Siemianowice Śląskie

[madohora]

[madohora]

Siemianowice Śląskie (1922–1927 Huta Laura-Siemianowice, niem. Laurahütte-Siemianowitz) – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, położone na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, na Wyżynie Śląskiej, nad rzeką Brynicą. Jest jednym z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej o silnej urbanizacji i uprzemysłowieniu, z wyraźnie zaznaczonymi śladami dawnej działalności górnictwa węgla kamiennego i hutnictwa. Powierzchnia miasta wynosi 25,5 km². Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r., Siemianowice Śląskie liczyły 64 365 mieszkańców i były pod względem liczby ludności szesnastym miastem w województwie śląskim, a także 58. spośród najludniejszych miast w Polsce

[madohora]

Siemianowice Śląskie są miastem stosunkowo młodym – posiada ono prawa miejskie od 1932 roku i składa się z osad powstałych w okresie średniowiecznym, z których część wzmiankowano już w XIII wieku. Obecnie stanowią dzielnice miasta i są to: Bańgów, Bytków, Michałkowice, Przełajka i Siemianowice. W II połowie XVIII wieku rozpoczął się rozwój przemysłowy terenów obecnego miasta. Powstały kopalnie węgla kamiennego oraz huty, w tym w 1836 roku huta żelaza „Laura”, która była w tamtych czasach jednym z największych zakładów tego typu w Europie. Pod koniec XX wieku w wyniku przemian gospodarczych upadł przemysł ciężki, a w wyniku restrukturyzacji rozwinęły się inne gałęzie gospodarki. Funkcjonuje tutaj podstrefa Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, a także rozwinięty jest sektor małych i średnich przedsiębiorstw.

[madohora]

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 94 łącząca Siemianowice Śląskie z Bytomiem i Krakowem, a także towarowa linia kolejowa nr 161 Katowice Szopienice Północne – Chorzów Stary. W Siemianowicach Śląskich znajduje się siedziba znanego w kraju Centrum Leczenia Oparzeń. Miasto posiada również liczne tereny sportowo-rekreacyjne, w tym parki: Miejski, Górnik i Pszczelnik, a także kompleks leśny Bażantaria i pola golfowe Śląskiego Klubu Golfowego. W sąsiedztwie Siemianowic Śląskich znajduje się Park Śląski. Miasto posiada liczne obiekty historyczne, a także wpisane do rejestru zabytków, w tym zespół parkowo-pałacowy, którego historia sięga XVII wieku. Na terenie byłej kopalni „Michał” powstał SCK Park Tradycji, a w miejscu dawnego spichlerza Muzeum Miejskie. Miasto jest ponadto siedzibą dekanatu Siemianowice Śląskie rzymskokatolickiej archidiecezji katowickiej.

[madohora]

Siemianowice Śląskie położone jest w południowej Polsce, w środkowej części województwa śląskiego, w odległości około 4 kilometrów od stolicy województwa – Katowic. Pod względem regionów fizycznogeograficznych miasto leży na Wyżynie Katowickiej będącej częścią Wyżyny Śląskiej. Siemianowice Śląskie są miastem na prawach powiatu o powierzchni 25,5 km², co stanowi 0,2% powierzchni województwa śląskiego. Miasto jest jednym z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej oraz Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. W odległości około 20 km od miasta na północ zlokalizowany jest port lotniczy Katowice-Pyrzowice

[madohora]

Siemianowice Śląskie graniczą z następującymi miastami:

od północy z Piekarami Śląskimi, Wojkowicami i Będzinem; granica biegnie wzdłuż drogi krajowej nr 94, po czym od skrzyżowania z ulicą Tarnogórską i ulicą Wrocławską biegnie w kierunku północno-wschodnim przez pola uprawne w rejonie Bańgowa i Przełajki oraz wzdłuż Brynicy

[madohora]

od wschodu z Czeladzią; granica biegnie wzdłuż Brynicy, po czym na wysokości Rowu Michałkowickiego biegnie na południe równolegle do Parku Pszczelnik i ulicy Cmentarnej przez nieużytki.

[madohora]

od południa z Parkiem Śląskim w Chorzowie i Katowicami; granica biegnie wzdłuż ulicy Telewizyjnej w Katowicach oraz przez hałdy i tereny przemysłowe (rejon ulicy Chemicznej i ulicy Budowlanej)

[madohora]

od zachodu z Chorzowem; granica biegnie równolegle do ulic: Planty Śląskie i Władysława Łokietka, a dalej przez pola uprawne w rejonie Bytkowa i Michałkowic

[madohora]

Pod względem geologicznym, Siemianowice Śląskie położone są w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, obejmującym cały Górnośląski Okręg Przemysłowy i Rybnicki Okręg Węglowy. Pod względem historycznym miasto położone jest we wschodniej części Górnego Śląska. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa katowickiego.

[madohora]

Bańgów (niem. Baingow) – dzielnica Siemianowic Śląskich granicząca z Piekarami Śląskimi i Czeladzią, położona 3 km na północ od centrum. Przez Bańgów przebiega ulica Henryka Krupanka, która jest częścią drogi krajowej nr 94.

[madohora]

Wierni rzymskokatoliccy przynależą do dwóch bańgowskich parafii: pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny oraz pod wezwaniem św. Jana Sarkandra. Znajduje się tu park Fazaniec (Bażantarnia) o powierzchni 39,32 ha. Bańgów składa się z dwóch części: starszej gdzie przebiega droga krajowa i nowszej czyli osiedla bloków bardziej na wschód od starej części, gdzie znajduje się Szkoła Podstawowa nr 16 oraz Gimnazjum nr 5. Jako dzielnica miasta, Bańgów zachował w znacznym stopniu charakter rolniczy.

[madohora]

Ludność starszej części Bańgowa jest pochodzenia zwykle autochtonicznego, mieszkańcy części nowszej to w dużej części przybysze z innych stron Polski. W Bańgowie działa firma Adient, która jest producentem części samochodowych oraz zakład luksemburskiej firmy Ugine&Alz, która jest producentem blachy (obecnie Aperam)

[madohora]

Na terenie dzielnicy znajduje się Rów Michałkowicki

[madohora]

Mimo położenia na średniowiecznym szlaku handlowym z Wrocławia do Krakowa, pierwsza wzmianka źródłowa o Bańgowie pochodzi dopiero z 1596 roku. Początkowo występowała dwojaka pisownia osady: Bańgów i Bańków (według Ludwika Musioła ta druga forma była jeszcze w użyciu do 1813 roku). Z czasem jednak przeważył, używany obecnie wariant Bańgów. Ten osobliwy zapis związany jest z charakterystyczną dla ludności na tym terenie wymową bezdźwięcznych spółgłosek k,t na dźwięczne g,d. Analogicznie nazwiska Klimas i Termin zapisywano często jako Glimas i Dermin. Przypuszczalnie nazwa miejscowości wywodzi się od założyciela o nazwisku Bańka

[madohora]

Pierwszym właścicielem wsi był prawdopodobnie Jan Starszy Mieroszewski. W posiadaniu rodu Mieroszewskich dobra bańgowskie były do 1675 roku. Kolejnym właścicielem został Kaspar Hunter von Grandon – cesarski poborca podatkowy i sędzia ziemski Ziemi Bytomskiej. Po jego śmierci, w 1718 roku wieś przeszła w ręce katolickiej linii hrabiów Henckel von Donnersmarcków i pozostała w nich aż do początków XX wieku. W Bańgowie istniał folwark z owczarnią, huta szkła oraz wapieniołom z piecem wapiennym. Jeszcze w 1780 roku Bańgów był maleńką osadą liczącą zaledwie 7 domów i 42 mieszkańców. Cała dorosła ludność mogła się pomieścić przy dużym stole w bańgowskiej karczmie. Wraz z rozwojem przemysłu w pobliskich miejscowościach wzrastała liczba mieszkańców samego Bańgowa:

[madohora]

1830 rok – 80 osób
1835 rok – 269 osób
1861 rok – 300 osób
1890 rok – 634 osoby
1915 rok – 840 osób
1940 rok – 1168 osób

[madohora]

Mimo tak szybkiego przyrostu populacji, istniejąca do 1951 roku gmina Bańgów, pozostała najmniejszą pod względem liczby ludności gminą dawnego powiatu katowickiego.

[madohora]

[madohora]

[madohora]

[madohora]

Bańgów

[madohora]

[madohora]

Parafia Nawiedzenia NMP w Siemianowicach Śląskich-Bańgowie – rzymskokatolicka parafia w Siemianowicach Śląskich, w dzielnicy Bańgów.

[madohora]

Przynależy ona do dekanatu Siemianowice Śląskie. Wspólnota parafialna istnieje od 1 stycznia 1990 roku, a budowniczym kościoła parafialnego był ksiądz prałat Stanisław Sierla – proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Michałkowicach. Siedziba parafii znajduje się przy ulicy Polnej 17. W kościele parafialnym w niedzielę i święta odprawiane są dwie msze święte, a w tygodniu jedna

[madohora]

Miasto jest członkiem kilku organizacji, w tym: Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.

[madohora]

Kolej wąskotorowa użytku publicznego na terenie miasta działała jako fragment systemu Górnośląskich Kolei Wąskotorowych. Odcinek na trasie Tarnowskie Góry – Karb – Bytom – Rozbark – Siemianowice – Bogucice – Janów powstał w latach 1854–1857 przez Towarzystwo Kolei Górnośląskiej. Trasę do Siemianowic uruchomiono w 1855 roku. Od 1872 roku do lat 80. XX wieku na stałe kursowały tu lokomotywy parowe. Koleją dostarczano rudy żelaza, a po II wojnie światowej głównie węgiel kamienny. W marcu 1997 roku PKP rozwiązały umowę bocznicową z Hutą Metali Nieżelaznych „Szopienice”, co spowodowało zawieszenie ruchu na odcinku od kopalni „Siemianowice” do Szopienic. Do 2001 roku przewozy prowadzono na odcinku od kopalni „Siemianowice” przez Bytków w kierunku Maciejkowic. Wożono głównie miał węglowy do elektrowni Chorzów. Po zamknięciu kopalni w 1999 roku zbudowano perony przy przejazdach kolejowych, uruchamiając dwa przystanki osobowe: Siemianowice Śląskie Wąskotorowe i Bytków. W latach 1999–2001 z dużym zainteresowaniem uruchamiano weekendowe połączenia turystyczne, łączące Siemianowice Śląskie z Miasteczkiem Śląskim. Obecnie odcinek przebiegający przez Chorzów i Siemianowice Śląskie jest rozebrany

[madohora]

ks. Wilhelm Koppel
ks. Piotr Bartodziej - proboszcz Little Rock w USA (zmarły w 1963 roku)
ks. Alojzy Szulc - rektor sióstr wizytek
Henryk Górecki - wikary parafii Zmartwychwstania Pańskiego
siostry wizytki oraz siostry boromeuszki
Antoni Szefler, powstaniec, założyciela chóru „Chopin”
rodzice Wojciecha Korfantego
Józef Dreyza – naczelnik Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”
Zygmunt Bauer – profesor gimnazjum
Wojciech Sosiński – poseł na Sejm RP i Śląski
Zygmunt Dadaczyński – doktor, dyrektor szpitala
Józef Grabowski, Alfred Czapura, Maria Januszewska, Stefan Robiński – profesorowie I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Śniadeckiego jak i dyrektor tegoż liceum - Andrzej Januszewski
groby żołnierzy I oraz II wojny światowej

[madohora]

[madohora]

Cmentarz ewangelicki w Siemianowicach

[madohora]

Cmentarz ewangelicki

[madohora]

Ewangelicki cmentarz

[madohora]

Ewangelicki

[madohora]

Siem.ianowice

[madohora]

Jerzy Pilarski (ur. 14 maja 1938 w Świętochłowicach, zm. 26 czerwca 2018 tamże) – polski działacz ewangelicki, wieloletni członek władz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP

[madohora]

Kościół Marcina Lutra

[madohora]

Kościół powstał w stylu neogotyckim. Jest on obiektem murowanym z cegły, ze ścianami wzmocnionymi skarpami. Kościół powstał na planie krzyża łacińskiego z transeptem. Na osi fasady znajduje się czworoboczna, dwukondygnacyjna wieża pokryta ośmiokątnym hełmem kryty blachą wieżą. Jest on jednonawowy i podpiwniczony. W ramionach transeptu wybudowano empory. Dach świątyni jest dwuspadowy, pokryty dachówką. Prostokątne okna kościoła są mocno wydłużone, zamknięte ostrymi łukami.

[madohora]

Pomnik Czynu Powstańczego – znajduje się na placu Wolności; wyryte jest na nim 27 nazwisk ludzi poległych w powstaniach śląskich

[madohora]

Pomnik Wojciecha Korfantego w Siemianowicach Śląskich – monument wzniesiony w 1986 roku ze składek społeczeństwa u zbiegu ulicy Fryderyka Chopina i alei Sportowców w Siemianowicach Śląskich, na obszarze dzielnicy Centrum.

[madohora]

ODSŁONIĘTO MURAL UPAMIĘTNIAJĄCY POWSTANIA ŚLĄSKIE - Dziennik Zachodni

[madohora]

Przełajka – dzielnica Siemianowic Śląskich o charakterze mieszkaniowo-rolniczym. Znajduje się na północnych obrzeżach miasta. Zamieszkuje ją 1352 mieszkańców (2012 r.), przez co jest najmniejszą dzielnicą miasta. Graniczy z Piekarami Śląskimi, Wojkowicami, Będzinem, Czeladzią i Bańgowem (dzielnicą miasta). Rzeką graniczną jest Brynica. Na Przełajce znajduje się kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Parafia należy do dekanatu Siemianowice.

[madohora]

Etymologia nazwy - od końca X w. do XIII w. kształtują się nazwy służebne. Do nich należy zaliczyć nazwę wsi "Przelaja" (1313 r.), "Przeleyka" (1532 r.), "Przelaika" (1619 r.), wreszcie "Przełajka". W zabytkach polskiego piśmiennictwa wyraz "prelaja" oznaczał zobowiązanie poddanych do uczestnictwa w nagonce jeleni podczas książęcych polowań. Powinność tę w dokumentach łacińskich określano jako custodia cervorum. W ogólnym znaczeniu "przełaja" oznaczała "bok", "ubocze" i w tym znaczeniu wyraz ten należy odnieść do nazwy miejscowości "Przełajka", jako do osiedla znajdującego się na uboczu.

[madohora]

W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Przełaika. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę "Przelaika" podając jej znaczenie jako "An der Lake (am Teiche)"

[madohora]

Dzieje Przełajki – w XIII w. Przełajka była wsią książęcą, funkcjonującą jeszcze przez następne stulecia na prawie polskim, w przeciwieństwie do sąsiednich osad, które na przełomie XIII i XIV w. lokowano ponownie na prawie magdeburskim. Rolnictwo i ziemiopłody odgrywały wówczas w Przełajce rolę drugorzędną. W dzień św. Urbana I 25 maja 1313 r. książę bytomsko-kozielski Ziemowit, syn Kazimierza II księcia bytomskiego, darował za "wielkie czyny" Przełajkę swojemu rycerzowi Przecławowi Dudkowi.

[madohora]

hr. Donnersmarck zbudował nad stawem przełajskim fryszerkę. Odtąd dobra przełajskie stanowiły część dóbr siemianowickich, aż do 1871 r. (dnia 1 lipca), kiedy wszystkie majątki dóbr siemianowickich razem z obiektami przemysłowo - górniczymi nabyła od hr. Hugona I Henckel von Donnersmarcka Spółka Akcyjna "Zjednoczone Huty Królewska i Laura" z siedzibą w Berlinie. Własnością tej spółki pozostał obszar dworski w Przełajce aż do czasu ostatniej wojny. Do 1951 roku miejscowość była siedzibą gminy Przełajka. W Piekarach Śląskich i okolicach, szczególnie w dzielnicy Kamień, popularne jest powiedzenie Przez Przełajka do Piekor, oznaczające bardzo długą, zawiłą drogę, na około, ale zawsze do celu. Główny szlak komunikacyjny stanowi ulica Wiejska.

[madohora]

Zabytki i obiekty krajoznawcze:

kapliczka bł. Jana Sarkandra,
kapliczka św. Izydora – ul. Wiejska i Żniwna,
kapliczka na Sośniej Górze,
kościół pw. Wniebowzięcia NMP z 1951 r

[madohora]

[madohora]

Bytków (niem. Bittkow) – dzielnica Siemianowic Śląskich, położona około 2 kilometry na południowy zachód od centrum, która graniczy z dzielnicą Michałkowice oraz miastami: Chorzowem i Katowicami.

[madohora]

W XII i XIII wieku zaczęły powstawać pierwsze górnośląskie osady, m.in. Chorzów, Dąb, Dąbrówka Wielka, czy Michałkowice. Nie inaczej było z Bytkowem, którego pierwsza wzmianka pochodzi z 1298 roku, która była wzmiankowana wówczas jako Bythkow[1]. W 1384 roku Maciej Wrochnik (później rodzina Bytkowskich) zakupił Michałkowice, a w 1402 roku ufundował w Michałkowicach kościół na miejscu wcześniejszego, opuszczonego. W XVI i XVII wieku wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli, aż na początku XVIII w., kiedy to została kupiona przez Szkota – Huntera von Grandon, pana Siemianowic i Bańgowa. W tym wieku została zbudowana kaplica. W 1751 roku Bytków zostaje zakupiony przez baronów Klochów – najpierw przez Ignaza von Klocha, założyciela kolonii robotniczej Ignazdorf (dzisiejszy Wełnowiec) i pierwszych w okolicy kopalni węgla: tłumaczone na polski, Leśna (1786 rok) i Szczęście (1788 rok). Po nim właścicielem został jego syn – Jan Nepomucen, który był jednym z fundatorów kościoła w Michałkowicach. W 1796 roku Bytków został sprzedany księciu Hohenlohe, który zakłada w 1805 roku w południowej części dominium przy udziale Johna Baildona jedną z pierwszych na kontynencie hut opalanych koksem.

[madohora]

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod polską nazwą Bytkow oraz nazwą zgermanizowaną Bittkow. W 1870 roku powstaje pierwsza bytkowska szkoła. Bytków zostaje włączony do Polski w 1922 roku.

[madohora]

W 1924 roku z gminy odłączył się Wełnowiec, a w 1938 roku Gmina Bytków zostaje włączona do Michałkowic. Z Bytkowa pochodzi brązowa medalistka Igrzysk Olimpijskich z 1956 roku oraz uczestnika Igrzysk w 1960 roku – Natalia Kot.

[madohora]

Do 2002 roku na północnym krańcu Bytkowa istniała stacja towarowa górnośląskiej kolei wąskotorowej. Po zamknięciu kopalni Siemianowice i zakończeniu przewozów węgla w 1999 roku zbudowany został w Bytkowie przystanek osobowy, gdzie zatrzymywały się sezonowe pociągi turystyczne na linii Siemianowice Śląskie – Bytom – Tarnowskie Góry – Miasteczko Śląskie. W wyniku zmasowanych kradzieży nawierzchni torowej w 2003 roku linia wąskotorowa na odcinku Siemianowice Śląskie – Bytom została zamknięta, a resztę nawierzchni rozebrało PKP.

[madohora]

Dzisiejsza dzielnica wywodzi się ze średniowiecznej wsi, której przebieg zaznacza główna arteria komunikacyjna, biegnąca w kierunku Michałkowic od Wzgórza Bytkowskiego (320 m n.p.m.) – obecne ulice: Walerego Wróblewskiego, Niepodległości i Bytkowska. Na szczycie wzgórza wznosi się wieża radiowo-telewizyjna SLR Bytków ośrodka Telewizji Polskiej Katowice, a położone obok skrzyżowanie dróg Katowice – Siemianowice Śląskie (ulice: Telewizyjna i Bytkowska w Katowicach oraz Walerego Wróblewskiego w Siemianowicach Śląskich) i Chorzów – Siemianowice Śląskie (ulica Siemianowicka w Chorzowie) jest punktem styku granic administracyjnych Siemianowic Śląskich, Katowic i Chorzowa.

[madohora]

W Bytkowie znajduje się rynek bytkowski oraz Siemianowickie Centrum Kultury i Dom Kultury. Kościół bytkowski, należący do parafii pod wezwaniem Ducha Świętego, ulokowany jest na Osiedlu Młodych – jednym z trzech dużych osiedli bytkowskich. Tam również stoi zabytkowa kapliczka oraz tablica upamiętniająca Józefa Skrzeka i Pawła Wójcika, powieszonych na drzewie w tym miejscu w 1941 roku przez Niemców z NSDAP w czasie II wojny światowej. W pobliżu bytkowskiego rynku znajduje się profesjonalny bulodrom do gry w petanque pozwalający na wytyczenie czterech pełnowymiarowych torów do gry.

[madohora]

Bytków posiada połączenia autobusowe transportu miejskiego obsługiwane na zlecenie ZTM, które łączą dzielnicę z Katowicami, Chorzowem i Piekarami Śląskimi

[madohora]

W Bytkowie funkcjonują następujące placówki oświatowe:

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Mikołaja Kopernika,
Zespół Szkół Sportowych w Siemianowicach Śląskich: Szkoła Podstawowa nr 8, V Liceum Ogólnokształcące

[madohora]

Bytków

[madohora]

[madohora]

Parafia Ducha Świętego w Siemianowicach Śląskich-Bytkowie – rzymskokatolicka parafia w Siemianowicach Śląskich-Bytkowie. Przynależy ona do dekanatu Siemianowice Śląskie, natomiast jej siedziba znajduje się przy ulicy Węglowej 7a. Została ona erygowana 1 sierpnia 1980 roku.

[madohora]

Budowę kościoła parafialnego rozpoczęto w 1978 roku. Wówczas to 17 grudnia wmurowano kamień węgielny pod budowę świątyni podczas uroczystej mszy świętej pod przewodnictwem księdza biskupa Herberta Bednorza. Parafia została powołana 1 sierpnia 1980 roku. Poświęcenia kościoła odbyło się 20 grudnia 1980 roku

[madohora]

W grudniu 1984 roku powstaje cmentarz parafialny, a w styczniu 1985 roku zorganizowano chór parafialny. W styczniu 1998 roku wydano pierwszy numer gazety parafialnej Zwiastun Bytkowski, a we wrześniu 1999 roku opiece duszpasterskiej parafii został powierzony dom opieki dla niewidomych w Chorzowie Starym. W 2009 roku dotychczasowy proboszcz parafii – ksiądz Konrad Zubel wystosował prośbę o zwolnienie z funkcji proboszcza, a nowym został mianowany 26 lipca 2009 roku ksiądz Tomasz Koprzyk. Ksiądz Konrad Zubel 21 października 2019 roku został mianowany honorowym obywatelem miasta Siemianowice Śląskie, a z inicjatywy parafian odsłonięto tablicę będącą wyrazem wdzięczności dla kapłana

[madohora]

W kościele parafialnym odbywają się msze święte (siedem w niedziele i święta nakazane oraz trzy w dni powszednie), a także różnego typu nabożeństwa. Działają tu też liczne organizacje i grupy parafialne, w tym Ministranci, Dzieci Maryi, Oaza młodzieżowa, Oaza Domowego Kościoła, Franciszkański Zakon Świeckich, Legion Maryi i inne

[madohora]