Szewach Weiss nie żyje…

[jutta_t]

Szewach Weiss (hebr. שבח וייס; ur. 5 lipca 1935 w Borysławiu, zm. 3 lutego 2023[1]) – izraelski politolog, polityk i dyplomata, profesor nauk politycznych, poseł do Knesetu w latach 1981–1999 i jego przewodniczący (1992–1996), w latach 2001–2003 ambasador Izraela w Polsce[2], kawaler Orderu Orła Białego…

[jutta_t]

Urodzony w 1935 roku na ówczesnych polskich Kresach Wschodnich Weiss ukrywał się w czasie II wojny światowej w ukraińskiej, a następnie polskiej rodzinie. W latach 1992-96 kierował pracami izraelskiego parlamentu, natomiast w okresie 2001-03 sprawował funkcję ambasadora Izraela w Polsce. Weiss otrzymał w tym kraju wiele odznaczeń i należał do osób, które najbardziej przyczyniły się do rozwoju polsko-izraelskich stosunków – przypomniał „Haarec”.

[jutta_t]

Weiss był profesorem nauk politycznych. Po II wojnie światowej wyjechał z rodziną do Izraela. Od 1981 roku zasiadał w Knesecie, zajmował również m.in. stanowisko przewodniczącego Rady Instytutu Pamięci Jad Waszem. Zasłynął jako autor kilkudziesięciu książek o tematyce politycznej, socjologicznej, a także dotyczących II wojny światowej oraz adresowanych do dzieci i młodzieży. Prowadził wykłady na Uniwersytecie Warszawskim, publikował w wielu polskich dziennikach i czasopismach.

W 2004 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski uhonorował Weissa Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RP. W 2017 roku prezydent Andrzej Duda przyznał mu najwyższe odznaczenie państwowe – Order Orła Białego – „w uznaniu znamienitych zasług w działalności na rzecz pogłębiania przyjaznych oraz wszechstronnych relacji pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Państwem Izrael”.

Weiss był doktorem honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. (PAP)

[jutta_t]

Jak podał Haaretz Ofer Aderet, Szewach Weiss zmarł w piątek. Dodał, że jego pogrzeb odbędzie się w niedzielę o godzinie 14:30 na Wzgórzu Herzla w Jerozolimie

[jutta_t]

Weissa na Twitterze pożegnał prezydent Polski Andrzej Duda. "Z wielkim smutkiem przyjąłem wiadomość, że odszedł J.E. Szewach Weiss. Wspaniały Człowiek, Żyd, izraelski patriota, który Polskę kochał i szanował. Kawaler Orderu Orła Białego. Wielka strata dla nas i dla polsko-izraelskich relacji. R.I.P." - napisał

[jutta_t]

Byłego ambasadora Polski w Izraelu pożegnał też premier Morawiecki. "Przyjaciel Polski, ale też po prostu dobry i mądry człowiek, którego będzie nam bardzo brakowało. Spoczywaj w pokoju" - przekazał

[jutta_t]

Szewach Weiss o uczuciach do Polski. "Człowiek może mieć dwie tożsamości, dwa sentymenty"
Nie miałem nigdy stereotypowego podejścia do Polaków jako jednostki narodowej. W moim domu nie było czegoś takiego, że się mówiło "Polacy". Mówiło się o konkretnych ludziach, konkretnych zdarzeniach - wspomina Szewach Weiss, były ambasador Izraela w Polsce. W rozmowie z Jackiem Tacikiem opowiada o tym, jak wyglądało jego dzieciństwo, czy czuje się Polakiem oraz o tym, jak w ostatnich latach zmieniło się jego podejście do naszego kraju. - Czułem się między wami jak między swoimi, teraz mniej, i szkoda - dodaje. Ocenia też obecne stosunki polsko-izraelskie po konflikcie wokół nowelizacji ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej z 2018 roku. Zaproponowana wtedy przez rząd nowelizacja miała między innymi zwalczać takie sformułowania jak "polskie obozy śmierci". Zamiast tego wywołała poważny kryzys w stosunkach polsko-izraelskich i obawy między innymi środowisk naukowych, że nowe przepisy mogą zaszkodzić wolności słowa, debacie naukowej oraz badaniom nad Holokaustem. Po blisko czterech miesiącach obowiązywania ustawy obóz rządzący wycofał z niej najbardziej kontrowersyjne zapisy.

[jutta_t]

Kondolencje po śmierci byłego ambasadora Izraela w Polsce
„Wybitny umysł, wielki przyjaciel Polski” – wtórował senator PO Krzysztof Brejza. „Wielka strata” – dodał Adam Szłapka z Koalicji Obywatelskiej. „Niewiele osób zrobiło tak wiele dla stosunków polsko-izraelskich” – stwierdził były poseł Tomasz Jaskóła. Kondolencje rodzimie zmarłego oraz smutek z powodu śmierci Weissa wyraził też rzecznik MSZ Łukasz Jasina.

[jutta_t]

Podczas wojny wraz z rodziną ukrywał u sąsiadów. Sam wielokrotnie powtarzał:



"Polacy mnie uratowali, Ukraińcy i Polacy pomogli mojej rodzinie. Dzięki temu w ogóle żyję".


W późniejszych latach o tych, którzy ratowali Żydów z rąk nazistów, mówił:

To są ludzie, którzy ratowali ludzi, bo byli ludzcy w nieludzkich czasach.

[jutta_t]

Jako sześcioletnie dziecko potrzebowałem pomocy. A nam pomogli zwykli, ale bohaterscy ludzie, nasi sąsiedzi z Borysławia. Pamiętajmy, że w Polsce wszyscy, którzy pomagali Żydom w czasie niemieckiej okupacji, byli zabijani, natychmiast i bez sądu – przytacza słowa zmarłego w piątek Szewacha Weissa portal Times of Israel

[jutta_t]

Weiss, były ambasador Izraela w Polsce i przewodniczący izraelskiego parlamentu, urodził się w 1935 roku w Borysławiu (obecnie Ukraina). Po wybuchu II wojny i wkroczeniu wojsk niemieckich jego rodzinie udało się uciec z getta. Pomogli im sąsiedzi: Polacy - Maria Potężna z synem Tomaszem oraz małżeństwo Anna i Michał Górale, a także Ukrainka Julia Lasotowa. Ukrywano ich m.in. w specjalnie przygotowanym schronie piwnicznym, stajni, oborze oraz miejscowej kaplicy.

Portal Ynet przytacza fragment wywiadu z Weissem z 2000 roku: „Kolejne noce ukrywano nas na przemian w zagrodzie, oborze i stajni, pomiędzy żłobami. Pewnego dnia ukrywaliśmy się na klepisku, głęboko w słomie, gdy nagle przybyli gestapowcy z ukraińskimi kolaborantami. Weszli na klepisko, deptali po nim i grzebali w słomie widłami i bagnetami karabinów. A wszystko to na oczach członków rodziny, która nas ukrywała, wszystko to pomimo groźby pewnej śmierci członków tej dobrej rodziny w przypadku gdyby znaleźli nas ukrywających się pod stertami słomy”.

Nikt z nich nie powiedział słowa, ani nas nie wydał

— podkreślał Weiss.

[jutta_t]

Sąsiedzi i przyjaciele Weissów, którzy pomogli rodzinie w ukryciu się, zostali w 2001 roku uznani przez Yad Vashem za Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.