Kronika Szkoły Polskiej w Worytach

[rita100]

Kronika Szkoły Polskiej
w Worytach na Warmii 1930-1939
Są to rozprawy i materiały dokumenty Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha
Kętrzyńskiego w Olsztynie. Opracowana przez Tadeusza Filipkowskiego i Zygmunta
Lietza. Wydana przez Pojezierze w Olsztynie 1979 roku.
Kronika szkoły polskiej w Worytach to unikalny dokument, jeden z trzech tego
typu zachowanych do dziś. Pozostałe dwie to kronika w Nowej Kaletce koło
Olsztyna i w Nowym Targu koło Sztumu. Podstawą wydania tej Kroniki jest jej
oryginalny rękopis.

[rita100]

Co ciekawego można zauważyć w tej Kronice szkolnej z tych ziem ?
To, jak strasznie różniło się szkolnictwo na tych terenach od innych polskich
terenów. Jak obchodzono się z dziećmi, rodzicami i nauczycielami, by utrzymać
język ich ojczysty. Pytacie się jak to się stało, ze Kronika uchowała sie do
dnia dzisiejszego przy takich zawieruchach wojennych ? O tym napiszę później.

"Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna (z polsk. jęz. wykł.) Woritten"
Kronika szkoły polskiej w Worytach posiada dwóch autorów. Pierwszym był Wiktor
Bina, któremu władze niemieckie odebrały prawo nauczania i pobytu w Niemczech, a
obowiązki kierownika przejął po Binie nauczyciel Franciszek Piotrowski, który
dożył w sędziwym wieku wydania drukiem tej kroniki.
Zapraszam do czytania.

[rita100]

Nazwa
"Co do powstania nazwy naszej miejscowowści istnieje kilka wersji, nie opartych
jednak na materiale źródłowym. Biorąc pod uwagę moment geograficzny w
odniesieniu do rzeźby naszej okolicy stwierdzić należy, że miejscowość nasza
wryła się kotliną między otaczające ją pagórki. Stąd można by przyjąć za tezę w
rozpatrywanym zagadnieniu źródłosłów wryty=woryty.
Wśród tutejszej ludności krąży na temat powstania nazwy naszej miejscowości dość
banalne opowiadanie:
Do najdłużej w naszej miejscowości istniejącej karczmy Antoniego Jacha
przybył........" - tu pozostawione zostało wolne miejsce na dzieje Woryt i nigdy
nie została wypełniona.

[rita100]

Woryty, dnia 24 II 1930 r
"Dziś o godz. 8 rano nastąpiło uroczyste otwarcie Katolickiej Szkoły Polskiej w
Worytach. Aktu otwarcia dokonał w pięknie udekorowanej sali szkolnej wobec
zgromadzonej dziatwy i jej nauczyciela p. Biny kierownik Polsko-Katolickiego
Towarzystwa Szkolnego na Warmię p. Franciszek Bartsch (Barcz), w towarzystwie
kierownika Dzielnicy IV Związku Polaków w Niemczech p. Kierczyńskiego oraz
kierownika "Rolnika" w Olsztynie p. Nikielowskiego.
Ubikację* szkolną wynajęto w domu p. Jana Samulowskiego. Kierownictwo szkoły
powierzył Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech p. Wiktorowi Binie.
Do nowo otwartej szkoły polskiej zapisano 11 uczniów: Edmunda, Józefa i Marię
Weinertów, Antoninę Flamównę, Edwarda Behrendta, Pawła i Brunona Mellerów, Pawła
Riemera, Agatę i Jerzego Karwackich oraz Antoniego Kuhna.

*Jak wyjaśnił Franciszek Piotrowski pominieto informację o wynajętym lokalu
szkolnym w domu Jana Samulowskiego i dlatego znalazła się tylko notatka o
wynajętym również u niego urządzeniu sanitarnym.

Jan i Józef Samulowscy, mieszkańcy Woryt, działacze Związku Polaków.

[rita100]

Woryty, dnia 30 III 1930 r.
W dzisiejszą niedzielę odbyło się w tutejszej szkole pierwsze uroczyste zebranie
Rady Rodzicielskiej z okazji zakończenia roku szkolnego 1929/30*
Po nabożeństwie popołudniowym zgromadzili sie rodzice, dzieci, dzieci z
ochronek polskich. Obecnych było około 80 osób. Z Olsztyna przybyli: kierownik
Dzielnicy IV Związku Polaków w Niemczech p. Kierczyński, kierownik Banku
Ludowego p. Malewski oraz przedstawiciel Towarzystwa Szkolnego p. Kellmann.
Obecny był również nauczyciel szkoły polskiej z Gietrzwałdu p. Chabowski* z
żoną. O godz. 4.20 nauczyciel tutejszej szkoły zagaił zebranie, po czym
rozpoczęły się popisy dziatwy szkoły i ochrony. Na zakończenie uroczystości
odśpiewano wspólnie pieśń postną "Ach mój Jezu".

Liczba dzieci
pod koniec roku szkolnego 1929/30 wynosi 10, gdyż dnia 17 marca przeszedł do
szkoły niemieckiej uczeń Paweł Riemer.

* Bronisław Chabowski (1892-1942) nauczyciel szkół w Gietrzwałdzie i Stanclewie,
dyrygent chórów, więzień obozu koncentracyjnego w Stutthofie.

* Rok szkolny w Niemczech rozpoczynał się w poczatkach kwietnia, a kończył się
30 marca następnego roku, dlatego w Worytach wkrótce po rozpoczęciu zajęć
nastąpiła przerwa w nauce.

[rita100]

Tak się zaczyna owa Kronika szkolna. To tylko obszerny początek i proszę się nie
zrażać przydługasymi wpisami. Teraz zaczną się krótkie wpisy, ale jakie wymowne
i ręczę, że bardzo ciekawe. Po tej lekturze nie możemy się dziwić , ze Warmiacy
i Mazurzy mogli być błędnie traktowani po wojnie jako Niemcy - wiele musieli się
uczyć i przyswoić ideałów niemieckich, a do tego kiedy przyszła ta upragniona
Polska to rychło się okazało, że nie taką oczekiwali.

bardzo ciekawe te wyjątki...

[freemason]

Am nie ziedzioł, co rok szkolny derowoł cały rok (nie buło ferii?) i
sia zaczynoł w aprylu...

A ziesz, Rita, gdzie buła jedyna polska szkoła na Mazurach przed
1939? Prazie ło tym czytom w ksiojżce P. Sowy "Po obu stronach...".
Mniejscowość nazywoła sia Piasutno
piasutno.w.interia.pl/Lanc.htm

[rita100]

Ziam, ło Lancu juz am cytoła. Straszne to. Uobacz do tyko kóntaka, prazie
wszistko mowam ło Jerzym Lancie, nuczycielu jedynej szkoły polskiej mazurskiej,
który by stać na stanowisku, uczył ułomną dziewczynkę i został podstępnie otruty.
forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=38446&w=48172329&v=2&s=0
"A równocześnie z dalekiej ziemi Czarnego Krzyża nauczyciel Boenigk maczał pioro
w atramencie i pisał do wdowy: "Przesyłam lampę, prymus, drobne sprzety kuchenne
i trochę ksiązek. Łóżko metalowe uważamy sprzedać następcy, który w następnych
dniach ma przybyć, i pieniądze za to przesłać Pani".
Minął czas. Otrzymała Ernestyna Lancowa pieniądze za łózko żelazne. Potem jej
się narodził syn, na pamiatkę ojca nazwała Jerzym. Aż wreszcie złożyła swój
bilet kondolecyjny Najjaśniejsza Rzeczpospolita i przyznała wdowie po Lancu
emeryturę.... czterdzieści złotych !
(Miło nam donieść, że p. Lancowa otrzymała po latach pełną emeryturę)
Aby sie stało jak śpiewał Jan z Czarnolasu:
.... nie widziałem, żeby sprawiedliwy
Był opuszczony, albo było trzeba
Potomstwu jego żebrać kiedy chleba."

Z Wańkowicza wziante

[rita100]

Rok szkolny 1930/31
Woryty, dnia 24 IV 1930 r
Liczba dzieci
Dziś rozpoczął się nowy rok szkolny. Jako nowicjusze wstąpili do tutejszej
szkoły Eryk Behrendt i Łucja Nikelowska. Liczba dzieci wynosi więc 12.

[rita100]

Woryty, dnia 3 V 1930 r.
Wzrost liczby dzieci
Dziś przybyli do tutejszej szkoły polskiej z miejscowej szkoły niemieckiej
uczniowie Józef Baranowski i Otto Kuhn. Liczba dzieci wynosi 14.

[rita100]

Woryty, dnia 12 V 1930 r.
Spadek liczby dzieci
Ulegając namowom czynników wrogich szkole polskiej, wycofał dzisiaj gospodarz
Karwacki swą córkę Agatę z naszej szkoły. Liczba dzieci wynosi 13.

[rita100]

schlesien.nwgw.de/board/download.php?id=3993
schlesien.nwgw.de/board/viewtopic.php?p=3305#3305
a tu ziancej

[rita100]

Pierwsza konferencja nauczycieli szkół polskich na Warmii
Woryty, dnia 21 V 1930 r.
W dniu 19 maja br. odbyła się Sząfałdzie (Unieszewo) pierwsza konferencja szkół
polskich na Warmii. W konferencji brali udział nauczyciele czynni przy szkołach
polskich w Gietrzwałdzie, Nowej Kaletce, Pluskach, Lesznie, Sząfałdzie i
Worytach. Na konferencję przybył też radca szkolny dr Strzyż* z Olsztyna.
Konferencję zagaił o godz. 9 nauczyciel szkoły polskiej w Sząfałdzie p.
Jeziołowicz*. Po zagajeniu konferencji dziatwa szkolna odśpiewała pieśń "Kiedy
ranne", po czym pan Jeziołowicz do przeprowadzenia lekcji z języka polskiego. (...)

* Dr Hyazinth Strzyż - pochodził z polskiej rodziny osiadłej w Niemczech.
Przychylnie usposobiony do szkolnictwa polskiego. Zmarł nagle w wieku 54 lat w
marcu 1931r w czasie wizytacji szkoły w Lesznie.

* Bolesław Jeziołowicz (1900-1939), nauczyciel szkoły polskiej w Uniszewie w
latach 1929-1935, zamordowany w Bydgoszczy w 1939 r.

[rita100]

Przyjęcie dzieci do pierwszej komunii św.
Woryty, dnia 25 VI 1930 r.

Dnia 22 czerwca br. przystępowały dzieci tutejszej parafii (Gietrzwałd) do
pierwszej komuni św. Razem było 36 dzieci. Podczas przyjęcia wyglosił ks.
proboszcz Hieronim Nahlenz kazanie po polsku i po niemiecku. W czasie mszy św.
wikary miał przemowę po niemiecku i po polsku. Podczas komuni śpiewano "U drzwi
Twoich".

[rita100]

Wyjazd dzieci na kolonie letnie do Polski
Woryty, dnia 15 VII 1930 r.

Dnia 15 lipca br. wyjechało pięcioro dzieci tutejszej szkoły polskiej na kolonie
letnie do Polski pod opieką pp. nauczycieli Chabowskiego z Gietrzwałdu,
Nieboraka z Leszna, Hedrycha z Chabrowa i Gransickiego * z Plusk.
(...)

* Robert Gransicki (1900-1939) nauczyciel w Pluskach w latach 1930-1937,
następnie na Pograniczu. Zamordowany w Kartuzach w 1939 r.

[rita100]

Spadek liczby dzieci
Woryty, dnia 10 IX 1930 r

Wczoraj, dnia 9 września wyprowadził sie uczeń naszej szkoły Otto Kuhn do
rodziców, mieszkających w Gryźlinach. Liczba dzieci wynosi 12.

[rita100]

Spadek liczby dzieci
Woryty dnia 12 XI 1930 r

Dnia 19 listopada br odszedł z tutejszej szkoły uczeń Antoni Kuhn i wstąpił do
miejscowej szkoły niemieckiej. Liczba dzieci wynosi 11.

[rita100]

Pierwszy obchód gwiazdkowy
Woryty dnia 20 XII 1930

Dziś o godz. 17 odbył się w tutejszej szkole pierwszy obchód gwiazdkowy z
następującym programem:
1) Słowo wstępne - nauczyciel Bina
2) Pieśń "Zdrowaś bądź Maria"
3) Deklamacja "Kolęda"
4) Deklamacja "Aniołki"
5) Kolęda "Wśrod nocnej ciszy"
6) Deklamacja "W Betlejem w małej stajence"
7) Deklamacja "W stajence"
8) Kolęda "Dzisiaj w Betlejem"
9) Deklamacja "Dokoła szopki"
10)Deklamacja "Rodzina przy żłóbku Jezusowym"
11)Pieść "Ojcze z niebios"
12)Deklamacja "Późna godzina"
13)Deklamacja "Boze Narodzenie"
14)Kolęda "W złobie leży"
15)Przemówienie kierownika Dzielnicy IV Związku Polaków p.Kierczyńskiego i
łamanie się opłatkiem
16)Jednoaktówka "Gwiazdka w szkole"
17)Deklamacja "Święty Mikołaj"
18)Śpiew "Z Bogiem"
19)Kolęda "Narodził się Jezus Chrystus"
20)Obdarzenie dzieci przez gwiazdora
21)Słowo końcowe - nauczyciel Bina i wspólny śpiew "W złobie leży".

Na obchód gwiazdkowy przybyli p. Chabowscy z Gietrzwałdu, p. Kierczyński z żoną,
p. Wanda Pieniężna z Olsztyna oraz rodzice dzieci uczęszczających do szkoły
polskiej w komplecie. Gwiazdor obdarzył dzieci bardzo suto, także było ogolne
zadowolenie.

[rita100]

Przerwa w nauce
Woryty dnia 31 I 1931 r.

Na skutek panującej w Worytach grypy i odry, zamknięto dziś z rozporządzenia
starostwa* tutejszą szkołę do 14 lutego br. włącznie.

* Landratsami - urząd powiatowy kierowany przez landrata.

[rita100]

Wzrost liczby dzieci
Woryty dnia 16 II 1931 r.

Dziś przybył do naszej szkoły z miejscowej szkoły niemieckiej uczeń Bronisław
Malewski. Liczba dzieci wynosi 12.

[rita100]

Śmierć uczenicy
Woryty, dnia 12 II 1931

Dziś o godz. 19 zmarła w siódmym roku życia uczenica tutejszej szkoły Łucja
Nikelowska, uczęszczająca pierwszy rok. Liczba dzieci wynosi 11.
(Nekrolog w "Gazecie Olsztyńskiej")

[rita100]

Wzrost liczby dzieci
Woryty dnia 23 II 1931

Dziś przybyło do naszej szkoły z miejscowej szkoły niemieckiej dwoje dzieci:
Maria i Antoni Wojciechowscy. Liczba dzieci wynosi 13.

[rita100]

Rewizja* szkoły
Woryty, dnia 25 III 1931 r.

Dnia 21 marca br. przeprowadził p. radca szkoły dr Strzyż z Olsztyna w tutejszej
szkole rewizję z wszystkich przedmiotów.

Rewizja - doroczna wizytacja szkoły.

[rita100]

Woryty 28 III 1931 r.
Zakończenie roku szkolnego

Dziś odbyło się w tutejszej szkole uroczyste zakończenie roku szkolnego 1930/31.
Program uroczystości był następujący:
1) Zagajenie - nauczyciel Bina
2) Deklamacja "Post"
3) Pieśń "Ach mój Jezu"
4) Deklamacja "Niedziela Palmowa"
5) Pieśń "Wisi na krzyżu"
6) Deklamacja "Wielkanoc"
7) Pieśń "Jezu Chryste Panie miły"
8) Deklamacja "Przy grobie"
9) Pieśń "Stała matka Boleściwa"
10)Deklamacja "Błogosław nam Panie Jezu"
11)Przemówienie - nauczyciel Bina
12)Wspólny śpiew "Kto sie w opiekę"

Na uroczystość tę przybyli wszyscy rodzice, posyłający swe dzieci do naszej
szkoły. Zwolniono po dopełnieniu obowiązku uczęszczania do szkoły Józefa
Weinerta i Antoninę Flamównę. Liczba dzieci pod koniec roku szkolnego 1930/31
wynosi 11.

[rita100]

Rok szkolny 1931/32
Woryty, dnia 14 IV 1931
Liczba dzieci

Dziś rozpoczął się rok szkolny 1931/32. Jako nowicjusz wstąpiła do tutejszej
szkoły Klara Weinertówna. Liczba dzieci wynosi 12.

[rita100]

Woryty dnia 17.IV 1931 r.
Wzrost liczby dzieci

Jako nowicjusz wstąpił dziś do tutejszej szkoły Alojzy Augustynowski. Liczba
dzieci wynosi 13.

[rita100]

Woryty dnia 16 V 1931
Poświęcenie szkoły polskiej

Otwarta w dniu 24 lutego 1930 r. tutejsza szkoła polska, została dziś
poświęcona. Po mszy św., odprawionej przez ks. proboszcza Nahlenza (Nałęcza) w
Gietrzwałdzie na intencję naszej szkoły, podczas której pod batutą p.
nauczyciela Chabowskiego z Gietrzwałdu młodzież śpiewała piękne 2-4 głosowe
piesni, udała się dziatwa szkolna wraz z rodzicami i gośćmi do zielenią
przybranej szkoły polskiej w Worytach....(...)
Kierownik Towarzystwa Szkolnego p. Boenigk z Olsztyna podziekował ks.
proboszczowi za dokonanie aktu poświęcenia i przedstawił zgromadzonym cele i
zadania szkoły polskiej. (...) Po przemówieniach wygłosiły dzieci kilka deklamacji.

[rita100]

Woryty, dnia 30 VI 1931 r.
Święto Dziecka w Gietrzwałdzie

W czwartek, dnia 25 czerwca br. odbyło się w Gietrzwałdzie wspaniałe święto
Dziecka szkół polskich na Warmii. W dniu tym dziatwa naszych szkoły oddała hołd
Matce Boskiej objawionej w Gietrzwałdzie. Już od wczesnego ranka Gietrzwałd
zaczął sie zaludniać. Samochody zawiozły dziatwę i licznych gosci przybyłych z
bliska i daleka, aby wśród dziatwy spędzić parę wzniosłych chwil.
Na intencję szkół polskich odprawiono w kościele gietrzwałdzkim uroczystą mszę
św. Z pieśnią na ustach: "Kto się w opiekę" ruszyły dzieci ze swymi
nauczycielami do kościoła. Piękne pieśni polskie, śpiewane przez dziatwę podczas
nabożeństwa, wzruszyły obecnych w kościele do głębi. A gdy przy zakończeniu
nabożeństwa z setek małych piersi rozległy sie potężne tony piesni "My chcemy
Boga", stoczyła się niejedna łza po policzku matki-Polki.
Po nabożeństwie spozyła dziatwa śniadanie, po czym zwiedziła miejsca objawienia
się Najświętszej Marii Panny. Rzeczowych objaśnień udzielali dziatwie nauczyciele.
Następnie podejmowano dziatwę obiadem, po czym o oznaczonym czasie uformowano
pochód, który z orkiestrą na czele udał się na łąkę, gdzie się rozpoczęły popisy
poszczególnych szkół (z Chabrowa, Kaletki, Jondorfu (Jaroty), Leszna, Purdy,
Plusk, Sząfałdu, Skajbot, Stanislewa (Stanclewo), Woryt, Wymoja i Gietrzwałdu).
Zabrzmiały piękne pieśni, rozległy się rytmiczne strofy dobitnie wygłaszanych
deklamacji. Ogólnie podziwiano występy muzyczne dziatwy, korowody i
inscenizacje. Zabawa trwała do późnego wieczoru. Z zapadnięciem zmroku uformował
się ponownie pochód z zapalonymi lampionami. Z muzyką na czele ruszono znowu do
wioski. Odśpiewaniem pieśni "Wszystkie nasze dzienne sprawy" zakończono
wspaniałą uroczystość.

[rita100]

Woryty, dnia 21 VIII 1931 r.
Wizytacja

Dzisiaj wizytowali tutejszą szkołę radca rejencyjny Bader i radca szkolny dr
Pasternak* z Olsztyna.

* Dr Józef Bader, rejencyjny radca szkolny z odziału kościelno-szkolnego
rejencji olsztyńskiej

* Dr Franz Pasternak, powiatowy inspektor szkolny w Olsztynie, zacięty wróg
polskich szkół prywatnych. Pod tym względem dorównywał mu jedynie dr Irmler w
Sztumie.

[rita100]

Woryty, dnia 22 VIII 1931 r
Spadek liczby dzieci

Wskutek zarządzenia radcy szkolnego dr Pasternaka z Olsztyna został dziś
zwolniony od obowiązku uczęszczania do szkoły uczeń Paweł Meller, gdyż ukończył
już 14 rok życia. Liczba dzieci wynosi 12.

[rita100]

Woryty, dnia 19 X 1931 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 6 XI 1931 r.
Rewizja szkoły

Dziś odbyła się roczna rewizja naszej szkoły, której dokonał przedstawiciel
Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech p. rektor Brasse z Berlina, w
towarzystwie radcy szkolnego p. dr Pasternaka z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 9 XII 1931 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna

[rita100]

Woryty, dnia 20 XII 1931 r.
Obchód gwiazdkowy

Doroczny obchód gwiazdkowy tutejszej szkoły i ochronki odbył się dziś o godz. 17
w lokalu ochrony polskiej, mieszczącej się w domu p. Franciszka
Wojciechowskiego. Na uroczytości obecne były dzieci szkolne, dzieci
uczęszczającwe do ochronki polskiej, rodzice oraz liczne grono gości miejscowych
i zamiejscowych. Z Olsztyna przybyli: p. redaktor Jankowski* jako przedstawiciel
Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię, oraz p. Bartsch jako
przedstawiciel Związku Polaków w Niemczech. Obecni byli także pp. nauczyciele
Sikora* z Wymoja i Jeziołowicz z Sząfałdu.

* Wacław Jankowski (1899-1975), redaktor "Narodu" w Herne i "Nowin Codziennych"
w Opolu oraz "Gazety Olsztyńskiej".

* Konrad Sikora (1902-1975) nauczyciel szkół polskich w Wymoju i Jarotach,
członek nauczycielskiego zespołu kukiełkowego, opiekun harcerstwa.

[rita100]

Program uroczystości był następujący:
1) Przywitanie gosci i krótkie przemówienie - nauczyciel Bina
2) Kolęda "Dzisiaj w Betlejem" - chór szkolny
3) Deklamacja "Betlejem" - uczeń ochrony (przedszkola)
4) Deklamacja "Pod cudzym oknem" - uczeń szkolny
5) Kolęda "Dzieciątko się narodziło" - chór szkolny
6) Deklamacja "Pasterka" - uczeń szkolny
7) Deklamacja "Hen, tam za wioską" - uczeń ochrony
8) Kolęda "Gdy się Chrystus rodzi" - chór szkolny
9) Deklamacja "Choinka" - uczeń szkolny
10)Deklamacja "Dookoła szopki" - uczeń ochronki
11)Kolęda "Anioł pasterzom mówił" - chór szkolny
12)Deklamacja "Z gwiazdą" - uczeń szkolny
13)Kolęda "W dzień Bożego Narodzenia" - chor szkolny
14)Deklamacja "W stajence" - uczeń szkolny
15)Deklamacja "Choć droga" - uczeń ochronki
16)Kolęda "W narodzenie Pana" - chor szkolny
17)Przemówienie gwiazdkowe i dzielenie się opłatkiem - p. red. Jankowski
18)Inscenizacja pt. "Szopka" - uczniowie szkolni
19)Deklamacja "Przy żłóbku" - uczeń szkolny
20)Wiązanka kolęd "W żłobie leży". "Dzisiaj w Betlejem" - chór szkolny
21) Inscenizacja pt."Żołnierzyki" - uczniowie ochronki
22) Inscenizacja pt."Icek i Roztropek" - uczniowie szkolni
23) Deklamacja "Dziadek" - uczeń szkolny
24) Obdarzenie dzieci przez sługę (gwiazdor, św.Mikołaj)
25) Zakończenie i wspólny śpiew "Bog się rodzi"

W imieniu rodziców i dziatwy podziękował p. Bartsch kierownikowi szkoły i
ochronce za pracę nad dziatwą i za urządzenie tak miłej uroczystości.

[rita100]

Tralala, prawie wszystkie te deklamacje i piesni sa nam znane. A znasz
przypadkiem te inscenizacje jak: "Żołnierzyki" lub "Icek i Roztropek" ?
"Dziadka" też nie znam.

[rita100]

To nowy rok szkólny naczniem.

[rita100]

Woryty, dnia 7 IV 1932 r.
Liczba dzieci

Dziś rozpoczął się nowy rok szkolny 1932/33. Jako nowicjusz przyjęto do
tutejszej szkoły: Jana Nikelowskiego, Annę Behrendtównę, Pawła Augustynowskiego,
Edytę Kołodzińską i Jozefa Malewskiego. Liczba dzieci wynosi 17.

[rita100]

Woryty, dnia 12 V 1932 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca szkolny dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 24 V 1932 r.

Zakaz rozpowszechniania w szkole "Małego Polaka". Rejencja olsztyńska wydała
pismem z dnia 11 maja br. zakaz używania i rozpowszechniania w szkołach polskich
tutejszego obwodu rejencyjnego czasopisma dla dzieci "Mały Polak w Niemczech",
wydawanego przez Związek Polaków w Niemczech. W zakazie tym rejencja nadmienia,
ze układ "Małego Polaka w Niemczech" sprzeczny jest z celami szkoły
mniejszościowej w Niemczech. Związek Polaków w Niemczech wystosował do Pruskiego
Ministerstwa Oświaty petycję z prośbą o uchylenie zakazu rejencji olsztyńskiej.

[rita100]

Woryty, dnia 19 VI 1932 r.
Przerwa w nauce

Na skutek zarządzenia lekarza szkolnego została tutejsza szkoła od 18 do 25
czerwca zamknięta, gdyż większość dzieci choruje na koklusz.

[rita100]

Woryty, dnia 5 VII 1932 r.
Wyjazd dzieci na kolonie feryjne do Polski

W bieżącym roku wyjechało z tutejszej szkoły trzech chłopców na kolonie feryjne
do Polski, a mianowicie: Jerzy Karwacki, Edward Behrendt i Brunon Meller. Pobyt
ich potrwa cztery tygodnie. Chłopców umieszczono w Fordonie nad Wisłą.

[rita100]

Woryty, dnia 13 IX 1932 r.
Bierzmowanie dzieci

W sobotę, dnia 11 września 1932 roku przybył do Gietrzwałdu ks. biskup
Maksymilian Kaller. Nastepnego dnia udzielał ks. biskup sakramentu bierzmowania
oraz egzaminował zebraną w kosciele dziatwę szkół polskich (z Gietrzwałdu i
Woryt) i niemieckich z religii.

[rita100]

Woryty, dnia 16 IX 1932 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przekazała szkoła polska z Gietrzwałdu do naszej szkoły ucznia Bernarda
Lorkowskiego. Liczba dzieci wynosi 18.

[rita100]

Woryty, dnia 18 IX 1932 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przybył z tutejszej szkoły niemieckiej do naszej szkoły uczeń Alojzy Prass.
Liczba dzieci wynosi 19.

[rita100]

Woryty, dnia 19 IX 1932 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przekazała polska szkoła z Sząfałdu do naszej szkoły Józefa Preussa. Liczba
dzieci wynosi 20.

[rita100]

Woryty, dnia 18 X 1932 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przybyła ze szkoły niemieckiej z Mokin (Mokainen) pow. Olsztyn do naszej
szkoły uczenica Anna Kiwittówna. Liczba dzieci wynosi 21.

[rita100]

Woryty, dnia 31 X 1932 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przybył z tutejszej szkoły niemieckiej do naszej szkoly uczeń Lothar
Kruger, ewangielik. Liczba dzieci wynosi 22.

[rita100]

Woryty, dnia 2 XI 1932 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przybył z tutejszej szkoły niemieckiej do naszej szkoły uczennice Gertruda
i Jadwiga Schmidtówny. Liczba dzieci wynosi 24.

[rita100]

Woryty, dnia 25 XI 1932 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przybyli do naszej szkoły z miejscowej szkoly niemieckiej Jadwiga i Jan
Prassowie. Liczba dzieci wynosi 26.

[rita100]

Woryty, dnia 26 XI 1932 r.
Spadek liczby dzieci

Przyjęcie w dniu wczorajszym do naszej szkoły Jadwiga i Jan Prassowie przeszli
dziś do szkoły niemieckiej, gdyż matka uległa presji czynników wrogich szkole
polskiej. Liczba dzieci wynosi 24.

[rita100]

Woryty, dnia 28 XI 1932 r
Spadek liczby dzieci

Odnośnie czynniki niemieckie, dążące konsekwentnie do uszczuplenia naszego stanu
posiadania, przekazały dziś ucznia naszej szkoły Lothara Krugera* do domu sierot
w Wartemborku. Liczba dzieci wynosi 23.

* Lothar Kruger był sierotą wyznania ewangielickiego. Wychowywała go dalsza
rodzina w Worytach, którą pozbawiono praw opiekuńczych, a chłopca umieszczono w
niemieckim sierocińcu, by odizolować od polskich wpływów. Podobnie władze
niemiecki postąpiły z uczniem polskiej szkoły w Stanclewie, Ferdynandem Sosnowskim.
"Oto Prusy. Kartki z księgi niedoli ludnosci polskiej w Prusach Wschodnich" W.
Bielski - ksiójżka z 1933 roku.

[rita100]

Woryty, dnia 20 XII 1932 r.
Obchód gwiazdkowy

Tutejsza szkoła urządziła dziś o godz. 18 przy współudziale miejscowego
polskiego przedszkola w lokalu p. Wojciechowskiego swój tradycyjny wieczór
wigilijny. Z Olsztyna przybyli na tę uroczystość p. Klara Malewska. p.
Niekelowska oraz pan redaktor Jankowski. Obecny był także p. nauczyciel
Chabowski z Gietrzwałdu.
Uroczystośc zagaił nauczyciel p. Bina. Pod piękną choinką dzieci odśpiewały
kolędy i wypowiedziały szereg deklamacji. Podczas uroczystosci wygłosił p.
redaktor Jankowski przemówienie, łamiąc się zarazem z obecnym staropolskim
zwyczajem opłatkiem. Na zakończenie nastąpiło obdarzenie dzieci.

[tralala33]

Tak buł tyż wesoluchny dziań w ty polskiej szkole.
Bo to tlo mniej dzieciuków, ziency fransunków.

[rita100]

No i to łamanie się opłatkiem. Jednak przed wojną ta tradycja była tyż

[rita100]

Woryty, dnia 28 II 1933 r
Spadek liczby dzieci

Dziś przeszły do miejscowej szkoły niemieckiej dzieci męża zaufania tutejszego
oddziału Związku Polaków Maria, Klara i Edmund Weinertowie.
Liczba dzieci wynosi 20.

[rita100]

Woryty, dnia 14 III 1933 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Tero bandzie

[rita100]

Woryty, dnia 1 IV 1933 r.
Liczba dzieci

Dziś rozpoczął się nowy rok szkolny 1933/34. Jako nowicjuszów przyjęto Marię
Baranowską i Alojzego Hochhausa. Tego ostatniego przyjęto przedwcześnie za
specjalnym zezwoleniem radcy szkolnego. Liczba dzieci wynosi więc 22.

[rita100]

Woryty, dnia 3 IV 1933 r.

Zakaz komunikowania się z Towarzystwem Szkolnym w Olsztynie
Rozporządzeniem z dnia 1 kwietnia 1933 r zakazał prezydent rejencji olsztyńskiej
wszystkim nauczycielom polskim swego obwodu komunikować się w sprawach szkolnych
z Towarzystwem Szkolnym w Olsztynie.
Zakaz ten wydano dlatego, że Towarzystwo Szkolne podczas obchodów gwiazdkowych
obdarzyło dzieci modlitewnikiem "Bóg i Ojczyzna", który zawiera dokładne dzieje
narodu polskiego. Za przekroczenie tego zakazu grozi prezydent nauczycielom
odebraniem prawa nauczanie.

[rita100]

Woryty, dnia 5 IV 1933 r.
Spadek liczby dzieci

W dniu dzisiejszym został zwolniony z tutejszej szkoły po dopełnieniu obowiązku
uczęszczania do szkoły uczeń Bernard Lorkowski. Liczba dzieci wynosi 21.

[rita100]

Woryty, dnia 27 V 1933 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 18 VII 1933 r.
Spadek liczby dzieci

Dziś wycofał gospodarz Andrzej Karwacki swego syna Jerzego z naszej szkoły i
posłał go do miejscowej szkoły niemieckiej. Karwacki dzierżawił rolę od
nauczyciela niemieckiego. Liczba dzieci wynosi 20.

[rita100]

Woryty, dnia 19 VII 1933 r.
Spadek liczby dzieci

Dziś wycofał gospodarz Alojzy Prass swego syna Alojzego z naszej szkoły i posłał
go do szkoły niemieckiej. Liczba dzieci wynosi 19.

[rita100]

Woryty, dnia 14 VIII 1933 r
Zmiana nauczyciela

Obowiązki kierownika tutejszej szkoły przejął z dniem dzisiejszym po nauczycielu
p. Binie* nauczyciel Franciszek Piotrowski. Panu Binie odebrały władze
niemieckie prawo nauczania i pobytu w Niemczech.

* Wiktor Bina po odebraniu mu prawa nauczania w szkolnictwie polskim na Warmii
powrócił do Polski i podjął pracę w Bydgoszczy. W październiku 1939r został
rozstrzelany przez Niemców w Fordonie.

Nowo przybyły nauczyciel p. Franciszek Piotrowski urodził się dnia 6
października 1905r w Bydgoszczy, gdzie w 1924 r, ukończył Państwowe Polskie
Seminarium Nauczycielskie. Powierzono mu posadę drugiego nauczyciela przy
3-klasowej szkole w Wiśniewce pow. Złotów (Pogranicze) oraz kierownika
1-klasowej szkoły w Mikołajkach, pow. Sztum (Powiśle)

[rita100]

Woryty dnia 21 VIII 1933 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 28 VIII 1933 r.
Spadek liczby dzieci

Dziś przemeldowano z tutejszej szkoły do miejscowej szkoły niemieckiej 6
uczniów, a mianowicie: Behrendtów Eryka, Edwarda i Annę, Kołodzińską Edytę oraz
Schmidtówny Gertrudę i Jadwigę. Rodzice motywują swój krok względami czysto
gospodarczymi, obawiając się cofnięcia renty względnie nieprzyjęcia ich
gospodarstw rolnych do tzw. oddłużenia*.
Liczba dzieci wynosi 13.

* Oddłuzeniem ze środków centralnych objęto głównie majątki junkierskie. W
odniesieniu do mniejszości polskiej ustawa ta stanowiła formę represji ekonomicznej.

[rita100]

Woryty, dnia 15 IX 1933 r.
Obchód szkoły

Wykonując rozporządzenie władz niemieckich obchodziła dziś tutejsza szkoła w
ramach lekcji historii otwarcie Pruskiej Rady Stanu*.

* Pruska Rada Stanu, organ doradczy monarchii. Składała się z książąt, aktywnych
ministrów, tajnych radców. Podobne rady powstały w Bawarii i Saksonii.

[rita100]

Woryty, dnia 16 X 1933 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przybyła do naszej szkoły z miejscowej szkoły niemieckiej uczennica
Małgorzata Prass. Liczba dzieci wynosi 14.

[rita100]

Woryty, dnia 19 X 1933 r.
Wzrost liczby dzieci

Uczeń Alojzy Prass wrócił dzisiaj do naszej szkoły. Liczba dzieci wynosi 15.

[rita100]

Woryty, dnia 20 X 1933 r
Likwidacja szkoły polskiej w Gietrzwałdzie

Dnia 16 października br. zlikwidowano ostatecznie szkołę polską w pobliskim
Gietrzwałdzie, która pod koniec miała tylko jeszcze jedno dziecko. Nauczyciela
p. Chabowskiego, przeniesiono do Stanislewa w powiecie reszelskim. Upadek szkoły
polskiej w Gietrzwałdzie to klasyczny przykład niecnej propagandy,
niepohamowanych w swej nienawisci do szkół polskich jednostek. Inwentarz szkoły
gietrzwałdzkiej przyjęła częściowo nasza szkoła. Wiadomośc o upadku szkoły
polskiej w Gietrzwałdzie przyjęła terenowa prasa niemiecka z uczuciem wielkiej
radości.

[rita100]

Woryty, dnia 25 X 1933 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 4 XI 1933 r.
Wzrost liczby dzieci

Ze zlikwidowanej szkoły gietrzwałdzkiej przeszła do tutejszej szkoły uczenica
Maria Graber. Liczba dzieci wynosi 16.

[rita100]

Likwidacja ochrony polskiej w Gietrzwałdzie
W następstwie likwidacji szkoły polskiej w Gietrzwałdzie upadła i tamtejsza ochrona.

[rita100]

Woryty, dnia 20 XI 1933 r.
Badania lekarskie dzieci

Dziś badał lekarz powiatowy, dr Mohr z Olsztyna, stan zdrowia dziatwy naszej
szkoły. Badanie odbyło się w lokalu miejscowej ochrony niemieckiej.

[rita100]

Woryty, dnia 21 XI 1933 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 5 XII 1933 r.
Zebranie rodzicielskie

Dziś odbyło się w lokalu naszej szkoły zebranie rodzicielskie, na ktorym
kierownik Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech ks. Styp-Rekowski*
wygłosił referat.

* Józef Styp-Rekowski (1902-1962) ksiądz, brat Władysławy Knosały, działacz
Związku Polaków w Niemczech, więzień hitlerowskich obozów w Sachsenhausen i Dachau.

[rita100]

Woryty, dnia 7 XII 1933 r.
Rewizja szkoły

Dorocznej rewizji tutejszej szkoły dokonał dzisiaj przedstawiciel Związku
Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech, p. Brasse z Berlina.

[rita100]

Woryty, dnia 16 XII 1933 r.
Uroczystośc szkolna

Na skutek rozporządzenia ministralnego odbyła się dzisiaj w tutejszej szkole
krótka uroczystość ku czci poety niemieckiego Dietricha Eckarta*, jednego z
pierwszych szermierzy idei narodowosocjalistycznej w Niemczech.

* Dietrich Eckhardt (1868-1924), poeta, dramaturg i dziennikarz o poglądach
narodowosocjalistycznych, ojciec duchowy Hitlera.

[rita100]

Woryty, dnia 23 XII 1933 r.
Obchód wigilijny

Tegoroczny obchód wigilijny tutejszej szkoły i ochrony odbył się w dniu 21 bm.
Szczegółowe sprawozdanie w protokolarzu.

[rita100]

Woryty, dnia 13 I 1943 r.
Spadek liczby dzieci

Dziś odeszli do szkoły niemieckiej uczniowie Brunon i Jozef Malewscy. Rodzice
motywują swój krok bojaźnią przed nieprzyjęciem ich gospodarstwa rolnego do
oddłużenia przez władze niemieckie. Liczna dzieci wynosi 14.

[rita100]

Woryty, dnia 18 I 1934 r.
Uroczytość szkolna

Dziś odbyła się w tutejszej szkole z okazji tzw. Reichsgrundungstagu* nakazana
przez władze skromna uroczytosć szkolna.

* Reichsgrundungstag - niemieckie święto narodowe, rocznica utworzenia Cesarstwa
Niemieckiego (18 I 1871r)

[rita100]

Woryty, dnia 21 I 1934 r.
Wieczór bajek

W ramach zebrań rodzicielskich odbył się dzisiaj w tutejszej szkole wieczór bajek.
szczegółowe sprawozdanie w protokolarzu.

[rita100]

Woryty, dnia 24 I 1934 r
Choroba dzieci

W tutejszej szkole zachorowało dwoje dzieci na odrę. Normalny tok nauki na tym
jednak nie ucierpiał.

[rita100]

Woryty, dnia 30 I 1934 r.
Uroczystość szkolna

Z okazji pierwszej rocznicy objęcia władzy w Rzeszy przez Adolfa Hitlera odbyła
się dzisiaj w tutejszej szkole skromna uroczystość.

[rita100]

Woryty, dnia 21 III 1934 r.
Uroczystość szkolna

Z okazji oficjalnego walki z bezrobociem (Arbeitsschlacht*) podjętej przez
czynniki rządowe na rozkaz kanclerza Hitlera, odbyła się dzisiaj w tutejszej
szkole nakazana przez władze odpowiednia uroczystość.

* Arbeitsschlacht - tak zwana 'bitwa o pracę' polegała na likwidowaniu przez
Ericha Kocha bezrobocia przez doraźna zatrudnienie bezrobotnych przy pracach
publicznych.

[rita100]

Woryty, dnia 22 III 1934 r.
Akademia papieska

W ramach zebrań rodzicielskich odbyła sie dzisiaj w tutejszej szkole akademia
papieska*.

* - 20 VII 1933r został zawarty konkordat miedzy Watykanem a Trzecią Rzeszą. Do
Watkanu udała się pielgrzymka Polonii niemieckiej, którą przyjął papież Pius XI
i udzielił jej błogosławieństwa. Po powrocie pielgrzymki odbywały się spotkania
z jej uczestnikami, tzw. akademie papieskie.

Rok szkolny 1934/35

[rita100]

bandzie tero

[rita100]

Woryty, dnia 9 IV 1934 r
Plenarne zebranie Rady Rodzicielskiej
na którym wybierano rady rodziców, planowano, ustalano budżet itd

[rita100]

Woryty, dnia 10 IV 1934 r.
Liczba dzieci

Na poczatku roku szkolnego, który rozpoczął się dnia 10 kwietnia wstąpiło do
tutejszej szkoły dwóch nowicjuszów: Paweł Baranowski i Gerard Augustynowski.
Liczba dzieci wynosi 15.

[rita100]

Woryty, dnia 13 IV 1934 r.
Nauka przygotowawcza do sakramentów św.

Dziś rozpoczęła się w tutejszej parafii nauka przygotowawcza do sakramentów św.
Z naszej szkoły uczęszcza na nią dwóch uczniów, którzy naukę tą pobierają w
języku polskim.

[rita100]

Woryty, dnia 20 IV 1934 r.
Uroczystośc szkolna

Z okazji urodzin kanclerza Rzeszy, Adolfa Hitlera, odbyła się dzisiaj w
tutejszej szkole na ostatniej lekcji nakazana przez władze skromna uroczystość*.

* Urodziny Hitlera traktowano w Niemczech jako święto narodowe. Dzieci musiały
znać na pamięć życiorys kanclerza.

[rita100]

Woryty, dnia 24 IV 1934 r.
Obchód kolonialny

Na skutek rozporządzenia władz szkolnych odbył się dzisiaj w naszej szkole
obchód kolonialny, podczas którego wskazano dzieciom na dzieje kolonialne
Niemiec* i na znaczenie kolonii dla kraju w ogóle.

* W latach 1884-1913 Rzesza przy poparciu Związku Wszechniemieckiego, zagarnęła
kolonie w Afryce, Oceanii i Chinach. Hitlerowcy nawiązywali do tych tradycji
podbojów w swej polityce "przestrzeni życiowej".

[rita100]

Woryty, dnia 26 IV 1934 r.
Wzrost liczby dzieci

Za zezwoleniem radcy szkolnego przyjęto w dniu 23 kwietnia br. do tutejszej
szkoły przedwcześnie nowicjusza Huberta Prassa.
Liczba dzieci wynosi 16.

[rita100]

Woryty, dnia 1 V 1934 r.
Uroczystośc szkolna

Z okazji niemieckiego swięta narodowego* odbyła się w dniu dzisiejszym w
tutejszej szkole nakazana przez władze uroczystośc szkolna. Nauki w tym dniu nie
było.

* Hitlerowskie święto pracy organizowane pod auspicjami partii nazistowskiej i
Niemieckiego Frontu Pracy, nie miało niec wspólnego ze świętem klasy
robotniczej, zainicjowanym przez ruch robotniczy.

[rita100]

Woryty, dnia 12 VI 1934 r.
Badanie lekarskie dzieci

Wyjeżdżające na kolonie feryjne do Polski dzieci naszej szkoły zostały dziś w
Olsztynie przez lekarza powiatowego zbadane.

[rita100]

Woryty, dnia 13 VI 1934 r.
Szczepienie ospy

Szczepienie ochronne przeciw ospie dzieci naszej szkoły odbyło się dziś w lokalu
szkoły niemieckiej przez lekarza powiatowego dr. Mohra z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 15 VI 1934 r.
Wizytacja

Dziś wizytował naszą szkołę p. radca szkolny dr Pasternak w towarzystwie radcy
rejencyjnego Mackensena i radcy szkolnego na miasto Olsztyn Weinricha.

[rita100]

Woryty, dnia 23 VI 1934 r.
Wycieczka

Z okazji przypadającego na dzień dzisiejszy Święta Młodzieży* odbyła się
5-godzinna wycieczka dzieci tutejszej szkoły do Nowego Młyna*.

* Zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych Wilhelma Fricka, z lutego 1933r
wprowadzono hitlerowskie święto młodzieży, ktore nauczyciele polscy
wykorzystywali do własnych celów wychowawczych.

* Nowy Młyn, przysiółek w pobliżu Woryt.

[rita100]

Woryty, dnia 28 VI 1934 r
Zebranie rodzicielskie

Dziś odbyło sie w tutejszej szkole zebranie rodzicielskie, na którym p. redaktor
Jankowski z Olsztyna wygłosił referat.

[rita100]

Woryty, dnia 30 VI 1934 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś zameldowano do tutejszej szkoły Annę i Pawła Fengerów, uczniów miejscowej
szkoły niemieckiej.
Liczba dzieci wynosi 18.

[rita100]

Woryty, dnia 2 VII 1934 r.
Spadek liczby dzieci

Zameldowani w dniu 30 czerwca do tutejszej szkoły Anna i Paweł Fengerowie
odeszli dziś znowu do szkoły niemieckiej.
Liczba dzieci wynosi 16.

[rita100]

Woryty, dnia 4 VII 1934 r.
Wyjazd dzieci na kolonie

Dziś wyjechało z naszej szkoły pięcioro dzieci na kolonie feryjne do Polski.
Chłopców ulokowano w Suchej na Śląsku, a dziewczęta w Zakopanem.

[rita100]

Woryty, dnia 7 VIII 1934 r
Uroczystośc szkolna

Z racji pogrzebu zmarłego w czwartek, dnia 2 sierpnia br. prezydenta Rzeszy
Hindenburga, odbyła sie dzisiaj w naszej szkole nakazana przez władze
odpowiednia uroczystość.

[rita100]

Woryty, dnia 25 VIII 1934 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 27 VIII 1934 r.
Zabawa szkolna

Tegoroczna zabawa szkolna wszystkich szkół polskich na Warmii odbyła się w
niedzielę, dnia 26 sierpnia br. w Wymoju.

[rita100]

Woryty, dnia 30 X 1934 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 7 XI 1934 r.
Roczna rewizja szkolna

Roczną rewizję tutejszej szkoły przeprowadził dziś p. rektor Brasse z Berlina
jako przedstawiciel Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech.

[rita100]

Woryty, dnia 10 XI 1934 r.
Uroczystośc szkolna

Z okazji 175 rocznicy urodzin Fryderyka Schillera odbyła się dziś w naszej
szkole zarządzona przez władze odpowiednia uroczytość szkolna.

[rita100]

Woryty, dnia 28 XI 1934 r.
Badania dzieci

Dziś odbyło się w lokalu ochrony niemieckiej doroczne badanie dzieci naszej
szkoły przez lekarza powiatowego dr Mohra z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 2 XII 1934 r.
Zebranie rodzicielskie

Dziś odbyło się zebranie rodzicielskie, poświęcone stuleciu "Pana Tadeusza".

[rita100]

Woryty, dnia 23 XII 1934 r.
Obchód gwiazdkowy

Doroczny obchód gwiazdkowy tutejszej szkoły odbył się dziś w lokalu miejscowej
ochrony polskiej.

[rita100]

Woryty, dnia 1 I 1935 r.
Nabycie własnego budynku szkolnego

Z dniem dzisiejszym przeszedł budynek p. Jana Samulowskiego, w którym mieści się
szkoła polska, na własność Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech.
Budynek nabyto za cenę 7000 Rm (Reichsmarek)

[rita100]

Woryty, dnia 15 I 1935 r.
Uroczystośc szkolna i wizytacja

Z powodu zwycięstwa Niemiec w plebiscycie w Zagłębiu Saary (90,5% wszystkich
głosów dla Niemiec)*, odbyła się dziś w tutejszej szkole nakazana przez władze
stosowna uroczystość, na której był także obecny p. radca szkolny dr Pasternak z
Olsztyna. Reszta dnia była wolna od nauki.

* Zgodnie z decyzjami konferencji pokojowej i traktatem wersalskim plebiscyt w
Zagłębiu Saary, zajmowanym przez Francję, miał się odbyć po 15 latach okupacji
francuskiej. Po dojściu Hitlera do władzy Niemcy przestali się liczyć z
postanowieniem traktatu. W 1935 roku wygrali plebiscyt. Okręg ten został
przyłączony do Rzeszy.

[rita100]

Woryty, dnia 17 I 1935 r.
Zebranie rodzicielskie

Dziś odbyło się w tutejszej szkole zebranie rodzicielskie, na którym kierownik
Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech ks. Styp-Rekowski wygłosił
referat.

[rita100]

Woryty, dnia 18 I 1935 r.
Uroczystośc szkolna

Z powodu tzw. Reichsgrundungstagu odbyła sie dziś w tutejszej szkole nakazana
przez władze stosowna uroczystość szkolna. Nauka trwała tylko do godz. 12.

[rita100]

Woryty, dnia 21 I 1935 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś wstąpili do naszej szkoły ze szkoły niemieckiej Weronika, Maria, Hildegarda
i Paweł Gusdayowie. Liczba dzieci wynosi 20.

[rita100]

Woryty, dnia 30 I 1935 r
Uroczystość szkolna

W drugą rocznicę objęcia władzy w Niemczech przez kanclerza Hitlera odbyła się w
tutejszej szkole nakazana przez władze odpowiednia uroczystość. Reszta dnia
była wolna od nauki.

[rita100]

Woryty, dnia 1 III 1935 r.
Uroczystość szkolna

Z powodu wcielenia Zagłębia Saary do Niemiec, odbyła się dziś w tutejszej szkole
nakazana przez władze odpowiednia uroczystość. Reszta dnia była wolna od nauki.

[rita100]

Woryty, dnia 18 III 1935 r.
Uroczystość szkolna

Ku czci poległych w wojnie światowej żołnierzy odbyła się dziś w tutejszej
szkole nakazana przez władze stosowna uroczystość.

[rita100]

Woryty, dnia 20 III 1935 r.
Wieczór filmowy

W ramach zebrań rodzicielskich odbył się dzisiaj w tutejszej szkole wieczór filmowy.

[rita100]

Woryty, dnia 27 III 1935 r.
Zebranie rodzicielskie

Dziś odbyło się w tutejszej szkole zebranie rodzicielskie, na ktorym omawiano
szereg aktualnych spraw, dotyczących polożenia mniejszosci polskiej w Niemczech.

[rita100]

Woryty, dnia 30 III 1935 r.
Zakończenie roku szkolnego

Liczba dzieci
Dziś nastąpiło zakończenie roku szkolnego 1934/35. Ze szkoły zwolniono po
dopełnieniu obowiązku uczęszczania do szkoły ucznia Brunona Mellera i uczenice
Marię Wojciechowską. Liczba dzieci wynosi 18.

[rita100]

Woryty, dnia 31 III 1935 r
Uroczystość zakończenia roku szkolnego

Dziś odbyła się w godzinach wieczornych w tutejszej szkole uroczystość
zakończenia roku szkolnego 1934/35.

(Szczegółowe sprawozdanie w protokolarzu na str. 21)

[rita100]

Rok szkolny 1935/36
bandzie tero.

[rita100]

Woryty, dnia 26 IV 1935 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca szkolny dr Pasternak z Olsztyna

[rita100]

Woryty, dnia 1 V 1935 r.
Uroczystość szkolna

Z okazji niemieckiego Święta Pracy odbyła się dziś w tutejszej szkole stosowna
uroczystość. Dzień był wolny od nauki. Dzieci z zabudowania nie mogły na tą
uroczystość przybyć z powodu wielkiego śniegu. We wsi nie odbyły się też żadne
pochody.

Uobaczta, a te śniegi bułi w maju. Czyli w 35 roku pozietrze tyż fiksowało.

[rita100]

Woryty, dnia 7 V 1935 r.
Wielkie opady śnieżne

W nocy z dnia 30 kwietnia na 1 maja br. spadł wielki, nie notowany o tej porze
roku już od wielu lat śnieg, który padał jeszcze przez cały dzień 1 maja i był
połączony z gwałtowną wichurą. Na podwórzu szkolnym były 2- metrowe zaspy
śnieżne. W nocy z 1 na 2 maja było 6 gradów mrozów. Dziś 7 maja, leży jeszcze w
niektórych miejscach na polach śnieg.

[rita100]

Woryty, dnia 8 V 1935 r.
Nauka przygotowawcza do sakramentów św.

W dniu 6 bm. rozpoczęła sie w kościele parafialnym w Gietrzwałdzie nauka
przygotowawcza do sakramentów św.
Wszystkie dzieci pobierają tę naukę w jezyku polskim.

[rita100]

Woryty, dnia 13 V 1935 r.
Zgon marszałka Józefa Piłsudskiego

Wczoraj, w dniu 12 maja br. o godz. 20.45 zmarł w Belwederze w Warszawie
pierwszy marszałek Polski, Józef Piłsudski. Pamięć tego wielkiego bohatera
narodu polskiego i męża stanu uczciła nasza szkoła w dniu dzisiejszym
zapoznaniem się w ramach lekcji historii z Jego życiem na kształtowanie się
losów Polski oraz wpływem jej wielkiej osobistości na kształtowanie się losów
Europy. Słuchano też wspólnie żałobnych komunikatów Polskiego Radia z Warszawy.

[rita100]

Woryty, dnia 13 V 1935 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przybyła do naszej szkoły z miejscowej szkoły niemieckiej uczenica Łucja
Prass. Liczba dzieci wynosi 19.

[rita100]

Woryty, dnia 14 V 1935 r.
Dzień wolny od nauki

Dzień dzisiejszy był wolny od nauki, gdyż nauczyciel brał udział w nabożeństwie
żałobnym za duszę zmarłego marszałka Piłsudskiego, odprawionym staraniem
Konsulatu Rzeczypospolitej Polskiej w Olsztynie w kościele św. Jakuba, na co
niemiecka władza szkolna udzieliła nauczycielowi specjalnego urlopu.
Nieoczekiwana śmierć największego Polaka doby obecnej wywarła tu wstrząsające
wrażenie. Miejscowa ludność polska całymi godzinami trwa przy aparatach
radiowych, słuchając z wyrazami wewnętrznej boleści żałobnych komunikatów
radiostacji Warszawskiej. Wiele dzieci na znak żałoby samorzutnie nałożyło
czarne opaski.

[rita100]

Woryty, dnia 18 V 1935 r.
Zebranie rodzicielskie

Z racji pogrzebu marszałka Piłsudskiego odbyło sie dziś w tutejszej szkole
zebranie rodzicielskie.
(Szczegółowe sprawozdanie w protokolarzu na str 25)

[rita100]

Woryty, dnia 21 V 1935 r.
Wzrost liczby dzieci

Dziś przybyła do tutejszej szkoły ze szkoły niemieckiej uczennica Anna Korczak.
Liczba dzieci wynosi 20.

[rita100]

Woryty, dnia 25 V 1935 r.
Akademia żałobna ku czci marszałka Piłsudskiego

W ramach zebrań rodzicielskich odbyła się dziś w tutejszej szkole akademia
żałobna ku czci marszałka Piłsudskiego.

[rita100]

Woryty, dnia 22 VI 1935 r.
Dzień wolny od nauki

Z powodu tzw. Tag des deutschen Jungvolkes* dziś nauki nie było.

* Tag des deutschen Jungvolkes - święto niemieckiej młodzieży, objętej
organizacjami Jungvolk, Hitlerjugend i Bund Deutscher Madel.

[rita100]

Woryty, dnia 23 VI 1935 r.
Zabawa letnia szkoły

Dziś odbyła się w Sząfałdzie zabawa letnia wszystkich szkół polskich Warmii.

[rita100]

Woryty, dnia 27 VI 1935 r.
Upały

Z powodu wielkich upałów kończono naukę w dniach 24-27 czerwca o godz. 11.
Termometr wskazywał w tych dniach w klasie już o godz. 9 ponad 25 stopni C. Na
dworzu w cieniu wahała się temperatura o godz. 10 pomiędzy 30 a 32 stopnie C.

[rita100]

Woryty, dnia 30 VI 1935 r
Przyjęcie dzieci do pierwszej komunii św.

Dziś odbyło się w kościele parafialnym w Gietrzwałdzie przyjęcie dzieci do
pierwszej komunii św.

[rita100]

Woryty, dnia 1 VII 1935 r.
Wyjazd dzieci na kolonie feryjne do Polski

Dziś wyjechały następujące dzieci z naszej szkoły na kolonie feryjne do Polski:
Małgorzata Prass, Łucja Prass, Maria Graber, Weronika Gusday, Maria Gusday oraz
Jan Nikielowski.
Dziewczęta ulokowano w Inowrocławiu, a chłopców w Toruniu.

[rita100]

Woryty, dnia 3 VII 1935 r
Nowy lokal szkolny

Z dniem dzisiejszym przeniesiono lekcje do nowo urządzonej klasy. Stary lokal
szkolny oddano do dyspozycji ochrony, która dotąd mieściła się w prywatnym
mieszkaniu p. Barbary Wojciechowskiej.

[rita100]

Woryty, dnia 27 VIII 1935 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 28 X 1935 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 12 XI 1935 r.
Roczna rewizja szkoły

Roczną rewizję szkoły przeprowadził dziś przedstawiciel Związku Polskich
Towarzystw Szkolnych w Niemczech p. rektor Brasse z Berlina.

[rita100]

Woryty, dnia 26 XI 1935 r.
"Wieczór Konopnickiej"

W ramach zebrań rodzicielskich odbył się dziś w tutejszej szkole "Wieczór
Konopnickiej", połączony z walnym zebraniem rodzicielskim.

[rita100]

Woryty, dnia 29 XI 1935 r.
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę na lekcji historii p. radca dr Pasternak w
towarzystwie radcy szkolnego p. Weinricha z Olsztyna.

[rita100]

Woryty, dnia 22 XII 1935 r.
Obchód gwiazdkowy

Tradycyjny obchód gwiazdkowy szkoły i ochrony odbył się dziś w tutejszej szkole.
(Sprawozdanie z protokolarzu)

[rita100]

Woryty, dnia 7 I 1936 r.
Spadek liczby dzieci

Dziś odeszła z naszej szkoły do tutejszej szkoły niemieckiej uczennica Anna
Korczak. Liczba dzieci wynosi obecnie 19.

[rita100]

Woryty, dnia 18 I 1936 r
Uroczystość szkolna

Z okazji tzw. Reichsgrundungstagu odbyła sie dziś w tutejszej szkole nakazana
przez władze uroczystośc szkolna.

[rita100]

Woryty, dnia 23 I 1936 r
Wizytacja

Dziś wizytował tutejszą szkołę p. radca dr Pasternak z Olsztyna.