Rok Kopernika

[broneknotgeld]

Jako tyn kukfer!
***
Skōnd Kopernika wziyło sie miano?
Ze kukfra przeca! Blysło mi rano
Co w malachicie, co w chryzokoli
Spōmna azuryt – kamyń tyn chwoli
Noc – dyć niy cima, na modrym niebie
Niyjedna gwiozdka blyńdzi ku ciebie
A chryzokola – tōż przeca wiycie
Dnia żeście radzi w nieba błynkicie
Z kerego słōnko ziymi sie dziwo
Co w malachicie latym – jyj kiwo
Kej Kopernika tam uwidziało
Jako tyn kukfer - medykowało.
-
Na „Kukfra Cescie”

Na „Kukfra Cescie” ze Słowacyji
Krakōw nōńdziecie, dyć bez mecyji
Przez Cieszyn cisła tyż i na Nysa
Kaj Koperniki? Gynau – niy zgrzysza
Sōm wele Nysy – niy trza dziwować
Tam familiji prziszło wpiyrw stować.

Kopernik Ślōnzokym!

Widzōm go Niymcym, widzōm Polokym
Jo Kopernika widza Ślōnzokym!
Jako w ta pora
Ślōnsko diaspora
Na Toruń kukōm dyć ślōnskim ôkym!
***
„Niy był Ślōnzokym” – wieści ze Nysy?
Kukfrym do dzisioj miano mu dyszy!
Niy był borokym
Z klarōm pod ôkym
We Kopernikach je ô niym ciszyj?
***

We Kopernikach jutro fajrujōm?
We Nysie tako tyż uradujōm?
Nojwiyncyj jowi
Sie Toruniowi!
Przeca niy yno – w tym niy hal tujom

Latoś w Krakowie i w Italyji
Kaj sztudjyrowoł – bez kōmedyji
Frōmborkowioki
I ôlsztynioki
Sōm radzi tymu tyż, niy trza kryji

Coby im grozić, coby ich gōnić
Tōż ôd fajeru niy bydōm strōnić
Niy wszyskim śni sie
Prawie ô Nysie
Dyć jo ślōnskości w niym byda brōnić!

Niy darmo „kufer” w godce Ślōnzoka
„Cuprum” w łacinie, dyć niy trza skokać
Aż ku Cyprowi
Kej „miedź” sie jowi
Przōdzi słowacko we ślōnskich zokach.

[broneknotgeld]

Co Mendelejew mo z Kopernikym?
Kej na „tablica” kukniecie blikym
Cuprum nōńdziecie!
Podziwujecie?
Cuprum skiż Cypra! Był Cypryjczykom?!

Toruń - 19.II. 1473

Trzi ćwierci na piōnto! Miesiōnczek zodziwoł?
Już Mikołajowi ze nieba pokiwoł?
Chmurōw nad Toruniym podobnoś niy było
Tōż gwiozdkōm pokukać na niego trefiyło!

Pōnoć

Pōnoć Kopernikōw mnożyło w tych czasach
Nojwiyncyj na Ślōnsku – trza drzewōw do lasa?
Jedni we Sudetach wpiyrw kukfra szukali
Małowiela nōńdōm, bestōż wykuwali
Nojczyńści co yno z kukfra słowackiego
Stamtōnd prziwoziyli, geszeft tyż skiż tego.

Słowacki kukfer

Słowacki kukfer w chalkopirycie
Kej wytopiyli, przez Cieszyn, wiycie
Kerowoł dali w strōna Wrocławia
Dyć inkszōm drōgōm tyż, tako jawia
Ku Krakowowi przez Spisz wandrowoł
Kej „Dōmym Kukfra” Krakōw mianowoł
We Hanzie prawie, tōż tam keruje
Rōd Kopernika, zdo – mu sztimuje
Już niy we Nysie, a we Krakowie
Kukfrowy gyszeft majōm we gowie.

Toruń – XV w.

Dyć prawa składu Toruń wachuje
Kupcōw krakowskich to niy raduje
Werci w Toruniu tyż pomieszkiwać
Profit stōnd zbiyrać, niy ma co dziwać
Kej je ławnikom jeszcze przi tymu
Sie grosz sōm ciśnie gynau ku niymu.

Synior Mikołaj Kopernik – 1458

Fater Mikołaj z tym rokym prawie
Już toruniokym stowo, w ty sprawie
Dziwać niy trzeba iże przekludziōł
Kupiec gyszeftu tako niy studziōł
Ławnikym wartko stoł, tōż bogaci
Wziōńć z Watzenrodōw cera ôpłaci
Sie z toruniankōm Barbarōm żyni
W toruńskich izbach już, niy we siyni.

[broneknotgeld]

Barbara Watzenrode

Matka z Watzenrodōw, ze mianym Barbary
Skiż świynty w Toruniu co czci wielgi miary
Kej w trzinostym wieku sam sie ôbjowiała
Tōż kapliczka swoja tam tyż drapko miała
I dzisioj je tako – Barbarka dzielnica
Flisokōm, bergmōnōm uraduje lica.

Dōm Kopernika

Dōm Kopernika w Toruniu znocie?
Muzeum jego aże w dwōch mocie
Jedyn z nich richtig Kopernikowy
Gotykym asi, przeca niy nowy

Czy w niym Mikołaj prawie rodzōny?
Mono tam stało, dyć w rynku mōmy
Dōm familiji matki istnego
Mono w niym zaczło sie życie jego

Piyńćset piyńćdziesiōnt rokōw już tymu
Toruniu, rod bydziesz gynau jymu
Latoś ze Polskōm, z Europōm tako
Kej ruszōł ziymia – wszyndy jednako!


W parafiji swiyntych Jōnōw

We kościele świyntych Jōnōw
Krzcić przipadło Mikołaja
Jako ôjciec mioł mianować
W tradycyji, niy trza wajać

Tam krzcielnica tyż nōńdziecie
Z kery wodōm był ôbmyty
Prawiōm: Jako Toruń staro
Lepi niy przeciwiać przi tym.

Kopernika 15 (1464-1480)

Piyrwyj Świynty Anny drōga mianowała
Niym skiż Kopernika miano na sia brała
W tych rokach w niyj ôjciec z matkōm pomiyszkiwoł
Ich dziecka tyż tako – tym Toruń niy dziwoł
Niy miejskōm biydotōm przeca familijo
Kej kupcym, ławnikym ôjciec je – mecyjo?

Dziecka Kopernikōw

Mikołajowi Barbara rodzi
Szwōrka tych dziecko, tōż im powodzi
Dwie siostry tako: Kaśka ze Baśkōm
Dwōch bratōw tyż je ze Bożōm łaskōm
Andrzej, Mikołaj nojmodszym prawie
Jymu szkryfniōne dyć leźć ku sławie.

W szkole parafialny

Toruń przi Hanzie urosnōł w siyła
Tyż parafialno szkoła w niym była
Przi Świyntych Jōnach – tam rechtorowoł
Konrad Gesselen – nauki dowoł
Tukej modziokōm miary godziwy
Tyż astrōnōmji przedstowioł dziwy.

Krach Beckera

Bertold Becker frachtu trzimoł
We Toruniu łōn niy drzymoł
Kupcōw kukfer woziōł przeca
Tōż grosz leciōł im do neca

W kōńcu prziszło utropiynie
Towor ich na zatracynie
Potopiōny, woda wzięła
Z tym utropa przitrefiyła
Mikołaja tyż ojcowi
Sie bankrutym tako jowi.

[broneknotgeld]

Pomarł ôjciec Mikołaja – 1483

Pomarł ôjciec – ze zgryzoty?
Trzista grziwnōw straciōł – potym
Dziecka już pōłsiyrotami
Niy ma leko – wiycie sami

Szczyńściym ujek ciyngym wspiyroł
Na siostrzyńcōw tyż zaziyroł
Dboł coby nauki brali
W kōńcu tyż sztudiyrowali.

Rok słōńca zoćmiynio – 1485

Zoćmiyniu słōńca już synek dziwoł
Toruń z tym rokym we strachu kiwał
Przeca za dugo wszysko niy trwało
Słonko zaś blyńdzi – uradowało
Mikołaj dziwoł pewnikiym tymu
Kukać we niebo już chciało jymu?

Toruń – 1485

W tym roku Toruń dziwo krōlowi
Wielgi Mistrz tako tyż prawie jowi
Ugodać społym w Toruniu mieli
Mikołajowi bestōż weseli?
Wziōn pōłsiyroty ujek w ôpieka
Sztajgnōm – dyć przidzie jeszcze poczekać
W teologiji niych sie wprowiajōm
Siostrzyńce ujka tako słuchajōm.

We Krakowie sztudiyrujōm

Zdo – we Krakowie mono już stało
Coś w Ptolemejstwie niy sztimowało
Kopernikowi
Ruch inszy jowi?
Feler w rachunkach – tōż dziwowało.

W Akadymiji Krakowski (1491-1495)

Teologijo tu sztudiyrowoł
Prawu tyż rady Mikołaj dowoł
I medycyna, filozofijo
Matymatyka, astronomijo
Te „wyzwolōne nauki” broł
Wydział był taki, tego tyż chcioł

Żakym tu społym ze bratym był
Społym tyż kōńczōm, niy byda krył
Co magistrami jeszcze niy stanōm
Ujek ich wezwoł – niy skōńczy szpanōm

Kej Watzenrode ôstoł biskupym
Z nich kanōnikōw chcioł mieć dokupy
Mieli nauki brać w Italyji
Słuchać go majōm – bez kōmedyji.

Kanōnik warmiński – 1495 (1497)

Biskup Watzenrode staroł ô siostrzyńcōw
Licyncjaty yno, dyć im potrza wiyńcōw
Dali w Italyji sztudiyrować bydōm
Niym we kōńcu juzaś ku Warmiji przodom
Chce kanōnikami ich drap mieć przi siebie
Dyć wpiyrw niych wyuczōm na italskim chlebie.

We Bolōniji (1496-1500)

We Bolōniji uczōm już bratki
Niy, Mikołaja to niy ôstatki
Młodość raduje
Życie kosztuje
Ujek dołożōł – lichwiorz zdo świadkym

Zaś sto dukatōw żakōm tam wleci
Dyć złoty piniōndz to niy sōm śmieci
Bydzie stykało?
Czy zaś przymało?
Andrzej, Mikołaj - dyć to niy dzieci

Do Bolōnijo coś Andrzejowi
Sie chorowitym już potym jowi
Kurować bydzie
Śmierć drapci przidzie
Tref lepi darzy Mikołajowi.

[broneknotgeld]

Mikołaj Kopernik – Rzym – 1500

We tyn rok ciekawy Rzym tymu dziwowoł
Jako w niym Kopernik wykład prawie dowoł
Ô astrōnōmiji Ptolemeuszowy
Iże pomyślunek niy cołkym w tym zdrowy
Iże w niyj felery, zdo iże inaczy
Na niebie sie wszysko jakosik łōnaczy.

Padwa (1501-1503)

W Padwie medycyna teroz sztudiyruje
Dyplōmu niy erbnie, dyć dochtorym czuje
Kurować niymocnych niyroz mu tyż przidzie
Prawiōm iże dobrym gynau we tym bydzie
Niy darmo go radzōm i tego winszujōm
Ku zdrowiu wrocajōm – tym gynau radujōm.

Dochtorym prawa kanōnicznego – 1503

Niy we Bolōniji – z Ferrary dochtorym!
Tam dyplōmu chyciōł, tako ôd ty pory
Już niy licyncjatym – tytuł naukowy
Jako laur prawie mo filip ze gowy
Trza już wracać do dōm, trza chytać roboty
Co ujek mu kożōm, przeca niy gupoty.

Lidzbark Warmiński (1503-1510)

Przi ujku biskupie już sekretorzowoł
Ô istnego staroł, jako mōg – kurowoł
Ô budowie świata medykowoł wiela
We niebo tyż kukoł, stykało na tela
Iże już spokopiōł, co inaczyj trzeba
Słōnku i planetōm – siyngnie tako nieba.

Frōmbork – 1510

Biskup Watzenrode chcioł Mikołajowi
Pastorał przekozać – ktōsik tako jowi
Mikołaj, choć kleryk, ksiynżoszkym niy bydzie
Mniyj ku Bogu – bardzi ku nauce idzie
Tōż Frōmbork już stowo pomiyszkaniym jego
Ujek na nastympce niych wskoże inkszego.

Kanclyrz Kapituły Warmiński (1511-1513)

Anō, we Frōmborku tako reskiyrowoł
Ujek tyż doł zwola, już myni turbował
Po prowdzie, w Toruniu skōńczy żywot jego
Braknie chnet Warmiji już biskupa tego
Przi nowym Mikołaj kanclerstwo utraci
Na swojim postawi, dyć czy to ôpłaci?
Przi astrōnōmiji, przi matematyce
Mu przeca niy yno leci dali życie.

Olsztyn (1516-1520)

Przi nowym kanclerzu administratorym
Dobrōw kapitulnych, tako ôd ty pory
Kopernik już miyszko prawie we Olsztynie
I zocnie durś służy warmiński dziedzinie.

Wojna polsko-krziżacko (1519-1521)

Albrecht Hohenzollern tego sie winszował
Prus Krōlewskich, Warmji – krōl Polski dziwowoł
Sejm Walny w Toruniu do wojny szykuje
Litwa niy spōmoże – Albrecht tym raduje
Krziżoki sukcesōw wpiyrw w niyj wiela mieli
Dyć cysorz niy wspiyroł, chocioż tego chcieli
Skōńczyło rozejmym. Wojna wrōci? Minie?
Hołd Pruski w Krakowie – to prziszło dziedzinie.

Frōmbork – 21.I.1520

W tyn dziyń Krziżaki Frōmbork zdobyli
Niy yno, przeca miasto spolyli
Kopernik stanōł juzaś w Olsztynie
Staroł umocnić grōd, tōż ôminie
Olsztyn najgorsze, choć ôblygany
Przeca Krziżakōm niy był poddany.

[broneknotgeld]

Olsztyn I/II.1521

Wilhelm vōn Schaumburg Olsztyn ôblygo
Dyć sie ôbrōna jego niy migo
Kej dozbrojōno przōdzi staraniym
Je Kopernika, ze jego mianym
Dzisioj dyć prawiōm ô ty ôbrōnie
Chnet na Krziżakōw przidzie tyż kōniec.


Administrator biskupstwa warmińskiego – 1523

Mikołaj Kopernik z tym rok „fary” chyciōł
Krōtko, bestōż wiela niy byda wōm klyciōł
Biskupa kurowoł, tego Luzjańskiego
Tōż administrowoł skuli śmierci jego
Aże nowy biskup we Lidzbarku stanie
Za duge niy bydzie administrowanie.

Kanclyrz Kapituły Warmiński (1524-1525, 1529)

Tako przi nowym juzaś biskupie
Sprawy kanclyrske trzimoł we kupie
Tyż gospodarzōł, dboł ô dziedzina
Jako już przōdzi – w tym niy nowina
Wiela poradziōł, ôd sia dyć dowoł
Tako ty Warmji przydatnym stowoł.

„Commentariolus”

Anō – „kōmentarzyk” już przōdzi szkryfniōny
W Lidzbarku Warmińskim Kopernika mōmy
Tam wiela spokopiōł, tam tego zaś chyciōł
Dyć trza było czasu, tref tako mu klyciōł
Skiż Reformacyji potym wiela dzioło
Tako we Kościele niy bydzie wesoło.

„De revolutionibus” – 1530?

Już we Frōmborku we rynkopisie
Kopernikowi niy yno śni sie
Dyć „robi swoje”
Kej nowe to je
Strach je wydować – Kościōł zdziwi sie!

„Iptōń”!?

Pōnoć Martin Luter widzioł Kopernika
Prawie jak „iptōnia”, kery miost porzykać
Chcioł astrōnōmijo
Przekryślić – mecyjo!
Ze kruchty na ołtorz lepi by mu blikać!
***
Jerzy Joachim Retyk - 1539

Istny ôdwiedzioł wpiyrw Kopernika
W „heliocentryzmie” niy szukał „bzika”
Społym tym tropiōł
Kej już spokopiōł
Siyła ideji ôd kanōnika.

Staraniym Retyka

Staraniym Retyka dyć prziszło do tego
Rynkopisu chyciōł Kopernikowego
W Norymberdze prawie
Drukujōm, kej w sprawie
Kopernika zgoda, kej przekōnoł jego.

„O obrotach sfer niebieskich”
– Norymberga – 21.III. 1543

We Norymberdze dzieło wydali
Mono już wtedy forsztelowali:
Niy bydzie leko
Zdo – świat poczeko
Starego wartko sie niy ôbali

Niy darmo inkszo gynau przedmowa
Dyć Osiandera we tym je gowa
Szkryfnōł ôd siebie:
To co na niebie
Zdo, tako idzie teroz rachować.

[broneknotgeld]

Śmierć Kopernika – Frombork - 21.V. 1543

Już ôd roku prawie Kopernik niymowōm
Udar mioł, niy ruszoł tyż ciała połowōm
Czy ksiynga mioł w rynce?
Bōg pedzioł: Szlus mynce?
Żywobycie kōńczy cichościōm grobowōm?

Nojpiyrw protestanty

Nojpiyrw protestanty ksiynga przekryślyli
Zdo co zdanio Lutra tako fest chyciyli
Grzychym im zdowała?
Fest zeszterowała?
Kościōł katolicki tyż doczko ty chwili.

Przōdzi we Kościele

Przōdzi we Kościele dyć niy potympiyli
Teoryji taki, ciekawi jyj byli
W czas Galileusza jednak pomiyniyło
Haltnōńć Słońce tako – to grzychym już było
Dzieło Boga zwyrtać wedle nich niy może
Herezyjōm wielgōm – tōż zmiyłuj sie Boże.

Giordano Bruno (1548 – 1600)

Po Koperniku istny sie jawioł
Naukōm swojōm świata niy zbawiōł
Skiż religiji
Trza tragedyji?
Po Koperniku co ty żeś sprawiōł?

„O obrotach…” - 1616

W szejściu ksiyngach „O obrotach…”
Kościołowi zdo jak „psota”?
„Dnia siódmego…”
Skuli tego?
Zakozano! Kaj „ciymnota”?
***

Niy, jo wcale niy wyzywōm
Toruniowi rynkōm kiwōm
Tym raduja
Forszteluja
Co dziedzinōm zaś szczyńśliwōm

Przeca synek ze Torunia
Pedzioł: Zimio cie pogōnia!
Z planetami zwyrtej społym
Wele Słōnka - trza ci szkoły
Widzisz – Słōnka niy zasłōnia!
***

[broneknotgeld]

Wszysko skuli Kopernika
Kuknōł na mie ze piernika!
Abo kyksa
Ôtwar biksa
Niy Pandory – idzie klikać.
***
Kej Rok Kopernika prawie
Werci spōmnieć – śnik na jawie
Wpiyrw na Ślōnsku gynau byli
Skiż gyszeftu przekludziyli.
***
Skiż Kopernika „Klara” stanyła!
Ziymia wele niyj wartko zwyrtnyła
Inksze planety gynau tyż tako
Aże do dzisioj – ciyngym jednako.
***
Mikołaj Kopernik fest kukfrym handlowoł
Synek, tyż Mikołaj, durś niebu dziwowoł
Ze Nysy rōd jejich, tako Ślōnzokami
Azuryt, malachit zaś Ziymi dziwami.



Wiela w niym Niymca? Wiela Poloka?
Mi zdo co wiela we niym Ślōnzoka
Kery durś ôrze
W ślōnski djasporze
Roz we fuzlapach, a roz we zokach.

[broneknotgeld]

Miano Kopernika

Poloki te miano ze „koprym” kuplujōm
Niymcy „kupfer” znajōm – tymu niy dziwują
Kej słowackōm miedziōm już w trzinostym wieku
Kupce handlowali, bestōż szła poleku
Przez Cieszyn na Ślōnzek, przez Krakōw zaś dali
Na północ, kaj Toruń, kaj Gdańsk morski fali
I szifōm jōm „dowoł” co Hanzie służyły
Miedzi trza durś było, z miedzi wiela siyły.

We wsi Koperniki

We wsi Koperniki kościōł Mikołaja
Tyż tako mianujōm, ô to niy je chaja
Synōw swojich kupce, patrōnym ich przeca
Je świynty Mikołaj, tōż ku tymu leca
„Koprym” Koperniki richtig handlowali?
Przi „kupfrze” ôstana, niych tako je dali.

Nicolaus Koppyrnig – 1396

Mieszczanym Krakowa ôstoł prawowitym
Makołaj Dōmbrowa pōnoć świodkym przi tym
Tako ze tym rokym blysnōł rōd w Krakowie
Świodka w rajcy mielu, dyć we tym Dōmrowie.

Krakowski kamyniorz

Majstrym kamyniorskim Nicolaus przeca
W tyn czas niy biydokym z krakowskego neca
Kej miasto gryfniało, wiela w niym dźwigali
Niyjedyn kamyniorz był wtedy „na fali”.

Pyjter Kopernik – pocz. XV w.

Handluje ôłowiym, niy je kamyniorzym
Tōż kupcym krakowskim, tela prawie powiym
Ôjcym zdo być ōpy co ôd Mikołaja
Dyć gowy wōm niy dōm, ô to niy je chaja

Małopolski ôłōw Słowacyjo brała
Kero we tym czasie Madziarōw trzymała
Tymu niy dziejcie, trza ôłowia było
Coby z rudy miedzi srybro wytopyło.

[broneknotgeld]

Jōn Kopernik

Mono ze niego synek Pyjtrowy
Dyć historyjo tela nōm powiy
Co ôn ôjcym ôd Mikołaja
I tyż starzikym – niy byda bajać

Tōż tymu prawie wiary dowejcie
Klar we tym, bestōż sie niy dziwejcie
Jōna syn synka mioł Mikołaja
Co w niebo kukoł – niy trza wōm wajać

Sōm Jōn gyszeftu swojego trzimie
Kupcym w Krakowie – miasto niy drzymie
Je „dōmym miedzi” w Hanzie mianujōm
Tōż kupce „kupfrym” wiela handlujōm.

Mikołaj Kopernik Synior

Kupiec Jōn w Krakowie – wiycie
Syna mioł ze ślubnōm – życie
Mikołaja doł mu miano
W tym kupiecke zdo być wiano.

Mikołaj Kopernik – Gdańsk – 1448

Mikołaj Kopernik – kupiec ze Krakowa
Sōndzi sie we Gdańsku, tam je jego gowa
Za cetnory miedzi godziwy zapłaty
We Gdańsku dōmogo – czy stanyło na tym?

Za Kazimiyrza Jagiellōńczyka

Za Kazimiyrza Jagiellōńczyka
Chcōm Stany Pruske na Krakōw blikać
Tōż ślōm poselstwo na Wawel prawie
By krōl Kazimiyrz pōmōg w ty sprawie
Coby z Zakōnym bōj wiōd ô Prusy
Stało – drap wojna z Zakōnym ruszy.

Toruń – 1458

Wojna z Zakōnym ciyngym sie kulo
Dyć historyjo prawi – niy fulo
Mikołaj Synior we Toruń kludzi
Już we Krakowie u sia niy zbudzi
Toruń szkryfniōny mu zdo do śmierci
Tam być mu gynau terozki werci
Tam sie ôżyni, dziecek doczeko
Na Krakōw kukać już za daleko
Choć ze Zakōnym wojna je prawie
Zdo mu sam stawać we krōla sprawie
Na Kazimiyrza Jagiellōńczyka
Tyć Zwiōnzek Pruski chce we tym blikać.
Rōd Watzenrode

Ô tym co z Hesji prziszli kajś prawiōm
Dyć pod Świdnicōm na Ślōnsku jawiōm
Wieś Weizenrode dzisioj je Pszynnōm
Tōż historyjo jyj myni ciymnōm.

Werner Watzenrode – 1291

W ślōnskich Ziymbicach znajōm istnego
Dyć jako niy znać rajce swojego?
Werner zdo dobrze w dziedzinie radziōł
Ku Wrocławowi synkōw prowadziōł
Kaj ławnikami, rajcami byli
Rōd Watzenrode rośnie w ty chwili
Czyńściōm pociśnie ku Toruniowi
Kery we Hanzie przi tymu jowi.

W XIV wieku

W sztyrnostym wieku, w drugi połowie
Już we Toruniu rōd Watzenrode
Tam gyszeft robiōm, tam już kupcujōm
Tyż ze Krakowym gynau handlujōm.

[broneknotgeld]

Łukasz Watzenrode Starszy – XV w.

Persōnōm istny je niypośledniōm
W Toruniu inksze przi niemu blednōm?
Sie Zakōnowi Łukasz przeciwio
Na Zwiōnzek Pruski kuko i kiwo
Jak może wspiyro i niym keruje
Sōm zbrojnie stowo, tako wojuje
Malbork i Łasin widzōm go w zbroji
Krwi niy żałuje, ô grosz niy stoji
Bije z Zakōnym, krōla śmiy wspiyrać
Dyć po swojymu ciyngym zazierać
Tōż Kazimieyrza Jagiellōńczyka
Śmiy niyroz Łukasz tyż ôstro tykać.

Potōmsto Łukasza Watzenrode Starszego

Gdowa wziōn za ślubno, jeszcze modōm była
Tōż go trōjkōm dziecek istno ôbdorzyła

Nojstarszo Krystyna – wydoł za Tyllmana
Kery sie „vōn Allen” dokłodoł do miana
I mioł we niym ziyńcia richtig bogatego
Toruń burgemajstra zaś gynau zocnego

Łukaszowi ślubno rodzi tyż Łukasza
Syn ôjca nadziejōm – zdo jako ôkrasa
Dyć na tym niy fertig, jeszcze cera bydzie
Barbara mianuje – ô nia mi tyż idzie
Ta Kopernikowi ślubuje w kościele
Choć stary przi freli – w Toruniu wesele!

Mikołaj Kopernik Starszy

Choć szwiger w niym ziyńcia niy mioł już modego
Dyć wpiyrw kamraciyli, tōż rod był ze tego
Przi tymu tyż ôba na Krakōw kukali
Zakōnowi społym tyż gynau niy pszali.

Śmierć Łukasza Starszego – 1462

Watzenrode wojny kōńca niy doczekał
Dyć we niyj wojował, niy było mu leko
Pomarł, ôsiyrocioł tyż syna swojego
W ôpiece Tyllmana je, szwagra istnego
Po ôjcu majōntek zdo łōn potajluje
Coś syna, coś cerōw – przeca niy dziwuje.

Mikołaj Kopernik – 1464

Po teściu dziedzina tajlujōm w trzi kōnski
Co po niym ôstało – majōntek niywōnski
Dwa dōmy w Toruniu już Mikołajowe
Dwie wsie i winnica na jego już gowie
Dość srybra, coś złota tyż erbnie do tego
Kej ślubnōm mo cera ôd Watzenrodego.
Ławnik miejski – 1465

Po szwigrze go rajce ławnikom wybrali
Choć jeszcze w czas wojny, dyć Zakōn zdo – wali
Za rok we Toruniu pokōj już szkryfniōny
Ô Prusach Krōlewskich już potym godōmy.

Mikołaj Kopernik Starszy – 1468

Źle niy powodziło sie Mikołajowi
Kej już Toruń ofyn sie przi Polsce jowi
Kej Prusy Krōlewske już Jagiellōńczyka
Profit ze tym wiynkszy, idzie teroz blikać
Na trzeci dōm jego, przi rynku je aże
Źle niy powodziyło – czy zły tref to zmaże?

Dziecka Kopernikōw

Dziecka Kopernikōw uczyć sie musiały
Trza dyć je szykować coby kupcowały
Szkoła parafialno już ô to zadbała
Andrzej i Mikołaj – za nich ôstro brała
I czytać, i szkryflać wartko poradziyli
Rachować tyż tako – niy darmo w niyj byli.

[broneknotgeld]

Familiji utropiynie – 1483

Familijo tropi
Dziecka siyrotami
Kożdy to spokopi
Jako i wy sami
Iże kej już ôjca gynau brakowało
Zbiydniejōm, choć jejich fortuna niymało.

Trza wsparcio ujka

Trza wsparcio ujka im gynau było
Watzenrodego – to mu trefiyło
We niym ôparcio gdowa szukała
Niy wymigiwoł – gynau je miała.

Łukasz Watzenrode Modszy

Piytnoście lot skōńczōł kej ôjca utraciōł
Szwagra wziōn w ôpieka vōn Allen – niy straciōł
Majōntek po ôjcu dyć potajlowany
Łukadz tyż de Allen – blysnōł jego mianym
Kej trza mu urosnōńć, kej trza sztudiyrować
Przōdzi po to wybroł prawie do Krakowa.

Sztudynt Łukasz Watzenrode – 1465

W Krakowie sztudyntym, tymu niy dziwejcie
Potym w Kolōnijo za istnym kukejcie
Tam we niym magistra zdo już prawie mōmy
Zapytocie czego? Nauk wyzwolōnych!

Dochtōr prawa kanōnicznego – 1473

Tylmanowi przedoł reszta ojcowizny
Z Bolōniōm prziwitoł, tyknōł tam drożyzny
Dyć chcioł sztudjyrować dali – tako stało
Stoł dochtorym prawa – tela wystykało.

Sztajgnōł we Kościele

Nojpiyrw w kurji był we Rzymie
Dyć tam dugo niy podrzymie
Stanie przeca we Korōnie
Dochtor prawa – w tym niy kōniec

Wpiyrw wrocławskim kanōnikym
Tyż Frōmborka siyngnōł blikym
Kaj kanōńjo je bogato!
Potym Gniezno – co wy na to?

Kalisz, Śrym, Łynczyca prosi
Tōż niy darmo tam go nosi
Protektorym Oleśnicki
Kej łōn żyje – tako wdycki

Biskupowi kaliskymu
Fest sztimuje, tōż po tymu
Watzenrode ciyngym dźwigo
I protektor tyż niy migo

We Korōnie podkanclerzym
We Kościele wyżyj mierzy
Kej prymasym Polski bydzie
Ze niym Łukasz tyż w wiyrch idzie.

Łukasz Watzenrode – 1488

Prymas Oleśnicki Łukasza forowoł
Zdo, tyż krōl Kazimiyrz łaski swoje dowoł
Dyć z tym rokym prawie, z Kapituły woli
Łukasz znod we Rzymie – czy Warmijo smoli?

Łukasz Watzenrode – 1489

Biskup warmiński pomarł w tym czasie
Kanōnikowi podziwać trza sie
Go Kapituła teroz wybiyro
Swojim biskupym – to ci dopiyro!

Tōż krōl Kazimiyrz tym niy raduje
To fest go gynau teroz szteruje
Kanōńjo jego suchać w tym miała
Niy coby sama tego chytała

Zaś Watzenrode drap do papiyża
Poloz, by ôtwar biskupstwa dźwiyrza
Papiyż był za tym, tōż tako stało
Chocioż krōlowi niy sztimowało

Niy komedyjo – krōl tym stropiōny
Wpiyrw mioł dać zwola – zwōniōm mu zwōny
Po prowdzie – ofyn by niy zezwoloł
Biskupym Warmji syna mieć woloł.

[broneknotgeld]

Biskup Łukasz Watzenrode (1489)

Krōl jakoś godzi z sakrōm istnego
Dyć niy kamratym zdo teroz jego
Papiyż doł zwola, tyż pruske stany
Jednak skiż tego cejco je szpany

Siostrzyńcōw kształcić chcioł we Krakowie
Tyż polityka w biskupa gowie
Tōż po dwōch rokach tako sie stało
W Akadymiji żakōw niymało
Andrzej, Mikołaj tyż miyndzy niymi
We małopolski, krakowski ziymi.

Edukacyjo Mikołaja Kopernika juniora

Przi toruński parafiji
Sztartnōł tako, bez mecyji
Torunioki w zocy mieli
Swoja szkoła – tako chcieli
Mieć rechtorōw we niy zocnych
Czas nauki ze tych procnych.

We chełmski szkole?

We chełmski szkole tyż go widzieli?
W łacinie szkolić fest tam umieli
Po śmierci ôjca zaś Watzenrode
Wziōn pod ôpieka te dziecka mode

Łukasz niy darmo ta szkoła wspiyroł
W Chełmno Mikołaj dyć tyż zaziyroł
Zakōnnicami tam siostra, ciotka
Szło Mikołaja we Chełmnie spotkać?

Siostra Mikołaja Kopernika

Siostra Kopernika, po matce Barbara
Tyż znodła we Chełmnie, dyć inkszo w tym miara
Skiż wiary w zakōnie u benedyktynek
Przeoryszōm w kōńcu – ze niyj niy „harynek”.

We Włocławku?

Łukasz Watzenrode kanōńjo tam trzimoł
Katedralno szkoła – Włocławek niy drzymoł
Filjōm Akadymji Krakowski dyć była
Dziecka szlachty, mieszczanōw ta szkoła kształciyła
Dyć czy Mikołaja z Kopernikōw rodu?
Gowy za to niy dōm – tela yno godōm.

Krakōw – podzim 1491

Tōż już Mikołaj z bratym w Krakowie
Sztudjyrowanie teroz mo w gowie
Piniōndzōw na to mu niy brakuje
Za sztyry roki wpłaci – sztimuje
W Akadymiji uczyć mu trzeba
Tyż z woli ujka, lekszego chleba
Biskup siostrzyńcōw „farōm” chce darzyć
Dyć trza wyuczyć – niy yno marzyć.

W Krakowie inaczyj

W Krakowie inaczyj niż w Toruniu dzioło
Zdo – na sztyry strōny ze Krakowa wioło
Niy darmo stolicōm – na pōłnoc z połednia
Toworu szło wiela – do Budy, do Wiednia
Tyż stōnd wandrowali kupce, dyplōmaty
Dwōr krōlewski sam je, a kraj zdo bogaty
Ze wschodu na zachōd abo na ôdwyrtka
Kej ciśli – stoł Krakōw – Jagiellōnōw żyrdka
Stolicōm Korōny, zocnym miastym tako
Wiynkszym ôd Torunia wtedy, dyć jednako
W prawie magdyburskim, choć Wawel przidany
Tyż Akadymijo, gwar żakōw ze ranym
Jako i we nocy, kej sie pofolgujōm
Kej grosza we kapsi choć ździybko poczujōm.

[broneknotgeld]

Akadymijo we Krakowie XV/XVI w.

Sztyry wydziały tam prawie były
Piyrszym z nich „atrium” – inksze wpiyrw kryły
Trza było w „atrium” te sztyry roki
Słuchać rechtorōw by kończyć krokom
„Magistra atrium” – potym zaś dali
Szło stać „dochtorym” – polyźć „na fali”
Ku religiji, ku medycynie
Abo ku prawu – w taki dziedzinie.

Wydział „Atrium”

Sie wykładało w niym po łacinie
Tōż gramatyka cie niy ôminie
Tyż poetyka, tyż retoryka
W filozofijo Grekōw trza blikać
Ze rachowaniym dobrze sie radzić
We filip wiela ze tego wsadzić
Matymatyka, astronomijo
W Akadymiji niy kōmedyjo
„Atrium” nauki mo wyzwolone
Na tym sztudyjōw może być kōniec.

Bibjotyka Mikołaja Kopernika

Pōnoć już w Krakowie, kaj tam sztudjyrowoł
Ksiyngi jakeś sprowiōł, zbiyroł, niy przedowoł
Jego bibljotyka poleku tōż rosła
W siedymnostym wieku do Szwecyji „poszła”

We ksiyngach zapiski sōm ôd Mikołaja
Tōż wiymy co jego, dyć ô to niy chaja
Sie tam Szwedy prawie tym aszōm, niy bajōm
Iże gynau u sia jego ksiyngi majōm.

Katedra w Krakowie

Katedra w Krakowie ty Akadymiji
Kaj matymatyka przi astrōnōmiji
Rechtorōw przezocnych gynau prawie miała
Wojciech ze Brudzewa już wtedy bezmała
Sōm astrōnōmiji niy uczōł jak przōdzi
Prywatnie jyj uczōł, tōż loz z tym do ludzi
Czy Kopernikowi jōm tako wykłodoł?
Wetnōńć by szło yno – tela byda godoł.

We ty wiośnie Renesansu

Idzie pedzieć to radośnie
Dzioło w Renesansu wiośnie
Hameryka ktōś ôdkrywo
Ziymi już inaczyj dziwo
Dzieje cosik we Kościele
Średniowiecza nikt niy ściele
Traci stare – rośnie nowe
Bydzie tyż Kopernikowe?!

Ku astrōnōmiji

Ku astrōnōmiji ciōngło Kopernika
We niebo już kukoł, niy coby porzykać
Bardzi zdoł „zyjmanym” co chce tuplikować
Klarze, Miesiōnczowi jako tam „żeglować”
Czamu prawie tako? Czamu niy inaczy?
Niy astrologijo istnego łōnaczy
Spokopić chce niebo, poprawić felery
Co przōdzi zrobiōne, choć widzi nikery
Choć Wojciech z Brudzewa już je prziuwożōł
Dyć przeca poprawić sōm jednak niy wożōł.

[broneknotgeld]

Ziymia je na dole?

Ziymia je na dole – tako jōm widzieli
Tyż siedym planetōw nad niōm prawie mieli
Siedym – ze tōm Klarōm i Miesiōnczkym społym
Tako gynau wedle średniowieczny szkoły
Nad tym cołke niebo prawie ze gwiozdami
Wszysko niebieskimi dyć było sferami
Kerych środkom Ziymia – anō – niy inaczy
Wszysko na czowieka jakosik łōnaczy
Tōż astrologijo ku tymu drap kulo
Średniowiecze prawi? A mono zdo – fulo?

Epicyklizm Ptolemeusza (II w. n.e.)

Klaudiusz Ptolemeusz planety „skołowoł”
Im po epicyklach pylać gynau dowoł
Środki jejich torōw dyć sie tyż ruszały
Miano deferynsōw środkōw „koła” miały

Miesiōnczek i Klara dyć ździybko inaczy
Wele Ziymie kryńci, astrōnōm łōnaczy
Choć Ziymia niy w środku, ździebko z boka prawie
Niyleko spokopić – tela we ty sprawie.

Za wiela kōłek

Za wiela kōłek Ptolemeusza
Ciynzko zrachować, pedzieć tyż musza
Iże niy wszysko we tym zgodzało
Kej Ziymia stoła, zdo – sztimowało.

Wojciech ze Pniew – zima 1491

We Akadymiji Krakowski wykłodoł
Ô astrōnōmiji Ptolemejski godoł
„Ô sferze” – Sabrosca traktacie tyż prawiōł
Tōż jako poradziōł i co mōg – tam jawiōł.

Bartłomiyj ze Lipnicy – zima 1492

Geometryjo Euklidesowo
Ze niōm w katedrze tyn istny stowo
Astrōnōmiji tyż przeca chyto
Trza jyj, kej w niebo sie ciyngym bliko.

Szymōn z Sierpca – lato 1493

Wojciech z Brudzewa – pedzieć to musza
Rechtorym jego – Ptolemeusza
Zdo, ôba w zocy wiela niy mieli
Multum felerōw we tym widzieli

Jednak niy dōńdōm ôba do tego
Iże trza chycić knifa inkszego
Szymōna słuchoł Kopernik tako
W Ptolemeusza wōntpiōm jednako?

Michał z Wrocławia – zima 1493

Istny w Krakowie prawie wykłodoł
Tablice ruchōw planet – tōż godoł
Sztudyntōm tako: Wpiyrw w Iberyji
Za te tablice gynau chyciyli
Ze woli krōla kastilyjskego
Alfōnsa – z miana tyż dziesiōntego

Michał z Wrocławia zaś chyciōł tego
Skiż połednika dyć krakowskiego
Niy Iberyji co na zachodzie
Kaj Hameryka chnet bydzie w modzie.

Mikołaj Kopernik we Krakowie – 1493/1494

Astrōnōmijo zdo go wciōngnyła
Mono mu zdało iże coś kryła
Cosik rechtory we niym zasioli
Czy to co chcieli? Sōm szukać woli?

Astrologijo tyż wykłodali
Kopernik suchoł – była „na fali”
Dyć zdo – niy w jego filipie prawie
Astrōnōmiji ôddo – ty sprawie.

[broneknotgeld]

Jako z Renesansym?

Jako z Renesansym było Krakowowi?
Co ze Italyji już we Polsce jowi?
Trza chycić Platōna? Cycerōn prowadzi?
Z łaciny ku grece – co drōdze ty wadzi?

Greki we Krakowie żodyn niy wykłodo
Chocioż ô Platōnie ktōś cosik sam godo
Neoplatōnikōw we Akadymiji
Tyż cejco nōńdziecie, anō – bez mecyji

Klara pympkym świata kōmusik wydowo
Ziymia wele pylo, we tym niy Ustowo
Choć w filozofiji ideja ta blysko
Czy kōmusik zdowo co prowdy je blisko?

Skiż Kallimacha?

Skiż Kallimacha w Krakowie dzioło?
Renesans rośnie? We Polska woło?
Kej Kolumb ôdkrył ta Hameryka
Śmierć Kazimiyrza Jagiellōńczyka
Jan Olbracht chyci trōna polskiego
Kallimach dyć był rechtorym jego.

Biskup Łukasz Watzenrode – 1492

Za Kazimiyrza Jagiellōńczyka
Ciynżko na Krakōw prziszło mu blikać
W rok śmierci krōla pomiyni przeca
Biskup ze Jana Olbrachta neca
Krōl mu kamratym, krōl sie go radzi
Łukasz „trzi grosze” kaj chce tam wsadzi.

Frombork – 1495

Łukasz Watzenrode siostrzyńcōw sam wzywa
Tref mu dobrze radzi, tōż drap na nich kiwo
Chce przi kapituje mieć z nich kanōnikōw
Czy już tako stanie? Nōńdzie przeciwnikōw?

Ta warmińsko kapituła

Ta warmińsko kapituła biskupstwo tyż trzimie
W niyj szesnostu kanōnikōw – we dobrach niy drzymie
Frōmbork, Melzak, Olszyn tako biskupstwa dobrami
Trza profitōw dyć wachować – wiycie ô tym sami.

Melzak? Piyniynżno?

Dzisioj Piyniynżno, tōż tam kuknijcie
Spokopić tako terozki chciyjcie
Co piyrwyj dobrym biskupstwa prawie
Przi kapitule – tela w ty sprawie.

Być w kapitule

Być w kapitule gynau werciyło
Folwark mieć na wsi dyć ôpłaciyło
I dōm we mieście, i grosz godziwy
Być kanōnikym – zdo tref szczyńśliwy
Dwa sługi przi niym, w stajni trzi kōnie
Sztajgnōńć szło wyżyj – szkryfna na kōniec.

Trza kanōnikowi

Trza kanōnikowi ô dziedzina starać
Biskupstwa cołkego, niy yno ô wiara
Chocioż z nich niy kożdy ksiynżoszkym ôstanie
Dyć tytuł mieć musi, tōż sztudjyrowanie
Niy na darmo istnym je gynau szkryfniōne
Tytuł naukowy majōm mieć na kōniec.

Niy zarozki kanōnikym

Choć Mikołaja ujek forowoł
Dyć kanōniji wpiyrw niy dostowoł
Sie kapituła z tym niy godziła
Nauka jego tōż niy skōńczyła

Astrōnōmijōm dychoł w Krakowie
A prow Kościoła mioł chycić czowiek
Dochtorym ôstać, tōż skuli tego
Do Italyji wyślōm istnego.

[broneknotgeld]

Italyjo – 1496

W połowie roku ku Italyji
Kopernik ciśnie - bez kōmedyji
Ujek przikozoł mu sztudjyrować
We Bolōniji wpiyrw bydzie stawać
Coby dochtorym ôstoł we prawie
Skiż kanōniji, zdo – śnik na jawie.

„Bolonia docet”

Na piniōndzu z Bolōniji tako przeczytocie
Iże „uczy” je szkryfniōne, tymu niy dziwocie
Z tysiōnc sto dziewiytnostego uczelnio tu przeca
Tōż głymboko w historyjo skuli tego leca.

Już ôd XIV wieku

Już ôd sztyrnostego wieku w ziymiach Piastōw słynie
Bolōnijo – z niyj nauki potrza tyż dziedzinie
Tako i niyskorzyj bydzie, chocioż we Krakowie
Z czasym tyż Akadymijo kery rod je czowiek.

„Uniwersytet jurystōw”

Taki wydział najmocniejszym zdo być w Bolōniji
Z woli ujka tam Mikołaj, dyć bez tragedyji
Musi prawo sztudjyrować, gynau niy inaczy
Tyż warmińsko kapituła tako mu łōnaczy.

W „germański nacyji”

W „germański nacyji” Mikołaja majōm
Ze Niymcami inksi społym, wcale wōm niy bajōm
Z Litwy, z Polski, z Czechōw tako żaki we niyj społym
Miyndzy niymi tyż i Madziar nōńdzie sie wesoły.

Bolōnijo niy Krakowym

Bolōnijo niy Krakowym
Tela wōm terozki powiym
Renesansym cołkym żyła
Średniowiecze weg goniła

Żak wesoło mo durś mina
Gryfność frelōw i smak wina
Trza żyć coby użyć wiela
Kunszt, nauka – tu za tela

Kej sōm papiyż świyckim zdo sie
Religiji gro na nosie
Państwo synōm chce ôstawić
Kej miost rzykać – lepi bawić!

Mono niy tropiyli

Mikołaj Kopernik ze bratym Andrzejym
Mono niy tropiyli ujkym dobrodziejym
Łōn piniōndz wyłożył by sztudjyrowali
Kej sōm w Italyji, zdo – pofolgowali
Modym trza uciechy, niy yno nauki
Jakosik z tym radzōm i niy sōm tyż tuki.

Tōż Mikołaj

Tōż Mikołaj sztudjyruje
To co bardzi mu sztimuje
Filozofiji chyto i greki
Kaj jeszcze wiynksze dlo niego cfeki?
Matymatyka, astrōnōmijo
Kej chce – tym darzy go Bolōnijo.

[broneknotgeld]

W Bolōniji trefiōł

W Bolōniji trefiōł z Luzjańskim Fabianym
Już tam mu kamratym? Je przeca krajanym
Z czasym jejich drōgi tref zaś pokupluje
Zdo, ôbu to prawie richtig uraduje.

Domenico Maria de Novara

Astrōnōm bolōński rechtorym istnego
Ptolemeuszowi niy wierzył, skiż tego
Chcioł coby bieguny nieba sie ruszały
Tōż obserwacyje dowiyść tego miały

We tym uczyń wspiyrać mioł prawie rechtora
Mikołaj pōmogoł, dyć jeszcze niy pora
Coby we filipie swojim poukłodać
Jako ô ty Klarze, ô Ziymi mu godać
Kōncept Ptolemejski podwożoł z Novarōm
Trza ideji nowy, zdo – chnet szlus ze starōm.

„Łōsmo sfera nieba”

Tōż łōsmōm sferōm te gwiozdy były
Jako spokopić co łōne kryły?
Kejś Egipcjany rok rachowali
Podug gwiozd gynau, forsztelowali
Co jejich drōga po niebie prawie
Co rok ta sama, tōż we ty sprawie
Novara społym ze Kopernikym
Noce zarywoł, by ôka blikym
Jako w filipie tyż rachunkami
Rok wyrachować, dyć wiycie sami
Iże kalyndorz juliański słaby
Dać wiyncyj szwōngu mu gynau trza by.

Rok słōneczny

Trzista szejśćdziesiōnt piyńć dniōw rachuje
Nō i szejść godzin – richtig sztymuje
Kopernik tako z Novarōm zmierzōł
Tymu co widzioł, co sōm tam przeżōł
We Bolōniji – noce zarywoł
We kerych gwiozdōm na niebie dziwoł.


Brat Andrzej we Bolōniji – 1498

Pōnoć ze tym rokym tyż tam sztudjyruje
Ujek dwōm siostrzyńcōm to prawie funduje
Chce kanōnikami ôbu mieć przi siebie
Coby użyć mōgli na biskupim chlebie.

„Zwykym żakōw” – 1499

Zwykym żakōw jako żyli?
W Bolōniji niy szczyńdziyli
Tōż poniyndzy zbrakowało
Trza borgować! Sztimowało?

Żak bankera niy pokusi
Ujek prosić kogoś musi
By poświodczōł co łōn spłaci
Dług siostrzyńcōw jego! Straci?

Czas ciyngym pylo

Dyć czas niy stoji, czas durś uwijo
Sztyjc rok za rokym jednako mijo
Prawo ômijo coś Kopernika
W inksze dziedziny ciyngym chce blikać
Dyć zdo niy na te co ujek koże
Czy kapituła kminić tyż może?

Rok 1500 – Rzym

Andrzej z Mikołajym zdo już wrocać mieli
W rok jubileusza dyć w Rzymie być chcieli
Ujek na to godzi, kapituła tako
Pōntnikōw ôd grōma tyż ciśnie jednako.

[broneknotgeld]

Szlifujōm prawo?

Doszlifować prawo kościelne zdo mieli
W Warmiji wierzyli iże tako chcieli?
We Rzymie Mikołaj tyż nieba sie trzimoł
Kej Miesiōnczek zaćmiōł łōn przeca niy drzymoł
Wszysko to ôpisoł, zdo iże przidało
Prawu kościelnymu czasu dowoł mało.

Rzym – Sapienza – 1500

Pōnoć Mikołaj w dyszkurs tam stowo
Choć niy rechtorym – tako wydowo
Dyszkurs sie tyczōł astrōnōmiji
Tōż niy dziwejcie, niy trza mecyji.

Frōmbork – 27.VII.1501

Rok Świynty skończył, wrocać trza było
Przed kapitułōm stanōńć trefiyło
We Italyji sztudjyrowali
Czy dochtorami tytułowali?

Niy, to niy stało – we kloty biyli?
Ô wiyncyj czasu ciyngym prosiyli
Chcieli mieć na to jeszcze dwa roki
Czy ze nich tuki? Czy sōm boroki?

Sōm siostrzyńcami Watzenrodego
Tōż możno richtig prawie skiż tego
„Ôstatni termin” im wyznaczōny
Zaś w Italyji tych bratkōw mōmy.

Andrzej do Rzymu

Rzym Andrzejowi je przikozany
Dochtorym prawa mo być, z tym mianym
Niych do Warmiji wroco, w dwa roki
We kapitule zaś jego zoki.

Mikołaj do Padwy

Tam kapituła prawie keruje
Już Mikołaja, niych sztudjyruje
Tam medycyna, kurować bydzie
Ujka swojego i ich, kej przidzie
Na kanōnikōw niemoc w tym czasie
Mikołajowi godzić z tym trza sie.

Wrocław – 1501

Z Bernardym Scultetim ku Włochōm wandrujōm
Przez Wrocław, dyć tymu przeca niy dziwujōm
Z woli ujka tako gynau prawie stało
Ze Ślōnska wywodziōł, tōż niy dziwowało.

Padwa – podzim 1501

Padwa dyć niy Bolōnijōm
Tu spokojni żaki żyjōm
Wiyncyj uczōm, mniyj rojbrujōm
Małowiela tyż fajrujōm

Sam Mikołaj, kej już driny
Richtig chyto medycyny
Sztudjyruje by kurować
By nadzieja chorym dować

We tym gynau niy ôbijo
Licyncjatym stoł – czas mijo
Licyncjatym – praktykować
Tako może, chce kurować
Krewnych jako przijocieli
I tyż tych co prawie chcieli.

Kopernik we Padwie

Skiż medycyny wybroł tam prawie
Dyć niy przepōmnioł ô inkszy sprawie
W Padwie rechtory greki uczyli
I łōn jyj chyciōł zaś we ty chwili

Teofilakta przetuplikowoł
Kejś jego brify bydzie wydowoł
W Krakowie prawie – tam tym zodziwo
Teofilakcie – duszo szczyńśliwo
Kej epistoły ciekawiōm twoje
Tyż Kopernika – co werte to je?

[broneknotgeld]

Bydōm mieć we zocy

Bydōm mieć we zocy kuracyje jego
W niemocy pōmoże, podźwigo chorego
Ze łoża boleści, kej yno poradzi
Ze śmierciōm przi tymu dyć tyż niy powadzi.

Jako kurować?

Medykamyntōw trza dować tela
By akuratnie było – za wiela
Zaszkodzić może, tōż trza zrachować
By wedle wogi niymocnym dować

Lekszym i myńszym tyż myni zowdy
Zaś rubszym, wiynkszym – wiyncyj – ty prowdy
Kopernik trzimie przi kuracyji
Do dzisioj tako – we historyji
Ty medycyny, zdo – tyż ze przodka
Je prawie tako, bestōż ta godka.

Dochtorat prawa kościelnego – Ferrara – 1503

Anō, majym roku tego
Dochtōr prawa kościelnego
Ze Ferrary – tytuł dali
Pōnoć lekci tam pytali
I tyż myni kosztowało
Być dochtorym przidowało.

A astrōnōmijo?

A z astrōnōmijōm jako w Padwie było?
Niy przeszło istnymu, w filipie durś tlyło
Kej Platōna czytoł i Pitagorasa
Kej we niebo kukoł w Renesansu czasach
Nowo teoryjo zdo już w jego gowie
Dyć jako jyj dowieść? Medykuje czowiek.

Frōmbork – podzim 1503

Mikołaj i Andrzej we Frōmborku jowiōm
Ôba już dochtory, tym uciecha sprowiōm
Ujkowi – choć wartko ku tymu niy prziszli
We kōńcu dyć stało co po jego myśli.

Tyn rok 1497

Czy we żałobie teroz Warmijo?
We Bukowinie – cie kryjolyjo!
Kōńczy marzynie Jana Olbrachta
Pedzōm: Za niego straciyła szlachta
Jak kejś pod Warnōm – Turki wygrały
Szczyńściym, krōl zdrowy i kraj durś cały
Dyć zaś krziżacko sie dźwigo gowa
Trza nowo wojna z niymi rychtować.

Śmierć Jana Olbrachta – Toruń – 17.VI.1501

Wojna szykowoł, stanōł w Toruniu
Zdo, tam blysk śmiertki kosy dogōniōł
Pomarł – Krziżaki tym radowali
Niyhersko jakoś kulało dali
Tyż niy po myśli Watzenrodego
Polska zdo cofać – tropi istnego
Na Jagiellōnōw siyła postawiōł
Krōl Aleksander niymocnym jawiōł
Biskup zaś chciałby niyzoleżności
Arcypasterzym ôstać – nojprości
Coby niy słuchać już cołkym Rygi
Dyć na nic knify, na nic wyścigi
Niy ma kościelny metropoliji
Już jyj niy bydzie na ty Warmiji.

[broneknotgeld]

Frōmbork 1503-1507

Trza kanōnikowi Frōmborka sie trzimać
Trza Mikołajowi terozki niy drzymać
A prawie już wprowiać w administracyji
Dyć wiela poradzi, tōż bez tragedyji
Przi tymu kejniykej trza chorych kurować
Zno na tym, tōż jego terozki w tym gowa.

Przu ujku dyć stowoł

Mikołaj przi ujku tyż stowoł w tym czasie
Toruń, Gdańsk i Malbork – stowiać mu tam trza sie
Kaj i stany pruske ze krōlym stowały
Kaj i biskup stowoł, ważne sprawy miały
Tako Mikołaja gynau niy ômijać
Czas niyleki prawie, bestōż trza uwijać
I radzić, i godzić tych co durś spiyrajōm
Kej Prusy Krōlewske z Korōnōm trzimajōm.

Rada Prus Krōlewskich

Pora razy w roku Rada sie zbiyrała
Możnych i mieszczanōw społym kuplowała
Gdańsk, Elblōng i Toruń w niyj wiela we wercie
Beamtry krōlewske, im tyż tam dziwejcie
Ze trzech wojewōdztwōw pruskich sie zjyżdżali
Biskupy do tego, przi nich zasiodali
Z jejich kapitułōw tako kanōniki
Biskup Watzenrode stowoł z Kopernikym.

Pruske Stany

Rada Prus Krōlewskich Stany zwoływała
Trza ich zgody było kej podatkōw chciała
We dwōch izbach radzōm gynau Pruske Stany
We jedny je szlachta, we drugi mieszczany.

Linijo Watzenrodego

Choć po Bukowinie na Krziżakōw kukoł
Dyć krōtko ugody ze niymi zdo szukoł
Chcioł Prusy Krolewske z Korōnōm kuplować
Jagiellōnōm tako tyż siyły dodować
Tōż go pruske miasta niyroz szterowały
Kej yno ô swoje nojbardziyj durś dbały.

Krōlewiec mu wadziōł

Watzenrodymu nojbardzi wadziōł
Prawie Krōlewiec, Krziżak poradziōł
Niyroz przekreślić zdo – plany jego
Dyć czy w Korōnie tyż chcieli tego
Co biskupowi by sztimowało?
Zdo – rozmotajcie ze tym bywało
Choć we Krakowie w zocy go mieli
Niyroz we Prusach sprzeciwiać chcieli.