hadron-plus
19.09.21, 13:42
W oparciu o ostatnie wypowiedzi Łukaszenki uznałem, że w sumie nie znam historii miasta. Może kogoś zainteresuje historia tego miasta:
WILNO
Według legendy Giedymin, wielki książę litewski od 1316 r., odpoczywał podczas polowania na wzgórzu u zbiegu Wilii i Wilenki. Tam przyśnił mu się żelazny wilk, który wył "tak głośno jak sto wilków". Strzała, którą wystrzelił w kierunku zwierzęcia, odbiła się od jego stalowego ciała. Zaalarmowany, poprosił swojego pogańskiego arcykapłana Lizdejkę o interpretację tego epizodu: ""To, co bogowie postanowili dla władcy i państwa litewskiego, może się spełnić: żelazny wilk stoi na wzgórzu, na którym powstanie zamek i miasto - stolica Litwy i rezydencja władców"". Ale twierdza musi być solidna jak żelazo, wtedy jej sława rozbrzmiewałaby głośno po świecie (litewskie słowa głośny i sławny są identyczne)."[7] W tym czasie siedzibą władcy był położony na zachodzie zamek wodny w Trokach.
Początki
Wieża Giedymina na Zamku Górnym w Wilnie
Według badań archeologicznych, obszar miasta był zamieszkany już w epoce kamiennej w Magdalence. Inne witryny w obszarze miasta zostały datowane na 4 tysiąclecie i 2 wieku pne. We wczesnym średniowieczu to korzystne taktycznie miejsce zostało prawdopodobnie zasiedlone najpierw przez Bałtów, później przez Słowian, a od XI wieku przez Żydów. Już w X wieku na miejscu dzisiejszego miasta wzniesiono drewniany gród, wokół którego rozwinęła się osada. Pierwsza wzmianka o Wilnie jako stolicy Litwy pochodzi z 1323 r., kiedy to wielki książę Giedymin wysłał po łacinie listy do cesarza, papieża, różnych zakonów rycerskich i ówczesnych miast handlowych. W nich werbował kupców, naukowców i rzemieślników do "in civitate nostra regia, Vilna dicta" - jako wysoko wykwalifikowanych pracowników gościnnych i wabił ich dwoma kościołami, czyli także wolnością religijną. Ta tolerancja wobec najróżniejszych wyznań miała na długo zdeterminować rozwój miasta, ale też sprawiła, że wielokrotnie stawało się ono celem wojennych ataków Zakonu Krzyżackiego, z których każdy łączył się z dewastacją miasta i jego okolic, np. w 1365, 1375, 1377, 1383, 1390, 1392, 1394 i 1402 r.[8].
Polska-Litwa
Ponieważ od połowy XIII w. Zakon Krzyżacki swoim ekspansjonizmem na Bałtyku zagrażał zarówno Wielkiemu Księstwu Litewskiemu, jak i Królestwu Polskiemu, wielki książę litewski Jagiełło postanowił zawrzeć sojusz z Polską. W wyniku unii w Krewie z 1386 r. ożenił się z królową Polski Jadwigą. Kraj został zreformowany i schrystianizowany. Wieczny ogień" na wzgórzu wileńskim został ugaszony, a pogańska świątynia zniszczona.
W 1387 r. Wilno otrzymało prawa miejskie magdeburskie.
Od XV wieku miasto przeżywało długi okres rozkwitu gospodarczego i kulturalnego, a jednocześnie następowała jego stopniowa polonizacja. W XVI w. rozwinęło się w ośrodek muzyki organowej, a w 1579 r. na bazie kolegium jezuickiego powstał Uniwersytet Wileński (Alma academia et universitas Vilnensis societatis Jesu). W tym samym czasie Wilno stało się najważniejszym ośrodkiem kultury żydowskiej w Europie Północnej i zyskało przydomek Jerozolimy Północy. Wiek XVII był naznaczony wojnami, pożarami i epidemiami i był niszczący dla ludności i tkanki budowlanej miasta. Za szczególnie niszczące uważa się okupację rosyjską w latach 1655-1661 oraz okupację szwedzką podczas Wielkiej Wojny Północnej w latach 1702 i 1707. Wielkie pożary miasta w latach 1610, 1737, 1745 i 1747 również znacznie zniszczyły Wilno.
Imperium Rosyjskie
Po rozbiorach Polski i Litwy Wilno od 1795 r. należało do Imperium Rosyjskiego. Został on splądrowany przez wojska francuskie w kampanii rosyjskiej 1812 roku. W wyniku represji rosyjskich po nieudanym powstaniu listopadowym w 1830 r. uniwersytet został zamknięty, a miasto zdegradowane do roli stolicy prowincji w rosyjskiej guberni wileńskiej. W 1862 r. uruchomiono kolej warszawsko-petersburską. Chociaż zdominowane przez ludność polskojęzyczną, Wilno zachowało swoją wielokulturową tradycję i stało się centrum białoruskiego życia narodowego w XIX wieku, wyprzedzając Mińsk. Swoje utwory publikowali tu najważniejsi białoruscy poeci i pisarze, a w 1906 roku ukazała się pierwsza białoruska gazeta "Naša Niva". Księgozbiór zmarłego w 1885 r. uczonego Mattityahu Strashuna został po jego śmierci przekazany gminie żydowskiej i stał się podstawą największej biblioteki żydowskiej w Europie. Około 1900 r. Wilno było jednym z największych miast żydowskich, a 41% jego mieszkańców stanowili Żydzi.[9] Pomimo takiego składu populacji, kapitan miasta Viktor von Wahl, znany w Petersburgu w latach 90. XIX w. z reakcyjnej i antysemickiej postawy, w 1901 r. został przeniesiony do Wilna jako gubernator. W maju następnego roku padł ofiarą nieudanego zamachu i musiał zostać zastąpiony.[10
I wojna światowa i okres międzywojenny
Wojska rosyjskie ewakuowały Wilno we wrześniu 1915 r., a wojska niemieckie zajęły miasto 18 września[11] i utrzymały je do 1918 r.
W 1918 r., przy wsparciu Niemiec, proklamowano państwo litewskie z Wilnem jako stolicą. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był okupowany na przemian przez Armię Czerwoną i wojska polskie.
Na mocy traktatu wersalskiego i litewsko-sowieckiego traktatu pokojowego w Moskwie w 1920 r. Litwa ze stolicą w Wilnie została uznana na arenie międzynarodowej. W październiku 1920 roku, w trakcie wojny polsko-litewskiej, polskie wojska ponownie zajęły miasto, wraz z większością polskojęzycznego południowego wschodu Litwy. W 1922 r. Polska również formalnie przyłączyła Wilno do swojego terytorium, co doprowadziło do ogromnych napięć między oboma krajami. Polska aneksja została de facto uznana przez Ligę Narodów.[12] Na 19 lat Kowno stało się "tymczasową stolicą" Litwy, a Wilno stolicą polskiego województwa. Odsetek Litwinów w Wilnie w tym czasie był bardzo mały (około 2%), przy czym 53% stanowili Polacy, a 41% Żydzi. Do dziś około 18% mieszkańców identyfikuje się jako Polacy, a Polacy stanowią większość na Wileńszczyźnie.
Wileńskie Centrum Zdrowia Psychicznego zostało założone w 1927 roku.
