O IMIONACH

[zygan]

Witojcie!

Jo jesdym nieukim(amatorem) z północny Małopolski.
Najbardzi mnie obchodzu ksiunski o imiunach.
Nie ino o dzisiejsych ale tys o dawniejsych.
Chciołbym sie dowiedzić jakie te imiuna zawdy bywały i jak sie je wymowiało.
Rozchodzi mnie sie na równo o słowiańskie jak i chseściańskie.
(Tys i o zagranicne).
Nigdzie w ksingarni nie widziołym takich ksiunzek a bardzo by mi sie psydały.
Moze któryś z Wos jaku napisoł, to niech podo tytuła.
A jak nie napisoł niechaj podo tego kto sie na tym zno.

Pozdrowium Wos mocno i z góry dzinkuje.

ps

Mieskom podobno na Mazowsu ale dla mnie stolicu zawdy bedzie Kraków a nie
Warsawa do który nos psyłuncyły.
Cuje sie Małopolokim ,nie Mazurym.

[ciupazka]

Po jakiymu to pises, hehe??? Jakosi podsywka, hehe...

[laband]

dyc padou ize on je mazurski mauopolanin ze Mazowsza

[ciupazka]

Wyznajys sie co na tyj mowie dialektologu, he?

[zygan]

Pony!

Jo pise gworu północnomałopolsku.
Zimio Radumsko włuncuno je do Mazowsa.
No ale my nie jesteźwa Mazuramy.

Cy jo sie znum na swy gwaze?
Tak pise jak słyse(abo jak słysołym bo tera ludzie mówium juu coroz minkcy niz
zawdy,bardzi po worsowsku).


u nos tys su pewne osobliwości:

*chucoz-chociaż
*wkiedy-kiedy
*a iyni-a widzisz
*a widzi-a widzisz
*wygrojemy-wygramy
*ino-tylko
*sedłek,byłek,zrobiłek-szedłem,byłem,zrobiłem
*zawdy-kiedyś,zawsze
*chudźze-chodźże
*bez to-przez to
*przez-bez
*bez-przez(u nos noprowde sie mówi:'sed chłop bez most przez copki')

Jednu z cech jest tys niewymawianie 'ą','ę' i bez to jo mum ciungłe kłopoty z
piasnim.

Jo jezdym nieukim(omotorym).
Prose wos ino o jakieś wskazówki bo barzo mnie obchodzi zagadninie zwiułzane z
imiunamiy.
A i jesce by mi sie psydoł słownik dotycuncy nazw miejscowości(zwłasco w
północny Małoplsce-cało dawno Zimio Sandumirsko).
Jo mum fijoła na punkcie chłopski genealogii.
Nazwiska psecie najcynści(jo sundze ze prawie zawse!) wywodzu sie od imiun abo
od nazw wsi.

POZDROWIUM WOS PONY PROFESORY

[ciupazka]

Kie gwara - to gwarze, a cy gwaze? Tyn Twoj nick zygan kojorzy mi sie
z... cygon, hehe... Jo sie na Twojyj mowie nie wyznaje, nie bede
zabiyrać głosu, som tu jest ode mnie mondrzyjsi, moze cI co doradzom. Jo
mom taki piykny "słownik imion " dlo bob i dlo chłopow we wątku :
Tolerancja" na F, Z. to se pocytoj, moze Ci sie co nado, hehe...
Telo.Pozdr.

[ciupazka]

a cobyś mioł ik blizyj, to mos, cego to ludziska nie wymyślom, hale
przynojmniyj sie pośmioć mozno, nei jesce trza nom to tolerować, ba jako.


forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=170&w=6956047&a=8151335

[laband]

tyn "Cygan" tak mie zaskoczou izech myslou co on se smiychy robi

[ciupazka]

Nydyć uwidzimy, co bee pisoł dalyj, hehe..Niek sie biere na Konfrencje do
Krakowa( na F Z, som jest dane) tam sie moze cego dowie. A moze jedzie?
Przyznaj sie zygan!

to imiono i mo łona jon i ono

[lahhijala]

jest taka strona
complingone.georgetown.edu/~langid/
tam komputer sprawdza wedle liter z jakiego jezyka są slowa.
Wziolem pare waszych gadek i oto co mi wyszlo.

Jest to o tyle ciekawe że mam stare dziwne texty CR ktore mi też comp pokazuje
że to kawalek manx albo olibawe czy też maurysow z nowej zelandi.

Tak jak by od u nas wymyslono nie wszyskie jezyki swiata. A one sie jak słowo
roseszly im dalej tym bardziej znieksztalcone. Chyba ze gdzieś dotarli ludzie z
piesnia (wczesnym stadium rozwoju jezyka ) gdzie nikogo nie było i tam go
zachowali nie wiele zmylonym. Albo ze potem moze sie to jakoś rozeszło. Ale ze
zygan gada po madziarsku a polski jest zaraz kolo maori wiedzieliscie?



zygan 31.10.2004 06:47 pierwsze 3 linie.
Manx
with a score of 0.017183.*
The next three highest scoring language references are:

Hungarian (score 0.014837)
BasqueGuipuz (score 0.008564)
Polish (score 0.008227)


zygan 23.10.2004 12:06
Hiligaynon
with a score of 0.024429.*
The next three highest scoring language references are:

Cebuano (score 0.021721)
Polish (score 0.016624)
SerboCroatian (score 0.011523)


zygan 22.10.2004 12:41
Hungarian
with a score of 0.015200.*
The next three highest scoring language references are:

Czech (score 0.007098)
Polish (score 0.007007)
Maori (score 0.006646)




Wydron wydron 22.10.2004 12:36 + odpowiedz

laband 03.11.2004 20:09
Czech
with a score of 0.045991.*
The next three highest scoring language references are:

Polish (score 0.042291)
SerboCroatian (score 0.014362)
German (score 0.012196




Polish
with a score of 0.023346.*
The next three highest scoring language references are:

Welsh (score 0.013295)
Czech (score 0.013225)
Hungarian (score 0.012403)


zygan 17.10.2004 19:54
Polish
with a score of 0.023576.*
The next three highest scoring language references are:

Hungarian (score 0.016721)
Czech (score 0.015844)
SerboCroatian (score 0.012775)


ciupazka 31.10.2004 23:26
Polish
with a score of 0.037500.*
The next three highest scoring language references are:

German (score 0.022943)
Tosk (score 0.012086)
Czech (score 0.011510)




zygan 19.10.2004 17:51
The sample you submitted scored most highly against:
Polish
with a score of 0.060038.*
The next three highest scoring language references are:

SerboCroatian (score 0.018526)
Ojibwe (score 0.013764)
Czech (score 0.012943)

----

[quba]

> Jo pise gworu północnomałopolsku.
> Zimio Radumsko włuncuno je do Mazowsa.
> No ale my nie jesteźwa Mazuramy.
no pewnie ze nie bo mieszkancy mazowsza to mazowszanie a mieszkancy mazur to
mazurzy



Wszyscy mamy jakieś swoje przywary i niekoniecznie to znaczy, że trzeba
pielęgnować w sercu dawne urazy i odświeżać je bez końca.

[dialektolog]

ciupazka napisała:

> Wyznajys sie co na tyj mowie dialektologu, he?

Nedy to moj sumsiod, a pewnie i spółdiecezjanin.
Gwara u nos słabo, to sie moze chłopu pomylić "rz" i "z", a jesce kie
zamiast "WarSawa" godajom "WarSIawa".
Pewnie, ze Radomskie to... pół na pół.

Słowniki imion:
wydawnictwowam.pl/shop/?app=s&k=&q=Sowa+Franciszek
Słownik imion współcześnie w Polsce używanych, wyd. K. Rymut, Kraków 1995, 439
s. 12,00 zł - dane statystyczne z bazy PESEL : www.ijp-
pan.krakow.pl/sklep/index.html

Witojcie i piście, wiela Wom sie podobo.

[piotrpanek]

dialektolog napisał:

> ciupazka napisała:
>
> > Wyznajys sie co na tyj mowie dialektologu, he?
>
> Nedy to moj sumsiod, a pewnie i spółdiecezjanin.
> Gwara u nos słabo, to sie moze chłopu pomylić "rz" i "z",

To cza go nauczydź łodróżniać. Jo tam wiem, kiej cza by było zamazurzyć, ale
jusz cołkiem to u mnie zanikło, jacy naprowde starzy ludzie mazurzo, to i nie
udaje, że to by dlo mnie było naturalne... Jag jednag dlo Zygana mazurzenie je
naturalne, to niech to robi porządnie. Gwara tyż mo swoje prawa! (Pisze to jo,
który już nie wi, kiej je "o", a kiej "a" )
A Radomszczyzna, to rzeczywiście sąsiady moje, ale dalekie. Niby kiejsik i moje
i jego tereny były w Sandomirskim, ale teros to już nikt tego nie pamięto. A i
ta ih gwara s tego, com słyszoł Radomianów tako już zmazowszawiono...

[laband]

w tym wontku widac jake bezsynsowne som podziauy administracyjne - te by
musiauy chyba richtowac sie nojwiyncyj geszichtom (historiom) i takimi tysz
granicami - abo?

[zygan]

Witojcie!

Bordzo pinknie Wum dzinkuje za wykozonie źródeł

Jo zym ino inzykoznowca omotor a nie jakiś profesor.
Źle godom?
Tak jak słyse dookoła.

Radumskie to Mołopolska.
My wcole nie godomy po worsowsku.

Mój ojciec pochodzi z Powiśla Kuzienickiego.
Tamoj mówi się bordzi po mozowiecku.
Jo znum tamtejsu gwore!
Jeździłym cynsto do bobki i słuchołym jak uny godojum.
U nich godo się tak:
*jatem,szetem-jadłem,szedłem
*tandy-tędy
*mukieś-mogłeś
(tyle se no rozie psypumniołym ale je tego wincy.
stryjek niedługo psyjedzie to go podsłuchum ).
Kiedy ojciec psyjechoł ucyć dziecioki w skole pod Radum to psez 2 lata nimóg
zrozumić chłopów.
Wspomino jak było mu bordzo cinzko dogodać sie ze storymi ludźmi.
(50 km ruznicy!)

Jo znum troche gwory pułowski od dziodka.
Un zowse godoł:
*robiliźwa,chodźiliźwa,chodźwa,róbwa-robiliśmy,chodziliśmy,chodźmy,róbmy(nigdy
nie słysołym zeby mówił inacy!).

Co do gwory podradumski to tyros jest uno jus znacnie skazuno nie tyle Mozowsym
co mowu literacku.
W dzieciństwie powsechnie tutoj słysołym(lata sezdziesiunte):
'jo byłek w Radumiu'
'zrobiłek psu bude' itd.
W uzyciu było słowo'ino'.
Tyros zadko sie to słysy.
Mazuzynie dalii je w uzyciu.
Chłopi mówiu tak pół na pół.
Jak popiju to wtedy prawie wsystkie słowa su mazurskie!
W Radumiu tys godaju gworum ale mintko i nie mazuzu.
Lec su takie rejuny gdzie gwora je dość silno.
Pod Skarysewym bordzo zociungojum po mołopolsku(mocni anizeli w kieleckim!).
(Jak nie wiezyta to jedźta na jormork!)
W zosodzie wsyndzie doli od miosta tak jest.

Co do wymowionio 'o'-tak uno tutoj je:
*miasto-miosto
*gadać-godoć

Wystympuje tys 'u',np.:
*Tomek-Tumek

Poza tym jesce:
*tam-tamoj
*do lasu-do lassu

Ocywiscie ludzie sie wstydzu gwory i jak zobocu obcego to bedu startały sie
mówić 'normolnie'.
Tak samo w uzyndzie cy w skole.
Wówcos pomyślita,ze radumioki juz psestały uzywać ojcysty mowy.
To błund,ludzie sie kryju ze swojym wieśniactwym!!!



Pozdrowium Wos i jesce roz pinknie dzinkuje

[zygan]

Witojcie!

Bordzo pinknie Wum dzinkuje za wykozonie źródeł

Jo zym ino inzykoznowca omotor a nie jakiś profesor.
Źle godom?
Tak jak słyse dookoła.

Radumskie to Mołopolska.
My wcole nie godomy po worsowsku.

Mój ojciec pochodzi z Powiśla Kuzienickiego.
Tamoj mówi się bordzi po mozowiecku.
Jo znum tamtejsu gwore!
Jeździłym cynsto do bobki i słuchołym jak uny godojum.
U nich godo się tak:
*jatem,szetem-jadłem,szedłem
*tandy-tędy
*mukieś-mogłeś
(tyle se no rozie psypumniołym ale je tego wincy.
stryjek niedługo psyjedzie to go podsłuchum ).
Kiedy ojciec psyjechoł ucyć dziecioki w skole pod Radum to psez 2 lata nimóg
zrozumić chłopów.
Wspomino jak było mu bordzo cinzko dogodać sie ze storymi ludźmi.
(50 km ruznicy!)

Jo znum troche gwory pułowski od dziodka.
Un zowse godoł:
*robiliźwa,chodźiliźwa,chodźwa,róbwa-robiliśmy,chodziliśmy,chodźmy,róbmy(nigdy
nie słysołym zeby mówił inacy!).

Co do gwory podradumski to tyros jest uno jus znacnie skazuno nie tyle Mozowsym
co mowu literacku.
W dzieciństwie powsechnie tutoj słysołym(lata sezdziesiunte):
'jo byłek w Radumiu'
'zrobiłek psu bude' itd.
W uzyciu było słowo'ino'.
Tyros zadko sie to słysy.
Mazuzynie dalii je w uzyciu.
Chłopi mówiu tak pół na pół.
Jak popiju to wtedy prawie wsystkie słowa su mazurskie!
W Radumiu tys godaju gworum ale mintko i nie mazuzu.
Lec su takie rejuny gdzie gwora je dość silno.
Pod Skarysewym bordzo zociungojum po mołopolsku(mocni anizeli w kieleckim!).
(Jak nie wiezyta to jedźta na jormork!)
W zosodzie wsyndzie doli od miosta tak jest.

Co do wymowionio 'o'-tak uno tutoj je:
*miasto-miosto
*gadać-godoć

Wystympuje tys 'u',np.:
*Tomek-Tumek

Poza tym jesce:
*tam-tamoj
*do lasu-do lassu

Ocywiscie ludzie sie wstydzu gwory i jak zobocu obcego to bedu startały sie
mówić 'normolnie'.
Tak samo w uzyndzie cy w skole.
Wówcos pomyślita,ze radumioki juz psestały uzywać ojcysty mowy.
To błund,ludzie sie kryju ze swojym wieśniactwym!!!



Pozdrowium Wos i jesce roz pinknie dzinkuje


ps

'Zygan'-od Zygmunta( podobnie nazwisko 'Zugaj')

[bolesta]

Aaa.

Na kuniec chciołym(kciołym-ghciołbym-bede tak pisoł w nawiosie bo ludzie ruznie
wymowioju)
dodoć ze noso gworo nie jest jednokowo wsyndzie.
Po miostach jest uno słabo .
Blizsko miosta ludzie ju(juzs) mazuzu ale godoju mintko.
Doli od Radumio gwora stoje sie coroz ostsejzso.
W nojbordzi zopodłych okolicach psypomino godonie krokowskie!
Za co?
Za to ze tamoj ludzie maju najmnijsy kuntakt(kundakt)z miostym.
Nie ijeździły do miosta na nauki ani do roboty .
Nojmocni tsymaju(tzymaju) sie gwory pijoki i inne nieudocniki(nieudodzzniki)
które nimioły winksy(wingsy) stycności(stydznoźci) z 'wyzsu kulturu(kulturum)'.
Uny godojum mniy wincy tok:

'Po'oon sie'eee py'tooszz o droooo'geee?'
'pzy'jechoooł Miruś z wojjj'zska ,wy'sliź'myyy no dwór i zrobiliź'my se
zdjyń'ncie z koby'łuuum -chyyy.'
'Jaaaaa'neeek chodź'zeee nooo tuuu'tej(tutaj).'

Tok godoju nojgorse zocufońce.
Co do mozuzynia to wiezsta(coś pośredniego miyndzy 'z'a 's') je uno bordzo
silne i w potocny mowie wiejski dominuje zdecydowanie a cosym (cozym)
to je ino jedyny spozsób rozmowy.

*za co?-dlaczego?(jeszcze częste)
*za to-dlatego (...)
*cafnij sie-cofnij sie
*zmorzem,zmozem(wym.'zmożem')-zmarzłem
*stezka-ścieżka
*na skos-na ukos


Rodumzsko gworo je nopewno mołopolzsko ale ts'za słuhhhoć nieugków(pośrednio
mindzy 'g'i 'k') a nije ludźziiy wygkszkstołcunyyyhch.



Co do godonia powiśżlońszgkiego to tamoj tak jezst:

*bułem-byłem
*tandy-tędy
*jatem,szetem-jadłem,szedłem
*jabrzendzie-topole
*nie mukieś-nie mogłeś
*musi-chyba
*głupiście-jesteś głupi


Może ktoś wie gdzie jeszcze na topolę mówią 'jabrzędź'('jabrzędzia')?
Nigdzie poza Powiślem nie zetknąłem się z tym słowem...

[laband]

w tym tekscie znondziesz tyn wyraz "jabrzedz":

www.linux.net.pl/~wkotwica/slomka/slomka-04.html

[zygan]

pinknie Ci lobondzie dzingkuje!

[zygan]

Pzsecytołym w cołoźci 'Pomiyntniki'Słumki.
(No,niezłe sum!)
Ale tam słownictwo pinkne!!!
(Prowdziwy inzyk polski!)
Chłop mioł noprowde mundru głowe.
Moło który terojsy intyligynt moze sie z niem zrównoć.

Nojwincy mnie zadziwiło opizsywonie codzinnych zojiyńć wiejzskich.
Słumka pizse o niech(nich) łodnym inzsykim zupełnie ruznem od tego jokim sie
posługujum w podryncnikach do nouk ścizsłych.
Moze gdyby te motymotyki,fizyki i geogrofy zoucyły wykłodoć ludzkum mowum to
dziecioki by sie chyntni ucyły?
A tak muzssu nieroz pińć rozy cytoć zodonie lub twierdzynie i doli nie wiedzu o
co chodzi!!!

Outor mioł noprowde duzum wiedze o zyciu społecnoźści wioskowy.
Po winkzsy cynzści nie kłumoł.
Doło sie u niego odcuć silny duch wiory w nouke i postymp a mimo to potrofiuł
tyzs wykozoć i dobre struny wcezśniejsych cozsów!

Nie do kuńca sie moge zgodzić z niektórymi zstwierdzyniomi.
Rozchodzi się o frogmynty dotycunce nozwisk.
Słumka wspomino ze downi ponno lub wdowo z dzieckim było odtruncono psezs
wspólnote wioskowu.
Zotym nie było łotwo bynkortowi sie uchowoć .
We wzsi buył jedyn chłop co umioł cytoć ale ludzie podpisywoły sie pzsydumkomi.
No chyba ksyzykomi skoro nie umioły gromotoć?
Doli pise o tem jok jeździły po krewnych i znojumych a nie znoły swych nozwisk?
Jo sobie myżsle ze w społecności wioskowy nie tzsa buyło sie posługiwoć w
drobnych sprowach mionomi.
Mogło sie tyzs zdozyć ze co bordzi upośledzune no umyżsle wieśnioki nie zdowoły
se sprowy z pewnych zecy(a tyros pseciezs tys co 4 cłowiek jezst głupi-mo niski
iloroz intyligyncjiy- i gdyby nie ruzsne opieki,dozory,sundy i tokie tom to un
zyłby jak źzwiezse).
Wtyncos dochodziło tys i otympinie pijackie orozs zwykło cimnoto.
Myźśle jednok ze ciomojduff i niezgułuffw nimozno poruwnywoć do gozspodozy.
Chuć pomintnikozs ogólnie wykunoł dobru robote to jednok zdoje sie kchcioł
pokozoć jak to tyrozs ludzium lepi i jakie une mundrzejzse od downych ludziej.
Cuć te pozytywistycnum nute u Słumki.

*jejich-ich(cynzsto jezsce uzywone)


Pozdrowium

[bolesta]

Jezsce chce pzsytocyć troche innych pzsykłodów.
(Jo ino pise jak niektóre ludzie u nos godojum.
A to ludowe godonie jezst rózne).

Zdozo sie ze niektóre ludzie mówiu:

1.chtóry-który
2.chto-kto

Istnieje tyzs u nos pominsonie mindzy 'ć','c' a 'dź','dz'(jok u Kosubów):

1.miedź-mieć
2.ić-idź
3.bobdzia-babcia
4.dźmok-ćmok
5.pidź-pić
6.sieć-siedź
7.choć-chodź

Wystympuje niekiedy bordzo silne udźwincninie('p'w zosodzie wymowio sie
jok 'b'):

'wźsiuńdź(ć) do bodziungu'-wsiądź do pociągu
'wcoroj bzyjechoły do nozs goźśdźcie'

Mówi sie tok i tok:

1.p(b)zsyjechoł-przyjechał
2.p(b)zsyichoł-przyjechał
3.mówieły,robieły-mówiły,robiły
4.mówiły,robiły-mówiły,robiły


I jezsce rózne tokjie inne gotki(godki):

1.mioyym-miałem(w mowie potocny 'ł' niekiedy wypodo)
2.widzioyym-widziałem
3.na co -po co,do czego
4.na to-po to ,dlatego
5.nicht-nikt
6.bez to-dlatego ,przez to
7.za to-dlatego że,przez to,z tego powodu
8.take-taką
9.jake-jaką
10.abo-albo
11.pozym-pałem
12.wiózym-wiozłem
13.móld sie-módl sie


Na Powiżślu słyzsołym za to tokjie godonie:

1.psiesek,psiesecek-piesek,pieseczek(ale na 'piosek'mówiu jok i u nozs)
2.prośniocki-prosięta
3.posem,niusem,wiósem-pasłem,niosłem,wiozłem
4.biułem,robiółem-biłem,robiłem(u nos tyzs sie to słysy)
5.najsampszót-(najsamprzód)najpierw,na początek


To tyle...

[ciupazka]

...mos tyk imion a mos...

[zygan]

Eeee.Un to jokiś pieruńzski podzsywoc.

Jo nie do kuńzco rozumim zswoju gwore(zsnocy nie wim za co sie godo tok a nie
inocy).
Mum pore kzsiunzek ale w niech to ino sum tokjie łogulne pzsykłody.
A mie te zecy mozcno obchodzum.

W rodumzskim 'ż' pzsewoznie pzsechodzi w 'ź':

1.zioba,ziaba-żaba(mieliźśmy w skole toku jednu dzieuzske co mioło wyłupiozste
łocy i bez to wzsystkjie dziecioki zo niuu wołoły 'ziaba')
2.zielazo(zelazo takos)-żelazo
3.ziyto(zyto)-żyto
4.zielazsko(zelazsko)-żelazko.


Nie wim cy w jennych strunoch Polzski wymowiojum 'i' miost 'j' lub (ł)odwrotnie:

1.ijjim-jem(jo nie potrofie godoć inokcy)
2.ijjade-jadę
3.ijjezsdtem-jestem
4.ijjedź(ć)ta-jedźcie
5.ijjasno-jasno
6.ijjaki-jaki
7.ijjadymy-jedziemy
8.jenne-inne
9.jem-im
10.z jemi-z nimi
11.jejiich-ich
12.jejim-im


Pzsypumnioły mi sie jezsce :

1.wpzsudzi(wprzódzi)-najpierw,wpierw albo dawniej
2.noijsumpirw(najsampirw)-'najsampierw'-najpierw,najwcześniej(nie wim cy to nie
z Powiżśla u mnie sie w głowie kołoto?)
3.kole-koło('kole drogi','kole lozsu')
4.we-w('we stodole','we zskole','we leźsie')

To tyle noroźsie Ciupozsko...

[zygan]

Ruzne zbozoby wymowiońjo złowo 'przyjedź':

1.psyjeć
2.psyjedź
3.pzyjeć
4.pzyjedź
5.psyjjeć
6.pzyjjedź
7.psyić
8.pzyidź
9.psyijć
10.psyijdź
11.pzyijć
12.pzyijdź
13.bsyjeć
14.bsyjedź
15.bzyjeć
16.bzyjedź
17.bsyjjeć
18.bsyjjedź
19.bzyjjeć
20.bzyjjedź
21.bsyić
22.bsyidź
23.bzyić
24.bzyidź
25.bsyijć
26.bsyijdź
27.bzyijć
28.bzyijdź.

U noz nimo tog zeby beło jogoś jedno reguło gdury wzyzcy pzezdzegojum.
Wyglundo to tog jogby gozdy godoł no zwój strój.

Godgo nozo jeźli juz chtoź modzno zodziungo bzybomino bordzi źbiw lub
zowodzynie oniźeli zwygłum mowe.
Jeźli chtoź złucho polzgiego to do ijjygo uzu wpodojum togie dźwingi:'cza-trza-
ty-ja-mnia-psia-trza-pra'-złyzy jogby 'zdzegonie pzo'.
O jog chtoź złyzy nozu godge to do ijjgo uzu wpodojum togie dźwingi:
'dźźjeee-dooooo-teeeghhho-mioooyyyym-zooo-droooguuum'.
Ludźzie godojum pzez noz bordz'zo źpiwńje na bodunińztwo lumyntu abo zmyntny
biuzyngi.

To nozo rodumzko gworo je dog drudno ze nowed tyn co zie du wychowoł nimoze ze
ze ńjum dodź rody.

[piotrpanek]

> To nozo rodumzko gworo je dog drudno ze nowed tyn co zie du wychowoł nimoze
ze
> ze ńjum dodź rody.

Kiej czytom, co piszesz, to aż ni moge uwierzydź, że to prowda.
Wyglądo, jagby ktoś sie upar, żeby zebrać pore najbardzij charakterystycznych
ceh z różnyh gwar i je zastosować, tyle że zupełnie odrywajądz je od
panujących f tych gwarach reguł.
Pirsze, co sie rzuco w oczy, to seplenienie zamiost mazurzenia. W żodnyj znanyj
mi gwarze nie mówi sie "zyka", "psyjść" itd. - jag je odpowiednik
ogólnopolskiego [ż] "zwykłego" (np. spalatalizowanego /g/), to sie mazurzy w
[z], ale jag je odpowiednik ogólnopolskiego [ż] "rz" (spalatalizowanego /r/),
to ostaje [ż], a nie zamienio sie w [z] (no i analogicznie z [sz] i [s] w
kontekstah ubezdźwięczniających). Dlotego taki górol, moja babka (spod
Rzeszowa) albo mazur powi zawsze "żyka", "pszyjść", a nigdy (chyba że mo wade
wymowy) "zyka", "psyjść"...
Drugie, to całkowita zamiana [a] w [o]. W żodnyj znanyj mi gwarze ni ma tag,
żeby każdy odpowiednik ogólnopolskiego [a] wymowiało sie [o]. Mogo istniedź
różne warianty brzmienia głosek, ale pozostaje rozróżnienie między
poszczególnymi głoskami (np. północnorzeszowskie /o/ je bardzij otwarte niż /o/
ogólnopolskie, to znaczy jest pośrednie między ogólnopolskim [o] a
ogólnopolskim [a], ale i tag je znaczne w porównaniu z [a]). Sporesztom, już tu
były wątki, gdzie wyśmiwaliźwa twórców reklam, którzy kożo harnasiowi
godać "godojo", bo tag by żoden górol nie powiedzioł, jacy "godajo" (a
może "godajom" - som nie wiem).
Troche mi sie tyż nie chce wierzydź w całkowite zatarcie różnidz między
spółgłoskami dźwięcznymi i bezdźwięcznymi. Ni moge tego wykluczyć, troche tag
majo na przykład Niemcy albo Finowie i Estończycy, ale żeby tak ktoś mówiuł w
polskih gwarach, to nie słyszołem.

[bolesta]

piotrpanek napisał:

> > To nozo rodumzko gworo je dog drudno ze nowed tyn co zie du wychowoł nimo
> ze
> ze
> > ze ńjum dodź rody.
>
> Kiej czytom, co piszesz, to aż ni moge uwierzydź, że to prowda.
> Wyglądo, jagby ktoś sie upar, żeby zebrać pore najbardzij charakterystycznych
> ceh z różnyh gwar i je zastosować, tyle że zupełnie odrywajądz je od
> panujących f tych gwarach reguł.
> Pirsze, co sie rzuco w oczy, to seplenienie zamiost mazurzenia. W żodnyj
znanyj
>
> mi gwarze nie mówi sie "zyka", "psyjść" itd. - jag je odpowiednik
> ogólnopolskiego [ż] "zwykłego" (np. spalatalizowanego /g/), to sie mazurzy w
> [z], ale jag je odpowiednik ogólnopolskiego [ż] "rz" (spalatalizowanego /r/),
> to ostaje [ż], a nie zamienio sie w [z] (no i analogicznie z [sz] i [s] w
> kontekstah ubezdźwięczniających). Dlotego taki górol, moja babka (spod
> Rzeszowa) albo mazur powi zawsze "żyka", "pszyjść", a nigdy (chyba że mo wade
> wymowy) "zyka", "psyjść"...
> Drugie, to całkowita zamiana [a] w [o]. W żodnyj znanyj mi gwarze ni ma tag,
> żeby każdy odpowiednik ogólnopolskiego [a] wymowiało sie [o]. Mogo istniedź
> różne warianty brzmienia głosek, ale pozostaje rozróżnienie między
> poszczególnymi głoskami (np. północnorzeszowskie /o/ je bardzij otwarte
niż /o/
>
> ogólnopolskie, to znaczy jest pośrednie między ogólnopolskim [o] a
> ogólnopolskim [a], ale i tag je znaczne w porównaniu z [a]). Sporesztom, już
tu
>
> były wątki, gdzie wyśmiwaliźwa twórców reklam, którzy kożo harnasiowi
> godać "godojo", bo tag by żoden górol nie powiedzioł, jacy "godajo" (a
> może "godajom" - som nie wiem).
> Troche mi sie tyż nie chce wierzydź w całkowite zatarcie różnidz między
> spółgłoskami dźwięcznymi i bezdźwięcznymi. Ni moge tego wykluczyć, troche tag
> majo na przykład Niemcy albo Finowie i Estończycy, ale żeby tak ktoś mówiuł w
> polskih gwarach, to nie słyszołem.


Piotrponek,jo ino zdorum zie zregonzdruowodź jog niechtóre u noz godojum.
NJe wim ale wydowo mi zie ze niechtóre
godojum 'pzyijchoł'zomiozd 'przyijchoł'(tog tyz mówium).
Moze to godonie 'o' i 'pzi' jezd studzne tzn. ludźzie tog mówium jeźli mozuzum
bo jem zie wydowo ze sgoro juz mówium po wziowymu to wzyzdgo tzebo tog
wymowjodź?
Nimum pojjyńdzia?
Do wymowo zgrojńje udźwindzniuno u niechtórych jezd noprowde zilno tego mozez
bydź pewin.
(Moze jo tyz tego ńje umje oddodź bo jog pizołym cynzto zie godo mindzy'z'
i 's' a windz noprowde niemozno tego zwydzojnie odedwozydź.
Sum po wzioch ludźzie chtóre ztroznie 'dzwunium' a sum togie dzo z legga
zodziungojum.
Jo zdorum zie bizodź w zpozub zgrojny jog ino niechtóre mówium.
A z temi 'a' to noprowde nie wim.
No pewno jezd u noz dziwodzno gworo.
Nojwindzy 'dzwunium 'niechtóre ludźzie w Przytyku,Wieniawie,Wolanowie aze pode
gronidze Mozowza.
To godońje wyglundo noprowde żmizńje i niezomowidzie.
Mozno togje godgi uzłyzeć ino u niechtórych i jo myźle zo mogły dowńji i jenne
tog gododź abo te dzo dog mówium sum jogimiź dziwogomi ,sepleniogomi cy jog?
Moze w dy goddze chodźzi o to by jognojbordzi 'gododź po swojjymu' i bez to uno
tog dziwodznie bzmi?
Moze jezd uno jogumź studznum zpotyngowonum chyńdzium 'godońjo po wziowymu?
Nimoge wygludzydź ze mnie tyz zie wzyzdko mizo i zecywiżdzie'złyze' wzyńdzje
ino 'udźwincninie' i 'mozuzynie'.
Mozuzynie jezd no pewno zilne i bez to jo moge myżledź ze tam chdzie powinno
bydź 's' jego noprowde nimo.
Moze jo poprozdu gdze wzyzdko 'co nowe' wyeliminowodź i bez to mojo mowo je
zgrojnie 'ztudzno'.
Storum zie odtwozydź prowdziwum gwore a nie togum miezonge i za to moge
pzechylodź zie w niewłoździwum zdrune?
W togim rozie skund u mńje togje tyndyndzje?
Buńdź cierbliwy ,jo cozym podzłuchum to i owo i mij lidożć node mnum bo pzecie
jezdym ino omotorym i w dododku bodum tyryn w gdurym gworo jezd ogrunicuno do
nojgorzych ofermów a uni mogum gododź jagoż błyndnie abo giedy sie opijum to
nimogum wymowiodź 'rz' a jo myżle ze to ich godonie jezd prowidłowe?).

[zygan]

Moze jo zecywiździe godum jokumż miesonum gworum.
Pzeciez cłowieg wzpółdzyźnie nimoze gododź 'nodurolnie' bo oglundo telewizje i
złucho rodia.
W dziedziństwie bordzo lubiłym np.oglundodź Jonozika i moze niechtóre słowa
sobie 'pzyzwoiłym.
Tokie zecy sum cymż normolnym,pzewozńje ludźe ulegujum pewnym modum inzykowym
lonzowonym w medioch.
Dlo pzykłodu tyroz wiele ludziej godo 'mniasto' zamiast miasto i 'w tym
temacie'.
Jo sdraźnie lubiołym(i lubje)filmy o góroloch i bez to nieżwiadumie moze
pzejołym cyńżć złownidztwa .
W niechtórych gziunzgoch(np. w "Trylogii') pełno je wyrozów ruzgich a jo zowdy
lubiołym klosygów.
Lubiołym togze gsiunzgi hizdorydzne :Gołubiewa,Kraszewskiego,Bunscha a zum wiz
jogie tamuj jezd słownidztwo.
Nie wyglucum ze wzguteg tego moje rdzynne godonie zmiesoło sie nieżwiodumie ze
mowomi gsiunzgowymi?
Pzedziez kozdy prowie po rodznym cy dłuzzym pobydzie zogronicum mówi trochy po
obdzymu a cozym do guńdzo zydzia mu to zozdoje.
Moje pzodgi wywodziły sie z :
1.Gołębia pod Puławami
2.Chinowa pod Kozienicami(2 km od historycznej granicy Mazowsza)
3.Chustek koło Szydłowca
4.Skrzyńska koło Przysuchy
5.Soszyna koło Wolanowa
Tyz zie mogło zdozydź ze jo słuchojundz jech(a zwłozdzo powiźlońzkij i
pułowzkij mowy) uległym po troze wpływum logolnym i tog sie to we mnie
poplundoło.

Piotropnku,myżle ze mimo wzyztgo po wingsy cynźci godum poprownie a jeźli nie
no to co no to porodze?
Wiż polzgo to nie jezd juz izolowono wyzpa a i loda nougi tyz robium zwoje.
A i chłoby tyz oglundojum telewizje i tyz nojpewni ulegojum jej wpływum.



A jednak chyba u nas istnieje jakieś pomieszanie głosek 'ć' i 'dź'.
Sam słyszałem jak moja kuzynka krzyczała dzisiaj na swego synka:'nie ić tam!'.
Tog somo pewne sum słowa:'jejjich' , 'jejjim'.'wygrajemy'.
Tog mówiły dziedziogi ze zgoły we Zakrzewie pod Rodumim.


To tyle.

[piotrpanek]

zygan napisał:

>
> Moze jo zecywiździe godum jokumż miesonum gworum.
> Pzeciez cłowieg wzpółdzyźnie nimoze gododź 'nodurolnie' bo oglundo telewizje
i
> złucho rodia.

Ale to je to, co sie zrobiło mi. Dlotego już na ten przykłod nie mazurze, bo
chodź wiem kiej by tag zrobili starsi ludzie ode mnie, to dlo mnie już by było
śtucne (choć to zależy, jag widadź na tym ostatnim przed nawiasem słowie ).
Nie zawsze tyż wiem, kiej ogólnopolskie "a" przechodzi w "o". Ale to prowadzi
do tego, że moge mówidź "a", tam, dzie Trzebosiany (moi rodocy) mówio "o", ale
raczyj rzodko sie zdarzy, żebym mówiuł "o" tam, dzie Trzebosiany mówio "a".
Takie całkowite zastąpienie "a" przez "o" chyba naprowde je czymś w
rodzaju "stylizacji"...

> W dziedziństwie bordzo lubiłym np.oglundodź Jonozika i moze niechtóre słowa
> sobie 'pzyzwoiłym.

Oj, tysz to mom

> A jednak chyba u nas istnieje jakieś pomieszanie głosek 'ć' i 'dź'.
> Sam słyszałem jak moja kuzynka krzyczała dzisiaj na swego synka:'nie ić tam!'.

Ale to akurod jag najbardzij f porządku. Zwródź uwage, jag jo pisze. Wcale nie
zastępuję wszystkich "ć" przez "dź", ani na odwrót. W wielu językah występuje
udźwięcznianie lub ubezdźwięcznianie spółgłosek w różnych kontekstach. W
polskim na ten przykład na końcu każdego słowa wystepuje ubezdźwięcznianie.
Tyle, że w dialekcie (i to nie tylko dotyczy gwar wiejskich) małopolskim i
wielkopolskim (a pomorski [ale nie odrębny język kaszubski] i warmiński so
pochodnymi tego ostatniego), jeśli następne słowo zaczyno sie od głoski
dźwięcznyj, to ta ostatnio spółgłoska sie udźwięcznio. W ten sposób wychodzi
tak: /idź tam/ - "dź" sie ubezdźwięcznio, a skoro następno głoska jest
bezdźwięczno ("t"), to jusz tag zostaje - "ić tam". Ale /idź do domu/ - "dź"
sie niby ubezdźwięcznio, ale następno głoska jest dźwięczno ("d"), więc to z
powrotem sie robi dźwięczne i w końcu wychodzi, jagby sie nie ubezdźwięczniło -
"idź do domu".
W dialekcie mazowieckim i kresowych, co sporesztom przyjęto w odmianie
ogólnopolskij je bardzij skomplikowanie, bo udźwięczniajo tylko
tzw. "obstruenty" dźwięczne - (z,d,w,g,ż,ź), a tzw. sonoranty, nawed jeśli so
dźwięczne (m,n,ń,j,ł,l,r,a,o,e,i,y,u) nie udźwięczniajo. Dlotego Warszawiok
powi na stryja "brat ojca", a Krakowion powi "brad ojca".
Udźwięczniania i ubezdźwięczniania wystepujo nie tylko na końcu wyrazów, ale i
f środku i na początku. Dlotego nawet kiej pisze
sie "wcale", "niechby", "krwotok", "prośba", "słodki" - i tak mówi się (i to
tak samo mo Warszawiok, jag i Krakowion) "fcale", "niehby", "krfotok" (akurot
ponoć Poznanioki i Toruniany mogo mówić "krwotok"), "proźba", "słotki".
Małopolany majo jednag ogólnie większo tendencje do udźwięczniania
(np. "jezdem"), a Mazowszoki do ubezdźwięczniania.
Dlotego kiej jo pisze, to zaznoczom tylko to na końcu wyrazów, a pisze
np. "swój", chodź wymowiom "sfuj".

Aha, jo tyż amatorem jezdem.

[zygan]

Dzinguje Piotrponku zo wyjoźninio))

Widze zo znoz zie na tech sprowoch jog jogi prowezor.

Włoźnie jeźli chodzi o to undźwindznionie to u noz je uno zgrojne u niechtórych
ludziów.
Jo nimum zo bordzo pojyndzio zodzo zie tu udźwidznio a dzie indziy nije.
Storum zie ino przedzdawidź w ogólnożdzi nozu półnodznorodumzgum gwore.
Udźwindznianie u noz bywo zgrojne.
Wydowo miy zie ze po dzynźci niechtóre wymowionie pzypomino wymowe
wielgobolsgum niz mołopolzkum.
Pzewoznie u noz wymowio zie tworde 'w' a nie 'f'.
Ludźzisga chtóre tog mówium zum uwozone zo mioztowych abo jogiż gupich(jeźli
chłob bedzie godoł:'pyem cisiaj f mieście' to wzyzdgie bedu go midź zo
bedoła!!!).
Wingzoźdź ludźzi wymowio: 'w' jago 'w' a ńje 'f' chuć i togu godge mozno cozym
uzłyzyć(ale to moze sum pzyjjyzdne z poblizgiego Mozowza?).
Podum gilgo pzygłodów jogie tu wyzdympujum:

1.śfynia(nojdzynżdzi tog mówium w półnodzno-wzchodni dzynzdzi gminy Pzydyg bzy
gronidzy ze Rodzonowym i Błotnidzum).
2.świnia(świńja)
3.źwynia(źwyńja)
4.dźwinia(dźwynia)
5.ziaba(miozd 'ż' lup 'z' wymowio zie 'zi' i 'ź')
6.źwiezrze(tog mówi mój 95 ledni dziodek pochodzundzy z gminy Wolonów)
7.pomóższcz(tog godo mojo sumziodgo i miezgojundzo we Goszczewicoch znojumo
motki)
8.wiździołeż.
9.bydź w leźsie
10.'we' stodole,'we' młynie,'we zgole' itd

U noz dzyńźdź ludźziów mówi sgrojnie dźwindznie.
Cheba ze tego powodu udźwindznione zozdajum 'ż' i 'z' i wymowione jago 'ź'.

U noz miozd 'k' wymowjo źje 'g'('guro'='kura') a
miozd 'p' 'b'('bodziung'='pociung').

Jo wpirwy(nojbirw)miołym głoboty ze zrozumińjiym ty mowy.
Ludźzi chtóre tog godoły uwozołym zo niedorozwinintych bo zundźziłym ze uny nie
bodrowium normolnie mówidź(bo dzynździ je to prowdo).


Pomindum jog zie wzyzdkie żmioliźmy ze tego jog wujeg noźlodowoł rozdziungły
ztyl mówińjo Ślusorcykowy:

'Bzyjechoł Miruź z wojzka.
Wyźliźmy no dwór.
Miruź wyprowodziuł kobyłe ze zdojni.
I zrobiliźmy se zdjyńcie z kobyłum chy!'

Jennym rozym dozło do mńje dziewucha i zbydoło zie tog :'duzo bon uzbiroł
grzybóf?Nimo dzizioj zowiele dzo?'
Pomyślałem 'następna nienormalna co ma kłopoty z wymową."
Jezdze giedy indzi uzłyzołym jog kobito gzydzoło na krowy:
'Cornooo dźżje idziez!Pójdzie w lewwe zdrune!Biołooo a ty gdzie
liziezss.Budźtu,ano,heyy!'

Jo ludźzi tog mówiundzych uwozołym zo niedorzwinintych aze do cozu gdy 13 lot
tymu nozod we leźje pleckim zopytołym chłoba ło droge.
Tyn mi 'dźwindznie i pzeciungle' powiedzioł.
Tzy rozy my muzioł tłumodzyć bo nimogym go zrozumić!
Ale wtyncos pojułym ze te 'górolzgie godońje' je pozoztołożdzium
downy,wymierojundzy tutejzy gwory.

POZDROWIUM


PS
Moje północnoradomskie gadanie nie jest na pewno czyste.
Mniej więcej ogólnie przedstawiam gwarę tamtejszą.
Nie mam pojęcia czemu ludzie mówią tak albo siak.
Wydaje się,że to jest zadanie dla specjalistów.

[piotrpanek]

> Ludźzisga chtóre tog mówium zum uwozone zo mioztowych abo jogiż gupich(jeźli
> chłob bedzie godoł:'pyem cisiaj f mieście' to wzyzdgie bedu go midź zo
> bedoła!!!).

A ty znowuj "wszysko albo nic". Normalny Warszawiok tyż by nie powiedzioł "pyem
cisiaj f mieście" - jacy - "byłem /chodź w godce warszawskij to i może
bydź "byem"/ dzisiaj f mieście", normalny Krakowion - "byłem dzisiaj w
mieście", a jo do Trzebosianóf - "byłem dzisioj w mieście". Jagbym
usłyszoł "pyem cisiaj f mieście" - bez żodnyj spółgłoski dźwięcznyj (wbref
temu, co uczo w podstawówce, "m", a nawet "j" tyż może być bezdźwięczne w
niktórych kontekstach - to tyż bym pomyśloł że to ktoś nienormalny
Najdziwniejsze f tym, co piszeż je to, że u wos już w ogóle prawie ni ma
spółgłosek bezdźwięcznych i "a". Naprowde tamoj ludzie nie odróżniajo w
mowie "papa" od "baba"? "tata" od "dodo" (to taki wymarły ptok)?

[zygan]

Po prowdźje ńjymum pojyndzio cy downij luździe odruzńjoły no tym obzozrze
spółgłozgi dźwindzne ode bezdźwindznych.
Tyrojze odruznionie moze bydź ino 'spolzdzonum mowum'.
U nozych 'zodziungodzcy' su mozliwe worjonty zgrojne chdzie 't' pzechodzi w 'd'.
W dogim bzybodgu nopewno ńje beźdźzie zie wymowioło 'f'.
Notomiozd jeźli miost 'dwój' bedzie 'twój' to i pojowiy zie 'f' bo inodzy zie
nie do powiedzidźć.
Myźle ze jezdt(abo buło giedyżś) u nozs moźliwe powiedzyńje
zomjozd 'tata' 'dado' w gozdym roźje 'tado' to złyzołym.
Do uzsów tyzs mjy doledzioło 'madtka'.
Jo ńje wim cy zowze 'o' zozdympuje(abo giedyżs zozdympowoło) 'a'.
No pewno(100%) mozno gododź :
1.bioło-biała
2.zieluno-zielona
3.soro-szara
4.corno-czarna.
W gozdym roźje złychodź i tyrozs to dożdź cynzdto.

Same rozumida,łobedznie do zum juz rezdgi downy mowy i jeźli nowed dzizioj dog
modzno zie 'dźwindzy' to co było 100 lod tymu abo wincyj?
To tyndyndzjo do udźwindznionia jezdt widodzno we zbozobje wymowjońja
wulgornego słowa 'spierdalaj'.

's'pyyy'jerrr'-dalaj
'z'bjjje'rrr'-dalaj'.
Tudoj łobuzy nie wymowjojum 'spierdalaj' ino nojbirw wydźwindzojum bodzundeg
dog ze wyroz jogby zgłodoł zie ze poru dzynździ.

Pozo tym wymowjo zie (abo dowńji):we abo w'y(ńje tom jogieżś 'f' ale
nogłozowe 'w'yyy').


POZDROWJUM


PS
Pzebrozum zo brzydtgie słowo(ale buło uno bordzo przydodtne do pokozońjo
przygłodu).

[zygan]

Całą noc się zastanawiałem dlaczego tak dużo ludzi pod Radomiem mówi 'na
sposób ruski' i chyba odpowiedź znalazłem!
Otóż 'po rusku' zaciągały głównie dzieciaki z wiosek podradomskich(Radom na
przysłowiowy rzut kamieniem).
Myślę,że ich przodkowie za czasów Królestwa po większej części pracowali w
fabrykach lub w sektorze usługowym(byli to głównie chłoporobotnicy).
Wtenczas żyło w Radomiu sporo ludności rosyjskojęzycznej
(urzędnicy,wojskowi,policjańci ,żydzi rosyjscy tzw.'Litwacy').
Chłopi podmiejscy prawdopodobnie byli dobrze osłuchani w rosyjskim mowie.
Pracując jako stróże,woźni albo nawet i fryzjerzy czy stolarze stykali się na
bieżącą z 'Rosjanami'.
Poza tym uczyli się też w szkołach gdzie wykładano po rosyjsku,czytali
rosyjskie czasopisma,służyli w wojsku itp.
I zdaje się że jednak po części zruszczyli się.
Słowa odrosyjskie wciąż są przez niektórych używane.
Ja się temu nie dziwię.
Tak jak Pomorzanie,Wielkopolanie i Ślązacy przejęli wiele elementów mowy
niemieckiej tak też i Królewiacy zapożyczyli sporo z mowy zaborcy.
Najdziwniejsze,że te obcoplemienne nawyki językowe zostały przekazane
następnym pokoleniom.

Oto przykłady:

1.'kogut wyigrany'-o starym kogucie
2.'pomuszcz'-pomóc(przypomina rosyjskie 'pomoszcz')
3.'jejm,jejich,ija,ijichać,z jemi' itd.
4.'łabudzić-skąpić,ciągnąć do siebie'
5.'ludziej'-ludzi
6.ńje-nie


Mudzno Pozdrowjum

[zygan]

Gadanie zakrzewskie-w jaki sposób mówili uczniowie w latach siedemdziesiątych:

1.na co?-po co?
2.na to-po to
3.za co?-dlaczego?
4.za to-z takiego powodu
5.bez co?-z jakiego powodu?
6.bez to-dlatego
7.wygrajemy-wygramy
8.jejich,jejjim,z jemi
9.jjim-jem
10.przyjichoł-przyjechał
11.tamoj,tamuj-tam
12.cafnij się-cofnij się
13.bez las,bez pole-przez las,przez pole
14.iść do lassu-iść do lasu
15.przez copki-bez czapki...

Mowa podradomska jest raczej żargonem niż gwarą.
Ja wiele z tego silnie zruszczonego 'slangu' przejołem i czasem się posługuję
np. słowem 'tamoj' które na pewno nie bardzo pasuje do tego regionu ale ja je
skądś bardzo dobrzez znam(przecież nie z nauki rosyjskiego!).
prawdziwie po radomsku mówi się tylko w zapadłych dziurach gdzie daleko od
traktu.
Różnica w mowie między podmiejską gminą Zakrzew a sąsiednim Przytykiem jest
olbrzymia.

[zygan]

Wymowa w północnej części radomskiego jest niezwykle dziwna.
Dominuje skrajna wygłosowość.
U nas wyrazy jakby się literuje:

1.k'y'ot'y'ek-kotek
2.p'y'jesek-piesek
3.j'jidę-idę
4.j'jem-jem

Nie wiem czy tak dużo u nas ludzi jąka się lub zacina czy też jest to naprawdę
jakaś prawdziwie osobliwa mopwa?

[zygan]

No i nastepna porcyjka 'rodumzgiego godońja':

ze źwiniami
ze śfińjami
ze źwińjamy
ze śfyńjamy
ze źwyńmy
ze śfyńmi

ze myszami
z myszamy
z myszmi

ze końjami
ze końjamy
z końmi

ze pzsami
z pzsami

ze pzsem
z pjesem


Niewątpliwie wpływy pd.-zachodnich gwar(młp,wlkp,ślsk.) przeważają nad pn.-
wschodnimi(pom,maz.)chociaż jest sporo cech i mazowieckich.
Pelno jest tez archaizmow a mowa jest silnie zwulgaryzowana.

[zygan]

Na pewno wszystkich zdziwiła radomska gwara,a zwlaszcza rozmaitosc wymowy.
Wyglada to tak jakby panowalo tutaj jakby klka podjęzyków.
Dlaczego tak jest?

Przyczyniła sie do tego z jednej strony peryferyjność tego regionu a z drugiej
(taki paradoks)centralne położenie względem wszystkich regionów.
Pierwsza cecha związana jest z kresowością Małopolski.
Na północ od Radomia zaludnienie było nikłe,miasteczka
(Przytyk,Wolanów,Klwów,Odrzywół,Drzewica,Przysucha) były zawsze słabo
rozwinięte.
Tak samo południowe Mazowsze odznaczało się stagnacyjną kulturą.
Zaludnienie było tutaj jeszcze mniejsze niż w radomskim.
(Do dzisiaj Puszcza Pilicka odgradza skutecznie dwie największe dzielnice
polskie:Mazowsze i Małopolskę).
Mazurzy zdaje się rozprzestrzeniali się bardziej na wschód i północ niż na
południe.
A jednak mimo wszystko ta kraina leży w samym środku etnicznej Polski(kiedy się
odrzuci ziemie zniemczone i ruskie tak wyjdzie!).
Od Krakowa w kierunku na Warszawę i Litwę szedł tędy bardzo ważny szlak
handlowy.
Z kolei od Poznania aż po Lublin i dalej na Ruś przebiegała następna ważna
droga kupiecka.


Kresowość i pewna izolacja Północnaradomskiego Kraju podtrzymywały wiele
starodawnych słów i wyrażeń.
Natomiast centralność powodowała,że z przeróżnych kierunków Polski docierały
tutaj wszelkie innowacje językowe.
Wygląda to tak jakby ten teren przyjmował wszelkie fale językowe i
nieprzepuszczał dalej.
Jeśli gdziś od Ostrołęki wyszła jakaś nowa 'moda językowa' to do nas doszła i
zatrzymała się gdzieś na obrzeżach Puszczy ŚWiętokrzyskiej.
Tak samo jeżeli z Podhala przyniesiono tutaj pewne sposoby wymowy to u nas one
zostały ale już dalej rozbiły się o Lasy Nadpilickie.


Pierwotnie Północne Radomskie było bardziej związane albo z Ziemią Sieradzko-
Łęczycką albo z Mazowszem.
Istnieje szereg miejscowości typu
północnoplskiego:Taczew,Zakrzew,Domaniew,Kaszew.
Później osadzono ludzi z różnych stron Słowiańszczyzny.
Na południe od Radomia występują wsie:Mazowszany i Pomorzany zaś na zachodzie
radomskiego nazwy z rdzeniem 'Rus':Rusinów,Ruski Bród,Ruszkowice itd.(może te
nazwy są od jakiegoś słowiańskiego imienia lub 'Rocha'?).


Występuje u nas zarówno podwójne wymawianie głosek jak i silne udźwięcznienie.
Sporo jest wpływów mazowieckich ale też i południowomałopolskich
('sedłek','byłek','ziaba')...

[zygan]

Cdzy chdzieź zie jezdze tog godo?

we(wwe)-w(we leźsie,we zgole,we stodole,we mjeździe)

ze(zze )-ze (ze zgoły,ze lazsu,ze mjozda)

pode-pod,koło(pode drogum,pode płotym,pode zgołum)

kole-koło(kole drogi,kole płotu,kole zgoły,kole miozda)

nade-nad(nade drogum,nade lozym,nade polym)

podle-pod,koło,blizko,w pobliżu(podle drogi,podle lozu,podle płotu)

aże(ażże,azze)-aż

wrócij(wróćzie) zie nazod-cofnij się z powrotem na poprzednie miejsce



......Kiedyś miałem większy kontakt z naszą gwarą.
W latach osiemdziesiątych miliśmy pieczarkarnię.
Najmowaliśmy sporo chłopów do roboty a oni nieźle znali ludową mowę.
Poza tym często rozmawiałem z dziadkami(już nieżyjącymi) kuzynów.
Obsiąkałem tak miejscowym dialektem,że jak pojechałem na Powiźśle to się babka
za mnie przed miejscowymi musiała wstydzić.
Bardzo mocno zaciągała zmarła przed kilkoma laty babcia Staszałkowa chociaż
słabo mazurzyła(zamiast 'k' wymawiała'ch',np.'chto','chdzie','nicht').
Była to niepiśmienna kobicina która pierwszy raz do Radomia pojechała na
operację do szpitala.
Nigdy nie nauczyła się obsługiwać telewizora i w dopdatku słowa płynące z
ekranu brała zawsze do siebie,tzn.myślała że ludzie w telewizji z nią rozmawiają
('a skund ty wiz ze jo tog mum','a widzita go jagi mundry').

[laband]

te "widzita" to pamiyntom ze kole Konskich i skarzyska - tam godali widzita,
robita, chodzta, itd.

[piotrpanek]

laband napisał:

> te "widzita" to pamiyntom ze kole Konskich i skarzyska - tam godali widzita,
> robita, chodzta, itd.

A koło Rzeszowa je południowo-wschodni kraj zasięgu tyj końcówki. Dlotego na
Rzeszowszczyźnie (przynajmnij w pólnocnyj części) miszajo sie końcówki - ta i -
cie. Podobnie je z -wa i -my...

[zygan]

A ja myślałem,że 'widzita,robita,chodźta,róbta' występują wszędzie w Polsce!
W radomskiem mówi się tak na całym obszarze(Powiśle,miasto,wieś) i ten sposób
wymawiania jest bardzo żywotny(chyba tylko najbardziej 'poprawnościowi
inteligenci' unikają ww. mówienia?).
Pod Radomiem niekiedy(sporadycznie) też można usłyszeć'róbwa,chodźwa'.


Kury 'krekory'.
-------------
Na Powiślu Kozienickim gospodynie najwyżej cenią kury które chodząc po podwyrzu
głośno 'krekorzą' czyli robią 'koooo-ko-ko-kooooo'.
Według miejscowych zapatrywań im więcej kura 'krekorzy' tym z niej lepsza
nioska.
Sam po wielokroć słyszałem jak sąsiadki mówiły tak:'Ooo!Jakie ładne kury
mocie.Jak głośno krekorzą!'.
...'Krekory','krekorki','krekorzychy' były(a może i są?) dumą każdej gospodyni
powiślańskiej.
Z tego co zapamiętałem najczęściej 'krekorkami' były młode i zdrowe nioski.
(W ogóle kury robiące dużo wrzasku po zniesieniu jajka też uważane były za
dobre).
Kurzyny które odznaczały się cichością i w ogóle miały odludkowe usposobienie
uznawano za słabe i najczęściej szybko się ich pozbywano.


W związku z 'krekorami' przypomniał mi się też sposób w jaki mówią Powiślacy na
córkę danego człowieka:
'Krekorzycha'(córka Krekory-takie nazwisko!)
'Spytcycha'(córka Spytka)
'Szcześniocycha'(córka Szcześniaka)
'Nowacycha'(córka Nowaka)
'Krześniocycha'(córka Krześniaka)
'Ambrozicha'(córka Ambroziaka).
Do dziś ta końcówka 'cha' jest żywotna i nawet jeden dołek(jeziorko)
nazywają 'Baranichą'(na drugi,większy' gadają 'Łacha').


POZDRAWIAM

[laband]

wszyndzie chyba niy, bo jo to znou ino ze spomnianych sam juz okolic - ale
nojwiyncyj ech sie zdziwiou kedych to samo usuyszou we jednyj z gwar slonskyj
godki (kole Kluczborka tysz tak godajom).

[laband]

Zefina Finka - Zefla - Zefka - Jozefa

Stazio - Stazika - Anastazia

Pila - Wilhelmina

[zygan]

Piękne dzięki Labandźje za ślunskie imiuna ))

U nas też czasem ludźje przekręcają imoina,np.na Józka wołają 'Ziutek'.
Poza tym zachowała się wymowa imion męskich z końcówką na 'a'(z odcieniem lekko
pogardliwo-litościwym):

Jóźcyna-Józio
Mircyna-Miruś
Jancyna-Janio
Krzyścyna-Krzysio
Piotrcyna-Piotruś.


Dzieci są tak przez dorosłych wypytywane o nazwisko:
-Czyj ty jesteś?
A rezolutne dziecko odpowiada:
-Musiałków,Bocheńskich,Szymczaków.
(Czasem to nawet i na starych końjów(koło trzydziestki) gadają:
to chłopok: Musiałków,Bocheńskich,Szymczaków).

Czyichś synów też określają(pod Radomiem i częściowo na Powiślu):
Jaworszczyki,Jaworszczaki(na Powiźślu),Jawory-ojciec Jaworski
Bukoszczyki,Bukoszczaki(na Powiźślu),Bukole-ojciec Bukowski
Baczkoszczyki,Baczkoszczoki(na Powiźślu)-ojciec Baczkowski

Rzadko kto mówi na codzień na ludzi mających nazwiska na -ski we właściwy
sposób:
Jawor,Jaworek,Jaworszczak-Jaworski
Zielony,Zielińszczak-Zieliński
Bukol,Bukowszczak-Bukowski.

Kiedy pytają się o psie przezwisko mówią:
-jak się woła?
-jak na niego mówicie?
-jak się wabi?
-jak go nazywacie?

[laband]

u nos niy ino ludzie majom przeca miana ale i inksze zywe, tak do przikuadu na
krowy godo sie:

byjsia
cygana
gwiazdula
uyso
kalina
kalymba
strokula
siwula

abo na cigi(kozy) padajom:

lota
starou
sournik

na psy godajomnp:
asto, bakan, bobik, boks, bukslik, burek, cezar, fips, ido, luks, lustik,
molik, nero, szarek, telo, uysek, zultan.

[zygan]

Ha!
Rozumi się,że zwierzęta mają swoje nazwy.

Na naszej wsi nie można było nadawać zwierzętom domowym(STWORZENIU) imion
ludzkich!
To było takie miejscowe tabu ściśle przez wszystkich chłopów przestrzegane!

KROWY:

buba
biała
czarna
łaciata
czerwona
stara
młoda
ciele
jałosia
bysio
granicha(graniasta)
łysa
kupa
cztula
srula
mećka

(Stare,mleczne krowy były nazywane 'bubami'.
Gospodyni przed dojeniem podchodziła do krowy,klepała ją po karku i gładziła po
szyi :'dobra buba,dobra,dużo mlika daje'.
Mnie się wydaje,że bubami to były cheba najstarsze krowy w stadźje,takie ich
przewodniczki?).

KOŃJE:

siwa
gniada
kara
kasztanka
iśka
cieśka
źrubka
źrubek
stara
młoda

PSY:

misiek
burek
szarek
łatek
łaciatek
suńja(psiunia)
ruda
rudźja
rudzik
azor
bary
krecik
kruczek
morus
bursztyn
murzyn
ciapek
pimpek
pikuś
dziuniek
finek
mały
długi
kusy
krótki
kudła
pęceł
kulka
borcuch
ogryzek

ŚWINIE:

kłapouch
bińko
wypukły lub przepukły(mający przepuklinę)

KOTY:


kicia
kotka
kocica
kiciuś
kicior
mruczek
kropka
szmatka

KURY:

jarzębiak
biały
karmazyn
grzebyk
piejuch
czubatka
pstra
plamka
sroka
kwoka
matka

Kozy u nas nie były chowane(teraz to nawet ludźzie tego stworzyńja trochę mają).
Owce dawniej były dość liczne(obecnie tylko stary Tyczyński ma kilka sztuk);na
barana wołało się :'barun,barun,tryk!'

Tyle...

[laband]

Kozy to specyfika slonsko - we slonskim okryngu przemysuowym mocka ludzi
czimaua tako koza i jak boua biyda nawet miasto niykedy dowauo biydnym rodzinom
koza coby aby mlyko mieli dobre(tuste) do bajtli. Niywiym elis widziou kedys
(gorno)slonski S'labikorz(to je po naszymu elemyntorz), zaro na okuadce mosz
bajtla kere pasie koza.

[piotrpanek]

zygan napisał:

>
> Ha!
> Rozumi się,że zwierzęta mają swoje nazwy.
>
> Na naszej wsi nie można było nadawać zwierzętom domowym(STWORZENIU)

Znaczy - gadom. Źwirzęta domowe, to gady (w liczbie pojedynczyj - "god"), chodź
może konia to by gadem nig nie nazwoł

> imion
> ludzkich!

To chyba bardzij powszechne, ale na północnyj Rzeszowszczyźnie nie tak
rygorystyczne - na przykład "Baśka" to dlo kobyły najpopularniejsze imie...

Psy to wiadomo, zależy, co w telewizorze
Za moich czasów na przykłat królowoł "Dżeki"
Dosyć uniwersalne i ponadczasowe so: Burek, Azor, Misiek, Mucha.
Krowy rzodko majo imiona (jak kto mo dwie albo jedno krowe, a taki był
standart, to nie poczebuje ich rozróżniać po imieniu ). Poza "krasulom"
(czyli czorno-biołom, a nie jag w mazowieckim czerwonom) to czasem sie
trafi "łyso" (czyli prawie cało czorno, ale z biołym czołem).

[zygan]

No ta...
Łod rozu widodźć ze modźcie wjejsgiego kozrzyńjo!

Kuzy ,Lobońdźje, ńje ciezyły źje u nozs wzglyndomy przez to ze beły bordzo
pzodne.
Zdtore ludźje godoły ze une wzydgo zorły.
Obzyroły drzywa owodzowe,jodły mjedtłe,wyłoziły nowed na dochy chołup i łobór a
bodtym ogołocoły jje zze zstrzychy.
Pozo dem mówiełły ze dzcopy źmjerdzu.
I jezdze to ze kuzy uchodźjeły zo źwjerzynda biedogów to i nowed nojzgrumnijze
dźjody wzdydzieły źje je chowodź.

U nozs nojwindzy dbono o kuńje.
Rzodgo źje zdorzoło by gozpodorz ńje dboł o ziłe pociungowe.
Krowiny mugły bydź brudne,żwyńje mugły wyglundodź jog stroszydła alle ńje kuńje!
No dtyn przygłod mojj dźziodeg dźziń w dźziń cezoł zgrzebłym gobyłe.
Jog juz chtuź ńje dtrozdzuł źje o ziłe bodziungowe buł uznowony zo nojgorzego
we żwiedźje łocha!

'Boźja' na gobyłe mogło jezdze źje zdorzydź alle to buł ino wyjundek.
U nozs dtyz dzozym muwiuno na żwierzynda udumuwiune 'gadzina'('gad' dto ńje
złyzołym) alle nojdzynźdzy 'zsdtworzyńje'.
----------


Piotrponku,telewizorowe nozwy źje ńje lidzum!

Jezdze ze brzybumniołym ńjechtore 'pzie nozwy':
zabga
figa
łaba
cygun
ńjemoj(dto o brzybłyńdźzjie).

Nooo, zsame wiźdździdta zze źwierzynda dto ńje belle dzco dlo wjeżniogów!!!

[laband]

Ze koniami to faktycznie bouo tak ize sie o nie nojwiyncyj starauo, kon
pokozywou tysz jakis je gospodorz - bous fest gospodorz tos miou i pora koni,
mious pora koni to i we niydziela do koscioua zes jak pon zajechou. Pora koni
to bou i dodatkowy piyniondz w doma - abo sie fura wyngla komus prziwiozua, abo
i szuo porzyczac konia i fura a za to i piyniondze sie suy do kabzy, ale
naprowdy dobry gospodorz to koni niy urzyczou ino brou furmana do roboty. A jak
konie na roztomaite fajery sie richtowauo, to to juz boua couko ceremonia.
Pamiyntom jak za bajtla my paczeli jake warkocze koniom plytli i jake biczyska
mieli, a nojciekawsze bouy konie u Cygonow - Cygon dbou wiyncyj o konia jak o
kobiyta!

[zygan]

U noz kuńjów jje doźdź duzzo.
Łozdodnimy lody chów tech źwiezrzund brdzo źje obłodzoł.
We mnizych wiozgoch lezundzych node łungomy i łyngomy tcho zum gozpodorze cło
mojum bpo kilgo gobył i źrubogów.
Jezd togji chob c'zo mo kilkonoźdźje kuńjów a jedyn to mo nowed stodnine(tyn
tzrzymo aze 30 kuńjygów!).
Tog źje porobieło ze złobe rolnigi tło łobedzńje nidzem źje ńje zojmujum,jejich
zimje dźzierzowju bogodze i bez to żredńjo mojum bpo poredźziezund morgów zimjy.

Dźzjegowi mńje jog źje we wozycc zdrunoch woło no zdtworzyńje.

PSY

Bzy zowzywo źje tog: 'napś!napś!napś!' abo :'pźji!pźji!pźji!' ;nojdzynzdźij źje
no ńje gwizdze.
Wyguńjo źje za dto we dyn zpozób:pozed dło budy! abo:pozed!'do łońdzucha!','na
łańdzuch!'
Zdzuje źje tog:'biezrz go!','weź go!','bzsa go!'abo :'zoguńj żwińje!'
Zdzujundz zojundzo zoź:'zajaaa!zajaaaa!zajaaa!zajaaa zajjywaja!'

KOTY

Kody bzywoływo źje tog:'kidźzi!kidźzi!kidźzi!' abo 'kić!kić!kić!'.
Wyguńjo źje grzydzundz:'a pzig!a pzig!'' a kyzsz!'(moze rodzy myzy ?)

DŹWIŃJE

Źwyniogiy zowoływo źje no dyn zbozób:'ciuć!ciuć!ciuć!ciućki!ciućki!ciucie!'
A bzeguńjo źje :'a ćju!a ćju!huś!huś!Bozły do chliwa!'

KRÓWY

Krówy zojmo źje tog:'pużdu!hey!ano,hey!do łobory!'
A jog dźle zdońje dto :'nozdymp źje'.
Jołówge zowoływo źje grzydzundz noń:'jałoź!jałoź!jałoź!'
A byzio brzybigo kdy uzłyzy:'byźjuuu!byźjuuu!byźjuuuu!'
(Górole bozdrowjoju źje mowiundz do źje:'Hey!'.
U noz kozden bły źje łobroziuł bo tog dto źje nogońjo bydło dło łobory!).

KUŃJE

No kuńje wołomy :'cieś!cieś!cieś!cieśko!cieśko!'
Ło bzeguńjomy:'aceee!aceee!accee!do stojńjy!'

KURY

Kurzyny zowoływo źje we togi zbozób:'cip!cip!cipci!cip!cip!cipci!
No gurdzogiy niechtore bobdźje wołoju:'dźjeci!dźjeci!dźjeci!'
Bzrzegońjo źje:'aśśjo!aśśjo!aśiooo!' abo 'pozły do dumu!'

KACZKI

Na godzgi wołoju :'taź!taź!taź!'

GĘSI

Bzrzebłozojundz gynźi tzrzo grzygnuńdź:'hula!hula!hula!'
(Beł giedyż jedyn chobog co ńje umjoł wymowjodź 'l' to łun wołoł za
ńjemi :'huja!huja!huja!' i wzydgie dziedziogi źje ze ńjego dźmjoły).

OWCE

No borongi tło źje cheba wołoło:'baśja!baśja!baś!baś!'(no le tog zomo
zowoływoło źje wewiórge!abo cożś boblundołym!).

KRÓLIKI

No gróligi wołomo:trużś!trużś!trużś!dtruźje!dtruźje!dtruźje!'.

INDYKI

Idozrzogiy zozywoło żje cheba tog:'dźjeci!dźjeci!dźjeci!(ńje jezdym bewiyn?).

MUCHY

Muchchy źje łodguńjo mówiundz dońjiych:'aśśjo!aśsioo!'
('aśsiooo muchchy dło Bprzyzuchy!')

OZY i Jenne kunźliwdze:
'gorzgje!gorzgje!gorzgje!'

KRUKI(GAWRONY),SROKI,WRONY,JASTRZĘBIE,Szpaki

Grzydzy źje głożno no ńje;"Ghaaa!Ghaaa!Kra!Kra!Kra!Wrrrr!Wrrrr!Pozzły!Aaaaaa!
Aaaaaa!Zrogaaaa!Zrogggga!Tra!Tra!Tra!Szpogiy!Szpogiy!"
Klozdze źje bzrzy tem we dłuńje abo woli w tordze,bymbńji labo zdzylo ze fuzji!

Tyle....

[zygan]

Jak już jesteśmy przy zwierzętach to mam dla panów koneserów ludowego gadania
'psie przekleństwa':

psia dola

psi los

psi żywot

psie życie

pogoda pod psem

psia pogoda

na psa urok!

psi synu!

psiarzu!

psiarczyku!

ty hyclu jedyn!

pies go chap!(Powiśle)

pies go drap!(Powiśle)

pies z nim!(Powiśle)

pies ci mordę lizał!

psia mać!

psiakrew!

psiakreńć!(Powiśle)

pies ją trącał!

psia morda

psi pysk(wredny)

o i cymu tog kły zdzyrzy?(czemu takiś zły?)

taka pogoda że i psa by z budy nie wygnoł!

psiajuha

jebał to pies!(Powiśle)

pies go srał!(Powiśle)
(jest też 'srał go kot!')

wredny jak pies

wredna suka

cioka jak suka(puszcza się)

podła suka

gdzie tak ciokasz?(gdzie się włóczysz?)

ty suko!

ty psie!

suczyna!(puszczalska)

sobaczy synu! ....

Przepraszam za gorszące słowa ale być może niektóre nie są szerzej znane
(zwłaszcza te z Powiśla).


POZDRAWIAM


PS

Dawniej wiejskie gęsi potrafiły latać....
Pewnego razu zauważyliśmy jak jedna gęś rozpędziła się i poderwała do lotu.
Zachęceni tym przykładem pognaliśmy całe stado.
Mniej więcej połowa zaczęła fruwać.
To był niesamowity widok jak białe domowe gęsi okrążają lotem wieś przeciągle
gęgając!
Dorośli jednak wnet się spotrzegli co wyprawiamy i zakazali nam takiej
zabawy,my jednak od czasu do czasu przypuszaliśmy gąski do podniebnego
szybowania!

[ciupazka]

a jesce dodom naskie: "psiokrewecno psiokrew"

[zygan]

Ciupazko,tyz moze bydź))
(We tech goroch dto modźzie bogodte złownidztwo gworowe).

Jo jezdze mum:

psiakość

a pies z nią tańcował!(Powiśle)

psi synu

sukinsyn

zimno jak w psiarni


Opwieść Współczesna
-------------------

Moj znojumy tyngwoł chołube no Bielisze(pzrzedmieździe Rodumio).
No i nodezedł coz no łobiod.
Gosbodyniy pzrzynozi zupe gozbodozrzowi.
Wdtedy bodlodo togi wyzdrzyzuny kudłody biezeg i zodzyno chłebdodź mu dyn
objod.
Piezeg źie nojod a podym dyn chłob zocun ijjyźdź dzo łun zozdowiuł!
Po bźie jod,łrozumida!
Nopirw noboz bzo a podym jod de rezdgi cło łun zozdowił!
Dte Rodumiogi zum jogieź głubie!
Tzrzymoju bchlozrze we dumu i jezdze źrum bpo ńjech jydzyńie!
Biez je bozydedznym zdtwozrzynim.
Jo jog zie zgoledze to nopirw ze dto miezdze obzdze.
Giedy łobezgnie dto doje bzu rone do oblizonio bo żlino pzio je bordzo dobro no
gojynie!
...We Rodumiu 5 a moze 7 lodt dtymu nozod zdozrzyło zie ze no bzrzyzdongu jogiź
chob zie zopoluł.
Zbiegły zie ludźzizga.
Jedne dzwunieły no bogodowie,drugje no bolidzje a bidog zie boluł.
Wdyndzoz ze tłumu wyzło jedno kobidto ze wzi lot 29 ,zodorło
zbudnidze,zdziungnyna mojdgi,nozunyło dupe na łodtwordum gymbe błonundzygo i
nozczoła mu brozdo we odtworde uzdo.
I ugoziło go.
Jog zguńdzyło dto wztoło i powidzioła miozdowym:
'dzo wzdydzita zie rodowodź zydźie dzłowigowi?'
Bo muzida wiedźzidź ze ino bobzgie zdzochy mogum ugozidź polundzygo zie chłoba.'

(Przytyk,sierpień 2004
opowiadający:Rysio Wójcik)



Sami widzicie,środkowa Polska,czasy współczesne a jednak....

[zygan]

Nasz lud wcale nie na potrzeby etnografów i turystów zachował wiele różnych
przesądów i zwyczajów.
Wiara w leczniczą moc własnego moczu jest silna.
Sporo chłopów obsikuje sobie miejsce skaleczenia.
(Wielu się do tego otwarcie przyznaje ).
Tak samo święcie wierzą,że płonącego mężczyznę może ugasić jedynie uryna młodej
kobiety.
Oczywiście niektórzy dają(a nawet i miatowi!)psu ranę do wyliania .
Sporo leczy się u najrozmaitszych babek(znachorek),zwłaszcza dzieci:gdy się
wychynie albo zanosi.

PSIE PRZEKLEŃSTWA:

psia zniewaga

psia sprawa

Na koniec mam jedno powiedzenie gołębskie(Gołąb koło Puław):

'I Nieboja wilcy zjedli'.

Mój dziadek zawsze to mi mówił jeśli widział,że nie okazuję przed czymś
(najczęściej rzeczywistym zagrożeniem)strachu.
Tak jakby przez to chciał powiedzieć:'nie ma co się zbytnio popisywać
nadaremno'albo 'lepiej zachowaj ostrożność'.

Ciekawi mnie czy jeszcze gdzieś owe porzekadło znają?

POZDRAWIAM PIĘKNIE

[laband]

moja urouma do dzisiej je we Chorzowie spominano - stawiaua diagnozy
ze "koloru" moczu i leczoua ziouami

[zygan]

No to widzyem Lobońdźje ze wy, Ślunzogiy ,jezdeźda lepzse od nozs wye ledzcyniu
zsiuźśgkamiy!?!

GŁUPOTKI
--------


'trutututu-majtki z drutu!

'która godzina?
w pół do kumina.
kumin łotwarty
jest wpółdocwarty!'

'ile masz lat?
tyle co na stodole łat,
każda łata po trzy lata...
...tak?to ile tych łat jest?
osim.
aaa.mosz 24 lata'.(Powiśle)

POZDROWIUM

trocha sie pochwola

[laband]

u nos by bouo

srutututu rolka drutu


kero godzina?
pou do komina
komin otwarty
pou do czwarty

tego ostatniego niyznom, ale ze liczyniym lot to we slonskyj godce je blank
inkszo inkszosc - proponuja Ci kuknonc we mojyj "Biblii" jako my rachujymy
wiela kto mo lot.

ps

znosz moja Biblia?

[piotrpanek]

zygan napisał:

>
> 'która godzina?
> w pół do kumina.
> kumin łotwarty
> jest wpółdocwarty!'

Znom, znom
(Może z drobnymi różnicami w wymowie, ale niewielgimi).


>
> 'ile masz lat?
> tyle co na stodole łat,
> każda łata po trzy lata...
> ...tak?to ile tych łat jest?
> osim.
> aaa.mosz 24 lata'.(Powiśle)
>

Tego nie znom. Ale przyłapołem cie na niekonsekwencyji - dzie indzij wciągle
piszesz f stylu "gozdo łodo bo dzy loto" - a tu piknie i "a", i bezdźwięczne
spółgłoski występujo Jak to je autentyczny przykłot, a
nie "przetłumaczenie" na ogólnopolski, to widać, że nie wszędzie u wos taki ten
języg dziwny

[wydron]

Ha!
Piotrponku,ważniye ze pize gunzegwyndniye!
(Pozodem nje wzyzdgo je ju 'zodziungone'
Jog znum we wersyjy 'niezodziungony' do dog bizem).
Na Powiżlu godojum inokdzcy nize u nozs we Rodumiu.
Powiżle chudźć lezy we rodumzgim godo borzij bpo mozowzońzgu !

Widziye,jo zouwozułym zze u nozs wychzdołdzune(abo chdzundze uchodziydźć za
mundrych) ludźzie mojum bzrzechył we druge zdrune,wymowiojum zgrojniye
bezdźwindzcnie,np.:
'poproszem paniom Pasiem'('poproszę panią Basię')
'pyem cisiaj f ratomiu'(byłem dzisiaj w Radomiu)
Taką bezdźwięczną gatkę można usłyszeć w każdym radomskim urzędzie i banku!
Tog godojum poniuziye ze Rodumiyo.
Jak kto trochę się poduczy to przeskakuje z 'zaciągania' w drugą skrajność
sądząc,że teraz mówi poprawnie!

Lobondgu drogiy zabodoji 'Bibliyum' dto gundniye bzedzydum


GŁUPOTKI
--------

'Łujta!Łujta!...Łujta!Łujta!Łujta!
Pocałujta w dupe wujta!
W dupe wujta pocałujta!
Łujta!Łujta!...Łujta!Łujta!Łujta!'
(weżmijdta ze dte brzyźbiwge bowozniye a zobodzydta ze łodrozu źjye łodgujeta!)

'Łodyńdź łobuźjye łod mojyej Łoleńkgiy'('Odejdź łobuzie od mojej Oleńki')

'Sraliy muchy,
bedźje wjozna,
bedźje lepiy trawga rozsła'

'Łeeee,Łun, chłodźno dudoj'.
(Tak się niegdyś śmiały ze swoich wiejskich kolegów młode Przytyczanki!!!
Wiele razy słyszałem!!!).

POZDRÓWKA

[piotrpanek]

> 'poproszem paniom Pasiem'('poproszę panią Basię')
> 'pyem cisiaj f ratomiu'(byłem dzisiaj w Radomiu)
> Taką bezdźwięczną gatkę można usłyszeć w każdym radomskim urzędzie i banku!
> Tog godojum poniuziye ze Rodumiyo.
> Jak kto trochę się poduczy to przeskakuje z 'zaciągania' w drugą skrajność
> sądząc,że teraz mówi poprawnie!

"Patrz mamo, na płacie siedzi sraka!"

Ale autentycznie, w wieku dziecięcym często słyszołem rówieśników
mówiących "opatka", pewnie nauczonyh nie mówidź "łoko", "łokno" itp.

A co do wirszykóf:

Wyszła koza za chałupe
wystawiła Niemcom dupe.
Niemiec myśloł, że to smalec
i do dupy włożuł palec...



Złodzij-bandyta
wpod do koryta
najot sie mąki
i puszczoł bąki

Złodzij-bandyta
wpod do koryta
najot sie masła -
dupa mu czasła

I jinne jeszcze, bardzij nieprzyzwoite...

[zygan]

Właśnie.
Trafnie to ujołeś!!!

U nas jak widać ludziom ta mowa nie przechodzi i zostaje do późnych lat!
Najgorzej według mnie mówią po polsku:
sklepikarze,nauczyciele,urzędnicy,lekarze i bankowcy!
Może też i dlatego,że ta bezdźwięczność jest jakoś ugrzeczniona czy co?
Do uszu mi kiedyś doleciał taki 'kwiatek':
'jatem to farszafy napić śe kaffy.'
Pewnie słysząc tę przechyloną mowę dialektolodzy doszli do wniosku,że jest ona
wynikiem wpływów mazowieckich,a to jedynie efekt skrajnego odejścia od silnej
dźwięczności!

Gwara północnoradomska zanika.
Przez kilka pokoleń była silnie tępiona ze względu na swą dziwaczność.
'Łełuny' cały czas byli wyśmiewani i dlatego wstydzą się swojej mowy.
'Zaciągają 'na ogół w kręgu najbliższych .
Pamiętam jak kiedyś rozmawiałem z dawnym kolegom szkolnym.
Mówił ze mną po polsku.
Nagle zawołała go jakaś kobieta z jego wsi.
Od razu usłyszałem:'bło,bło,bwo,dbo,dźjo,bdzo,pwo,dło,dło'(charakterystyczne).
Potem gdy już przyszedł do mnie mówił;'cia,pcia,tsza,tsza'-zupełnie inaczej.
I ponownie ktoś go zawołał.
Znowu było to:'błe,błe,bwo,dło,dzzło'.
Nasza gwara była strasznie tępiona.
Bliskość Warszawy na której wzorowała się cała tutejsza inteligencja
sprawiała,że doskonale zdawała sobie ona sprawę z tego jak bardzo 'niepoprawny'
jest styl naszego mówienia.
Poza tym nasza gwara brzmi tak niesamowicie i śmiesznie,że ludzie którzy
lizneli trochę wiedzy(czyli obecnie wszyscy) bronią sie przed nią nie chcąc
uchodzić za nieuków!
Dosyć często można natrafić na szczątkowo dźwięczną mowę,tj. w co
drugim,trzecim zdaniu trafi się jakieś 'mocne'słowo.
Naprawdę żeby załapać się na całą przemowę taką to się zdarzy raz na parę lat.
No ale pamiętam niektóre takie zdania:
'Gdura głodzina?'.
'Wiźdźjołeż jum?'
'Chdźzie do jezd?'
'We gdurym goździele dzwunium'.
'Wziuńdź dło bodziungu'.
Najczęściej da się natknąć na;'gapujesz?','gapłem się'.
'Zaciągajaca mowa' brzmi niesamowicie!
Spróbujcie przeczytać taki tekst:
'Złob de gure gduro mo dzorny łogun.
Łob jum zybgo bło bowruńje no buzdogiy.
Boźbiez źje bło zoroz błyńdźje nodz i nidzegło ńje błyńdźjez wiździoł'.
W istocie niektórzy nasi chłopi tak po części mówią :rozciagle,bełkotliwie i
dźwięcznie.
Ta wymowa brzmi płaczliwie i przez to groteskowo dlatego jeżeli ktoś zapomni
się i w ten sposób 'pociągnie' a rozmówca będzie zaskoczony i zacznie się
uśmiechać to mówiący także się ośmieje nie mniej zdumiony
swojym 'żbjewańjym'(zawstydzi się przy tym i speszy) .
Potem zacznie opowiadać normalnie.
Najczęściej 'zaciąganie'słychać gdy człowiek chce kogoś przekonać(jest po
kilichu) i stara się mu wyłożyć o co mu chodzi.
To może jest takie 'dostojne gadnie'?
Skrajnie dźwięczna wymawianie jest trudne i męczące dlatego często ludzie
gadają jakby trochę jąkając się:'b-ło-ze-d-łym na bło-le'.
Przypomina śpiew i dudnienie.

Ja oczywiście nie potrafię dokładnie pisać 'po nozymu'.
Staram się jedynie te urywki dawnego dialektu posklejać a że i czasem tę
przedziwną gwarę słyszałem(nie wyrywkowo lecz całkowicie!) to ją tutaj
przedstawiam.
Ona jest w przytłaczającej części małopolska,w dużym stopniu nawiązuje też do
Wielkopolski i Mazowsza.
Wpływy mazowieckie też oczywiście są:'renkamy','nogamy','łuny' -to często się
pojawia.
No ale skrajne udźwięcznienie to już cecha na pewno nie mazurska sprawa!
Naprawdę nigdy nie słyszałem nawet u starych ludzi aby 'w' przemieniali
w 'f'(chyba że inteligencja i miastowi!) za to zdarza się,że zamiast 'fajnie'
nasi rzucą 'wojnie'.
Również nie zauważyłem (pod Radomiem i w rejonie Kozienic) by ktoś mówił 'fała'
zamiast 'chwała'lecz w miejsce 'k' pojawia się 'ch'(teraz sporadycznie,u
starych babć czasem).

POZDRAWIAM

[zygan]

O jooo Ćeee!
Znowu źjye jogiżś smoteg podmnjye podzuł?
Alle widodź zno źjye no zrzedzy!

[zygan]

GWARA PÓŁNOCNORADOMSKA
(ZAKRZEW,JEDLIŃSK,STARA BŁOTNICA,PRZYTYK,POŁUDNIOWY POTWORÓW,WOLANÓW,WIENIAWA,
BORKOWICE,PÓŁNOCNA PRZYSUCHA):

1.wymowa skrajnie udźwięczniająca('z' zamiast 's','d' zamiast't','g'
zamiast 'k','ź'zamiast 'ż' lub 'ższcz'zamiast 'c','źdź'zamiast'dz')

2.wymawianie 'ch' w miejsce 'g' albo 'k';wymawianie 'ch' zamiast'k'

3.ekstremalna nagłosowość('iy' zamiast 'j','jjy' zamiast 'i')

4.zanik lub przekształcenie 'i' i 'j'(Jasio=Yasio=Asio;Jadę=Ijyade=yade=ade;
Ide=jjyde=yde=de)

5.szereg archaizmów(jażżem,ażże,samemum,samem itp.)

6.wymowa poudniowomałopolska(ziaba,zito,byłek,sedłek)

7.wymowa odmazowiecka(renkamy,nogamy,łuny)

[zygan]

Teksty gwarowe:

'Idzta!Idzta!Używojta!
A po stołach nie rzygojta!'

'Bawoły za stoły!
Idzta chamy!Idzta!'

'Indrek'-Jędrek
(W gminie Wieniawa jest nawet nazwisko 'Indrasik'-odłam Jędrasików)
'Drużdżel'(nazwisko wieniawskie,w innych rejonach Polski występują 'Druszcze'
lub 'Drozdy').

POZDRAWIAM

[zygan]

Jak wspomniałem stopniowo nasza gwara obumiera.
Niektórych wyrażeń dawno już nie słyszałem.
Na przełomie lat 60/70 dzieci z Oblasu i Kolonii Jaszowice często
mówiły:'byłek,jadłek,iyno'.
(Najczęściej gadał w ten sposób Sławek Musiałek).
Od 30 lat nie słyszę tego!
Przypuszczam,że dzieciaki takiej mowy nauczyły się od swoich dziadków(na wsiach
często oni jako niedołężni opiekują się wnukami!).
Z chwilą gdy dziadkowie poumierali ich najmłodsze pociechy prawdopodobnie
przestały gadać po staremu!?
Podwójna mowa do dziś występuje ale jakby jest zredukowana(zamiast:lazsu mówi
się lazzz'u albo laz's'uuu-przy czym s' jest ledwo słyszalne).
(najlepiej podwójnie wymawiał mój zakrzewski kolega Kazyieka Wójcik:'do
lasss'sssu'-syczał strasznie!).
Dawniej też częściej pojawiało się 'ł' przed 'o'.
Co ciekawe mówił tak nasz nauczyciel pochodzący z Grzmiącej koło Wyśmierzyc
(miasteczko mazowieckie).
On nigdy nie powiedział inaczej jak:'Łolek,łostatek ,łośka'.
A tak u nas starsi( i część młodych) wymawiają 'nie ma':
'niyyyyyma'-przypomina ono sporo Gustlikowy sposób mówienia(tego z "Czterech
pancernych') z tym że 'y' jest skrzeczące a słowo trochę mniej 'rozciągane'.
Jeszcze w miarę nierzadko można usłyszeć'jeszczek' zamiast jeszcze.
Powszechne jest też'ta(g) jjeee' oraz'chojna' zamiast 'sosna'.

POZDRAWIAM

[zygan]

Największy cios naszej gwarze zadały:radio i telewizja.
Ludzie stopniowo osłuchali się w mowie warszawskiej i zaczęli mówić na ten sam
sposób.
Długo jednak największą popularnością u naszych chłopów cieszyła się rozgłośnia
kielecka nadająca muzykę ludową!
Więcej niż połowa rolników słuchała Kielc by'posłuchać naszego grania i mowy!'.

SŁOWNICZEK

abo,łabo-albo
(łabo ci jo wim?)

alle,łale-ale
(Alle!Alle!-o jejku!naprawdę?)

alem,alym,łalem,łalym-ale się

aże,azze,jaż,jazze-aż

ażżem,azzym,jażżem,jazzym-aż coś 'zrobiłem,ugotowałem' itd.

[zygan]

Witojdźzje ze bowrodym wzyzdzjudgje!

We buńjedźzjołeg zebzuł my źje gumbudyr!
Nło jjiy njii mijołym jog bizodź!

Naprawdę wiem,że nasza gwara jest szokująca.
Przez te ostatnie dni podszkoliłem się trochę w słownictwie staropolskim!
Wiecie co,przeczytałam,że na Sląsku archaizmem jest'jegła'!
A przecież ja od dziecka mówię 'jigła',tak jak 800 lat temu.
Ja Was dobrze rozumiem!
Uznaliście,że sobie robię żarty!
No,ale ja tak mówię od urodzenia!
Tak się,moi drodzy tutaj mówło!
Nie wiem czy ktoś jeszcze oprócz mnie mówi na igłę w ten sposób:
jigła
iigła
i-gła
jgła(bardzo szybko)
jjjgła
iiigła
'y'gła(ledwo słyszalne 'y')

Napewno często w Przytyku i okolicy usłyszycie 'idzta'.
Może tam gdzie się wychowałem,w Zakrzowie bardziej ludzie mówili jerami?
Przecież jja na co dzień gadam'jjade' albo 'jjim'.
Mam to chyba po Zakrzowie?
W Przytyku zamiast nagłosowego 'j' jest zdajer się 'i'.

Kochani,jak nie wierzycie,to wpadnijcie do Przytyka!
Nagracie tu niektórych ludzi!
Nasza mowa to skamilina językowa!
Ja sam zaszokowany jestem swoją gwarą!
(Mówię na co dzień jerami!).
No ale przecież musicie to sprawdzić!!!
ZAPRASZAM.

PS
Tak czy siak posdtanoweiłem kupić dyktafon.
Pojeżdżę po okolicy to Wam prześlę przez internet niektórą naszą gadkę!
Moi drodzy,my tutaj gadamy po części jak Prasłowianie!


POZDRAWIAM

[zygan]

SŁOWNICZEK:

alle(iy-ale albo jale)-naprawdę?tak?

ano-tak;potwierdzenie;również się w podobny sposób woła na krowy przy gonieniu
na pastwisko i przy zajmaniu ich do obory(ano!puśtu!hej!)

ai,ajjy,aiy-tak;słowa potwierdzenia;w mowie potocznej częściej występuje
od 'tak'(POwiśle)

a juści?-naprawdę?(może to znam z książek albo telewizji?)

babi chłop-chłop o cechach kobiety,ciapa(Powiśle)

'jesteś baba a nie chłop'-obraźliwa odzywka

babka-znachorka,zielarka

babka-meliniara

babka-chłopskie małe kowadełko
('JO Z TOBUM RODZINA?
-JAGA RODZINA?
MÓJ DZIODEK NA TWOJJY BOBDZCE KOSE KLEPOŁ!'-ŻART ZAKRZEWSKI)

babi-słaby,zły

babrać się-dłubać,rozwłuczyć,brudzić
('rozbabrać robotę'-zacząc a nie skończyć)

o'badać-sprawdzić,załatwić,doświadczyć

bajdurzyć-ględzić,opowiadać nieprawdziwe historie

bajdura-plotka,dziwna historia

bajdzić-ględzić,plotkować

bandzwoł-łobuz,tuman

bandzior-bandyta

na'bank-na 100%,coś pewnego

barun-głupek
('głupi jak barun'
'barani łeb' lub 'barania głowa')

baraniarz-obraźliwe określenie
(u nas tak się mówi na ludzi z Odrzywołu,podobno przez to że 'jedzą barany'?)

baranim głosem mówić-płakać(Powiśle)
('bedzies mówił baranim głosem')

baranek-potulna niemota

baranek boży-straszliwa oferma
('baranku boży,
coroz to gorzy!')

z'baranieć-zgłupieć,być w szoku

z'barchanić-pobrudzić,pomotać

barłóg-niechlujnie pościelane łóżko
('spać w barłogu',śpać jak w barłogu')

bawół-gbur,prostak(przeważnie o pijakach)

bajdek,bajtek,bajtel-małe dziecko

bezecny-łajdak,hulaka(o kobiecie'bezecna'albo 'bezecnica'-kilka razy usłyszałem
to na wsi)

bezumyślny-naumyślny(?),nierozumny(?)(też to słyszałem ale nie bardzo wiem
jakie jest większe znaczenie)

biegać za kim-walczyć o czyjeś względy
biegać za potrzebą
biegać za robotą
biegać za sprawą-załatwiać sprawę
biegać-potocznie 'starać się bardzo'
biegaj!-pobiegnij!uciekaj!
(biegaj mi tu stąd!)

bielić-ogółnie 'malować','stroić'

bierze-o kimś kto przyjmuje łapówkę;albo o tym kogo się podpuściło('bierze
przynętę)

bitka-bijatyka
('do bitki i do wypitki'-o chłopie)

bizun-rozbrykany łobuz....

[ciupazka]

Jee, co sie telo tłumacys, w sądzie sie bees tłumacył, godoj se jako fces,
mnie to se ne vadi, kie nońdzies specjaliste od tyj mowy, to on Cie bee
poprawioł. Kozdo sroka swój ogónek kwoli.
Telo.Pozdr.

[zygan]

Dobrześ Ciupazko napsała!
Sęk w tym że mój teren jest słabo przewertowany przez dialektologów!!!
Każdy się dziwi mojej mowie,a ja tylko odtwarzam co znam.
Najgorsze,że zanim uczeni się za moją krainę na poważnie zabiorą to nasza gwara
wymrze!
A tak na poważnie ,gdzie jeszcze w Polsce mówią do konia(a nawet i człowieka):
'stojjyj','stojj'abo 'stojjij' a zamiast 'chodź' 'chodzi' lub 'chodzij'.
Nie wiem co tam nauka na ten temat pisze ale znam swoją wymowę.
Od dziecka mówię tak a nie inaczej.
Czemu nie ma o takiej wymowie pod Radomiem ani wzmianki?

Pewnie dlatego,że Wy, Małopoloki, rzuciliście nas na pożarcie Warszawy:'a co
bedziemy o nich pisać,wiadumo łuny to wpółmazowszoki'!
Nasza pofiksowana inteligencja to rżnie na własne gniazdo że hej!
Oni jakby mogli toby chłopów zagazowali,takie dyjobelskie nosiuna!
A Warszawa zawsze będzie udowadniać ,że u nas jak na Mazowszu!
I tak zostaliśmy przez wszystkich opuszczeni!
A jjile zostało takich którzy jeszcze szczątkowo mówią taką gwarą jagh ja?
Może kilkaset osób!!!
Jak ja wymrę i jeszcze innych trochę to rzeczywiście wyjdzie na jejjich!

Ja przecież znam tę gwarę nie z książki a ze słuchu!
Tylko sobie odtwarzam co słyszałem albo notuję co chłopi mówią!
Te moje wywody nie są naukowymi rozprawami wziętymi z księżyca.
Ja zapisuję co usłyszę!
To co jest ważniejsze:autetyczne doświadczenie czy książkowe bajanie?
Kto lepiej zna się na Polsceolak czy mieszkaniec Korei?
To mnie boli,że nikt nie pisze prawdy!
Radomska gwara nie jest wcale półmazowiecka(może w 10%-20%) bowiem to co
niektórzy bierą za dialekt jest jedynie wpółdialektem,taką 'mową obskrobaną'.
Człowiek który powie:'Posedłym do skoły' nie gada gwarowo!
Wtyncoz jje po nozsymu kiedy jest odpowiednia rozciągła akcentacja i wygłos a
nie ino same słowa!
Czy Polak używający słów rosyjskich i akcentujący po polsku mówi poprawnie?
Otóż to co bierze się za naszą gwarę jest jedynie przybliżoną wymową obdartą ze
specyficznego lokalnego kolorytu!
To nie jest prawdziwna gwara!!!

Mamy wielu mądrych speców i sądzę,że wezmą sobie moje pisanie na poważnie.
Chyba szkoda żeby tak oryginalna,szczątkowa gwara zaginęła?
A cymu Ciupazko lynkos sie mojjy mowy?
Zn'łoz źjj n' grol'szcz'źńje a m'ły t'zse z's'um g'role,j'jin'ło z' ń'zin!


POZDRAWIAM


SŁOWNICZEK
----------

bibka-popijawa

bierzmować kogoś-trzepać komuś portki,przyprowadzać do porządku

bimbać sobie-nieprzykładać się do roboty,nauki

bladzioch,bladź-chorowitek,biedak

blado-słabo,skąpo

blochać-obgadywać,oczerniać

łyskać-błyskać

bobki,bobrki,boberki-odchody owcze,krółicz

bogactwo
('bogatymu to i koń się oźrebi')

bokiem chodzić-unikać kogoś,przechodzić koło kogoś bokiem,udawać że się nie
widzi

boleść,bolizna-przypadłość,choroba

bozia-dziewczyna przesadnie skromna albo zakłamana

bodźka
('jak bodźke kocham')

brejdak,brach-brat

brud-jakaś wada albo ciemna sprawka
('mieć brud za paznokciem'-być w coś zamieszanym)

bruździć-oczerniać,jątrzyć,obgadywać

bryknąć-uciec

brytan-pies

brzęczeć(za uszami)-drażnić,przeszkadzać,łajać

brzucho-brzuch

bachnąć-uderzyć,ukraść

bucyfoł-buc,nadęty dureń

buda-lichy dom,barak

bujać się-pracować szybko
('bujaj się siwo'-ruszaj siwa!)

brzemienna kobieta-ciężarna

buchnąć-uderzyć,ukraść

burak-prostak,wieśniak,także zdrowy matoł

burczeć-mruczeć,złorzeczyć

burek-człowiek opryskliwy,niemiły

buba-mleczna krowa

burzyć się-złościć się

bysio,bysiek,byśko-byczek

bzykać-chędożyć dziewuchę

cacolić się-pieścić się,rozwłóczyć
('kupić za co?
za kobyle caco!')

cybula-gruba,stara baba
('stara baba jak cybula
do chłopoka się przytula')

cebro
('leje jak z cebra'
'cembrowana studnia')

chadzać-głównie zachodzić do dziewczyny;także chodzić dokądś

chapać-obgadywać,kłócić się

chapsnąć-zjeść,ukraść,złapać

chapnąć-przekąsić,ukraść,złapać

charczeć-być złym albo kasłać

charlęga-człowiek poważnie chory

chlapnąć-powiedzieć coś głupigo;łyknąć co nieco;uderzyć

chlastnąć-uderzyć(zwłaszcza batem,pręciem)

chlastać się-ciąć swoją skórę(np.jak ktoś chce p;opełnić samobójstwo)

chlib-chleb
('chlebem!chlebem!solą!solą!'-przy ciężkiej pracy tak się mówiło)
(chleb kiedy upadł na ziemię,przepraszało się go i całowało)

chachrać,chachrolić-źle,byle jak pracować

chacher-brudas,partacz

chachłać-j.w.

chacheł-partoła

chlewik-mały,obskurny barek

chlustać-pić mocniejsze trunki
('chluśniem bo uśniem')

chłapnąć-zjeść coś lekko;podkraść albo zarobić

chychrać,chychrolić-pracować przez siłę

chyra-cwaniak,zuch
('chyra jeden'-częste w Zakrzewie)

charużyć-sprzątać po łebkach

chociaby-chociaż

chojna-choina

cholewa
('takie buty z cholewamy'-tak rzeczy stoją)

chorzeć-chorować

charpić,charpnąć-zabrać,złapać,przyciągnąć

charpsnąć,charpsać-j.w.

charsać,charsnąć-drapać się,bić,ugodzić kogoś

ciekać,ciokać-biegać bez opamiętania,lofrować;łazić za chłopakami(o
dziewczynach)

cieczka-ruja u suki

chrapnąć-zabrać,zwędzić,zjeść

chorchnąć-zjeść
(chorchać-jeść łapczywie)

charchnąć-napluć

chuchro-biedak,cienias...

[zygan]

SŁOWNICZEK
----------

a'c'eee!a'c'eee!-tak się krzyczy przy zaganianiu koni

bachrać się-babrać się,brudzić,pracować w ciężkich warunkach

basior-zaczerwieniona pręga na ciele,znamię

basior-pręt,giętki kij

bachor-dziecko z nieprawego łoża;niegrzeczne,wrzeszczące dziecko

bzdul,bzdyl-człowiek nadęty,przemądrzały;także który lubi puszczać bąki

bździć-także lekko przepalić;głupio gadać

bździongwa-młoda podfruwajka

bzduch-pierdzioch

bzducha,bździucha-błahostka,głupotka

bździuch-strachol,tchórz

barłożyć-spać(?);używać z dziewuchą;cudzołożyć(?)

buksiak-tani zegarek na rękę

bubek-ciapa którego łatwo można nabrać

bubek dzwoncy-walet dzwoncy;wyjątkowo łatwowierny człowiek

buba,bubocha,bubochna-pieszczotliwe określenie córki

bachrać-psuć,niszczyć,tytłać
(z)bachrać-zepsuć,pomiąć

bechłać-mącić,mieszać
(z)bechłać-zmącić,pomieszać

barachło-byle co;kiepskie zboże

bachrolić się-tytłać się,wolno robić

brukać-niszczyć,psuć,plamić

bąbel-małe dziecko

bąblować-pić łapczywie

babłać się,bebłać się-robić w brudzie albo błocie,byle jak pracować
(rozbebłać)-zacząć robotę i nieskończyć;porozrzucać pościel;mieć w nieporządku
ubranie albo 'chodzić być prawie gołym'

babłać,bebłać,bybłać-ględzić,judzić

bebrać-szukać,wertować,grzebać

bebrać,bebrzyć-ględzić,obgadywać

brchać,brychać-prychać,polewać;stawiać się ,niedawać się;rozrabiać

breja-rzadkie,śliżskie błoto

brecht,brechot-głośny śmiech

brechtać się,brechotać-śmiać się głośno

brychotać(?),brychcic(?)-obśmiewać kogoś lub coś

brechać,blechać-obgadywać

bargielnąć-uderzyć;upaść na ziemię

bryzgnąć,bryznąć,-uderzyć,zadać cios

brzyzgnąć,brzgnąć,brzygnąć-dotknąć,skaleczyć,dźgnąć

brzgać,brzygać-dotykać kogo słowem,jątrzyć,drażnić

brzdzić(?)-czkać(?)

bźgnąć,bźdźgnąć-dźgnąć lekko

bźgać,bźdźgać-jątrzyć,drażnić

bławy-słaby,wątły

błechtać-mącić,chlapać,ciapać

błechotać,błachotać-śmiać się

błach-łach,szmata,rzecz zniszczona

blcha,blucha(?)-pada,siąpi(?)

brzdęgnąć-upaść,przewrócić się

błechy,błechty-śmiechy,żarty

bisior-naszyjnik,wisior

bzdęgnąć-stęknąć

borciuch,borczuch-brudas;dziwka

borciuszyć,borczuszyć-brudzić,nieszanować;cudzołożyć

borsuczyć się-poniżać;zdradzać

bździocha,bździoch-tyłek

bździocha,bździoch-młoda panna,młody kawaler

bzdzina,bździna-głupotka,błahostka

bzdać-gadać bzdury
(u)bzdać sobie-uroić sobie

bebłok,bebloch-obgadywacz lub źle mówiący człowiek...

[laband]

u nos sie godo dzisiej, hetta, wis'ta, wio, curik,

[laband]

to tak ino o godaniu ze koniym i do konia, he,he!

ps

[laband]

koniorze (to te co sie na koniach znajom, koniami handlujom itp, usw.) mieli
zawsze swoja "ekstra" godka, no ale to juz je inkszo inkszosc.

[zygan]

Ha!
Tak Labandku,koniorze mają swój zawodowy język.
(Jeden to nawet mieszka blisko mnie).

'dzisiaj':

dzisij(najczęściej u nas nie wymawia się'e',np.'wirzba'zamiast 'wierzba')
dziśsi
dzisi
dziśś(dziźś)
dziźsij
dziźsiej
dziźsioj
dzisiej
dzisioj
dźś(bardzo szybko!)lub dź'ś
dźsij
dźsiej
dźsioj
dź'sij
dź'siej
dź'sioj
dź'ź'sij
dź'ź'siej
dź'ź'sioj
dzisiek(?)-(chyba wciąż się to usłyszy?)
dziśka(?)-(albo znam to z telewizji?)
dzisiok-na pewno u nas słyszałem!
(można zgłupić z tą naszą wymową bo zdarza się chyba nawet'dźśdźciej'i 'dziśk'?)

'hetta' albo' he'ta',też 'hta'(szybko)

'wiśta' lub wiś'śta',może być'wśta'(szybko)

'wie','wi','wio'('wio'mówią częściej na Powiślu,pod Radomiem chyba 'wi'i 'wie')

'prrr' a czasem 'trrr'-zatrzymaj się

'stojj','stojjij',stoji','stoiii'-nie ruszaj się

'nazad'-cofnij się ,rzadziej 'cafnij się' i 'cofnij się'(obie formy równorzędne)
(przy czym u nas brzmią'cawnij','cawfnij')

'ruszaj się'

'nastąp się'

'bujaj się'...

A tak mój kolega Maciek się wita:


'Czeee!
C'ł' zł'cha'!(bardzo szybko!)
(jak gruchnie to można zawału dostać!).


POZDRAWIAM

[laband]

nic wiyncyj niy powia ino ize Tys mi je zagadkom jak pieron.

no i chyba jeszcze ize chyba sie starzec zaczynom ...

[zygan]

' DZISIAJ' PO NASZYMU
-------------------------

dzisi
dzisia
dziśka(bardzo często)
dziśko(dość często)
dziśki(bardzo często)
dziśk(czasem)
dzisiak
dzisiok( chyba najczęściej)
dzisiek
dzisik(dość często)


Poza tym:

jeszczek(najczęściej),jeszcz', jeszcz'(zmiękczone)(przy robocie czasem )
tendyk(bardzo często)
tamok(bardzo często),tama,tam-o,tam-oj,tamki,tamka,tamko,tamk(?)
samek(bardzo często),samok,samka,samki,samk(?),samko(często)
tamtendyk(często)
wczora(bardzo częste),wczorok,wczorka,wczorki,wczoraja(bardzo często)...

Wyżej wymieniona wymowa istnieje na 100% do dziś(w bardzo ograniczonym
zakresie!)u chłopów zakrzewskich,przytyckich i wolanowskich!!!
'byłek','sedłek' ze swoimi odmianami też pewnie są?

Jo zagadkom?
Radamsko gwara to dopiero jest tajemnica!!!
Na mój gust po większej części jest małopolska,trochę wielkopolska i
mazowiecka,w dużym stopniu eklektyczna i przy tym(paradoksalnie) archaiczna jak
cholera!!!
(To jest ścisły środek etnograficznej POlski!!!
Tu tak musiało się stać!!!).

POZDRAWIAM

[sorky12]

W Zakrzewie,Wolanowie i Przytyku wołają na 'kuńjo':
(w przybliżeniu wg mojej oceny)

1.'wie'-55% 2.'wio-20%' 3.'wi'-20% 4.wia-5%

1.'hajtta'(hajta)-40% 2.'hetta'(heta)-30% 3'.hejtta'(hejta)-25% 4.'hatta'(hata)-
do 5%(poza tym sporadycznie:'hećta' i 'hta')

1.wiśta(wiśtta?)-90% 2.wieśta(wieśtta?)-10%
('wśta)


Jeśli chodzi o 'dzisiaj'(pomijając wymowę poprawnościową i podwójną) to:


1.dzisi-10%
2.dziśka(o)-30%
3.dziśki-20%%
4.dzisiok-15%
5.dzisioka-10%%
6.dzisio(a)-10%
7.dziśk:5%


'wczoraj':

1.wczora-60% 2.wczera-40%

'wczera' na ogół występuje samo(rzadziej w zdaniu)
'wczora'częściej w zdaniu('wczora rano','wczora po południu' itd.)

do lub od 'wczoraja'-od lub do 'wczoraj'



'coś'(pomijając różne szczegóły):

1.cosi-10%
2.cośki-45%
3.cośka-45%
('cośka mało','cośki źle wyglundo').

[laband]

No to ponda dali i wos sam konsek pomyncza a sie spytom jak to je po waszymu
"niyskoro"(?)

O datowaniou, czasach i datach, aby tysz i o tym kto jaki je stary to by szuo
mozno ale ekstra wontek narichtowac?

[piotrpanek]

> Radamsko gwara to dopiero jest tajemnica!!!
> Na mój gust po większej części jest małopolska,trochę wielkopolska i
> mazowiecka,w dużym stopniu eklektyczna i przy tym(paradoksalnie) archaiczna
jak
>
> cholera!!!
> (To jest ścisły środek etnograficznej POlski!!!
> Tu tak musiało się stać!!!).

No to je paradoksalne, bo teoryj (chodź oczywiście oparto na obserwacyjach)
mówi, że archaizmy to łatwij sie zachowujo na peryferiach, a s centrum wychodzo
innowacyje. Z jednyj strony na ten przykłod Amerykany majo pore nowych słów, bo
musieli ponazywadź rzeczy nieznane w Anglii, ale pisownie i pore rzeczy z
wymowy majo bardzij archaiczne niż Brytyjczycy. Podobnie w Polsce - Górole i
Ślązoki majo więcyj archaizmów (chodź zwłaszcza ci drudzy majo tyż dużo
zapożyczeń) niż Mazowszany, Krakowiany, czy Poznanioki. A jagby paczyć dalij,
to nawet nazwa naszyj wielgij rodziny zachowała sie na ij skrajach - na jednym
Irlandia, na drugim Iran i Aryjczycy (czyli bioli Hindusi), bo na skraju czeba
było sie odznaczać ot sąsiadóf tyż nazwom. Som sporesztom pisołeś fcześnij o
tym, że poprzejmowaliśta różne rzeczy to od Krakowianóf, to od Mazowszanóf...

[sorky12]

'NIYSKORO'(jest ścieśnione i brzmi jak 'niyshorhło').
To słowo ma dobrą melodię,ale jest bez rytmu!!!
'Nieskoro' nie ma nawet melodii!!!

[zygan]

A ja bym to powiedział'ńyskoro'(cichutkim głosem po dziecinnemu -brzmi bardziej
po noszmu).
(tż brokuje rytmu!!!).

[laband]

jak to powiysz we zdaniu np:

To je mocka za nyiskoro ...

to sie i rytm znondzie.

[sorky12]

Tak szeptać to można ino babie do ucha!!!

Melodia jest uspypiająca,a rytm ledwo słyszalny!!!
Gdybyś mi tak powiedział to ja bym tego nawet niezauważył!!!
Nawet Ty sam nie wiedziałbyś,że mówisz!!!
(My,Łełuny ,nawet w myślach tańczymy i śpieawmy!!!).
Polski język,a nawet słowiański są strasznie zeszpecone!!!
Melodia jest porozrywana a rytm fałszywy!!!

Nie można tak mówić 'po łełuńsku'!!!
Mowa bez ekspresji nie jest 'prawdziwą mową'!!!
To co powiedziałeś jest jedynie bziuknięciem,nie zauważyłem nawet tego!
(Ty też wiesz,że niczego nie mówiłeś?).
Musisz tak gadać żebym ja wypadł z odrętwienia,musisz mną wstrząsnąć!!!
Wtedy ja wczuję się w Twoje opowiadanie i wyobrażę je sobie w głowie!!!
Powiem:'tak młócenie zboża jest czymś ważnym;daje chleb a chleb to życie'.
Ty sam też o tym wiesz i dlatego wypowiadasz to zdanie z namaszczeniem i
uczuciem!
Śpiewasz!Tańczysz!Płonie ognisko a ludzie siedzą obok siebie!
Rozumisz?
Czy Wy to rozumiecie?


-------------------------------------------------------------------------------

Nie Wy pierwsi uważacie,że to jest jakieś chore gadanie!
Wielu uważało 'naszą mowę'za pijacki bełkot albo gadanie niedorozwiniętych
umysłowo.
I dlatego żaden z badaczy gwarowych nie wzioł sobie naszej mowy na poważnie!!!
Zdarzało się często,że ludzie z innych stron mówili:'wy tutaj mówicie jakimś
obcym językiem'albo'was nie można zrozumieć'.
W Cerekwi ponad 30-40 lat temu urodziło się trzech Wilków(takie nazwisko:dwóch
bliźniaków i pod koniec roku jeszcze jeden chłopiec).
Wychowywali się razem.
Jacyś tam lekarze specjaliści zauważyli,żę 'oni mówią jakimś 'obcym językiem'.
Przypisali to izolacji !!!
A oni najpewniej mówili 'łełuńskim językiem'!!!

PS
Zygan napisze wam jak powinien brzmieć ten tekst aby być nasz!!!

[zygan]

'To je mocka za niyskoro'.
(Jakbym słyszał śp. babcię Staszałkową-ona też tak jodłowała).

Zdanie jest prawie poprawne.
Osobiście brakuje mi mocniejszej akcentacji.
Co myślisz o:
'Dło je modzga za ńiysgoro'?
---------------------------
(Jakby bardziej drga a o to chodzi.Można tańczyć i śpiewać!!!)
Na Śląsku mówicie trochę inaczej jak u nas i dlatego odczytaliśmy je na sposób
polski(tzn. tsza'tsza'tsza') więc nas zmyliło.
U nas wymawia się nie tak lecz(jak się zdołałeś przekonać) efekt jest ten sam!!!
Jeśli nie będzie się czytać krótko i głośno -wyjdzie śpiew!(choć melodia jest
szeptana).
Jest też i rytm!(za mało ekspresyjny?).
Średnio jestem przekonany ,że zależy Ci na młóceniu.


POZDRAWIAM

PS
Żeby tak wszyscy gadali jak Ślązacy to możnaby wreszcie w normalnym języku z
ludźmi porozmawiać.

[laband]

"Średnio jestem przekonany ,że zależy Ci na młóceniu."

Prziznom sie bez lyjtow(bicia) ize synsu tego z dania w kontekscie coukim niy
kapnou'ch.

U noc mocka to je mnóstwo. Jak Ci idzie o młocka to sie niy dziwia izes je
"srednio przekonany", ale kompletnie i tak niy kapuja czamu padous ize mo mi
"zależeć"(?)

Siedza juz od godziny na tym zdaniym i tom wypowiedziom, i nawet moja(kobiyta)
zaciongnou zech do tego, ale dalyj niy wia co mioues na mysli.

ps

juz nawet brouech syns suowa "młócenie" w znaczyniu konfliktowym pod uwaga ...

ps

[laband]

To je mocka za nyiskoro.

To jest dużo za późno.

Je u nos take powiedzynie:

Niyskoro do pokuty
Jak smierc do dupy.

[zygan]

Drogi Labandzie to bez znaczenia o czym chcesz powiedzieć ,nojwożnijsze żebyś
zainteresował tym słuchacza.
Jeśli bąkniesz bez wyrazu albo zatrajkoczesz to nie zrozumi o co ci chodzi i
uzna że gadasz coś nieistotnego.
Ważna jest:
1.melodia(taka żeby jakoś wpadała do ucha słuchającemu)
2.rytm(tak aby skupiał uwagę słuchającego)
3.odpowiednio dobrane głoski(tak aby można było rozróżnić jedne wyrazy od
drugich-żeby słuchający wiedział o co chodzi).
Szyk głosek chyba nie jest tak istotny(jest wtórny względem rytmu , melodii
oraz ogólnego znaczenia wyrazu).
Ekspresja służy pobudzeniu uwagi słuchacza.
(SAm wiesz,że niektórzy ludzie klekotają jednostajnie i przez to wszyscy śpią
nie wiedząc o co im chodzi-po prostu się nudzą).
Rytm jest po to aby skoncentrował się na tym co się chce przekazać.
Głoski służą oczywiście żeby rozróżniać słowa.
Emocja przy łkaniu jest po to by 'wstrząsnąć słuchającym'.
Jeśli go pobudzisz ,zaśpiewasz i potupiesz to nie sposób żeby tego niezauważył!
A o to w tym chodzi!

DYO IYE MY'O'DZGA ZYA Ń'Z'G'H'ORO('d' w pierwszym wyrazie jest czymś
pomiędzy 'd' i 't')
---------------------------------

(TERAZ JEST MELODIA,RYTM,WYRAZY ŁATWO MOŻNA ODRÓŻNIĆ OD SIEBIE,JEST TEŻ SILNY
WYDŹWIĘK GŁOSEK-SĄ WSZYSTKIE WARUNKI ŻEBY TEN KTÓRY ZNA ZNACZENIE SŁÓW-NIEWAŻNE
JAKICH-ZROZUMIAŁ TWOJĄ WYPOWIEDŹ).

POzdrawiam Małżonkę i Ciebie

ps
U nas też jest'modzzga ludźzi'.

fajnies to szkryfnou

[laband]

Wszysko sie zgodzo i dowom Ci sam recht, no i juz wia cos miou na mysli.
Piyknies to szkryfnou o tyj melodyji, jo ino niyporadziou przedtym nikaj wsadzis
ze zysnsyn tego "zalezy" i beztoch szkryfnou jak 'ech szkryfnou. I-nec
(szkryflanie we nim)mo do sia to, ize ciynzko we nim je oddac melodia suowa
(chyba ze je nagrane)a jeszcze ciynzyj jom usuyszec komus kery tyj melodi
przedtym niy suyszou wcale. Ale konsek lepi juzas my sie postarali i konsek
wiyncyj juzas sie rozumiymy.
Ze tom melodyjom to je jak we szkryflaniu "konskow"(po mojymu konsek = wiersz)
trocha cza tymu pszoc' to i lepi sie sucho i lepi sie te molodyje ukuodo.

Fajnie Dziynkuja jo i "moja", i narazie

Pyrsk!

[sorky12]

Zygan,zrobiłeś bardzo dobrą melodię i świetny rytm ale zauważ trudno jest
odróżnić wyrazy.
Brakuje jakiegoś skrzypienia któreby oddzielały słowa od siebie.
Nie znam się na tym i nie wiem czy u nas tak chłopi mówią,ale ja bym tak zrobił.

'DŁO JE MODZGA ZA ŃIJZHORO'
(w pierwszym słowie rytm robi 'd',w
drugim 'j',trzecim 'dz',czwartym 'z',piątym 'j' i ,z' ).

Może i tak bęźdźźje dobrze:

'DHO JE MODZGHA ZA ŃIJZGHORO'.