K

[rita100]

Tero bandó słózieczka na literka 'K'

[rita100]

Kabacik - bluzeczka damska
kabocik
Psianknie wyglóndała w tam nowam kabociku i nowam kitelku.

[rita100]

kabat - bluzka damska
kabot
Krawczka móziuła, że tero só modne kaboti z długami rankawami.

[rita100]

kacać, kacnać - lekko uderzyć, łagodnie
Jo go wcole nie bziułam, jo go tlo letko kacnółam na żarti

[rita100]

kachelka - kafelka

[rita100]

kachla - kafel
kachlo
kachlowy - kaflowy

[rita100]

kacoperz - nietoperz
Jek sia robzi ciamno, zaczinajó furać kacyporze.

[rita100]

kacz-kacz - głos przywołania kaczek

[rita100]

kaczmarka - karczmarka
kaczmarz - karczmarz
kaczmarzów - należący do karczmarza

[rita100]

kaduk - diabeł, bies, czart, licho
Jeki kaduk cia znów tu przyniósł ?
A jidz mi do kaduka !

[rita100]

kadyk - jalowiec
pochodzenie litewskie
Jek polilim w psiecu zielunami kadikami, to aż w całi jizbzie puchało.
kadykowy - jałowcowy

[rita100]

kadzić - palić kadzidło
wulg - smrodzić
Ksióndz kadziuł żarch nieboszczika przed winiesianiam go z kościoła.
Jo nie chca siydzić w ławce razem z niam, no łón tak kadzi, że witrzimać ni moga.

[rita100]

kajdawery - hajdawery, liche robocze spodnie
kajdawyri
Winiyś te zapaskudzóne kajdawyri do komori, niech sia nie wolaju po jizbzie.

[rita100]

kalapak - stary grat
kalapok
Nasz zyger to kalapok, licho chodzi i łustaje kedi chce.

[rita100]

kalapastwo - stare graty
W jygo gospodarstwie nic dobrygo nie nojdziesz, wszistko, co mo, to kalapastwo.

[rita100]

kalk - wapno
Do wyrychtowania domu brok tyż bandzie mnieć kalk

[rita100]

kalkować - bielic wapnem
Wasze śćiani só świżo kalkowane.

[rita100]

kalmus - tatarak
Na Boże Ciało posipiwali ludzie drogi, po chtórych szła procesijo, pokrajanam na
równe kawałki kalmusam.

kalmusowy - tatarakowy

[rita100]

kałdun - wielki brzuch, brzuszysko
Kaldaunem
Bogocze majó zielge kołduni.
Krowi nażerli sia saradeli, ze aż kołduni jam łurosłi.

[rita100]

kałmuk - chude ciele, zaniedbane
Nasz cielok to prowdziwi kałmuk, ni rośnie i ni rośnie.

[rita100]

kamela - wielbłąd
Jene kamele majó jedan gorb, a druge po dwa garbi.

[rita100]

kamienica - kupa kamieni, stos, gromada kamieni
Za stodołó leżoła zielga kamnienica z łuzbziyranych z pola kamnieniami.

[rita100]

kamienny - gliniany
kamniannam
Kwaśne mlyko stoji na rogolu w kamniennam garku.

[rita100]

kamień - kropielnica, osełka
Jek sia zabzierali do zarzinanio świni, to noprzód toczili noże na kamnianiu.
W kamnianiu buło łuż tilo trocha śwanconej wodi.

[rita100]

kamionek - kamyczek
kamniónek
Mulorze z grantu łotrzywajó kamnionki

[rita100]

kamla - szczotka do grebowania węłny
Cołi dziań siedziałam przi kamli i kamlowałam źołna.

[rita100]

kamlować - gręplować, przewracać, przewalać
Co tak kamlujesz te psierziny ?

[rita100]

kamlować się - koziołkować, przewracać, przewalać się
Przestońta, bankarti, kamlować sia po posłanam ślómbanku.
Ciamne chmuri kamlijó sia na niebzie.

[rita100]

kampflug - ciężki pług

[rita100]

kana - naczynie blaszane, dzban
Przed wojnó rozwozili pitrola w kanach po wsiach.
Łostało eszcze ćwirć kani kawi.

[rita100]

kancynał - kancjonał, modlitewnik
Stare kobziyti chodziułi do koscioła z dużami kancionołami.
Na Mazurach jest eszcze gwołt kancinołów drukowanych szwabachó.

[rita100]

kanczasty - kanciaty
Polske żołnyrze mnieli kanczaste czopki.

[rita100]

kandara - munsztu zakładany na konia
Wojskowe konie do rejtu łoprócz łuzdi majó kandari.

[rita100]

kanela - cynamon

[rita100]

kanka - dzbanuszek

[rita100]

kanona - armata

[rita100]

kantopory - postne dni
Ksióndz zapozieduwoł, ze w tam tigodniu bandó kantopori.

[rita100]

kantować - wyprózniac się
Ni majó abyju, to kantujó za stodołó.

[rita100]

kańczuk - kańczug, bicz

[rita100]

kapa - czub buta wzmocniony wkładką skórzaną, napietek usztywniony

[rita100]

kapelan - wikary; kapelan wojskowy
W Gyczwołdzie buł zawdi jedan ksióndz i jedan kapelon.

[rita100]

kapelarnia - wikarówka
kapelnistrz - kapelmistrz

[rita100]

kapelon - kapelusz, kapeluszysko

Swój kapelon nosiuł już chiba ze dwadziescio lot.

[rita100]

kapeluch - kapeluszysko
Kobziyty nosiłi duże kapeluchi ze sztucznami ksiotkami i psiórami, bo tako buła
wtedi moda.

[rita100]

kaplica - kapliczka przydrożna
kapelka

[rita100]

kapsel - metalowe podełko
Wijół zygerek z kesiani, roztworzuł kapsel i łobaczuł, jeko je godzina.

[rita100]

kapselek - mały futeralik

[rita100]

kapuca - kapuza
Jek bułi zielge mrozy, dziwczinki chodzili do szkołi w kapucach.

[rita100]

kapustniak - kapuśniak, zupa z kiszonej kapusty
kapustniok.
Fej by buło tak w niydziela łuwarzyć kapustniok ze szpekam.

[rita100]

karadejka - bryczka bez resorów
Z takó karadejkó nie mozesz jechać na wesele; pożicz łot sójsiada tofelwoga

[rita100]

karasela - karuzela
karaselowy - karuzelowy

karasela, karasela co niydziela, co niydziela

[rita100]

karbit - karbid
Jek nie buło pitroli, to ludzie śwycili karbitam

[rita100]

karbulada - karbonada

[rita100]

karczmowy - karczenny
Po co wprowodzosz take zwiczaje karczmowe ?

[rita100]

kardecza - szczotka do czyszczenia koni, zwana też kardeczanem
Szrupa i kardycza zawdi leżeli w stoni do ciśćanio koni.

[rita100]

kark - grzbiet, barki, plecy
Boli go w krziżu, bo prazie bez całi dziań nosiuł na karku mniechi ze zbożam na
przedoż.

[rita100]

karkut - pień, korzeń
korzeń ułamanego zęba
pień ściętego drzewa

Z mojych zambów łostałi tilo korkuti.
Wycyli młode chojinki, a korkuti łostazili w ziamni.
Jest tak sucho, ze na glince só same korkuti; jozda po nich je ciajżka.

[rita100]

karmazyn - komunista, ateista, bezbożnik

Wychowali dzieci na karmazinów, nie chodzó do kościoła i nie mózió pociyża.

[rita100]

karnić - karmić , tuczyć
Mym korniwa zawdi kila swiń, pora no siebzie, pora na przedanie.

[rita100]

karnik - boks w chlewie, tucznik
Korniki mowa dobre, tilo świniów mało.
Foter, chiba wnet przedowa pora korników, łóne już majó dobro woga.

[rita100]

karować - wozić na taczkach

Fróncek karuje psiosek do mularki łod rana do ziczóra.

[rita100]

karpś - karp

[rita100]

kartofla - ziemniak

[rita100]

kartoflarka - kobieta pracująca
przy wykopkach kartofli
kobieta lubiąca jeść kartofle

[rita100]

kartoflarz - mężczyzna pracujący przy wykopkach ziemniaków

[rita100]

kartoflina - badyl ziemniaka
Zebrali kartoflini na kupki, a jek łuschłi zaro jych spolili.

[rita100]

kartun - tkanina bawełniana na letnie sukienki.

Kupsia ji trocha kartuna, bandzie mniała ładni klejdzik.

[rita100]

karw, korw - świntuch, brzydal

Tan korw pozieduje take świnstwa że aż słuchać sia nie chce.

[rita100]

kary - taczki

Weź kari i wiżiś z chlywa gnój na gnojisko !

[rita100]

kasarowy - koszarowy

kasary - koszary

Żołnirze wyjeźdzali z kasarów na wojna.

[rita100]

kasta - skrzynia, paka, pudło drewniane, więzienie
W szeczkarni stojała duża kasta do sieczki.
Jedni wozili kartofle z pola w mniechach na drobziowych wozach, drugi w dużych
kastach.

Kopitowski siedzi za krodzież w kaście.

[rita100]

kasteczka - pudełeczko drewniane
Broszki i psieszczónki chowała w pszitworku w małi kasetczce.

kastka - pudełko drewniane
Łojczulek kupsiuł cało kastka cigarów no gości.

[rita100]

kaszerować - wyganiać, przepędzać

Kaszyruj szurków do roboti, siedzó tilo w chacie i nic nie robzió.

[rita100]

kaszerować sia - wynosić się

Kaszyruj sia stónd, bo jek wezma drapaka, to zaro pódziesz.

[rita100]

kasztelanka - gra w karty
rodzaj gry w karty

W długe zimowe zieczory dziywczini nieraz grali w kasztelonka.

[rita100]

kasztrola - rondel, garnek płytki o prostych ścianach z rączką

Przegotuj trocha mlyka w kastroli !

[rita100]

kat - ciernik (rybka)

W naszom wodzie jest gwołt katów, ale łóne nie só do jydzanio.

[rita100]

katryniarz - kataryniarz

[rita100]

katrynka - katarynka

Dziod chodziuł po wsi i groł na katrince.

[rita100]

kawlaryja - kawaleria, konnica

kawlarijo

[rita100]

kawlaryjski - kawalerski

[rita100]

kazać - kazanie; z negacją nie pozwalać, zabraniać

Ale psianknie kozoł tan młodi klyrik
Nie koż dzieciom chodzić na wiszki.

[rita100]

kazanica - ambona, kazalnica

Ksiónc praziuł z kozianicy ło grzychu psijajstwa.

[rita100]

kazub - tułów, kadłub
też malec (gzubem)
Mnioł sodzele nie tilo na rankach i nogach, ale tyż na całam kazubie.
W takam kazubam jek ty, to kożdi do sobzie reda.

[rita100]

kazubek - kadłubek

Patrz tlo, jeki małi kazubek mo ta gójska.

[rita100]

kądziołka - pęk lnu przygotowany do przędzenia

[rita100]

keni - gdzie; dokąd

Sióndzie móndzie, kani stari psies łusiójdzie, tam sia zgoji, nic nie bandzie.

Takim wierszykiem pocieszały matki płaczące dzieci z powodu uderzenia się o co
lub lekkiego zadraśnięcia.

[rita100]

kerować - wybierać, elekcjonować, oznaczać bydło
Jest nakozane prowadzić szkapi o krowi tilo do kyrowanych drigontów i bików.

[rita100]

kępa - wycięty płat darniny, mała wynioslośc na łące lun na terenie bagnistym

Wyczinali z murawi kampi i łukładali na świżo łusipanam biszungu przi sztrece.
Na łonkach, gzie pasó sia krowi, je gwołt kampów.

kepka, kampka - maleńki krzew

[rita100]

kesak, kajsiok - tasak, duży nóż
Dużam kajsiokam krajoł połce.

[rita100]

kibel - drewniane wiadro

Zlyj tan tank do kibla.

[rita100]

kibitka - areszt, więzienie
żartobliwie

Za take głupstwo wsadzili go na pora dni do kibitki.

[rita100]

kichaczka - częste kichanie, napad kichania

Nie ziam, skónd mi sia wziuła ta kichaczka.

[rita100]

kieby,keby-jeśliby, gdyby; oby.

Kebyś do niego poszed, to biś łobaczuł jek tam brudno.
Kebi tlo chibko przyszła ziosna.

[rita100]

kiedaj - dawniej, ongiś
kedoj
Kedoj ludzie siekli łónki kosami, a tero prazie wszisći majó maszini do sieczania.

[rita100]

kiedajszy - dawniejszy
kedojszi
Kedojsze zwiczoje bułi jenaksze, ludzie sia tak nie strojili i żili łubogo.

[rita100]

kiedyśny - kiedajszy

[rita100]

kiela - kielnia

[rita100]

kiele - koło,, przy, u boku kogo
Siekyra leżi w szołże kele klocka.
Jamu kele matki zawdi nolepsi.

[rita100]

kiełzać - kiełznać

[rita100]

kiełzno - wędzidło

[rita100]

kiepkować - stroić żarty, dowcipkować, drwić z kogo
Szulcek je trocha przigłupsi, wszisći z niego kepkujó.

[rita100]

kierca - świeca osadzona na berle kościelnym
Mnioł dużi pogrzyp.
Sześć kerców nieśli przi żarchu i wszistkie choróngźie, jeke bułi w kościele.

[rita100]

kiermas - odpust, świeto patrona kościoła
Na kermas so Szómbruku przijechali ksiajża z Gyczwałdu, Bortanga, Gytkowa,
Szómbarka i Jonkowa.

[rita100]

kiernoz - knur, samiec świni domowej

[rita100]

kiesień, kiesiań - kieszeń

[rita100]

kiesionka, kiesiónka - kieszonka
kiesionkowy, kiesiónkowy - kieszonkowy

[rita100]

kiesz, krza - krzew, krzak
Na kóńcu łogrodu rosłi gajste krze grestu.
Ta zorta kartofli mo duże krze a mało kartofli.

[rita100]

kieszek - mały krzew
kerzki
Dzieci powirywali całe kerzki ksiotków.

[rita100]

kieta - łańcuch

Psies łuziójziani jest na kecie.

[rita100]

kietka - łańcuszek, dewizka
Dawni wsziści nosili zygerki na ketkach.

[rita100]

kietować - zamykać na klucz lub na zasuwę

W wojna ketowalim wszistkie dźwirze, bo wtedi buło gwołt złodziejów.

[rita100]

kila - kilka
Jek cótka Jegniyrza psrzichodzi do noju to matulka ji zawdi daje kila jojków,
kawoł szpaku i kila fóntów pszani mónki.

[rita100]

kilanaście - kilkanaście

[rita100]

kilich - kielich

[rita100]

kiliszek - kieliszek
kiliszkowy - kieliszkowy

[rita100]

kiloro - kilkoro
Mnieli kiloro dzieci i wszistkie sia czegóś wiłucziłi, nostarszi jest ślusorzem,
drugi psiekorzem, jedna dziwczina je krawczkó, a drugo mo sztela na potszcie.

[rita100]

kintop - kino

Nołucziciele zaprowadzili cało szkoło do kintopu, gdzie pokazuwali bojka ło
kocie w butach.

[rita100]

kipa - owalny kosz
Sznyper plót kosze i kipi z korzani.

[rita100]

kipka - mała opałka
Zaniś koniom kipka sieczki z łowsam.

[rita100]

kis - żwir, piasek murarski

Przyżiś mularzom ziancy kisu.

[rita100]

kisać, kisnóńć - fermentować

Ciato kiso w koponce, cias go ługniytać.

[rita100]

kisónka - kiszonka

[rita100]

kista - skrzynia

Kupce dostajó flaszki z zinam zapakowane w dużych kistach.

[rita100]

kistka - skrzyneczka

Foter kupsiuł na wesele pora kistów cigarów.

[rita100]

kistka - kokarda
wstążka zawiązana na kokardę

Dziwczinki psianknie wiglóndajó z kistkami we włosach.

[rita100]

kitel - spódnica

Downi kobzity nosiułi kitle w dużami fołdami.

[rita100]

kitelek - sukieneczka
dla małej dziewczynki

Na psrzijancie śli dziywczinki w bziołych kitelkach.

[rita100]

kizia - źrebiątko
kiziaczek - źrebiątko
Ta mała kizia zre łuż łozies.

[rita100]

kiziok - źrebię, źrebok
Kiziok i kiźlik to jeno i to samo.

[rita100]

kizia-kizia - głos konia lub źrebięcia

[rita100]

kiźlaczek - źrebiątko
Szkapa z kiźlaczkam pasie sia na łónce.
kiźlok - źrebak
Daj kiźlokom trocha łowsa.

[rita100]

klacianny - szmaciany

[rita100]

klaftra - sązeń
W królewskam lesie drzewo łułorzóne je w klaftri.

[rita100]

klafrować - układać drzewo

Zimó chłopi klawtrowali drzewo w królewskam lesie.

[rita100]

klaper - rozklekotana rzecz
przedmiot mechaniczny
Nas rozwerk to stari klaper.
Tan klaper juz sia do niczegóś nie nadaje.

[rita100]

klaprować - klekotać, grzechotać
Maszina chiba je zepsuto, bo cóś w ni klapruje

[rita100]

klarneta - klarnet

[rita100]

klasknąć - klasnąć

[rita100]

klata - szmata

Włorzułam wszistkie stare klati do podartygo mniecha i psrzedałam klatnikozi

[rita100]

klatka - szmatka

Nie nalazłam flostra, to łoźinółam palec takó to klatkó.

[rita100]

klatka - pułapka na myszy i szczury

Zostaw na spsichszu klotki, bo tam só znowuj miszi.

[rita100]

klatnik - szmaciarz
Nasz szurek niczegój nie chce sia łuczić, chiba bandzie klatnikam.

[rita100]

klawikort - fortepian

Nasza frejlana gro ciasam na klawikorcze.

[rita100]

kląkry - pakuły
Z klónkrów zrobzili tyż prowozi ale łóne nie bułi take mocne jek ze lnu abo knopśi

[rita100]

kląskać - gorąco pożądać, gorąco pragnąć, przymilając się prosić o co.
Anijela tak klójsko, zebi ji kupsić nowi kapelusz.
Falczka mniała juz psiendziesión lat i jeszcze klójskała, zeby mniyć jako mało
Irenke, i na prowda jesz'cze ji sia Irenka łurodziuła.

[rita100]

klebana - znaczek ubezpieczeniowy wlepiany do książeczki ubezpieczeniowej
Na klyboni połowa płaciuł pon, a połowa robotnik.

[rita100]

klebanija - plebania
Chciałam dać na mszo śwanto, ale ksiandza w klebaniji nie buło.

[rita100]

klebanka - majątek należący do plebanii

Drobne gospodorze pachtowali po kila morgów z klebonki.

[rita100]

klebotać - przechylać z boku na bok
Ne klybotoj kłónicó, bo jo dich łoblóźnisz.

[rita100]

klebotać się - chybotać się
Wjyć z wozam do wodi bo koła juz tak sia zeschłi, ze wszystkie sprichi sia klybocó.

[rita100]

klebować - lepić znaczki ubezpieczeniowe w książeczce ubezpieczeniowej

Stari Mandrina mo dobro ranta, bo bez cało żucie klybowoł

[rita100]

klejd - suknia
Dziywczioki dałi sobzie łuszić na wesele nowe klejdi.

[rita100]

klejdować - ubierać, dbać o odzież

Naszo Marichna cotka wychowuje i jó klejduje.

[rita100]

klejdować sia - ubierać się

Dziywczini majóntkarzi zawdi sia dobrze klejdowali.
Mym sia klejdujewa łu Zilberstejna, łón mo noziancy sztofów (materiałów)

[rita100]

klejdunek - ubiór, odzież

Marta zarobzio mało, razu na dobri klejdunek ji nie stanie.
Na klejdunek widajewa noziancy psianiandzy.

[rita100]

klejstrować - klajstrować

[rita100]

klekoty - rozgotowane kartofle
gęsta kartoflanka

Na łobziod dali noma tilo klekoti ze skrzeczkami.

[rita100]

klektać - ugniatać, przyklepywać, lekko ubijać.

Całe psrzedpołudnie klektałam masło.
Co dzisioj łuklektosz z ti mónki ?

[rita100]

klemować - zaciskać, ujmować w kleszcze

Kowol niespokojnam koniom klemuje górno lepa, zeby spokojnie stojeli psrzi kowaniu.
Kłónica sia łoblóźnuła i klemuje koło.

[rita100]

klepa - duża klepa, czlowiek gadający byle co, gadający różne brede.

Klepadło to je tako klepa do klepania lnu.
Jamu nie worto nic poziedać, bo tan klepa poźy to zara dali.
Takych klepów, jek łóna posieduje, wcole nie chce słuchać.

[rita100]

klepadełko - kowadełko służące do klepania kosy, babka
-----
klepadło - deszczułka do klepania lnu