Szarady i krzyżówki na Andrzejki

[madohora]

Ariada

Gdyby przyszło co do czego (0)
Nie trafiło na Świętego (3,4)
Tańce, hulanki, swawole (0)
Ja nie Andrzeja lecz Marka wolę (3)
Jeden z nich za wszystkimi spoziera (0)
A Marek pannom drzwi otwiera (3)
Rękę podaje gdy z autobusu wysiadam (4)
Krzesło przysuwa gdy do stołu siadam (0)
Za nim mam sąsiadek wróżby (5)
Który z nich dobry a który ten zły (0)
Jedno wiem gdy przyjdzie niedziela (0)
W moim sercu rośnie nadzieja (5)

Liczby w nawiasach wskazują, który wyraz stanowi rozwiązanie zadania. Rozwiązaniem jest przysłowie polskie

[madohora]

KRZYŻÓWKA Z HASŁEM:

[madohora]

Po rozwiązaniu krzyżówki z liter w zaznaczonych polach należy ułożyć rozwiązanie zadania

[madohora]

Szlachetny koń

[madohora]

Cyrk lodowcowy

[madohora]

Dawny samochód zwany "mydelniczką"

[madohora]

Mąż, ona i on....

[madohora]

Też marka samochodu

[madohora]

Ptak -nielot

[madohora]

Grecka wyspa

[madohora]

Władysław bardziej swojsko

[madohora]

Rodzaj skóry

[madohora]

Czasem wstawiasz go zamiast zdjęcia (w sieci)

[madohora]

Lipcowa solenizantka

[madohora]

W oknie celi

[madohora]

Skrzat

[madohora]

Jest dobrze w języku angielskim

[madohora]

Kwiatostan żyta

[madohora]

Przyprawa do flaków ale bez zdrobnienia

[madohora]

Widziadło

[madohora]

Stroje, ubrania itd...

[madohora]

Narząd wzroku

[madohora]

KRZYŻÓWKA Z HASŁEM

[madohora]

Po rozwiązaniu krzyżówki w środkowym rzędzie powstanie rozwiązanie zadania

[madohora]

Kolorowa papuga

[madohora]

Nie dzień

[madohora]

Szarada Anagramowa

Teraz PISZ że to KIL
Mamy na to kilka chwil

S _ _ _ _ _ _(7 liter)

[kefirowa]

Szpilka

[madohora]

Jedna szpilka proszę pana
Nie wystarczy mi dziś z rana

[madohora]

Na przykład hokejowy, jeździecki

[madohora]

Rodzaj balkonu

[madohora]

Produkują go pszczoły

[kefirowa]

Wosk.

[kefirowa]

Buty

[madohora]

Ja ze śmiechu się kładę
Bo taki był wujek Władek

[madohora]

Na stare lata
Taki mam awatar

[madohora]

Nie chcę widzieć świata
Tam gdzie w oknach krata

[madohora]

W pamięć mi się wryło
Że tak dobrze jeszcze nie było

[madohora]

Wąchałam kłos
I podrażnił mnie w nos

[madohora]

Andrzej – imię męskie pochodzenia greckiego. Pochodzi od greckiego imienia będącego zdrobnieniem od imion złożonych zawierających wyraz aner – „człowiek, mężczyzna, taki jak mężczyzna” (inne źródło tłumaczy je też jako: „dzielny, mężny”). Pierwotny grecki Andréas, poprzez łacińskie imię Andreas, rozwinął się w języku polskim w imię Andrzej. Nosił je jeden z apostołów, brat Szymona Piotra. Imię występuje także w Biblii.

[madohora]

W dawnych czasach, jak można przeczytać w księgach metrykalnych z XVII-XVIII w., zwykle stosowano polską formę tego imienia: Jędrzej. Im później w czasie (np już w wieku XIX), tym więcej w księgach chrztów można przeczytać nadanych imion w formie „Andrzej”. Obecnie można spotkać się właściwie tylko ze zdrobniałymi formami: „Jędrek”, „Jędruś”, zwłaszcza w relacjach osób bliskich.

[madohora]

W języku polskim istnieje, choć jest rzadko spotykana, żeńska forma tego imienia: Andrzeja, Ondrzeja.

[madohora]

Z imieninami obchodzonymi w dniu 30 listopada związane jest święto „Dnia św. Andrzeja”, zwane także „Andrzejkami”.

[madohora]

Kiedy na Andrzeja poleje, cały rok nie w porę rolę moczy, suszy.

[madohora]

Belgijski kryptozoolog Bernard Heuvelmans uważał yeti za żyjący gatunek wielkich małp człekokształtnych z rodzaju Gigantopithecus, znanych z wykopalisk w Azji Południowej i Wschodniej z okresu od 5 milionów do 100 tys. lat temu i nadał mu hipotetyczną nazwę łacińską Dinopithecus nivalis. Choć nie wiadomo do końca, jak poruszały się gigantopiteki, większość naukowców uważa, że ze względu na swą gigantyczną masę ciała nie były one zdolne do przemieszczania się na dwóch nogach i chodziły na wszystkich czterech łapach, jak robią to przez większość czasu współczesne goryle i szympansy, a to kłóci się z opisem dwunożnej istoty, jaką rzekomo jest Yeti.

[madohora]

[madohora]

Zwyczajowo buty mają podeszwy i mogą mieć cholewki osłaniające łydki. Jeżeli cholewki sięgają maksymalnie tylko do kostek lub brak jest cholewki, to takie buty określa się mianem półbuty.

[madohora]

Do czyszczenia i nabłyszczania niektórych rodzajów butów używa się pasty do butów.

[madohora]

Wróżenie z kubków. Na czym polega zabawa?

- Ustawia się pięć kubków. Pod każdym z nich ukrywa się konkretna wartość symbolizująca przyszłe wydarzenie. Po jednym stożkiem można schować serce lub jabłko, które są symbolem miłości. Pod drugim ukrywa się bilet oznaczający dalekie podróże. Pod trzecim chleb, który symbolizuje podstawy bytu, dostatku. Czwarty kubek kryje monetę, która oznacza powodzenie finansowe. Piąty stożek to aniołek, który ma zapewnić opiekę nad naszym życiem. Każdy wybiera dwa kubki. Pierwszy z nich odzwierciedla nasze wnętrze, a drugi wpływ środowiska zewnętrznego na nasze życie.

[madohora]

Podobna zabawa przygotowana została również dla łasuchów. Karteczki z imionami zarówno żeńskimi jak i męskimi ukryte są wewnątrz ciastek. Po zjedzeniu słodkiej wróżby można dowiedzieć się jakie imię będzie nosiła przyszła miłość.

[madohora]

ziarna są też bardzo pomocne w zapaleniu oskrzeli, kaszlu, pomagają w chorobach skórnych, leczeniu oparzeń i odmrożeń

[madohora]

Fitoestrogeny zawarte w ziarnach blokują receptory estrogenowe, co prowadzi do zmniejszenia podatności na nowotwory. Dodatkowo fitoestrogeny w pewnym stopniu mogą przeciwdziałać niektórym niekorzystnym dolegliwościom związanym z menopauzą.

[madohora]

W 1844 r. Andrzej Kim Tae-gŏn został w Chinach wyświęcony na diakona. Będąc już diakonem, zdecydował się powrócić do Korei przez Uiju i przyjechał do Seulu 15 stycznia 1845 r. Z powodu zachowania bezpieczeństwa spotkał się tylko z kilkoma ważniejszymi katechetami. Chorował przez miesiąc, potem zdecydował się poprowadzić francuskich misjonarzy drogą morską, a potem małą drewnianą łódką udał się do Szanghaju. Przetrwawszy surowe burze, dotarł do Szanghaju, gdzie został otrzymał święcenia 17 sierpnia 1845 r. jako pierwszy ksiądz koreański w sześćdziesięcioletniej historii Kościoła katolickiego w tym kraju.

[madohora]

Św. Andrzej apostoł był bratem św. Piotra. Pochodził z Betsaidy nad jeziorem Genezaret (Galilejskim), mieszkał jednak w Kafarnaum, razem ze swoim bratem. Tak jak Piotr, był z zawodu rybakiem. Obaj byli też najpierw uczniami św. Jana Chrzciciela i wtedy spotkali pierwszy raz Pana Jezusa. Nie od razu jednak doszło do powołania ich na uczniów Jezusa. Po pierwszym spotkaniu wrócili do domu, do swoich rybackich zajęć. Tam znów spotkał ich Pan Jezus i wtedy wezwał ich.

[madohora]

Wskakuję pod koc
Bo zaraz będzie noc

[madohora]

Patrz jeszcze jeden skok
I już za chwilę nowy rok

[madohora]

Mówiłeś że imieniny ma Ewa
A nie wiesz czego jej trzeba

[madohora]

Książkowy mól
Studiował na KUL

[madohora]

Jak się człowiek nie włóczy
To cały czas się uczy

[madohora]

Wiesz to ty i wiem to ja
Że ta spółka jest SA

[madohora]

Andrzejki – wieczór wróżb odprawianych w nocy z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja, patrona Szkocji, Grecji i Rosji. Pierwsza polska wzmianka literacka o nim pojawiła się w 1557 za sprawą Marcina Bielskiego

[madohora]

Andrzejkowe poszukiwania męża

Według dawnych wierzeń ta noc miała moc magiczną, uchylającą wrota do nieznanej przyszłości. Wszelkie wróżby miały podłoże matrymonialne co zachowało się do dziś. Niegdyś była to noc należąca do panien, które w ten sposób szukały przyszłego męża. Dzisiaj w andrzejkowych zabawach biorą udział mężczyźni i kobiety bez względu na wiek.

[madohora]

Można też przygotować napój: 2 (lub mniej) płaskie łyżki wsypać do małego garnka, wlać ok. 1,5 szklanki gorącej wody. Całość bardzo dokładnie wymieszać tak, aby oderwać ziarenka od dna i gotować przez 10 minut na najmniejszym ogniu. Po tym czasie odcedzić ziarna od śluzowatego napoju. Odczekać 20-30 minut, po tym czasie napój jest gotowy do spożycia.

[madohora]

Męczennicy z Gorkum zostali otoczeni kultem zaraz po śmierci; za ich przyczyną miały miejsce liczne cuda. Beatyfikowano ich w 1675 r., a w 1867 r. kanonizował ich papież Pius IX. Duża część relikwii męczenników z Gorkum znajduje się dziś w kościele św. Guduli w Brukseli.

[madohora]

Andrzej, który miał już około dwudziestu pięciu lat, został kapelmistrzem królewskim, potem naczelnym kapelmistrzem. Otrzymał od króla działkę w mieście, na której zbudował sobie duży dom, do którego później przyprowadził swoją narzeczoną, Clarę Batudde; ich małżeństwo było jednym z pierwszych małżeństw chrześcijańskich w Ugandzie.

[madohora]

Misjonarze dalekowschodniego oddziału Paryskiego Towarzystwa Misji Zagranicznych bardzo ucieszyli się z młodych seminarzystów Koreańczyków. Uczyli ich teologii, łaciny, geografii, historii, francuskiego i wielu innych przedmiotów. O. Legregois z seminarium napisał do o. Maubanta: „Franciszek Ksawery Ch'ae Pang-je jest bardzo spokojny, ale jest głębokim myślicielem i dżentelmenem. Tomasz Ch'e Yang-op jest łagodny, dokładny i serdeczny. Andrzej Kim Tae-gŏn jest aktywny, ale dokładny, posłuszny, ale śmiały i ma silną wolę. Jest bardzo obiecującym młodym człowiekiem. Jest wymowny i jego sądy są prawidłowe, pozwalając mu rozwiązywać problemy szybko i łatwo. Chociaż są tutaj dopiero od kilku miesięcy, mogą już porozumiewać się prostą łaciną i francuskim”. Jeden z kolegów Andrzeja, Franciszek Ksawery, zmarł w Makau w 1838 r

[madohora]

Został razem z 78 innymi męczennikami beatyfikowany przez papieża Piusa XI 5 lipca 1925 r., a kanonizowany z grupą 102 innych męczenników koreańskich przez Jana Pawła II 6 maja 1984 r.

[madohora]

Według apokryfów św. Andrzej po Zesłaniu Ducha Świętego udał się do Achai, gdzie oprócz nauczania czynił wiele cudów: uzdrawiał chorych, wypędzał czarty z opętanych, a nawet wskrzeszał umarłych. Kiedy przybył do miasta Patras na Peloponezie (Grecja), został aresztowany i skazany na ukrzyżowanie. Święty z radością przyjął wyrok, ponieważ w tamtych czasach uważano to za duże szczęście: umrzeć tak jak Jezus. Według podania krzyż ten miał kształt litery „X”, dlatego dzisiaj krzyż o takim kształcie nazywany jest „krzyżem św. Andrzeja”. Tradycja podaje też, że św. Andrzej został ukrzyżowany 30 listopada 65 r.

[madohora]

Imię Andrzej wywodzi się z języka greckiego: anér (andros) – mąż, mężczyzna. Kościół bizantyjski (prawosławny) nadał św. Andrzejowi przydomek Protokleros (pierwszy powołaniem), ponieważ był jednym z pierwszych powołanych do grona apostołów.

[madohora]

Św. Andrzeja wywodził się z rodziny znanej i majętnej, ale to nie odwodziło go od nauki i pobożności, jak to czasem się zdarza, ale wręcz wzmagało jego piność, którą bardzo chwalili nauczyciele i wychowawcy chłopca. Po zakończeniu nauki domowej, kiedy skończył się beztroski czas dziecięcy, posłany został do szkoły w Sandomierzu. Tam pobożność jego tak się rozwinęła, że postanowił wstąpić do Towarzystwa Jezusowego. Zachęcił go do tego przykład stryja, który był właśnie w tym zakonie. Zresztą w rodzinie Bobolów miłość do tego towarzystwa panowała co najmniej od czasu, gdy pradziad Andrzeja, Jędrzej Bobola, zbudował dom dla jezuitów w Warszawie, w którym po śmierci w 1617 r. kazał się pochować. Zwiększył też dochody domów w Krośnie, Rydze i Wilnie, szczególnie, kiedy ten ostatni strawił pożar w 1610 roku. Wtedy Jędrzej Bobola pomógł odbudować strawione oogniem budynki. Innym dobroczyńcą zakonu jezuitów był Kasper Bobola, kanonik krakowski i sekretarz królewski, który wielkim staraniem i nakładem kosztów ozdobił kaplicę i kościół św. Ignacego w Krakowie, a razem ze swoim bratem Jakubem założyli konwikt w Sandomierzu. Tak więc około 1606 r. oddano 15-letniego Andrzeja na dalszą naukę do nowicjatu w Wilnie, gdzie jezuici posiadali głośną wówczas Akademię. Pośród umiejętności wyniesionych ze szkoły można wymienić sztukę wymowy i znajomość języka greckiego, które bardzo ułatwiły mu późniejszą działalność misyjną. Przez swoich słuchaczy i przełożonych uważany był za wybitnego mówcę

[madohora]

Św. Andrzej był ulubionym spowiednikiem, doradcą, ojcem i apostołem całego Wilna. Umiał możnych panów prowadzić drogą skromności i pokory ewangelicznej, umiał ujmować ubogich i prostych, tak że znając ich wady i przywary z każdej okoliczności potrafił tak skorzystać, aby karcąc występki nie oburzał i nie zrażał ich. Penitentów prowadził łagodnością, pełnym miłości upominaniem i nauką. Kiedy była potrzeba, potrafił jednak reagować z całą surowością, na jaką nieskruszony zasługiwał. Uczył nabożeństwa do Matki Najświętszej Był w Wilnie tak bardzo kochany, że kiedy proszono z Warszawy, aby Andrzeja tam wysłać, lud wileński i zarządca wileńskiego domu jezuickiego interweniowali u przełożonych, żeby pozostawiono go w Wilnie.

[madohora]

Czasy były niespokojne. W sierpniu 1632 r. car Mikołaj, korzystając z bezkrólewia po śmierci Zygmunta III, wyprawił znaczne wojska przeciw Polsce w celu odzyskania ziem utraconych w pokoju dywilińskim w 1618 r. Na wiadomość o wojnie przełożeni kolegiów jezuickich w zagrożonych napaścią miastach postanowili wysłać księży w bezpieczniejsze okolice. W ten sposób i w Bobrujsku powiększył się stan liczebny placówki.

[madohora]

W lecie 1652 r. o. Andrzej Bobola przybył po raz drugi do Pińska. Pełnił tam obowiązki kaznodziei i misjonarza. Warunki pracy misyjnej były bardzo ciężkie. Brak było dróg, ludność skupiała się w osadach otoczonych lasami i bagnami. Od dziesiątków lat jedyną działalnością Kościoła na tych terenach była właściwie działalność misjonarzy, którzy przybywali rzadko i na krótko. W tych warunkach przyszło też pracować św. Andrzejowi, którego w pracy misyjnej wspierał ks. Marcin Tyrawski. Wyprawy misyjne obejmowały tereny między Pińskiem a Janowem Poleskim (ok. 30 km od Pińska). Św. Andrzej obchodził wsie i miasteczka, wygłaszał kazania, wstępował do wiejskich lepianek, gdzie nauczał katechizmu i zasad życia katolickiego, udzielał sakramentów. Nie opuszczał też domostw unitów. Musiał osiągać bardzo dobre wyniki w swojej pracy, bo dość szybko nie tylko stał się znany prawosławnym, ale został też ich głównym wrogiem. Uczeni mnisi prawosławni, chcąc go poniżyć, wszczynali z nim dysputy, stawiali mu liczne zarzuty, które on jednak bez problemów zbijał. Do największych sukcesów pracy misyjnej św. Andrzeja należy zaliczyć przejście na katolicyzm dwóch wsi: Bałandycze i Udrożyn, liczących około 80 domów. Miarą jego popularności może być fakt, że schizmatycy nazywali go „duszochwatem”, katolicy „łowcą dusz” i „apostołem Pińszczyzny”. Nic dziwnego, że wobec takich owoców pracy misyjnej wzrastała nienawiść do Andrzeja u zwolenników prawosławia. Niejednokrotnie w czasie swoich podróży bywał obrzucany obelgami, a nawet błotem i kamieniami.

[madohora]

W pierwszej połowie maja 1657 r. poczęły znów na Polesiu grasować watahy Kozaków. Polacy szukali w lasach ocalenia przed grożącymi napadami. Także o. Andrzej Bobola i jego towarzysz, ks. Szymon Maffon opuścili Pińsk, żeby schronić się w spokojniejszej okolicy. Ks. Maffon udał się do Horodca, gdzie 15 maja niespodziewanie napadł na plebanię oddział Kozaków, którzy okrutnie zamęczyli księdza. Dokonawszy tej zbrodni podążyli do Janowa Poleskiego. Okrucieństwo Kozaków sięgało już granic obłędu i szału. Ludność prawosławna stanęła po ich stronie i pomagała im w tępieniu katolików.

[madohora]

eszcze tego samego roku, na wieść o śmierci księży Maffona i Boboli generał zakonu Nikel poprosił o sprawozdanie o obu księżach, ponieważ uważał, że obaj ponieśli śmierć męczeńską w obronie wiary. Powstała wtedy pierwsza biografia męczennika, która jednak dość szablonowo odtwarzała jego życie, chociaż może trudno się dziwić, bo św. Andrzej był już czterdziestą dziewiątą ofiarą szału Kozaków, a i nie ostatnią. Nie sprzyjały rozpamiętywaniu też i trudne, wojenne czasy, jakie przeżywała Rzeczpospolita. Ludzie przede wszystkim starali się zapewnić obronę ojczyźnie, a sobie bezpieczeństwo. Inne sprawy zeszły tymczasem na dalszy plan. W tym zamieszaniu zmieniał się też często skład personalny kolegium, tak też i pamięć o męczenniku powoli zaczęła słabnąć. W następnych latach kolegium pińskie przeżywało znów najazdy Kozaków, ucieczkę zakonników w bezpieczniejsze miejsca, zdobycie i obrabowanie kolegium, potem pożar i zawalenie się znacznej części gmachu kolegium. W 1671 roku piorun spalił budynek, w którym przechowywano wszystkie papiery i dowody w sprawie Andrzeja Boboli. Pod koniec siedemnastego wieku zdawało się, że nikt już nie pamięta Andrzeja Boboli; zatarły się całkiem ślady grobu męczennika.

[madohora]

Wieść o tym wydarzeniu rozniosła się, więc wkrótce do Pińska zaczęła przybywać wielka ilość ludzi. Byli między nimi tacy, którzy go znali jeszcze za życia. Klękali przy zwłokach męczennika, modlili się, dotykali jego zwłok, całowali w ręce. Zaczęły się mnożyć łaski otrzymane za przyczyną świętego męczennika. Niedługo więc cała Litwa i Polska dowiedziały się, że mają w niebie nowego dobroczyńcę i opiekuna kraju.

[madohora]

W roku 1819 znajdował się w Wilnie o Korzeniecki, dominikanin, kapłan wysokiej świętości i sławny kaznodzieja. Walczył on nieustannie z niezmordowaną gorliwością przeciw błędom schizmatyckim i to nie tylko z kazalnicy, ale także w uczonych dziełach, które nań sprowadziły ze strony rządu rosyjskiego zakaz miewania kazań, ogłaszania jakichkolwiek pism, nawet spowiadania. Tak tedy zamknięty w klasztorze i skazany na nieczynność, biedził się w swojej samotności z myślą, że nic nie może zrobić dla chwały Bożej i zbawienia braci.

[madohora]

Święty Andrzej jest patronem:

[madohora]

Jest także patronem małżeństw, podróżujących, rybaków, rycerzy, woziwodów, rzeźników.

[madohora]

Cerkiew prawosławna:
30 listopada/13 grudnia, tj. 13 grudnia według kalendarza juliańskiego,
20 czerwca/3 lipca, tj. 3 lipca (sprowadzenie relikwii)
30 czerwca/13 lipca, tj. 13 lipca (Sobór dwunastu apostołów).

[madohora]

W 356 r. relikwie apostoła przewieziono z Patras do Konstantynopola i umieszczono w świątyni Apostołów. W czasie IV Krucjaty, gdy krzyżowcy zajęli miasto, zabrali je ze sobą i przewieźli do Amalfi w pobliżu Neapolu. W roku 1208 szczątki św. Andrzeja zostały pochowane w krypcie katedry w Amalfi. W połowie XV wieku papież Pius II polecił głowę świętego przewieźć do Rzymu, gdzie spoczywała w bazylice św. Piotra do 1964, kiedy to Paweł VI 25 września zwrócił ją do katedry św. Andrzeja w Patras na Peloponezie, gdzie św. Andrzej poniósł męczeńską śmierć.

[madohora]

Na ikonach ruskich apostoł Andrzej, jako patron Rusi, często wyróżniany jest spośród innych apostołów strojem i gestem. Wierni Cerkwi modlą się do niego o dobrego męża lub żonę.

[madohora]

Na święty Andrzej szukają baby przędzy,

[madohora]

Andrzej Apostoł (zm. między 62–70) – postać biblijna występująca na kartach Nowego Testamentu, galilejski rybak, uczeń Jezusa Chrystusa, apostoł, święty Kościoła katolickiego, brat Piotra.

[madohora]

ciągnione – wymagające podczas połowu aktywnego ruchu narzędzia (na przykład ceza, niewód, przywłoka, włok, draga);

[madohora]

trójścienne

[madohora]

W zależności od charakteru pracy sieci można zaliczyć do dwóch kategorii narzędzi połowowych:

[madohora]

Statystyczna klasyfikacja narzędzi połowowych została opracowana przez FAO. Konstrukcja i sposób użycia sieci jest regulowane przez prawodawstwo krajowe i unijne.

[madohora]

Rybak hodowca
Rybak pracujący na własne potrzeby
Rybak rybołówstwa morskiego
Rybak stawowy
Rybak śródlądowy (zbiorniki naturalne)

[madohora]

Niekiedy w skład kompetencji rzeźnika wchodzą również takie zadania jak:
poddawanie mięsa obróbce termicznej,
peklowanie,
wędzenie,
produkowanie wędlin i innych wyrobów garmażeryjnych. Zakład, w którym wytwarzane są wędliny nazywany jest masarnią

[madohora]

W większości państw europejskich tytuł rycerski stał się jednym z niższych tytułów szlacheckich, np. we Francji jako – chevalier, w Niemczech i Monarchii Austro-Węgierskiej – Ritter, w Wielkiej Brytanii – knight. W Polsce z uwagi na zasadę równości szlacheckiej rycerstwem tytułowano ogół szlachty, stosując też określenia kawaler (tytuł szlachecki) lub formę łacińską – equitus.

[madohora]

Od X do XII wieku następowało formowanie się rycerstwa jako osobnej grupy społecznej. Między XII a XIII wiekiem rycerstwo przeobraziło się w stan zamknięty przed napływem ludzi z pozostałych grup społecznych cenzusem szlachetnego urodzenia[3]. Rycerze, którzy dysponowali kosztowną bronią żelazną oraz umieli się nią posługiwać, stanowili największą siłę militarną spośród wszystkich grup społecznych i trzon europejskich armii. Czasy największego znaczenia rycerstwa przypadły na epokę krucjat (od końca XI do XIII wieku).

[madohora]

Formą typową dla kultury rycerstwa były turnieje, które pojawiły się około XII wieku i stały się jedną z najwyżej cenionych rozrywek rycerstwa, aż do XVI wieku.

[madohora]

Rycerze mieli specjalny status społeczny i byli przedstawicielami uprzywilejowanej warstwy feudalnej. Ich postępowanie opierało się na specjalnym etosie z uwzględnieniem kodeksu rycerskiego. Rycerze nie byli warstwą jednolitą, o ich statusie decydował majątek oraz pochodzenie.

[madohora]

Rycerstwo średniowieczne walczyło konno, najczęściej jako ciężka kawaleria. W razie potrzeby rycerze mogli też walczyć jako kawaleria lekka, a nawet piechota. Broń zaczepną stanowił miecz, włócznia (kopia), topór oraz sztylet zwany mizerykordi. Broń ochronną stanowiła tarcza, hełm i zbroja.

[madohora]

W świadomości współczesnej obraz rycerza jawi się jako wizerunek szlachetnego opancerzonego wojownika walczącego konno za pomocą różnorakiej broni białej w obronie słabych i uciśnionych. Został on ukształtowany przez średniowieczną sztukę, m.in. francuskie pieśni rycerskie zwane chansons de geste oraz legendy (Król Artur i Rycerze Okrągłego Stołu), a także przez wyidealizowaną rolę rycerstwa podczas wypraw krzyżowych, kiedy przedstawiani byli jako nieskazitelni wojownicy w błyszczących zbrojach szerzący Słowo Boże.

[madohora]

[madohora]

Małżeństwo jest instytucją towarzyszącą człowiekowi od początku jego istnienia, jawi się jako naturalna oraz podstawowa komórka społeczeństwa, wspólnoty. Ma ona wymiar zarówno świecki, jak i religijny – zawsze było traktowane nie tylko w sensie czysto legalistycznym, lecz również przybierało wybraną formę obrzędu religijnego lub sakramentu kościelnego. Małżeństwo jest zazwyczaj potwierdzone ślubem, uznającym jego strony za małżonków, oraz niesie z sobą skutki prawne określone prawem małżeńskim.

[madohora]

[madohora]

Podróż wymagała odpowiedniego przygotowania. Podróżni brali ze sobą garderobę na różne pory roku, zastawę stołową, zapasy jedzenia, czasem namioty oraz służbę. W ten sposób podróż stawała się wyprawą.

[madohora]

Podróżowanie bez określonego celu to włóczęga. Włóczęgą lub łazikiem nazywa się osoba, która się włóczy. Szczególnego rodzaju włóczęgą był dawniej dziad, nie proszalny, lecz obieżyświat, rodzaj ludowego barda który wędrował dla ciekawości świata i przez ludzi osiadłych witany chętnie jako źródło informacji i rozrywki, jako że zwykle niesamowite wydarzenia prezentował w postaci pieśni dziadowskiej. Przedstawicielem tego gatunku był XVIII–wieczny lirnik kozacki Wernyhora.

[madohora]

Podróżowanie, ponieważ nie ma się dokąd powrócić, to tułaczka. Według legendy stale w drodze jest Żyd Wieczny Tułacz. Podróż w celu stałego lub czasowego osiedlenia się w innym kraju to emigracja.

[madohora]

Cesarstwo wschodniorzymskie, później Cesarstwo Bizantyńskie (w literaturze można też spotkać formę Cesarstwo Bizantyjskie pot. i skrótowo Bizancjum) – termin historiograficzny, używany od XIX wieku na określenie greckojęzycznego, średniowiecznego cesarstwa rzymskiego ze stolicą w Konstantynopolu. Używane zamiennie określenie cesarstwo wschodniorzymskie jest bardziej popularne w odniesieniu do okresu poprzedzającego upadek cesarstwa zachodniorzymskiego. Ze względu na dominację greckiej kultury, języka oraz ludności, Bizancjum było w wielu ówczesnych krajach Europy Zachodniej nazywane „Cesarstwem Greków” podczas gdy formalnie (w tym dla ludności państwa), było to nadal Cesarstwo Rzymskie (łac. Imperium Romanum, gr. Βασιλεία Ῥωμαίων), a jego cesarze kontynuowali nieprzerwaną sukcesję cesarzy rzymskich. Świat islamu znał Bizancjum pod nazwą Rûm (arab. ‏روم‎, „ziemia Rzymian”). Greckie słowo ρωμιοσύνη – rzymskość, dla Greków do dziś oznacza greckość, dlatego nazywanie mieszkańców Cesarstwa przez krzyżowców „Grekami” mogło być dla nich obraźliwe. Pod koniec istnienia Bizancjum określenie „Hellen” przestało oznaczać poganina, a Bizantyńczycy używali go podkreślając dumę ze swej starożytnej greckiej przeszłości.

[madohora]

W rzeczywistości przemiany te zachodziły stopniowo i w 330, gdy Konstantyn ustanawiał nową stolicę, procesy hellenizacji i postępującej chrystianizacji trwały już od dłuższego czasu. Koniec cesarstwa utożsamiany jest generalnie z upadkiem Konstantynopola i początkiem Imperium Osmańskiego w 1453, chociaż niektórzy uczeni uważają zań datę zdobycia Konstantynopola podczas IV krucjaty w 1204 lub moment upadku greckich królestw sukcesyjnych: Mistry w 1460, Trapezuntu w 1461 i Monemwasji w 1471.

[madohora]

Przedtem cesarstwo było nazywane przez zachodnich Europejczyków Imperium Graecorum (cesarstwo Greków). Bizantyńskie pretensje do rzymskiego dziedzictwa były w sposób świadomy odrzucane co najmniej od koronacji Karola Wielkiego na cesarza (Imperator Augustus) przez papieża Leona III w roku 800. Zawsze kiedy papieże lub zachodni władcy chcieli użyć terminu rzymski w odniesieniu do cesarzy bizantyńskich preferowali termin Imperator Romaniæ zamiast Imperator Romanorum, tytułu zarezerwowanego tylko dla Karola i jego następców.

[madohora]

Na przestrzeni trzeciego stulecia pojawiły się trzy oznaki kryzysu, jaki dotknął cesarstwo rzymskie: najazdy ludów barbarzyńskich, wojny domowe oraz upadek gospodarki targanej różnorodnymi problemami[9][10]. Rzym stopniowo tracił status centrum administracyjnego imperium. Kryzys wieku III ukazał mankamenty heterogenicznego systemu rządów ustalonego przez Oktawiana Augusta w celu ułatwienia zarządzania ogromnym dominium. Wprawdzie jego następcy wprowadzili w owym systemie liczne modyfikacje, praktyka pokazała jednak, że cesarstwo potrzebuje nowego, bardziej jednolitego i scentralizowanego schematu władzy

[madohora]

Konstantyn budował na fundamentach reform administracyjnych Dioklecjana. Ustabilizował on system monetarny (złoty solid, który wprowadził, stał się cenionym i stabilnym środkiem płatniczym) i wprowadził zmiany w strukturze armii. Żeby podzielić odpowiedzialność administracyjną, Konstantyn zastąpił jednego prefekta pretorianów, który tradycyjnie sprawował funkcje zarówno wojskowe, jak i cywilne, prefektami regionalnymi posiadającymi wyłącznie władzę cywilną. W ciągu IV wieku z tej reformy Konstantyna wyłoniły się cztery wielkie prefektury, a praktyka separacji władzy cywilnej i wojskowej przetrwała aż do wieku VII

[madohora]

Cesarstwo Wschodnie w znacznym stopniu uniknęło trudności, na jakie napotkał Zachód w trzecim i czwartym wieku, w dużej mierze dzięki lepiej rozwiniętemu życiu miejskiemu i zasobach finansowych, które pozwoliły na zjednywanie najeźdźców poprzez płacenie trybutu i opłacanie barbarzyńskich najemników. W ciągu wieku piątego armie różnych najeźdźców pustoszyły Cesarstwo Zachodnie, ale oszczędzały Wschód. Teodozjusz II rozbudował fortyfikacje Konstantynopola, tak że miasto stało się odporne na ataki; jego mury pozostały niezdobyte aż do 1204. Żeby uchronić się przed Hunami Attyli, Teodozjusz zgodził się płacić im roczny trybut, który stopniowo wzrastał aż do 2100 funtów złota[17]. Co więcej, faworyzował on tych kupców mieszkających w Konstantynopolu, którzy handlowali z barbarzyńcami.

[madohora]

Leon był także pierwszym cesarzem, który otrzymał koronę nie od dowódcy wojskowego, co było rzymską tradycją, ale od patriarchy Konstantynopola, reprezentującego hierarchię kościelną. Ta zmiana okazała się trwała i w średniowieczu religijny charakter koronacji całkowicie wyparł starą formę wojskową. W 468 Leon bezskutecznie próbował odzyskać Afrykę Północną z rąk Wandalów. W tym okresie Zachodnie Cesarstwo Rzymskie było ograniczone do Italii i terenów na południe od Dunaju aż do Bałkanów (Brytania została opuszczona i stopniowo była podbijana przez Anglów i Sasów, Hiszpanię najechali Wizygoci i Swebowie, Wandalowie zajęli Afrykę, natomiast Galia była podzielona pomiędzy Franków, Burgundów, Bretończyków, Wizygotów i pozostałości Rzymian).

[madohora]

W 475 Zenon został pozbawiony władzy przez Bazyliskusa, wodza który dowodził inwazją Leona I na Północną Afrykę w roku 468, jednak odzyskał tron dwanaście miesięcy później. Niemniej w 484 wyzwanie rzucił mu inny Izauryjczyk, Leoncjusz, który został wybrany na antycesarza. Dominacja Izauryjczyków skończyła się, kiedy stary urzędnik cywilny pochodzenia rzymskiego, Anastazjusz, został cesarzem w roku 491 i po długiej wojnie pokonał ich w 498. Anastazjusz okazał się energicznym reformatorem i kompetentnym administratorem. Udoskonalił on system monetarny wprowadzony przez Konstantyna Wielkiego poprzez ostateczne ustalenie wagi follis, monety miedzianej używanej w większości codziennych transakcji. Zreformował także system podatkowy i zniósł w 498 znienawidzony podatek bezpośredni chryzargyron. W chwili jego śmierci skarb państwa zawierał ogromną sumę 320 tys. funtów złota.

[madohora]

Na wschodzie wojny persko-bizantyńskie trwały aż do 561 kiedy wysłannicy Justyniana i Chosrowa zgodzili się na 50-letni pokój. W połowie lat pięćdziesiątych VI wieku Justynian odniósł zwycięstwo na większości teatrów wojennych, ze znamiennym wyjątkiem Bałkanów, które były przedmiotem powtarzających się najazdów Słowian. W 559 imperium stanęło w obliczu inwazji Kutrigurów i Słowian. Justynian odwołał Belizariusza ze stanu spoczynku, ale kiedy tylko bezpośrednie niebezpieczeństwo minęło, cesarz osobiście przejął dowództwo. Wieści o tym, że Justynian wzmocnił swoją flotę dunajską, sprawiły, iż zaniepokojeni Kutrigurowie zgodzili się na traktat, który przyznawał im subsydia i bezpieczne przejście z powrotem za rzekę

[madohora]

Następca Justyniana, Justyn II, odmówił płacenia Persom wielkiego trybutu. W międzyczasie germańscy Longobardowie dokonali inwazji na Italię; pod koniec stulecia tylko jej jedna trzecia znajdowała się w bizantyńskich rękach. Następca Justyna, Tyberiusz II, wybrał pomiędzy swoimi wrogami, przyznając subsydia Awarom i jednocześnie podejmując działania wojenne przeciwko Persom. Chociaż wódz Tyberiusza, Maurycjusz, poprowadził skuteczną kampanię na froncie wschodnim, subsydia nie powstrzymały Awarów. Zdobyli oni bałkańską twierdzę Sirmium w roku 582, podczas gdy Słowianie rozpoczęli rajdy za Dunaj. Maurycjusz, który w międzyczasie został cesarzem, w roku 591 wykorzystał wojnę domową w państwie Sasanidów i poparł Chosrowa II przeciwko Bahramowi Czobinowi, w zamian po jego zwycięstwie uzyskując kontrolę nad strategiczną twierdzą Dara, Iberią i Persarmenią. Aż do śmierci Maurycjusza na Wschodzie panował pokój, co cesarz wykorzystał podejmując ofensywę przeciwko Słowianom i Awarom, która doprowadziła do ponownego ustanowienia granicy na Dunaju

[madohora]

Herakliusz odniósł sukces ustanawiając własną dynastię i jego potomkowie utrzymywali się na tronie, z pewnymi przerwami, do roku 711. Ich rządy cechowało jednoczesne pojawienie się licznych zagrożeń zewnętrznych, zarówno ze wschodu, jak i z zachodu, które doprowadziły do redukcji terytorium cesarstwa do zaledwie części jego VI-wiecznego obszaru, oraz znaczących zamieszek wewnętrznych połączonych z przemianami kulturowymi.

[madohora]

To jednak w Azji Mniejszej doszło do największej katastrofy. Turcy Seldżuccy pojawili się w Armenii już pod koniec lat czterdziestych XI wieku, jednak po kilku latach walk wydawało się, że na tym froncie zapanuje pokój, kiedy w roku 1055 Bizantyńczycy zawarli porozumienie z sułtanem Tughril Begiem. Sułtan nie był jednak w stanie zapanować nad poszczególnymi turkmeńskimi wodzami, którzy w roku 1058 złupili Melitenę, a w następnym Sebasteę (dzis. Sivas). W 1064 nowy sułtan Wielkich Seldżuków, Alp Arslan, zajął Ani po prostu po to, żeby odzyskać jakikolwiek wpływ na formalnie podległe mu wojownicze plemiona. Nie zdało się to jednak na nic i w 1067 Bizantyńczycy doznali szoku kiedy Turcy złupili Cezareę (dzis. Kayseri)[76]. Zagrożenie nadało znaczenia wojskowej arystokracji Anatolii, która w 1068 zabezpieczyła wybór jednego spośród siebie, Romana Diogenesa, na cesarza. Latem 1071 Roman przedsięwziął zmasowaną kampanię na wschodzie, mając zamiar wciągnąć Seldżuków do generalnej bitwy. Jednak w bitwie pod Manzikertem Roman nie tylko poniósł niespodziewaną klęskę z rąk Alp Arslana, ale dostał się do niewoli. Sułtan traktował go z szacunkiem i nie narzucił Bizantyńczykom zbyt twardych warunków[74]. Jednak w Konstantynopolu doszło do zamachu stanu na rzecz Michała Dukasa, który w 1072 pokonał wypuszczonego z niewoli Romana. Jego władza była niestabilna, i spotkał się on z buntami kolejno Roussela de Bailleula, Nicefora Bryenniusza i Nicefora Botaniatesa, który ostatecznie w 1078 został cesarzem. Podczas tych walk zarówno buntownicy, jak i rząd centralny korzystali z usług Turków, czasem wręcz oddając im w zamian za ich usługi niektóre miasta, tak że do roku 1081 niemal cała Azja Mniejsza znalazła się w rękach seldżuckic

[madohora]

Aleksy spodziewał się pomocy w formie wojsk najemnych z Zachodu, ale był całkowicie nieprzygotowany na przybycie ogromnej i niezdyscyplinowanej siły, która wkrótce pojawiła się na bizantyńskim terytorium. Nie było dla niego czymś miłym odkrycie, że czterech spośród ośmiu przywódców głównych sił krucjaty jest Normanami, pośród nich zaś jest Boemund. Ponieważ jednak krucjata musiała przechodzić przez Konstantynopol cesarz miał nad nią pewną kontrolę. Zobowiązał on jej przywódców do przysięgi zwrotu cesarstwu wszystkich miast i terytoriów, jakie mogli oni odbić na drodze do Ziemi Świętej, a które kiedykolwiek należały do imperium. W zamian ofiarował im przewodników i wojskowe posiłki[83][84]. Aleksy mógł teraz odbić pewną liczbę ważnych miast i wysp oraz większą część zachodniej Azji Mniejszej. Jednak krzyżowcy uznali swoje przysięgi za nieważne, kiedy Aleksy nie pomógł im w trakcie oblężenia Antiochii (w rzeczy samej Aleksy udał się w drogę do Antiochii, ale został przekonany do zawrócenia przez Stefana z Blois, który zapewnił go, że wszystko jest stracone i wyprawa właśnie zginęła)[85]. Boemund, który ustanowił siebie samego księciem Antiochii, wkrótce rozpoczął wojnę z Bizancjum, ale ostatecznie poniósł porażkę i w traktacie z Devol w 1108 uznał się wasalem Aleksego.

[madohora]

Panowanie Izaaka II i w jeszcze większym stopniu jego brata, Aleksego III, było widokiem załamania się pozostałości scentralizowanej maszynerii bizantyńskiego rządu i systemu obronnego. Chociaż Normanowie zostali wyparci z Grecji to w 1186 Bułgarzy wszczęli bunt, który doprowadził do powstania drugiego państwa bułgarskiego. Złe pokierowanie trzecią krucjatą jasno pokazało słabość Bizancjum za Angelosów. Kiedy Ryszard I przywłaszczył sobie Cypr kosztem jego władcy Izaaka Komnena, to odmówił zwrócenia go cesarstwu. A kiedy Fryderyk I Barbarossa zdobył Konyę, Izaak nie zdołał przejąć inicjatywy. Wewnętrzna polityka Angelosów charakteryzowała się trwonieniem publicznego skarbu i złą gospodarką fiskalną. Autorytet Bizancjum został poważnie osłabiony i wzrastająca próżnia po władzy w centrum cesarstwa zachęcała do oderwania się. Istnieją świadectwa, że niektórzy dziedzice Komnenów ustanowili na wpół niepodległe państwo w Trapezuncie przed 1204. Według Aleksandra Vasilieva: „dynastia Angelosów, grecka z pochodzenia, [...] przyspieszyła ruinę imperium, osłabionego na zewnątrz i rozbitego od wewnątrz”

[madohora]

Mehmed II zdobył pozbawione ojczyzny Mistrę w 1460, a Trapezunt w 1461. Bratanek ostatniego cesarza, Konstantyna XI, Andrzej Paleolog przejął nieistniejący tytuł cesarza Bizancjum i używał go od 1465 aż do swojej śmierci w 1503. Z końcem XV wieku Imperium Osmańskie ustanowiło swoje panowanie nad Azją Mniejszą i częścią Półwyspu Bałkańskiego. Mehmed II i jego następcy uważali się za prawowitych spadkobierców Imperium Bizantyńskiego aż do upadku Imperium Osmańskiego na początku XX wieku. Tymczasem Wołoszczyzna i Mołdawia dawały schronienie prawosławnym uciekinierom, między innymi części bizantyńskiej szlachty.

[madohora]

Przez wiele stuleci gospodarka bizantyńska była najbardziej zaawansowana w Europie. Reformy Konstantyna V (ok. 765) zapoczątkowały ożywienie trwające aż do 1204. Od X wieku aż do końca wieku XII Cesarstwo Bizantyńskie kojarzyło się z obrazem luksusu, zaś podróżnicy byli pod wrażeniem nagromadzonego w stolicy bogactwa. Wszystko to zmieniło się z przybyciem IV krucjaty, która była ekonomiczną katastrofą. Paleologowie próbowali ożywić gospodarkę, jednak późne Bizancjum nie było już w stanie przejąć pełnej kontroli nad własnymi i obcymi siłami ekonomicznymi. Stopniowo utraciło także wpływ na warunki handlu, mechanizm kształtowania cen, odpływ metali szlachetnych, a według niektórych uczonych także nad biciem monety

[madohora]

Według Josepha Raya „kultura bizantyńska i prawosławie są jednym i tym samym”. Przetrwanie Cesarstwa na Wschodzie zapewniło cesarzowi czynny udział w sprawach kościelnych. Bizantyńskie państwo odziedziczyło po czasach pogańskich administracyjne i finansowe procedury administrowania sprawami religijnymi i zostały one zastosowane do Kościoła chrześcijańskiego. Podążając za modelem wprowadzonym przez Euzebiusza z Cezarei, Bizantyńczycy uważali cesarza za przedstawiciela Chrystusa, równego apostołom (isapostolos). Był w ich oczach w sposób szczególny odpowiedzialny za szerzenie chrześcijaństwa wśród pogan i za „zewnętrzne” kwestie religii, takie jak administracja i finanse. Zarazem odpowiadał przed Bogiem za wiarę swoich poddanych i doprowadzenie ich do życia wiecznego. Stąd też nie może dziwić bardzo silna koncentracja ówczesnych na sprawach wiary i zaprzęganie świeckiego państwa do realizacji polityki religijnej (w tym prześladowania heretyków). Rzutowało to także na idealny wizerunek cesarza jako władcy, który powinien być mężny, sprawiedliwy, rozsądny, miłosierny i pobożny; a rządzone przez niego państwo było odpowiednikiem Królestwa Niebieskiego na ziemi. Mimo to rola cesarza w sprawach Kościoła nigdy jednak nie rozwinęła się w zwarty, prawnie zdefiniowany system

[madohora]

Sztuka bizantyńska jest niemal całkowicie skupiona na wyrażeniu religii, a bardziej precyzyjnie na bezosobowym przekładzie pieczołowicie kontrolowanej kościelnej teologii za pomocą środków artystycznych. Zasięg bizantyńskich form wyrazu rozszerzał się wraz z handlem i podbojami na Italię i Sycylię, gdzie w zmodyfikowanej formie przetrwały one przez XII w., a następnie miały wpływ na kształtowanie się sztuki renesansu. Poprzez rozszerzenie wpływów prawosławia, formy sztuki bizantyńskiej rozprzestrzeniły się na ośrodki Europy Wschodniej, w szczególności Rosję.

[madohora]

W dziejach Cesarstwa można zaobserwować symptomatyczne zjawisko: im bardziej państwo odchodziło od wojska opartego na własnym żołnierzu, średniozamożnych wolnych chłopach, którzy pełnili również służbę wojskową, a kierowało się ku feudalnym oddziałom możnych i obcym wojskom zaciężnym; tym silniej traciło na znaczeniu militarnym. Gdy wskutek uleganiu polityki Genui i Wenecji pozbawiło się w okresie średniowiecza własnej floty, upadek Cesarstwa stał się bardzo wyraźny. Jak negatywne konsekwencje wynikały z uzależnienia się od armii najemnych można było zaobserwować na przykładzie Kompanii Katalońskiej.

[madohora]

Wałaam (ros. Валаам, fiń. Valamo) – główna wyspa położonych w północnej części jeziora Ładoga Wysp Wałaamskich. Wyspa należy do Rosji i wchodzi w skład Republiki Karelii, a w jej obrębie znajduje się w rejonie miejskim Sortawała.

[madohora]

Nazwa wyspy wywodzi się z języka fińskiego lub karelskiego; w obu słowo valamo oznacza „wysoką ziemię”.

[madohora]

Do 1918 wyspa wchodziła w skład autonomicznej części Cesarstwa Rosyjskiego – Wielkiego Księstwa Finlandii, a następnie po uzyskaniu przez ten kraj niepodległości, pozostawała częścią Finlandii, aż do roku 1940, kiedy to po przegranej wojnie zimowej została przekazana Związkowi Radzieckiemu.

[madohora]

[madohora]

Za datę początku budowy świątyni przyjmuje się rok 1687. Do 1712 na miejscu dzisiejszego soboru powstała pierwsza kaplica pod wezwaniem Zwiastowania. Obiekt był rozbudowywany między rokiem 1714 a 1731, natomiast w 1790 przebudowano dzwonnicę i zachodnią część budynku[2]. Pierwsza cerkiew istniała do 1837, gdy na jej miejscu rozpoczęto wznoszenie nowej, według projektu Jewgrafa Tiurina. Poświęcenie istniejącej do dziś świątyni odbyło się 18 października 1853 (konsekracji dokonywał metropolita moskiewski i kołomieński Filaret[3]), chociaż jeszcze do 1889 trwały prace nad wieńczącą cerkiew kopułą i attyką zaprojektowaną przez P. Zykowa. Łączny koszt budowy soboru wyniósł 600 tys. rubli, z czego jedną trzecią przekazał jego przyszły parafianin, kupiec Wasilij Szczapow[4]. W latach 1895 i 1912 obiekt był remontowany.

[madohora]

Sobór w Jełochowie był główną cerkwią Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego do 1992, gdy Patriarchat Moskiewski odzyskał sobór Zaśnięcia Matki Bożej na moskiewskim Kremlu.

[madohora]

Najświętszej Maryi Panny – cząstka sukni,

[madohora]

Do pierwszych wizerunków św. Andrzeja należy Jego przedstawienie na polichromii z XIV w. w kościele parafialnym w Jasionej (Op). Najwięcej wczesnych Jego przedstawień pochodzi z 2 połowy XV w. Obecnie jest w Polsce 296 wizerunków św. Andrzeja Apostoła. Wybrane miejscowości, w których znajdują się kościoły pw św. Andrzeja Apostoła oraz Jego wizerunki podano w rozdziale 3

[madohora]

Słuchałam od swojej macierze, gdy która mówi pacierze
W wigilię Andrzeja Świętego ujrzy oblubieńca swego.

[madohora]

Na święty Jędrzej szukają baby przędzy.

[madohora]

Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja.

[madohora]

Żaden z dwunastu wybranych przez Jezusa apostołów nie miał dziejopisa, jak Paweł Apostoł podróżujący po Imperium Rzymskim w towarzystwie Łukasza. Dlatego nie znamy dróg, którymi wędrowali, ani kierunków, w których się udawali, miast, w których głosili Dobrą Nowinę.

[madohora]

Biskup Rzymu i kardynałowie przyznali Tomaszowi miesięczną pensję. Podczas gdy książę przebywał w Wiecznym Mieście, pozostali członkowie jego rodziny ciągle oczekiwali dyspozycji na wyspie Korfu. Nie dane im już było ujrzeć Tomasza. Jego dzieci, Andrzej, Manuel i Zoe, wraz z orszakiem archontów nad Tybr dotarli już po śmierci ojca, w 1465 roku.

[madohora]

Niewątpliwie brzemienny w skutki był powrót Andrzeja w rodzinne strony. Z jakim zapałem musiał opowiadać o Jezusie swemu bratu, Szymonowi, skoro ten gotów jest uwierzyć i przyjść na spotkanie z Nim. l to właśnie wtedy Jezus nazywa Szymona Piotrem, czyli skałą (J 1, 41-42). Kto wie, czy nie był to najważniejszy epizod w apostolskiej działalności Andrzeja?

[madohora]

Jak wyglądały dalsze losy św. Andrzeja? Nie mamy tutaj stuprocentowo pewnych danych, ale stara, sięgająca III wieku, tradycja chrześcijańska mówi o jego dwóch podróżach misyjnych. Podczas pierwszej miał dotrzeć do Scytii i Tracji, czyli na tereny dzisiejszej Rumunii i Bułgarii, a następnie poprzez Macedonię oraz Pont i Kapadocję, a więc dzisiejszą Turcję, powrócił do Jerozolimy. Tam w roku 50 wziął udział w tzw. Soborze Jerozolimskim – spotkaniu Apostołów, w czasie którego próbowano rozwiązać nowe problemy, jakie pojawiły się w czasie działalności ewangelizacyjnej. Spotkał się wtedy właśnie, zapewne ostatni raz, ze swym bratem Szymonem Piotrem. Druga podróż apostolska Andrzeja prowadzi przez Efez na Peloponez, do Grecji. Tam, w mieście Patras ponosi męczeńską śmierć. Skuteczne głoszenie Dobrej Nowiny, owocujące licznymi nawróceniami, zwróciły uwagę rzymskiego urzędnika, prokonsula Egeasza, który aresztował Andrzeja i podczas długiego przesłuchania namawiał do złożenia ofiary bogom rzymskim. Andrzej nie tylko odmówił, ale wykorzystał okazję, by opowiedzieć Egeaszowi o Chrystusie. Powiedział wtedy: Codziennie składam ofiarę Bogu wszechmogącemu, jedynemu i prawdziwemu, nie z kadzidlanych dymów ani z mięsa byków ryczących, ani z krwi kozłów, lecz ofiarują co dzień Baranka złożonego na ołtarzu krzyża. Prokonsul kazał ubiczować Andrzeja, a następnie skazał na ukrzyżowanie. Apostoł rzekł: Jestem niewolnikiem krzyża Chrystusowego i powinienem raczej pożądać nagrody krzyża niż jej się obawiać. Na widok krzyża powiedział: Witaj krzyżu uświęcony przez Ciało Chrystusa! Zanim zawisł na tobie Pan, wzbudzałeś przerażenie. Teraz zaś, gdy jesteś źródłem niebieskiej miłości, jesteś przyjmowany jako dar… Andrzej został ukrzyżowany na krzyżu w kształcie litery X (tzw. crux decussata), na którym konał przez trzy dni. Zmarł 30 listopada 65 (?) roku.

[madohora]

Andrzej był obecny podczas Ostatniej Wieczerzy i w ogrodzie w Getsemane; zobaczył zmartwychwstałego Chrystusa po zmartwychwstaniu i otrzymał Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy.

[madohora]

Kości umęczonego świętego zostały pochowane w Patras i pozostały tam do 357 r., kiedy większość została przeniesiona do Konstantynopola na polecenie cesarza Konstantyna. Od tego czasu nabożeństwo do św. Andrzeja rozprzestrzeniło się w całym Kościele zachodnim. W Kościele wschodnim św. Andrzej również zyskał oddanych zwolenników, stając się patronem zarówno Grecji, jak i Rosji.

[madohora]

Legenda głosi, że relikwie św. Andrzeja zostały przywiezione do Szkocji przez św. Regułę z Patras. Prawdopodobnie stało się tak, że relikwie zostały przywiezione z Rzymu przez św. Augustyna w 597 r. n.e. w ramach jego wielkiej misji niesienia Słowa Anglosasom. W 732 roku zostali przywiezieni z Hexham do Fife przez biskupa Akkę, który szukał azylu u piktyjskiego króla Oengusa (Angusa). Relikwie były przechowywane w Kilrymont, które później zostało przemianowane na St Andrews. Od tego czasu szczątki pierwszego powołanego Apostoła stały się głównym ośrodkiem europejskiej pielgrzymki, ustępując jedynie Compostelli. Liczba przybywających oddać cześć relikwiom Świętego szybko rosła.

[madohora]

Druga relikwia została podarowana przez papieża Pawła VI nowo utworzonemu szkockiemu kardynałowi Gordonowi Josephowi Grayowi w Rzymie św. Piotra w 1969 r. ze słowami: "Piotr pozdrawia swojego brata Andrzeja". Kardynał Gray był pierwszym szkockim kardynałem od czterystu lat.

[madohora]

W tradycji wschodniej św. Andrzej jest pokazany na zielono lub na czerwono, aby upamiętnić jego męczeństwo. Złocenia, które stanowią tło ikony, reprezentują tajemnicę Boga. Czerwona linia u góry ikony przypomina nam, że zbawienie stało się możliwe dzięki przelaniu Najdroższej Krwi.

[madohora]

Andrzej urodził się w Betsaidzie, w Galilei, nad brzegiem Jeziora Galilejskiego. Wraz z bratemSimonem był rybakiem. Szukając Boga, był najpierw uczniem kaznodzieiJana Chrzciciela, który z pewnością go ochrzcił. Kiedy św. Jan Chrzciciel wskazał naJezusa Chrystusai powiedział: "Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata" (J 1,29-40), poszedł za Nim i nigdy Go nie opuścił. Był więc pierwszym uczniem powołanym przez Jezusa Chrystusa.

[madohora]

Dwie inne relikwie znajdują się w Narodowym Sanktuarium św. Andrzeja w katedrze św. Marii w Edynburgu, a także w skarbcu bazyliki św. SerwacegowMaastrichtwe wspólnym relikwiarzu z kością św. Bartłomieja.

[madohora]

Wielemiejsc kultujest mu poświęconych, w szczególności katedry wBordeaux, Avranches, Wells (Anglia), Aberdeen (Szkocja), Glasgow (Szkocja), Amalfi (Włochy), St. Petersburgu, Little Rock (Arkansas, USA), Grand Rapids (Michigan, USA), Yopougon (Wybrzeże Kości Słoniowej).

[madohora]

Mówi się, że Andrzejzginął śmiercią męczeńskąprzezukrzyżowaniew mieściePatrás (Patræ) wAchai w 60 r. n.e. Wczesne teksty, takie jak Dzieje Andrzeja znaneGrzegorzowi z Tours, opisują Andrzeja jako przywiązanego, a nie przybitego, dokrzyża łacińskiego, na którym mówi się, że Jezus został ukrzyżowany; jednak rozwinęła się tradycja, że Andrzej został ukrzyżowany na krzyżu w formie zwanejcrux decussata (krzyż w kształcie litery X lub "saltire"), obecnie powszechnie znany jako "krzyż św. Andrzeja" - rzekomo na własną prośbę, ponieważ uważał się za niegodnego ukrzyżowania na tym samym typie krzyża, co Jezus. Ikonografiamęczeństwa Andrzeja – ukazująca go związanego z krzyżem w kształcie litery X – nie wydaje się być standaryzowana aż do późnegośredniowiecza.

[madohora]

Święty Andrzej (Sant' Andrija) jestpatronem Luqa. Tradycyjne święto patrona obchodzone jest w pierwszą niedzielę lipca, a święto liturgiczne 30 listopada. [41] Poświęcona mu lokalna nisza znajduje się w Luqa, która ma dwie kondygnacje. Pierwszawzmianka dotyczy małej kaplicy w Luqa poświęconej Andrzejowipochodzi z 1497 roku. Kaplica ta zawierała trzy ołtarze, jeden z nich poświęcony Andrzejowi. Obraz przedstawiającyMaryję ze świętymi Andrzejem i Pawłemnamalował maltański artysta Filippo Dingli. W pewnym momencie wielu rybaków mieszkało w wiosce Luqa i może to być główny powód wyboru Andrzeja na świętego patrona. Posąg Andrzeja został wyrzeźbiony w drewnie przez Giuseppe Scolaro w 1779 roku. Posąg ten przeszedł kilka prac konserwatorskich, w tym ten z 1913 roku wykonany przez maltańskiego artystę Abrahama Gatta. Męczeństwo św. Andrzejana ołtarzu głównym kościoła namalowałMattia Pretiw 1687 roku

[madohora]

WedługNowego Testamentu Andrzej, podobnie jak jego bratSzymon Piotr, byłapostołemJezusa z Nazaretu.

[madohora]

Jednogłośnie doniesiono, że został ukrzyżowanyw czasach Nerona przez gubernatora Aegeas lub Aegeates wPatras, siedzibiegubernatorawgreckiej prefekturze Achai. Według legendy uzdrowił Maksymillę, żonę namiestnika, nawrócił go i zachęcił do powstrzymania się od małżeństwa, po czym Egejasz nakazał karcenie rózgami i związanie krzyża. W drodze na miejsce kaźni Andrzej modlił się hymnem krzyża i głosił z krzyża jeszcze przez dwa dni.

[madohora]

ApokryficznytekstDziejów Andrzejowych, powstały, według ogólnie przyjętej wersji, w III wieku, a także zaginionaEwangelia Andrzeja, odrzucona przez papieżaGelazjusza Iw Decretum Gelasianum