochaneczku,
tylko nie idź tropem
krnąbrnych .... "

[tralala33]

"Pastor z Ostródy zawrzał gniewem na renegata. (...) Replika ta zatytułowana po
rejowsku ‘Odpowiedź p. J. Marczówce, troskliwemu o zarzucanie kraju
Mazurskiego niemieckim gnojem, aby na mazurskich, polskich piaskach czym
prędzej rodziła pszenica niemiecka’, zaczynała się następującymi słowami:
Ucz się bracie, po niemiecku,
Ucz się dla mnie i po grecku,
Ale w naszym, polskim dziecku
Męcząc one po niemiecku
Nie zabijaj po zdradziecku
Życia duszy po zbojecku.

Ostatnia z pięciu zwrotek brzmiała jak uderzenie pięścią w stół, jak uparte
mazurskie credo:

Jak chcę żyć po mazowiecku,
Chleb swój mieć po mazowiecku,
Króla czcić po mazowiecku.
W wierze trwać po mazowiecku,
Umrzeć raz po mazowiecku
- ty żyj, tyj, gnij po niemiecku!"

[rita100]

Całkiem to podobne do stylu Samulowskiego. To walka potyczna, bardzo burzliwa.
W tamtych czasach walczono piórem , nie mieli innych szans.

[tralala33]

W dodatku wiersz był tak śmiały, że nawet polskie mazurskie gazety bały się go
opublikowac. W końcu pastor Gizewiusz wydał go własnym kosztem w 1844 roku.
Tymczasem Francziszek Fenikowski opuszcza mury zniszczonego kościoła i rusza na
poszukiwania Polskiej Górki, cmentarza, na którym pochowano przedcześnie
zmarełgo Gizewiusza

"‘Ale jak go odnaleźć?
Polska Górka? Dziwi się zapytana przez nas niebieskooka ostródzianka w
harcerskim mundurku. – Nie wiem, gdzie tom chyba nie tutaj.
- Gizewiusz? – zachłystuje się zdziwieniem jakiś łysawy otyły jegomość – Panie
łaskawy, piąty rok siedzę w Ostródzie, znam tu wszystkich, ale o taki nie
słyszałem!
Musimy więc szukać sami w labiryncie wypalonych uliczek, wśród raf ruin, drogi
ku zapomnianej polskości, wyspie umarłych."

[rita100]

Popatrz, a przeciez od jego nazwiska nazwane zostało miast Giżycko, a nie mogli
znaleź grobu Gizewiusza ?
Wiersze śmiałe i nie dziwie się , że wzbraniano publikacji. Ja nie podaje
celowo Samulowskiego , bo równiż niektóre sa bardzo smiałe. A nie ma co
rozdrażniać sytuacji , bo niektórzy nie zrozumią, że tamte czasy były inne i
przykleją ten wiersz do tych czasów, co by otworzylo pewną puszkę już dawno
zamkniętą.

[tralala33]

Ówcześni ostródzianie o Gizewiuszu nie słyszeli, więc autor musiał sam szukać
nagrobku pastora i etnografa.
"Stromą drogą wspinamy się ku bramie, którą, jak głosi niemiecki napis,
wzniesiono w roku 1934 na koszt rodzin Lulejskich, Mentzlów i Rekossów. (...)
Ostrożnie odsuwamy gałęzie tarnin, by odczytać tragiczną historię Ostródy.
Nazwiska są niemal wyłącznie polskie, ale niemiłosiernie storturowane
szwabachą. Czyramy - Koschenik, Czaya, Wallach, naguschewski, Polewski,
Dziobek, Sinagowitz, Kalicki. Właściciele tych sarmackich nazwisk noszą już na
ogół, jak np. Horst Glattkowski, niemieckie imiona. (...) Czy znajedziemy jago
mogiłę? - niepokoi nas pytanie. Rozglądamy się uważnie i wreszcie widzimy na
jednym z grobów polskie słowa. Na kamiennej księdze tańczą słoneczne plamy
cienie liści, pieszczące napis - 'To spoczywa X. Gustaw Gizewiusz, ur. 21 V
1819r., zm. 7 V 1848r. Bojownik o polskość i ludowładztwo na Mazurach. W setną
rocznicę Wiosny Ludów - rodacy'.

[ballest]

Oj i tu sie mylicie, niemieccy przybysze na Alonsku, choc przybyli z Hesji i
Turyngii, mieli wszyscy polskie nazwiska bo ich polski kler takimi obdarowal!

[ballest]

Rita, jak czytam, bede musial tu czesciej zaglondac.
Zajrzyjcie do historii Schönwaldu na Slonsku!

[rita100]

Ballest, Warmia była zawsze katolicka. I nie porównujemy to ze Sląskiem, byc
może u was było inaczej. My się opieramy na swoich zródłach i nie staraj sie
komentować, bo wybijasz nas z tematów.

[ballest]

Rita, o to wlasnie chodzi, to katolicki kler byl zawsze polski i on dawal
nazwiska wszystkim przybyszom!
tak bylo w Allenstein skond moja familia pochodzi tak bylo tez na Slonsku!

[rita100]

Te napisy Gizewiusza na nagrobku napisane były też szwabachą ?

Ludzie takie płyty z napisami ze szwabacha zaniedbywali , bo sprawia to
trudność w odszyfrowaniu nazwiska i najcześciej kojarzy się z niemieckością.
Teraz się to zmieniło, już sie wszyscy przyzwyczili i doceniają.

[ballest]

Co to jest za slowo szwabacha?

[tralala33]

Czas dokończyć wyprawę do Ostródy Fenikowskiego do Ostródy
"Na Polskiej Górce, której nazwa jest, jak się przekonaliśmy prawdziwą a
zasłużoną, świeci dziś słońce i grają świerszcze. Gizewiusz może spoczywać
spokojnie. On, który w swoich pieśniach 'przydać się mogącym nam, polskim
ludziom w Prusach mieszkającym, a upośledzonym w zgoła niezrozumianym od
naszych współobywateli niemieckich' wołał tragicznie:

Skupiło się bardzo wiele
Tych, co Lud Twój trapią śmiele,
Co przeciwko nam powstają
Prawo nasze obalają,
Ach cóż się wżdy z nami stanie,
Jeśli nas opuścisz, Panie,
I wzgardzisz nasze wołanie?

doczekał się chwili, kiedy powrotne fale zwycięskiej polskości otoczyły znów
zieloną wyspę umarłych w Ostródzie, wyspę, która woła po polsku ..."

'Odra' 1949r., br 39, s. 3.

[gajowy555]

tralala33 napisała:

> Eisbeine - szkoda, że nie podał przepisu

Eisbeine to niemiecka golonka z piwem i kwaśną kapustą.

Nie ma przepisu na szybkie zrobienie golonki ze wzgledu na wage. Ale podam
po-niemiecku.
EISBEIN MIT SAUERKRAUT
Czas przygotowywania: 2 godziny (!)
Dla 4 osob:
2000 g golonki
Sol,
3 cybuli
2 listka bobkowe
4 ziarnka pieprzu
6 lyzek smalcu wieprzowego
750 kwasnej kapusty
5 ziaren jalowca

Do tego pasuje:
Ziemniaki i naturalnie ZIMNE PIWKO

1. Golonke obmyc zimna woda. Ca. 3 l wody z sola zagotowac. Wlozyc golonke i
przy niewielkim ogniu 90 min gotowac. (moze sie okazac, ze 90 min to zamalo -
obowizkowo sprawdzic, czy juz gotowa)
2. 2 cybule obrac i grubo pokrajac. Razem z listkiem bobkowym i pieprzem wlozyc
do garnka z golonka.
3. Po 50 minutach gotowania golonki zaciac przygotowywac kapuste, W innym garnku
nagrzac smalec. Kapuste mocno poddusic w tym smalcu, ale nie walnac ja do garnka
w calosci tylko luznie. Ostatnia cybule tez pokrajac i wlozyc do kapusty wraz z
jalowcem. trzymac na niewielkim ogniu pod przykryciem 40 min uwazajac azeby sie
nie przypalila (pare razy mnie sie to zdarzylo). Doprawic. Wywalic juz gotowa
kapuste na duzy talez. Z gory ulozyc gotowa golonke i w ZADNYM przypadku nie
zapomniec o piwku. Rosul mozna wykorzystac do zup, albo innych potraw. Mozna tez
zamrozic na pozniej.
Smacznego
From: "e. taranov" <[e-mail]>

[ballest]

co do tematu, czyli Ziem Odzyskanych, to tzeby tak napisac, musi te ziemie
Polsce ktos przemoca odebrac, a nikt Polsce tych Ziem przemoca nie odebral, nie
bylo tez nigdy Wojny o Prusy, Pomorze czy Slonsk, w ktorych by Polska te ziemie
utracila!
Tak wiec to nic innego jak kolejna BZDURA polskich historykow!

[gajowy555]

Pyrsk Ballest. A co poziesz na temat Eisbein. Chwilowo to noju tyż interesuje.
Czy znasz jeki przepsis na to danie?

[ballest]

Ja, Eisbein to nic innego jak golonko!
Przepisy sa w sieci, jak nie znejdziesz to podam!

[rita100]

Przepis już jest podany. Faktycznie , dzieki Gajowemy wiemy już co to za danie.
Poziem Woma, co taki Eisbein i uczta z piwem była kiedyś na Rynku Krakowskim,
kiedy była promocja niemieckiego piwa. Gwołt ludziów tam buło i nawet kapele.
To takie śwanto niemieckiego tradycyjnego psiwa.

[ballest]

Eisbein je podobno bardzo smaczny z kwasnom kapustom i donrym mostrichem czytej
musztardom!
Jopu tego nie jem, ale zona za tym przepadou!

[rita100]

Tak , to jest typowo niemieckie jadło. W każdym razie smakozicie wyglónda.

Ziemie Odzyskane ;)

[tralala33]

Moje zdanie na temat nazwy 'Ziemie Odzyskane' można wypatrzeć w pierwszym
wpisie w tym wątku. Ale dużo ważniejsze jest tu zdanie Akszugora, wszystkich
nas pogodzi w pokorze. Poza tym reszta wątku to dłuższe lub krótsze fragmenty
reportaży pisanych tuż po wojnie, dlatego widać w nich ówczesne, często
oficjalne myślenie o Warmii i Mazurach.

[ballest]

Tralala napisala
ironicznie nazwane Ziemiami Odzyskanymi!!
- a wiec jesli to wiemy, to po co te podchody?

[tralala33]

... ironicznie nazywane Ziemiami Wyzyskanymi - widzę, że nie tylko ja mam
cztery oczy nie i niewidzę 8-)
To nie żadne podchody - cały wątek to fragmenty reportaży i felietonów pisanych
pod koniec lat czterdziestych i na początku pięćdziesiątych, to świadectwo
tamtych lat.

[ol4]

"• Re: Do Prus Wschodnich
tralala33 02.10.06, 20:48 + odpowiedz
'z bliznami na lewym policzku' - pewnie sprawy honorowe roztrzygano
tradycyjnie, pojedynkując się na szable (!) a może i na pistolety - jeśli na
szable to cios zadany prawą ręką spadał na lewy policzek przeciwnika. "

Zauwazylem w glebi watku, ze to was zaintrygowalo
Odpowiedz wcale nie jest banalna. Otoz swego czasu podczas pobytu w
Heidelbergu na tamtejszym uniwerku dowiedzialem sie, ze na niemieckich
uczelniach istnial zwyczaj ze czlonkowie stowarzyszen studenckich walczyli ze
soba ot tak dla wprawy drewnianymi (!) szablami. I to walczyli na tyle
brutalnie , ze praktycznie wszyscy konczyli studia pokiereszowani. O ile
pamietam zabroniono tego dopiero w czasach Hitlera.

[tralala33]

Ło Jenu - a to tutej buło o tych bliznach? A nie w kóntku Giertychowym za
północnym kordonem? Jek by to nie buło, dziankujewam za łobjaśnienia

[rita100]

Tak , rychtycznie , przybanczyła am sobzie. To łuż ziemy co to buły szabelki
drewniane i tak sobzie potrafili szkody zrobzić, lica ranić. No , ale ciekawe
co dopsiero Hitler zaniechał takich pojedynków studentów. Co to może łoznacać -
pamnientasz Ol ? Bał sia ło niemnieckich studentów ?

[ol4]

Moze to i bylo w watku o kordonie.

Mysle ze Hitlerowi bylo nie na reke. On potrzebowal zdrowego miesa na wojne -
propagowal kult zdrowia i tężyzny. A poza tym te stowarzyszenia studenckie to
bylo cos poza kontrola nazistow i na dodatek osadzonego w tradycji wiec nie po
drodze z owczesnymi ideałami

[rita100]

Czyli jak to mówią Niemcy - ordung musi być.

Węgorzewo - nic o nim nie ma?

[asiak44]

A o Węgorzewie nic nie pisali?

[warnija]

Cytatasiak44 napisała:

A o Węgorzewie nic nie pisali?

Droga Asiu!
Pisali, pisali, tylko teraz trzeba tego szukać w archiwum. Warnija może tylko podać ogólnie dostępne w necie linki do stron o Węgorzewie, ewentualnie
Jeżeli tam nie znajdziesz interesujących Cię wiadomości, to jeszcze w zanadrzu mam rodzinkę w Węgorzewie. Może będą znać jakieś ciekawe historie?

Pozdrawiam serdecznie
Warnija

[asiak44]

I co dalej z tym wątkiem?

[warnija]

Droga Asiak44.
To Warnija się pyta, co dalej ?
Jeżeli na wpisy będziemy odpowiadać z częstotliwością co cztery lata jeden wpis, to przypuszczam, że około roku 3000, dojdziemy do jakichś wiekopomnych wniosków na temat m.in. Węgorzewa

Zapraszam do większej aktywności na forum, bo głupio mi "pisać na Berdyczów".

Pozdrawiam przedwiosennie !