Jak ksiądz z Brąswałdu nazwy łąk spisał

[lelo58]

[lelo58]

[lelo58]

"Geografia polskiej Warmii" to wznowiona pierwszy raz od 90 lat publikacja ks.
Walentego Barczewskiego. Pięknie wydana i bogata w zdjęcia książka opowiada o
regionalnej historii, geografii i obyczajach
Niemal 100 lat temu proboszcz z Brąswałdu Walenty Barczewski postanowił zebrać w
jednej księdze wszystkie nazwy geograficzne używane na terenie południowej
Warmii. Praca była ogromna, bo każda miejscowość funkcjonowała pod kilkoma
mianami (zwykle niemieckim i polskim), a każde z nich miało kilka pisowni.
Walenty Barczewski nie ograniczył się tylko do miast i wsi, ale pozbierał nawet
nazwy pól, łąk, gór czy bagien istniejące w ludzkiej pamięci, choć nigdzie
niespisane.

[rita100]

To je nowa pozycja ?
W "Kiermasach warnijski" ło tam wspomniano.
A w galeriji mowam fotki z koscioła w Brąswałdzie dzie proboszczem buł autor
Kiermasów, Walenty Barczewski.

Te nazwy pól, łąk czy bagien już só pewnie nieaktualne, czy só ?

[lelo58]

Tygo nie ziam czy só aktualne czy nie,brok sprawdzić,tlo jek kupsić ta
ksiojzka.Brąswałd to je psiankna warnijska zioska,a może buła,jek łostatnio am
jo ziydzioł to buła psiankno,tero łuż gwołt pałacow
postazili ji łuż by swoji zioski nie poznoła Poni Zientara-Malewska
kiej by eszcze żuła.

[lelo58]

Może jek Pon Srokowski mnieniał po wojnie nazwy ziosek,mniast ji jyzior,to może
mnioł to ksiojżke w rangkach ji łuszanował stare nazwy,jek mosz jakie nazwy to
zapodaj ,jo sprawdze jek buło po mniamniecku.

[gajowy555]

"Geografię polskiej Warmii" można kupić w księgarni Książnica (pl. Jana Pawła
II). Można będzie się w nią zaopatrzyć także podczas promocji książki, która
odbędzie w poniedziałek o godz. 18 w Muzeum Warmii i Mazur. Wstęp wolny.

[rita100]

Jo musza posznupać ło nazwach w dodatku do 'Kiermaszów Warmińskich i zaglundne
tyż do ksiójżki Marychny Zientary-Malewskiej. Dzisioj mnioła am gwołt pracy,
jutro łobacze.

Lepi bi buło take mapke zrobzić z tymi mnianami kedajszymi. Mnie sia zdaje co
takie nazwy mogó do dzis łazić w godce ludzi tyj zioski. Choć jek powstajo nowe
łobiekty to nazwy zanikają , só wyparte stare bez te nowe nazwy.
Lelo, nie dziwuj sia, nowe ciasy, nowa tychnika budowy, nowa moda, bez to
dzisioj jinsze chałupy sia na wsi rychtuje. Mamy wolnośc. Dawni eszcze gorzej
buło, bo budownictwo bylo komunistyczne, tak zwany prostokąty, tyż szpetne. Tero
na szczajście je moda budowania dworków. To juz lepsi wyglunda. Tero zioski to
take pańskie só.

[rita100]

Mom kele siebzie tó ksiójzke "Kiermasy na Warmii" i je tam rychtycznie Geografia
Polskiej Warmii - ciykawy kunsek.

"Ryb też dostatek, prawie dobrej wody
Rodzą jeziora, stawy, rzeki, brody."

Zajmniemy sia tym, a łobrazecki mowata z tyj geografii ?

[gajowy555]

Ni, eszcze am ty ksiójżki nie kupał, bo am ciasa ni mnioł
Jano kupsia na zycher...

[rita100]

Jo tyż musza kupać.

[rita100]

Geografia Polskiej Warmii
Walenty Barczewski ją spisał.
To naczynowam

"Polska Warmia zawiera powiat olsztyński z miastami Olsztyn i Wartembork i część
powiatu reszelskiego z miastem Biskupcem i 27 parafiami. Polscy biskupi
mieszkali swego czasu na zamki w Licperku.

Ziamnia na polskiej Warniji jest barzo urodzajna, hojnie wydaje pszenice, żyto,
jeczmień, owies, len, groch, kartofle, warzywo, ponikąd pieszczysta i bagnista
zdatna chyba dla łubinu (lubyny), saradeli, torfu, to znów urozmaicona
pagorkami, lasami, łakami, jeziorami."

Taki poczontek je z Kiermasów
cdn

[rita100]

Banda mnioła ksiójzke

" Trzy strugi: Pasaria pod Gietrzwałdem, Łyna pod Olsztynem, Wadąg, u starych
Prusaków Szczulik czyli Pisa, pod Wartemborgiem pobierają wody zdrojów, jezior i
bagien, unosząc je przez Zatokę Fryjską do Bałtyku.

Lasy i gaje ogromne i małe, królewskie nadleśnictwa: Kudypy, Smolniki (Piecki),
Ramuk, Purda, Sadłowo, miejskie: dwa olsztyńskie, jeden wartenborski, trzy
biskupieckie, niezliczone wiejskie, gburskie i szlacheckie wydają nieoszacowane
bogactwa drzewa, torfu i zwierza."

[rita100]

" Jeziora na polskiej Warmii wprawdzie nie tak wielkich rozmiarów i nie takiej
ilości, jak na pogranichnych Mazurach, ale jednak mnóstwo ich ukrywa w sobie
coraz to nowe skarby ryb i raków.

Oto znaczniejsze: Śledynek, Mosąg pod Brąswałdem, Buchwałdzkie, Stymbarskie,
Pupkowskie, Gamerskie, Łabędź pod Wołownem, Balęskie, Rentyńskie, czyli Gilbink
pod Gietrzwałdem, Linówko i Giedajskie pod Sząbarkiem, Szelągowskie,
Redykajnskie, Dywickie, Ukiel pod Gietkowem, Długie, Kort i Szkanda pod
Olsztynem, Bartężkowe, Kielarskie, Gągławskie, Mały i Duży Kiepik i Jagielek pod
Bartęgiem, także w parafii bartęskiej i sząbruckiej wielkie Jezioro
Tomaszkowskie, czyli Wulpink z siedmiu wyspami, z których największe Urbanka i
Herta, ostatnia połaczona promem z brzegiem w Dorotowie."

"W bitwie pod Dorotowem w końcu sierpnia 1914 roku utonęło tu wielu Rusków, tak
samo i w następnych większych jeziorach Pluskowskim i Łańsku. Pograniczna
Pasaria przechodzi przez jeziora Wymojskie i Sarąg.
W Ramuckich Borach jeziora Ustrych i Jełguńskie, w nadleśnictwie purdzkim Mała i
Duża Czerwonka, Mendryńskie, Kośno, Purdzkie, Kamy czyli Kiemny, Serwent i
Wardąg. Pod Klewkami są jeziora Linowskie i Klebarskie, pod Wartemborkiem Wadąg
czyli Starowartemborskie, Umląg, Szwentajn, Kiermas, Arysz, Pisa, Ar, Dłużek,
Tumiańskie, Bartółtowskie, Dobręskie (Debrong), Ramsowskie, nareszcie pod
Biskupcem wielki Dadaj z czterema wyspami, Rochlawskie, Raszęskie, Nalcz, Kraks,
Pudlęskie, Stanslewskie (Jemuń), Stryjewskie, Węgojskie i Biesowskie i inne
pomniejsze."

[gajowy555]

Jół, tak zidzita jekie tutaj mowam bogactwo, a to je tlo konsek ze wciórkich jyzior i lasów

To sia Lelo lejdować bandzie, co eśta gwołt tych mnianów przybaczyli. Na zycher na mapie, co jó skleja, tyż takie só...

[rita100]

Jedno zauwaz Gajowy, te wszistkie mniana só polskie. Przecie to kedajsze nazwy,
nie - dzisiejsze. Nawet za Mniemców używane i przechowywane w gwarze .

[lelo58]

Jo,łobacz co Barczewski psisze polska Warnija,no niego to buł tylko łobszar
gdzie godali po naszamu dali na północny-zachód łuz godali po mniamniecku.Z
mnianowaniem na Warniji ji w całech Prusach to je łosobna geszychta.Po wojnie
przy Ministerstwie Ziem Odzyskanych buła szpecyjalna komisyja do łustalinia nazw
miejscowych,szefam tamój buł prof.Srokowski,chtóren bół przed wojnom konsulam w
Królewcu,łon znoł
fejn temat a ji Barczewskiego tyż pewno znoł ji to co Barczewski robził.W ty
komisyji buł eszcze łod woju z Krakozia prof.Taszycki,buł ze Ślojńska
prof.Rospond ji eszcze buło siła językoznawców ji historyków.Łoni ciajzko
pracowali aż do lat 50 -tych.Datemu łu noju so nojpsiankniejsze nazwy
mniejscowości,Bo zidziysz to co buło na tzw Ziemniach Łodzyskanych to buło
wydarzenie bez precedensu,coby w tak krótkim czasie przeprowadzic na taką skale
akcje przesiedlenczą,zawdy to buło rozciągniete w czasie a tu bez 2 roki sia
wciórko dokonało,datemu buło siła problemów.

[rita100]

No jó ! Zauważuła am jek prawie zady Barczewski psisze polska Warmji.
To zmniana to buła ciajżka praca.
Mnielim szczajście co taka komisyja fejnista buło, tlo nie moga zmniarkowac
daczemu Gizycko nie je Leck, daczemu Kętrzyn nie je jinszo nazwo, no i wyjątkowo
je w nazwach najwięce 'ą', 'ę'.

Frenszkowski troch dotyka tego tymatu, jek to szlo z tym nowym łosadnictwem.
Tralala fejnisty kuntek wyrychtowała kedajś. Pocytoj, bo ciykawy.

[lelo58]

Fejn psisze tyn falorz z Brunswałdu,aż mniło co łón sia w ty samy ziosce
łurodziół w chtórnej am mnieszkoł bez 16 roków.Eszcze ziancy brok poziedziyć
moja chałpa tera stoi na ziamni co kedajś buła łojczulka stary Ruchowej,jo łóny
kedajś na Jomendorfie gburzyli.

[rita100]

Lelo, a mosz jeki fotki z tygo ciasu ?
Jo to sia, mniarkujesz gubzia w tam, bo siuła tam jyzior, pół, łónk, bagn,
torfowisk, ale gubzie sia nazwami , nie wyobraźnią. Zidza pola, zidza łónki,
jyziora, chatki - ale to nie wszistko co pisze ks. Walenty Barczewski, bo po nam
psisze Marychna tyz przepsianknie. Jek to sia goda : Niedaleczko spada jepko łod
jebłonki. Czytom na przemian Barczewskiebo z Marychno i tan Brunswałd je tero
jek mój. A ten kościół Brunswałski to godny mniasta , a nie zioski, tak jygo
wyrychtowali.

Lelo, toś łurodzon w Bizkupcu, a mnieszkołes w Brąswałdzie ?

[rita100]

A niemiecką nazwę miasta Wartembork zmieniono na Barczewo

[rita100]

"Nazwy pól, łąk, gór, gajów, bagien, oparczysk.
Przed seperacją około roku 1830 były pola wspolne w stukach podzielone na
sztuki, przecze, dłuże, działy, były wspólne lasy wiejskie, wspolne pastwiska
(paśniki), wspólne wygananie, paszenie bydła, obrabianie lnu w rusztabach za
wsią. Ludzie mieszkali we wsi, na polach nie było żadnych mieszkań. Stąd
potrzeba było dla łatwiejszego porozumienia się, dalekie pola, łąki, lasy
należące do jednej wsi osobnymi obdarzyć nazwami, które i po seperacji pozostały
w ustach ludu. Wiele takich nazw sięga czasów staropruskich."

[rita100]

"Niektóre się powtarzają niemal w każdej osadzie, jak Przecze, Dłuże, Na
Sztukach, Na Działach, W Gaju, Na Rogatkach, W Bukowinie. Na Zapowiedzi (laski,
oparczyska w niedostępnych grzępach), Gielek (duże torfisko z małym laskiem),
Dwórznice, Kujawy, Daba (wąska, długa łąka), Szyja, Zamkowa Góra, Pod Rasztubą
(przysłowie: mieszka licho jak w rasztubzie), Złotocka, Ptasia Góra, Jeziórko,
Karaśnik, Wilcza Parowa itp."

(przysłowie: mieszka licho jak w rasztubzie - ciekawe skund to je ?)

[rita100]

"Inne zaś właściwe, jak: Bażęgi (oparczyska zawierające torf i margiel), Lipniak
w Brąswałdzie; Orzołek i dąb Napoleona w Barkwedzie: borek Zapowiedź w
Spręcowie; Bajków Dół, Galeria, Dąbrowa w Buchwałdzie; Gielduba, Prompel,
Orzołki, Berbery (las, góry, doły, bagno) w Kajnach; Korpela, Niesławy, Domna
Łąka w Redykajnach; Krumzy (łąki jeziora) pod Starym Dworem; Polko (Schlachtfeld
za Napoleona) i torfaki miedzy Jonkowem a Warkałami; Rasztuby: dwie w Wołownie,
jedna po Pelnik, druga pod Stękiny; Kapuśniaki w Gietrzwałdzie koło Gilbinka;
Księża Gora, Mec, Kujawy, Glinki, Plebańskie Łąki, Plebańskie Olszaki, Egipt
(las) w Bartągu: Gaj (pola) Dębniak, Upajny, Klasztuki, Osiny, Chuda Łąka,
Piniwisła, Separantka, Barbuta, Brzozówki, Chojniak (górna), Choinowe Bagno,
Kipsija (torfowe bagno), Rokoczak, Nacpele, Kosmacz, Świnie Bagno w Dorotowie;
Ostrów (wyspa) na Wulpinku. Kiezów Róg, Świński Kąt, Duby, Diabla Góra, Oliwna
Góra, Majdowskie Góry (czyli górzyste pole w Majdanach); Księże Pole, Działy,
Duże Łąki, Chuda Łąka, Rozgard, Daba, Szyja, jeziorko Gieleki w Jondorfie;
jezioro Wulpink z półwyspem Recz Kępa i brzegami: Wiejski Kąt, Komityja,
Bielniki, Szylów Róg, Rów Ziejski, Jaśków Rów, Wilcza Parowa; pola: Mazur,
Biele, Polakowizna, Kadyki, Gaj, Olszak, Gielek, Gruda, Nawęgle, Kowalnia,
Mergle w Tomaszkowie. Na Pluskowskie Jezioro pomiędzy Gryźlinami, Pluskami,
Orzechowem mówią okoliczni Pluszne."

[lelo58]

Jo am je łurodzon w Pruskiej Holandyji/to musisz łodgadnóńć,kaj to je/
we Bziskupcu do szuli am łaziuł ,a w Jomendorfie am mnieszkoł bez 16
roków.Jomendorf to Jaroty a w Jarotach sia łurodziuł Barczewski.

[rita100]

W Pruskiej Holandji łurodzon..... ło tam poczutałam chiba w "Prusach, krainie
nieograniczonej możliwości" - czyli zioske zalozyli emigranci Holandii.
To je mniasto Pasłęk.

Jomdorf-Jaroty i stamtąd Braczewski pochodzi. A zisz jek pomerł Barczewski i
jekie zdanie poziedzioł na łostatku ?

[lelo58]

Jo to je Pasłęk,tak escze po wojnie godali,mój opa tak godał.
A co poziedzioł Barczewski,jo ziam tlo co łumerł w maju 28 roku w Brąswałdzie.

[lelo58]

Jo i datemu sia mnianował Pasłęk Preussisch Holland bo gwołt Holendrow tamój
buło,wciórkie robzióły w myloracji ji łosuszyły jyzioro Druzno,tlo tak nie psiły
jek nasze meloranty.

[rita100]

Prowda, Holendrzy fejn technike ze sobo ciungli. Łóni tyż dobrze i nowocześnie
gospodarzyli, to buli rychtyczni fachmoni.

A co poziedzioł Barczewski, jek poszedł na zieczny śpsik ?
- Komu w droge tamu cias.

Jo jutro do pracy lece, ale eszcze musza sia wysopoć
Do jutra

[rita100]

"Przechodzimy do parafii butryńskiej, najrozleglejszej na Warmii, dla licznych
jezior i ogromnych lasów - poprzednio znaych - wzdłuż od Mendryn do Łańska pięć
mil, dlatego odłączono w roku 1903 orzechowski kąt pomiędzy Plusznym a Łańskim,
skąd mieli ludzie przeszło dwie mile do kościoła i utworzono nową parafię
orzechowską. Dla ewangelików założono przed dwudziestu laty osobny kościół w
Nowej Wsi."

[rita100]

"Nowa Wieś założona w 1820 roku razem z Łabuchą pod Biskupcem, dokąd ewangelików
kolonistów sprowadzono w czysto katolickich okolicach. Nowa Wieś zalana została
wodą w 1855 roku, tak że przez dwa lata tylko łódką do domów przedostać się
można było. Ludzie w ten czas dużo biedy wycierpieli, choć ryby przede drzwiami
łowić mogli. Dopiero po dwóch latach wykończono kanał do Łajsu przez Przykopskie
Pole. Na Przykopskim Polu dawniej biskupi warmnijscy stawali ze swą świtą, jadąc
z Warszawy do Licberka. Wielkie moczary i torfiska pomiędzy Nową Wsią, Jaśniewem
i Przykopem, zalane dawniej, obecnie osuszone kanałem do Łajsu, jeziora już za
warmijską granicą."

[lelo58]

Zidzisz Rita jek ty potrasisz z człozieka wycióngnoć informacyje,jo chcioł Woju
poziedowac ło Orzechowie,a ty łuz wciórko ziysz.To je najpsiankniejszy kónteczek
Warniji Ząbie ji Orzechowo,coby tamój nikt nie postaziył chałpy podłóg łostatniy
mody.Ji to je rychtycznie kónteczek łobacz na karcie.Pójdziewa na sewskim kuniu
ze Szwaderek
steckom pomniandzy dwa jyziora ji Woju z Prus na Warnije przeprowadze,ziysz jek
tam je psianknie,jek po psiasku wyńdziesz z lasa łod Szwaderek ji łobaczysz
kościółek w Orzechowie to sia Tobzie kośla łod razu ługnom.Łobaczysz,jo ziam.

[rita100]

Ziam, jo to ziam i lo Orzechowie i lo kościółku tyz am cytała. Tlo ciajzko cos
je pojuńc jek nie zidać. Jo wziem, co żodne łobrazecki tygo nie łoddadzo.
Tylko trza to zidzieć i puchac. Datemu jo nie chca jychać na Warnije cugam, bo
juz bez łokno tom zidzioła, ale tak oftem pomniandzy alejami ze szczepów.

Poziam Ci, jo sia gubzie w nazewnictwie. Jo musza to dotykać coby pamnientać.
Mom karte i jo ciajsto układam sobzie plan rejzy Jak Bóg do ! - mówzie zawdy
sobzie.

[rita100]

schlesien.nwgw.de/foto/displayimage.php?album=315&pos=0
To je ta karta

[rita100]

"Ponieważ tu pomiędzy mazursko-polskimi ewangelikami dużo warmińskich katolików
mieszka, dodamy niektóre nazwy tamtejszego pogranicza na Mazurach.
Góry: Zawady, Zaskwierki; lasy: Łajsowski, Bałdzki, nadleśnictwo Hartigwałd;
jeziora: Małsewskie, Dłużnica (Dłużek), Kośno, Łajs (Łajskie), Bałdzkie
Jeziorka, Jachty, Konopno, Zdręczno, Gim pod Zgniłochą, Gimek, Łabuń, Sembruch,
Czarne, Priam, Kuchnia, Kalbruch, Krzywek Mały i Duży, Dębie Piecki i pod
Kurkami Mały i Duży Sarąg i Mały i Duży Kiernoz". (kiernoz po warnijsku - to wieprz)

[lelo58]

Jo richtycznie sia tak po polskamu tera te jyziora nazywajo,a ji kiernoz to nie
tlo po warnijsku je knur.

[rita100]

po maziurski tyż tak je.

[rita100]

"Na Warmii przed Kurkami, w kącie pod Ząbiem są Ząbskie Bagna i opodal Ząbia
Chudek i Orzechowskie Jezioro, w borach: Dzierzguńskie, Galek, Oczko, Kaletskie
i Młyńskie bagna przy Mendrynach.
Aby mieć robotników leśnych dla tych wielkich lasów, sprzedał fiskus w 1825 roku
kawał lasu nad traktatem z Butryn do Olsztyna dla założenia wsi Pokrzyw.
W 1830 roku podzielono w tym samym zamiarze Kaletkę na dwie wsie: Starą Kaletkę
i Nową Kaletkę i zamieniono dla wygody z fiskusem niektore pola tak, że powstały
w 1848 roku pod lasem Nowe Butryny dla miernej ziemi Chabrowem, Chabrówkiem,
Chaberkowem zwane."

[rita100]

"Butryny nad granicą mazurską otrzymały przy seperacji w roku 1847 dwie trzecie
pól i jedną trzecią lasu, ktory obecnie po większej części wycięty. Wielkie
oparczysko Biel, laski: Borek, Właski, Wiejski na pola zmieniono; Księży Las
około 200 morgów i pola: Włazy, Kożuchy, Olszyny, W Pólku; we wsi są trzy
stawki: stawek na Księżym Polu, Melcuch, Kręgielnia, Duże i Małe Stawy i Olszyny
(obecnie łąki) i zdrój: Kazuby i Gradowy. Za wsią Ptasia Góra i Złotocka na
Bałudzkim Polu za Butrynami."

[rita100]

" W lesie opodal Rusi znajdziesz Więdugę, pod lasem Muchorowo, nad Łyną Sojkę i
śluzę Ustrych. Dalej w borze pod Mazuchami łąki Dziubiele i Wilczą Jamę, za
Wygodą "Obiad" - miejsce pod wielką choiną, pod którą jakiś król (Napoleon)
obiadować miał. W Kabornie: Stuki, Przecze (wysokie i nieskie), Dwórznice,
Łazówki, Kujawy (teraz do Klewek), Storzyski, Zdrojów, Marchwiaki, Ogrodawki,
Gazówki, Bagnówki, Zapowiedź; w Linowie: Kołowrót, Piaskowe Wądoły (dla
zachowania kartofli), Pólko, Żuławski, Siedliska, Kierz (lasek), Chełstowo,
Mostkowe Pole; łąki: Biele, Zameczek, Żabieńce, Siedliska, Jeziórka, Lipniaki,
Czarne Bagno, Porbadnik; w Klewkach Pólko."

[rita100]

W Klebarku masz: Pupstramy, Borek, Kurwik (dawniej jezioro teraz łąki),
Zdrojówki, Bocianek, Złotą Łaczkę, Biele, Bielowe Bagno, Skrzynkę, Orleszki
(Olszyny), górę Kropelkę i wyspy Lipniak Mały i Duży, Karpę w Klebarskim
Jeziorze; Kiestrój (spuszczone jezioro, obecnie wspaniałe łąki z kanałem
pomiędzy Silicami i Skajbotami), pola Linówko i Wysmukłe i lasek Dębniak; w
Wojtowie: Pupki, Marchwiaki, Rogostki (pola) i bagno Kociołek. W tej okolicy
dokonano róznych melioracji przez wysuszenie jeziora Kiestrój i zniżenie
Klebarskiego Jeziora Kanałem Klebarskim i wprowadzenia strugi Kośno do kanału
Kiermas przez jezioro Umleg Kanałem Elżbiety na Kapityny do Wadąga.
Dawniejsza struga Umląg jest teraz tylko rowem, jezioro Wadąg ma półwysep
Pelnogę. Las Kaplityniak obecnie po większej części wycięty i zamieniony na pola
i łąki.
W roku 1807 kaplityniacy zmuszeni byli dla odpłacenia długów wojskowych las ten
dać w zastaw miastu Wartenbork. Nadto w Kaplitynach było bagno Pelka (teraz
Sucha Rola) i gora Brzeźniak."

[rita100]

Lęgajny dostały niedawno osobny dworzec przy torze toruńsko-wystruckim. W
Jeziorku Lęgajskim są dwie wyspy, z których druga powstała przy sypaniu wysokiej
tamy pod tor kolei żelaznej. Góry (pod Kaplityny) Pisakowa i Szubienica. Przy
Zapowiedzi w polu stoi Maćkowa Kruszka (grusza).
Lasy: Zapowiedź (pod majątek czyli Małe Lęgajny) Mała i Duża, Stuczki, Dodatki
(tam od wielu lat mieszka pustelnik w pięknym domku), Ciemiak Kupny i Pański
(pod Szypry).
Pola: Gajowe, Rasztubne, Frajty ( nad drogą do Małych Lęgajn), Piaski, Jeglijne,
Polko, Karczmarka, Ryki, Dwórznice.
Bagna: Żelazne, Żydowe (pod Małe Lęgajny), gdzie Żyd w dawnych czasach zbłądził
z drogi, zerwał się z końmi i utonął, teraz są tam łąki, Kociołek pod Kaplityny
(tu się woda zbiera z pól i ginie w piasku), Olszowe Bagno i Karczma (gdzie
niegdyś wołarze woły poili w środku wsi).
Łaki: Pod Szubienicą, Duże, Długa, Torfowa, Kąty: Mały, Średni, Duży, Byczy Kąt
(dla tego, ktory wiejskiego byka chował), Artwesy (Małe i Duże), Sewesy, Mechacz
na jeziorku.

[rita100]

Pastwiska są miejscami wyborne.

Tu zwierza dosyć, tu bydło rogate,
Tu woły tuczone i owce kosmate
Pasą się w łąkach jałowice tłuste
I kozy puste.

Stąd ma gospodarz i sprzężą do pługa
Stąd ma odzieżą pan i dobry sługa
Stąd mięso świeże, nabiału dostatek
W mieszek ostatek.

Od Lęgajn na północ wejdziesz na Małe czyli Nowe Maruny, żartobliwe Biedowem,
Muchorowem zwane - dawniej może słusznie, ale obecnie przeciwnie, bo i tu

gęsi moc wielka w łęgu szczebiotliwych,
Kaczek łakomych, gulanów krzykliwych.
W domu obfitość sadowi się wszędzie
Kurów po grzędzie.....
Połcie też w domu z niemałą pociechą
Wiszą pod strzechą.

[rita100]

"Małe Maruny w pogańskim ziemstwie Gunlawki założone miały wał obronny, który
dziś ma nazwę "Zamek". Nad drogą pod Wartembork stała szubienica, tam gdzie dziś
krzyż z figurą Pana Jezusa. W polach są: Przecze (Pierwsze i Drugie), Stuki,
Rozgarty, w łąkach także: Rozgarty, Szaty, Zdroje, Stuki, Długie Bagno,
Brzozowe, Pijawki, Smugi, Torfowe Tylne, koło wsi struga Pisa, czyli Szczulik."

[rita100]

"Majątek czyli Duże Maruny - pięć kilometrów od od miasta Wartemborka - niegdyś
zamek wycerski, w którym się chronili chrześcijanie przed pogańskimi Prusakami i
Litwinami, zniszczony przez ostatnich.
Duże Maruny tworzyły dawniej ogromny majątek, do którego Szynowo, Tęguty i
Kunckajny należały. Duże Maruny mają 99 włók;
pola: Duże Pole, Pod Łapką, Nowiny, Biele, Igły, Nowe Pole, Borek: duże łąki:
Rozgarty, Smarzowy Piec (gdzie smołę palili), Pogorzela, Stawy, Duży Las, Nowy
Lasek; Zamkowa Góra, Bieża Góra, Mała i Duża Parowa; zdrojowe bagna: Łapka,
Smygi, Kępowe, Duży i Mały Kanał, Łapa i Okrągłe Jeziorko pod Lęgajny."

[gajowy555]

[rita100]

Prosta ta karta i taka no prościutkich ludzi. Barzo mi sia lejduje.
Dzianki Gajowy

[rita100]

"Wartembork, miasto od Olsztyna 16 kilometrów oddalone, pomiędzy strugami Pisą i
Kiermasem nad Stawkiem, który założyli mnisi na dawnych Kapuśniakach.
Jeziora: Szyja, Pudomek, Jeziórko.
Góry: Szubienica (gdzieś niegdyś skazanych wieszano), Okrągła Góra, Zazdrość,
Święta Góra, Wysoka Gora - dwa kilometry od miasta.
Pola: Pod Maruny, Pod Dabrówką, Pod Łapką, Pólko, Za Rakra, Pod Folwark, Szyja,
Pod Gaj.
Za Mnichami, ktore dawniej należały do klasztoru, dziś do domu karnego: Fałęgi,
Różańcowa Włóka - niegdyś należała do kapelanii.
Łąki: Zazdrość, Krzywiertle, Załawki, Nowe Stawy, Rytych, Tryfta (pomiędzy
miastem a miejską cegielnią, przedtem bagno), Bycze Łąki, Szyje, Piaseczne,
Perwinkle, Nad Umlągiem, Chude Łaki, Kizelwiza, Rozgarty, Jeziorki, Parówki,
Gajowe Łąki, Mokier.
Lasy i bagna: Gaj, Siedem Włók - po części wycięty - Folwarski, Łąki Strużne
(Komorskie), Leśnicze, Olszowe, Pod Terkę, Bryteczek, Pod Ujście, Czapeleniec,
Czarne Jeziórko, Brzozowe Bagno, Mały Oryciek. W Folwarskim Lesie mieszka leśnik
miejski i jest tam miejsce dla zabaw. W Czerwonym Lesie łąki: Nad Strugą, Kąty
Szołtyskie, Miejskie, Gulów Kąt, Włóczne Łaki, Kolackie Łąki, Wilcze Bagno, Małe
i Duże Biele; tu mieszka drugi leśnik. Bór Wielki Las, Przebród, Trzcinki,
Parowa, Torfowe Bagno, Leśnicze Łaki, gdzie trzeci mieszka leśnik. Łapka - las
po większej części wyciety i parcelowany; na czterdziestu kilku miejscach
założono mniejsze gospodarstwa i utworzono wioskę z osobną szkołą. Przez środek
Łapki leci rów, niegdyś Strużką zwany."

[rita100]

"W mieście Wartemborku jest sześć mostów, na jednym figury św. Rozalii i św.
Agaty, drugi Most Piaseczny, Krowi Most do cegielni, Trzywiertlowy do Marun,
Czerwony Most do Ramsowa, Gipsowski, Zupuński (połowa należy do do miasta,
połowa do Zupun).
Mokiny i Krupoliny: jezioro Umlęczyk; pola: Bolęgi, Onstuki, Magasty, Oberlofy,
Sampłatki, Noziny Płostaki, Dołki, Drzewne Rózgi, Stare Pole, Cztery Włóki
(należały niegdyś do klasztoru wrtemborskiego); łąki: Okrągłe, Borowe,
Seperackie, Dziadkowe, Głębokie, Nabzina, Gielek, Upałtek pod Krupolinami;
bagna: Karaśnik, Stękałowie, Kozie, Sampłatkowe; góry: Kozia Góra, Babilońska,
Kasarowa (Koszary), na której w wojnie Krzyżaków z Polakami legowisko dla
żołnierzy być miało; pod Krupolinami między jeziorem Kiermas i Kierzlińskim
(czyli Mały Arysz, czyli Ar) są ślady dwóch wielkich nasypów, wałów z czasów
wspomnianych wojen. Na wałach stali zbrojni żołnierze, strzegąc ukrytych tam
starców, dzieci, niewiast i inwentarza żywego i martwego."

[rita100]

"Kierzliny i Kucbory nad jeziorem Kiełdynek. Wedle starych dokumentów za czasów
biskupa Szembeka nazywały się Kierzliny - Duże Kierzniny a Kuchpry - Małe
Kierzniny. Jeziora pod Bartółty: Omłónek i Masakojtek, Strużki Ar i Kiełdynek
wchodzą do Pisy.
Pola: Polaki, Lisie Jamy, Arynkowe Stuki, Górne Stuki, Cztery Włóki, Pasterska
Łąka, Grodzie, Kątowe Łąki, Torfowe Bagno, Szalonkowe Bagno (szalonki są
ciemnomodre jagody podobne do czarnych jagód, ale większe i sprawiają zawrót
głowy); Sztukowe Lasy, Kierszliniak, Cztery Włóczne Lasy."

[rita100]

"Tumiany.
Nad drogą do Bartółt Diable Bagno (około pięć mórg).
Góry: nad gościńcem pod Wartembork po prawej ręce jest pagórek, na którym
znaleziono cmentarzysko pogańskie, jak naprzeciw Zazdrosci pod Kielarami. Przy
owym pagórku znajduje się Wilczy Dół, gdzie niegdyś wilki chwytano. Między
Jeziorem Tumańskim i jeziorem Pisa jest pięć włók kucborskich należących teraz
do Tumian. W tych włókach znajdowalo sie dawniej jeziorko Mały Świniec. Kiedy
spuszczono na Kucborach jezioro Duży Świniec, zginęła woda i z Małego Świńca. I
są tam teraz wyborne pola i łąki."

[rita100]

"Jecpark (Jedzbark).
Osiem kilometrów od Wartemborka. Na środku wsi przy kuźni kamienna chrzestnica
(chrzcielnica) od zaginionego tu kościoła. Na zachód od wioski Zamkowa Gora, na
której stał piękny zamek zburzony przez Litwinów w 1364 roku, którego ruiny
odmalowano w 1824 roku. Na dwóch innych górach są wykopane kamienie służące
celom wojskowym, jedna pod Prajłowo, druga pod Bartółty.
Jezioro Omłunek, Bagno Olszowe i Arskie Łąki.
W Odrytach: Dwórznice, Dumnowe, Dłużkowe Pole; jeziora: Dłużek Mały i Duży;
bagna: Niedźwiedziak, Delek i Kępina, Klucznik - jedenaście kilometrów, Podlasy
trzynaście kilometrów od Wartemborka; dla tej odległości przyłączono je do nowej
parafii giławskiej. Miechowski Łąki nad jeziorem Ordą należały kiedyś do
klasztoru w Wartemborku. Klucznik przed trzydziestu laty rozparcelowano, małą
wioskę Raks zaś przed czterdziestu laty niemal całą wykupiono dla majątku
Podlasów. Niegdyś Raks należał także do klasztoru wrtemborskiego, teraz do Giław."

[rita100]

"W ramsowskiej parafii dokonano wielkich melioracji przez spuszczenie trzech
jezior i różnych oparczysk jako też przez karczowanie wielu zalesień. Mianowicie
wysuszono Ramsowskie Jezioro na żyzne łąki kanałem podziemnym i dwa inne
Dobręskie i Zaginek pod Dobręgiem. We wspomnianym kanale kryli się nasi ludzie
podczas ostatniego napadu Rusków. Na dalsze melioracje czekają jeszcze folwarki
Niedźwiedziak i Zimnowo między dwoma jeziorami i Zimnym Bagnem.
Nad wiekim Dadajem pod Sząflisem jest półwysep Ostry Kąt z Kręgową Górą. Lasy:
Borek pomiędzy Kramarowem a Ramsowem i Bynda pomiędzy Ramsowem a Wilimsem; za
Gipsowem: Ryczybałdy. Od majątku Kiersztanowa (ma 1400 mórg) odłączono w
nowszych czasach folwark Dębno."

[rita100]

"W Starym Wartemborku znajdziesz znaki dawnych wojen pod Orzechowem nad jeziorem
Wadąg, czyli Starowrtemborskim, podwyższony plac, na którym stary zamek zburzony
przez Litwinów stał i szwedzki szaniec. Wielki las darowany do wsi przez króla
Fryderyka nazywają Królestwem. I w Tuławkach znajdują się Zamkowa Góra i bogate
niegdyś lasy pod Otendorf, Tęguty i Gady. W Dąbrówce: Kociołek, Jeziorko, łąki
Sfarki, torfaki; las Dąbrowa z wielu dębami; w Sętalu spuszczone i wysuszone na
łąki jeziora pod Nowy Wierckub i pod Górne Kapki."

[rita100]

"W parafii dywickiej w Ugwałdzie: bagno Helga, Jezioro Ugwałdzkie, jeziorko
Ciark, Lasikowa Łąka, pole Dzialiki, las Zapowiedź, Bukowina; w Róznowie: łąki
Stawy pod Spręcowo, Jezioro Róznowskie wysuszone na łąki, Spławy, Chrapy, Doły,
Grabowska Łąka, Głębok, pole Wezgłowie, Kotlina, lasy: Borki, Leszczynowy;
Spławy w Dągach przed kilku laty spuszczone, Dywickie Jezioro zniżone; w
Dywitach: Leśne Plany, Stuki, Pasternia (dawniej przed seperacją mieszkanie
wspólnego pasterza). Nad Helgą, Dębniak, Lipniak, Kiele Maćkowy Kruszki.

W Mykach: Balęgi, Przecze, Kotły; w Zalpkach: Pelnoga, Pólko, Borek, Zdrojowe
Łąki; w Sztołpach: Nozina, las Purchel.

W Kieźlinach las: Borek, Grabina, Na Galiku, Pod Ciarkami (tj. szeroka granica
cierniem, ciarkami zarosła); brzeg jeziora na Likuzach; w Raszągu pod Biskupcem:
Gębory, Kalikowskie Sztuki, Złota Góra, Zamkowa Gora, Zapowiedź.

Tak widzimy jedne nazwy właściwe okolicom raz i raz tylko zachodzące, drugie
często powtarzające się niemal w każdej wsi zwłaszcza przed separacją."

[rita100]

"Wyliczyć nam jeszcze wypada w nowej w roku 1898 powstałej parafii giławskiej
góry, parowy, doły i łąki pod Żaburowem i Gąsiorowem, spuszczone jezioro Krzywek
pod Giławkami. Na drodze od Giław do Wartemborka leży nieurodzajne pole
Biedoszki zwane i dalej pod Wały oparczysko Olsztyniak i Kaczocha.
Na Wałach łąki: Pieczysko, Biela, Duża i Mała Zalewka, Księżak; brzozak i lasy:
Polejk, Duża i Mała Kopania.
W Grasku pola: Rasztubnica, Lasek ; bagna: Olszanka, Sokolanka, Kalbruch,
Zarazowe i Białe Bagno.
W Giławach pola: Szerokie, Przecze, Krzeziny, Dwórznice, Miejskie, Piwnice,
Wąskie, Dziesiątnice, Dabrowne, Iły, Przednie, Zdrojówki, Karaśnice,
Rasztubisko; bagna: Głównik, Olszonka, Chojowe, Kaczocha, Czarne, Karaśnik,
Kiejkutka, Biele, Brzozóg, Szymazichy, Stawiska; góry: Odrapana, Lisia, Grodza,
Lisionka Mała i Duża, Grobla.
Giławy siedzą nad dużym jeziorem Serwentem jakby gliniana oaza w piaskach
okolicznych pod Graśkiem, Wesołowem i Prajłówkiem."

[rita100]

"W parafii purdzkiej pola w Purdzie : Serwentki, Kawały, Spławy, Gaje,
Zastrużki, Warzyce, Okrąg, Barwękle (Barwinkel czy Parwęgiel - parowy węgieł);
łaki: Melcuch, Dzikie Łaki, Paterek; bagno: Jeglijak; góry: Dorobisz, Żal.
W Prajłowie: łąka Chmielnik; wybudowanie Wysmykłe.
W Starym Marcinkowie łąki: Sękacz, Kopańki, Żółte Bagno, Ostrów, Gogólnik,
Melcuch, Dzionki, Pogorzałki; las Parki; góra Wieża.
W Purdzie pole Wykówka; łąki: Zatoka, Długie Bagno, Biel, Kołowrot; las Kościółek."

[rita100]

"W parafii biesowskiej, w Biesowie pola: Tramki, Morgowe, Przymiarki, Dębowe,
Dwórznice, Lisie Jamy, Kowalski Plac, Wądoły, Polko, Krzyż, Kozia Góra, Kozie
Łaki, Kozi Raj, Ślepy Ostrów, Biel; lasy: Pogorzałki, Szewcówki, Wajny; w
Biesówku: Kamienica, Dabrowy.

W Zerbuniu: Robacznik, Stóżesz, Niedźwiedzieniec, Tadarówki, Purzyczki, Osiny,
Piecówki, Krypówki, Kalkówki, Podlasek, Perłówki, Parchan, Kołowrót, Brzozowe
Bagno, Wielkie Bagno, Zdrojówki.

W Wilimsie: Rozgart, Gasa, Gościńskie, Ziolyna, Zdrojak, Nogawicowe, Dalek,
Kłódkowe, Piaseczne, Mostkowe, Mósy, Zapłociowe, Kozia Gora, Bieda; jeziora:
Małaś, Blaszczyk.

W Rotflisie: Kowalskie, Mósowe, Wajny, Myszy Grunt; gaik: Zapowiednik,
Klejzackie Pola.

W Klejzaku: pola Wajnowe, Stałęgi, Merglak, Lisie Bagno, Strużki, Duże Bagno.

Pomiędzy Łabuchą, Klejzakiem i Rejewem są także torfowe moczary na 250 mórg
obszaru i poniekąd spuszczone pastwiska dla bydła.

W Stańslewie pod Biskupcem gdzie także od kilku lat jest osobny duszpasterz,
melioracja wysuszyła torfowe bagno Mojtynek, gdzie dawniej ustąpić nie można
było. Tak samo pod Bredynkiem w Lesie Zawadzkim są łąki fiskalne, które
zaopatrują najlepszym sianem wioski Bredynek, Stańslewo, Stryjewo. Przy
Stańslewie las Stary Lustych. Zachodnia część wsi Bredynka nazywa się Wyłuda, w
Stryjewie pole na wschód: Zazdrość."

[rita100]

"W powiecie olszyńskim sprzedaje fiskus trawę na jeziornych łąkach na Pelnodze
pod Sząfałdem, na Pęglitach, nad Maręgiem, na Przykopskich, na Sętalskich
Łakach, na Dobręgu i Zaginku, na Świętajnie, pod Sabiną, na Bogdajnskich, na
Kiestroju i Patryckich Łąkach, na Krumzach, na Buchwałdzkich nad Łyną i na
innych. Oprócz fiskalnych melioracji są liczne prywatne, jak w Róznowie i w
Ramsowie, w Dągach itd., tak że gdzie dawniej były jeziora lub moczary
niedostępne lub zalane bagna i torfaki, na których szalonki, żórazie, jeżyny lub
inne dzikie jagody i chrzęśle rosły, obecnie najżyźniejsze powstały łaki i rola."

[rita100]

"Szalonki - ciemnomodre, podłużne, duże jagody na suchych torfakach i bagnach,
na większych krzakach rosną zielono jak czarne jagody. Można je jeść, ale
niezbyt wiele, bo sprawiają ból głowy i wymioty. Ruski je zowią gonobobel.

Żórazie - żurawina, duże, czarne okrągłe jagody, rosną na oparczyskach,
trzęsawiskach w mchu, u dołu bialo, u góry od słonka czerwono. Dojrzałe
zaupełnie czarne (po rusku: klukwa). Lubią je żurawie.

Jeżyny - ciemnoczerwone w zakazach po rowach i lepszej roli (po rusku: brusnika).

Borówki (po rusku: zemlannika) - czerwone, mniejsze i delikatniejsze od jeżyn.

Maliny i czerwone jagody. Lud je zna, wszystkie zbiera, zaprawia lub znosi do
miasta na targ.

I to wsio z geografii Barczewskiego.

[rita100]

A teroz dzianki "Geografia polskiej Warmii" Barczewskiego i wydawców możem
poznać nazwy miejscowości na Warniji. Alfabetycznie podajo.

[rita100]

Abstich, Abstych alias Upstych - Łubstych
Adamsgut, Jedaminy - Jadaminy
Adamshof - Adamowo
Alle - Łyna
Allenstein - Olsztyn
Alt-Allenstein (Frosztant) - Stary Olsztyn
Althof - Stary dwór
Alt-Preussen al.Masuren - Stare Prusy al. Mazury
Allmoyen, Jemuń - Jełmuń
Angerburg, Węgobork - Węgorzewo

[rita100]

Balden - Bałdy, Muhle - Bełdzki młyn, Ofen - Bełdzkie piecki (Bełdzki Piec)
Ballingen, Baląg - Bałąg
Bansen, Bęś - Bęsia
Bardongen - Barduby
Bartelsdorf Gr. - Duże Bartółty, Bartołty Wielkie
Bartelsdorf Kl. - Małe Bartółty, Bartołty Małe
Bartelsdorf Neu, Nowawieś - Nowa Wieś
Bartenstein, Barsztyn - Bartoszyce
Bergfriede - Barkweda
Bertung Gr. - Bartąg
Bertung Kl. - Bartężek, Bartążek
Bertung Neu, Owczarnia (włączona do Bartążka)
Biesellen - Biesal
Bischofsburg - Biskupiec
Blankenberg - Blanki
Boessau Gr. - Biesowo
Boessau Kl. - Biesówko
Bogdainen - Bogdajny
Braunsberg, Brunsberk, Bruniewo - Braniewo
Braunswalde, Brunswałd - Brąswałd
Bredinken, Bredynek - Bredynki
Bruckendorf - Mostkowo
Bruchwalde - Bruchwałd
Buchwalde Gr. - Buchawałd - Bukwałd
Buchwalde Kl. Buchwałdzik (włączony do Bukwałdu)
Bukowagora - Bukowa Góra
Burdongen - Burdąg

[rita100]

Choszczewo
Choszczowo Gut, Grabniak (włączony do wsi Grabowo k. Mrągowa)
Chorzellen - Chorzele
Czerwonka Gr.- Duża (jezioro Duża Czerwonka)
Czerwonka Kl. - Mała Czerwonka (jezioro)
Culm - Chełmno

[rita100]

Daday - Dadaj
Damerau Gr. - Duża Dąbrówka - Dąbrówka
Damerau Kl. - Mała Dąbrówka (włączona do Dąbrówki)
Darethen - Dorotowo
Daumen - Tumiany
Debrong - Dobrąg
Dembenofen - Dąb
Derz - Derc
Deuthen - Dajtki (obec. dzielnica Olsztyna)
Dimmern - Dymry - Dymer
Dietrichswalde - Gietrzwałd
Diwitten - Dywity
Dlusken - Dłużki
Dluszek - Dłużek
Dubeningken - Dubniki - Dubeninki
Durwangen - Wola
Dziubiellen - Dziubiele (łaki pod leśnictwem Mazuchy niedaleczko Marcinkowa
Dzuchen - Dziuchy (obec. włączone do Przykopu)
Dzierzgunka - (leśnictwo nad Jeziorem Łańskim)

[rita100]

Eichenstein - Dębno
Eising - Isąg (jezioro)
Elbing - Elbląg
Elisenhof - Liznowy - Ostrzeszewo
Eylau Dt. - Iława
Eylau Pr. - Iławka (ob. Bagrationowsk w obw. Kaliningradzkim

[rita100]

Fittigsdorf - Wójtowo
Flammberg - Opaleniec
Freuenburg - Frombork
Friedrichstadt (Kreis Allenst.) - Pokrzywy

[rita100]

Ganglau - Gągławki
Garschen Alt - Stare Garsze - Garzewo
Garschen Neu - Nowe Garsze włąnczone do Garzewa
Gayhof - Gaj
Gedaithen - Giedajty
Gelguhnen - Jełguń
Gehland Neu - Nowy Geląd - Nowy Gieląd
Gehland Alt - Stary Geląd - Stary Gieląd
Gehland Klein - Gielądy - Gieląd Mały
Gemmern Gr. - Giemry - Gamerki Wielkie
Gemmern Kl. - Gamerki - Giemerki - Gamerki Małe
Gilbing - Gilbynk - rzeka Giłwa
Gillau - Giławy
Gillau Kl. - Giławki włączone do Giław
Gimmendorf - Gim al. Zgniłocha
Glottau - Glotowo - Głotowo
Goettkendorf - Gietkowo - Gutkowo
Goldap - Gołdap
Goniondz - Goniądz
Gonschorrowen - Gąsiorowo
Gottken - Gotki - Godki
Grabowo
Gradda - Grada - lesniczówka niedaleczko Gągławek
Gradtken - Gradki
Graskau - Graśk - Groszkowo
Grasnitz - Grazymy
Grieslienen - Gryźliny
Gronitten - Gronity
Grunau - Grynał - Zielonowo
Grunmuhle - Grynal
Grunmuhle b. Groeslienen, Gromel - dawny młyn pod Zielonowem
Gusenofen - Guzowe piece - Guzowy Piec
Guttstadt - Gutsztat - Dobre Miasto

[rita100]

Haff Frisches - Zatoka fryjzka - Zalew Wiślany
Haff Kurisches - Zatoka kurońska
Heiligelinde - Świętolipka - Święta Lipka
Heilsberg - Licperk - Licpark - Lidzbark Warmiński
Herms - Zamensdorf - Cegłowo
Herth-Insel - Herta - wyspa na Jeziorze Wulpińskim
Hirschberg - Jedzbark - Jecpark
Hochwalde - Ugwałd - Ługwałd
Hohenstein - Olsztynek
Honigswalde - Miodówko

[rita100]

Jablonken - Jabłonka
Jacobsberg - Jakubowo
Jadden - Gady
Johannisburg - Jańsbork - Pisz
Johannisthal - Janistal
Jomendorf - Jondorf - Jaroty
Jonkendorf - Jonkowo
Josefshof - Józefowo

[rita100]

Kaemmersdorf - Kamajzy - Komorowo
Kadmedien - Katmedy - Kocibórz k. Reszla
Kainen - Kajny
Kalborno - Kaborno
Kalborno Muhle - Kaborno Młyn
Kaletka Alt. - Stara Kaletka
Kaletka Neu - Nowa Kaletka
Kapkeim Ober - Górne Kapki - Kabikiejmy Górne
Kapkeim Unter - Dolne Kapki - Kapikiejmy Dolne
Kaplitainen - Kaplityny
Kathreinen - Katrejny - Kojtryny
Kellaren - Kielary
Kernos See Gr. - Duży Kiernoz (jezioro)
Kernos Kl. - Mały Kiernoz (jezioro)
Kestroi - Kiestrój
Kirmass - Kiermas (rzeka)
Kirschbaum - Kierzbuń
Kirschdorf - Kierztanowo
Kirschlainen - Kierzliny
Klaukendorf - Klewki
Kleeberg Gr. - Klebark Duży - Klebark Wielki
Kleeberg Kl. - Klebark Mały
K.Kleisack - Klejzak (Zarębiec)
Klimkowo
Klutznik - Klucznik
Kubulten - Kobułty
Kockendorf Alt - Stary Kokendorf - Stare Kawkowo
Kockendorf Neu - Nowy Kokendorf - Nowe Kawkowo
Kolno
Koeslienen - Kieźliny
Kolacken - Kołaki
Kolpacken - Kołpaki
Konigsberg - Królewiec
Kortau - Kortowo
Kosarken Gr. - Duży Kozark - Kozarek Wielki
Kosarken Kl. - Mały Kozark - Kozarek Mały
Kosno - Kośno
Krakotin - Krakotyn (łąki)
Kramarka - Kramarki
Kraemersdorf - Kramerowo - Kromerowo
Krokau - Krokowo
Kronau Gr. - Kronowo
Kronau Kl. - Kronówko
Kroplainen - Krupoliny
Krummsee - Krumzy (łąki)
Kudippen - Kudypy
Kuntzkeim - Kunckajny - Droszewo
Kurken - Kurki
Kutzborn - Kucbory - Studzianek

[rita100]

Labens - Łabędź
Labuch - Łabucha - Łabuchy
Langsee - Długie jezioro (na terenie Olsztyna)
Languth - Lęguty - Languty
Lansk See und Dorf - Łańsk, wieś Rybaki
Lanskerofen - Smolniki - Łański Piec
Lapka - Łapka
Layss - Łays - Łajsk k. Butryn
Legienen - Leginy
Leissen - Lejsy - Lajsy - Łajsy
Lemkendorf Gr. - Lamkowo
Lemkendorf Kl. - Lamkówko
Lengainen - Lęgajny - Łęgajny
Lengainen Gut - majątek L
Leschienen Gr. - Lesiny
Leschno Gr. - Leśno - Leszno
Leschno Kl. - leśnictwo L
Leynau - Linowo
Liebenberg - Klon
Lindenwalde - Lipowo
Lipowietz - Lipowiec
Locken - Łukta
Loebau - Lubawa
Loetzen - Lec - Giżycko
Loszainen - Lężajny - Łężany
Lomza - Łomża
Lonk - Łąki - Łączki
Luebeck - Lubeka
Lykusen - Likuzy - Likusy

[rita100]

Mahrong - Marąg - Morąg
Marong - Marąg (łąki miedzy Unieszewem a Pęglitami)
Makrauten - Makruty
Mallschowen - Małszewo
Manchengut - Mańki
Maransen Kl. - Maróżek - Marózek
Margrabowa - Olecko
Marienburg - Malbork
Marienwerder - Kwidzyn
Maraunen Gr. Kl. - Maruny Duże, Małe
Masuchen - Mazuchy
Mauden - Majdy
Mendrienen - Mendryny - Mędryny
Mensguth - Dźwierzuty
Mertinsdorf Alt - Stare Marcinkowo
Mertinsdorf Neu - Nowe Marcinkowo
Micken - Myki
Mittelgut - Mytelki - Śródka
Morken - Mierki
Mohrungen - Morąg
Mokainen - Mokiny
Mondtken - Montki - Mątki
Mossong-See - Mosąg (jezioro)
Munsterberg - Nisztembark ( Cerkiewnik )

zauważcie , dwa razy jest Morąg

[rita100]

Nagladen - Naglady
Nassen - Nasy
Nattern - Naterki
Nautsch - Nałcz jezioro
Neberg - Niborg - Nibork
Neidenburg - Nibork - Nidzica
Nerwigk - Nerwiki
Neu-Bartelsdorf - Nowawieś - Nowa Wieś
Neudims - Najdymowo
Neumuhle - Nowymłyn - Nowy Młyn
Nickelsdorf - Nikielkowo
Nussdorf - Orzechowo

[rita100]

Obiad - miejsce w lesie niedaleko Wygody
Odritten - Odryty
Okull-See - Ukiel (jezioro)
Ortelsburg - Szczytno
Osterode - Ostród - Ostróda
Ostsee - Bałtyk
Ottendorf - Otendorf - Radosty
Ottern Gr. - Otry
Ottern Kl. - Oterki (włączone do wsi Otry)

[rita100]

Parlosen Gr. - Duża Parleza - Parleza Wielka
Passarge - Pasarya - rzeka Pasłęka
Passenhein - Pasym
Pathaunen - Pajtuny
Patricken - Patryki
Patricken Neu - Nowe P. (włączone)
Paudlung - Pudląg
Paulsgut - Południewo (majątek w pobliżu Nerwiku)
Pelnoga (półwysep na Jez. Wulpińskim)
Penglitten - Pęglity
Persing - Brzeźno - Brzeźno Łyńskie
Piestkeim - Pistki
Pirk - Perk - Pirki - Kierzbunek
Plautzig - Pluski
Plautzig-See - Pluszne jezioro
Plutken - Płotki - Plutki
Podlassen - Podlasy - Podlasen- Podlaza -Podlazy
Podleiken - Podlejki - Polejki - Podlejki
Polleiken - Polejki - Pulejki
Polen - Polska
Pomesanien - Pomezania
Posorten - Pozorty
Preussen Ost - Wschodnie Prusy (książęce)
Preussen West - Zachodnie Prusy (królewskie)
Prawdzisken - Prawdziska
Preylowen - Prajłowo - Prejłowo
Preylowen Muhle - Prajłówko (włączone do Prejłowa)
Prohlen - Prole - Próle
Przykop - Przykop
Przykop Kl. - Jaśniewo
Pulfnick - Pelnik
Pupkeim - Pupki
Purden Gr. - Purda
Purden Klein - Purdka
Purden Muhle - Zapurdka
Pustnik - Pustniki

[rita100]

Queetz - Kwiec - Kwiecewo
Quidlitz - Silice

[rita100]

Ramsau Gr. - Ramsowo
Ramsau Kl. - Ramsówko
Ramuck - Ramuk - Ramuki
Rapatten - Rapaty
Ramten - Rasząg
Rastenburg - Rastembork - Kętrzyn
Rax - Raks (łąki w poblizu Jedzbarka)
Redigkainen - Redykajny
Rehberg - Rejewo
Rentienen - Rentyny
Reuschhagen - Ruszajny
Reussen - Ruś
Rykowitz - Rykowiec
Rittebalde - Ryczybałdy - Rycybałt
Rochlack - Ruchławki, Rochlawki - Rukławki
Roessel - Reszel
Rosgitten - Roźgity - Różgity
Rothfliess - Rotflis - Czerwonka
Rudzisken - Rudziska
Ridbach - Rydbach - Rzecki

[rita100]

Saborowen - Zaborawo - Żaborowo - Zaborowo
Sadlowo - Sadłowo
Salbken - Zalpki - Zalbki
Samland - Sambia
Sarong - Sarąg (jezioro)
Samlack - Sąpławki - Zamlówki - Samławki
Samplatten - Sąpłata - Sapłaty
Schattens - Szatanki
Schaustern - Siostry - Szałstry
Schiemanowen - Szymanówka
Schilla - Sila - Szyla (Siła, część wsi Sząbruk)
Scheufelsdorf - Tylkowo
Scheufelsdorf Muhle - Tylkówko
Schillings - Szelągowo
Schippern - Szypry
Schedinnek - Śledynek (jezioro)
Schlesien - Ślązk - Śląsk
Schoelitt - Szelity - Skolity
Schmolainen - Smolany - Szmolajny - Smolajny
Schoenau - Szynowo
Schoenbruch - Sząbrucha
Schoenbruck - Sząbruk
Schoeneberg Alt - Sząbarg - Wrzesina
Schoeneberg Neu - Porbady
Schoentelde - Sząfald - Unieszewo
Schoenfliess - Sząflis - Dadaj
Schoenwalde - Sząwałd - Szczęsne
Seeburg - Zyborg - Jeziorany
Sensburg - Ządzbork - Mrągowo
Skaibotten - Skajwoty - Skajboty
Soika-Muhle - Sojka - Sojka
Schwedrich - Świaderki - Swaderki
Schwentysee - Święte (jezioro)
Sellwa - Sełwa - Selwa
Soldau - Działdowo
Sombien - Ząbie
Sooben - Coby - Zajączkowo
Sophienhof - Zofijówka
Sorquitten - Sorkwity
Spiegelberg - Spręcowo
Stabigotten - Stawiguda
Stabigotten Neu - Ćwikielnia (Nowa Stawiguda, włączona do Stawigudy)
Stabigotten Kl. - Zarośle (włączone do Stawigudy)
Stanislewo - Stańslewo - Stanclewo
Steinberg - Sztembark - Łomy
Steinkienen - Stękiny
Stolpen - Sztolpy - Słupy
Striewen - Stryjewo
Suessenthal - Sętal
Surmowen - Surmówka
Surmowen Kl. - Mała Surmówka włączona do Surmówki

[rita100]

Tafelbude - Tafelbuda - Kątno
Tannenberg - Sztymbak - Grunwald - Stębarki
Tengutten - Tęguty
Tenkitten - Tękity (w obwodzie kaliningradzkim)
Thomareinen - Tomaryny
Thomsdorf - Tomaszkowo
Thorn - Toruń
Tollak - Tuławki
Trinkhaus Gr. - Trękus
Trinkhaus Kl. - Trękusek
Trautzig - Track
Trojan
Turnitz - Turnic
Tykocin

[rita100]

Ukta (Kr.Johannisbrg) - pow. Pisz
Urbanka (wyspa)
Ustrych (jezioro)

[rita100]

Vierzighuben Alt - Stare Włóki
Vierzighuben Neu - Nowy Wierckub - Nowe Włóki

[rita100]

Wadang - Wadąg
Wallen - Wały
Warkallen - Warkały
Warschau - Warszawa
Wartenburg - Wartembork - Barczewo
Wartemburg Alt - Stary Wartembork - Barczewko
Wehlau - Welawa - Iława nad Preglem - Znamieńsk nad Pręgołą w ob. kaliningrackim
Weichsel - Wisła
Wemitten - Wymój
Wengaithen - Węgajty
Wengojen - Węgoje - Węgój
Wessolowen - Wesołowo
Wienduga - Binduga, lesnictwo koło Rusi
Wieps - Gipsowo - Wipsowo
Wilims - Wylims - Wilimy
Wilhelmsthal - Wylimowo - Wilimowo
Willenberg - Wielbark
Wolka Gr. - Duża Wolka
Wolka Kl. - Mała Wolka
Woppen - Wopy (włączone do Brąswałdu)
Woritten - Woryty
Wormditt - Orneta
Wulping - Wulpynk - Jezioro Wulpińskie
Wuttrienen - Butryny
Wuttrienen Neu - Nowe Butryny - Chaberkowo
Wygoda
Wyranden - Wyrandy

[rita100]

Zabrodzin - Zabrodzie
Zawadden - Zawady
Zazdeosz - Zazdrość
Ziegenberg - Koziagóra - Kozia Góra

[gajowy555]

lelo58 napisał:

>


Jó, tyż am kupsiuł ta ksiójżka i am kokanti, co am kupsiuł. To je fejn ksiójżka
i nie brok dudków szporować

[rita100]

Mniana mniejscowości może napisisać , boć to sia kedajś przydo, coby w ksiójżce
nie sznupać, kedim przi kómpjuterze.
To je nolepsza ksiójzka no mniejsowych, możesz tero rejzować po Warniji

[gajowy555]

Jó, fejn co mniana mowam, jano jo myślam, co i no turystów to sia wciórko
przyda. Tlo czy nie bandó szporować, bo ksiójżka siuła kostet...

[rita100]

Te mniana mniejscowości no noju jest, bo mym ziele lygend łopoziadawa, a przecie
brok ziedzieć dzie akcyja sia dzieje. Tero mozna jiść tropami. Bo mniana só i po
warnijsku i polsku i po mnieniecku.
Jo mom pytanie cy te wciórkie mniana só some warnijskie ? Cocik mi sia nie mysli.

[rita100]

Tero brok pomysleć ło lygendach w tych mniajscowościach, a gwołt tam sia działo